Mga Gulay na Pwede “Magpalala” sa Diabetes.- By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:37.5
Very healthy ang squash.
00:41.2
Maraming vitamins, maraming minerals.
00:44.5
Kaya lang, tignan nyo, masyado siyang ano eh.
00:47.5
Maraming carbohydrates.
00:49.6
Kunti lang kakainin mo.
00:50.9
Pag dinamihan mo, parang kanin din siya eh.
00:54.6
Kaya yung blood sugar mo pwede tumasa squash.
00:59.2
Talagang gulay ito eh.
01:02.2
Ito talaga pampataas ng blood sugar.
01:04.3
Sobrang merong tinatawag tayong glycemic index.
01:08.6
Ang glycemic index, pag mababa sa 50, 0 to 50, mababa.
01:16.4
51 to 100, mataas.
01:19.6
Ang ibang gulay, yung mga kangkong, mga pechay, glycemic index niya 15 lang maganda, mababa.
01:27.9
Pero itong patatas,
01:29.2
tinaguri ang vegetable, ang glycemic index niya, 86.
01:35.1
Para siyang kaning puti.
01:37.8
So kung yung kanin, nakakataas ng blood sugar, parang kanin siya.
01:42.3
Lalo na pag na-French fries mo yan.
01:44.6
Pero healthy ang patata, sinasabi ko may potassium siya.
01:48.3
Pero ang bilang mo sa kanya, parang kanin.
01:53.1
So nakita nyo ito, gulay, pampataas ito ng blood sugar.
01:59.2
Very healthy yan.
02:00.6
Actually, mas healthy pa siya kaysa sa kanin.
02:03.1
Kanin kasi, medyo maputi lang.
02:05.6
Kulang sa vitamins.
02:07.7
Ito, marami siyang vitamins, ang corn.
02:10.8
Problema, mataas ang carbohydrates niya.
02:15.6
So pag marami kinain mo nito, tataas din ang blood sugar mo.
02:19.8
Isa pa, nakatago, green peas.
02:23.3
Di mo lang halata, ang green peas, marami din carbohydrates.
02:27.1
Kaya nga, di ba, yung mga green peas, ginagawang snack eh.
02:32.6
Kasi nga, very carbohydrate siya.
02:35.9
So ito yung mga pagkain, babawasan natin kung may diabetes ka.
02:39.6
Isa pa, yung mga prito.
02:42.7
Gulay na naprito, gulay na nilagyan ng butter.
02:46.7
Buttered vegetable.
02:51.6
So pag ganyan, masyado maraming mantika, hindi na rin nagiging healthy.
02:58.6
Ano nga ito, Dok Liza?
03:02.8
Yung mga iba, mga kamote, gabi, pwede naman.
03:06.6
Pero syempre, starchy din siya.
03:09.9
Ito yung mga mababa naman.
03:12.3
So ito yung mga iiwasan, or konti lang kakainin.
03:16.6
Ito naman yung mas kakainin natin gulay.
03:20.4
Lahat ito, mababa sa glycemic index.
03:24.0
Green leafy vegetable.
03:26.0
Lahat yan, mababa.
03:26.9
Cucumber, tomato, eggplant eh.
03:30.4
Eggplant, okay din.
03:32.2
Kasi eggplant, di ba, hindi masyadong carbohydrate siya eh.
03:36.1
Broccoli, cauliflower, onions.
03:39.6
Ano itong mga okay?
03:40.7
Tingnan nyo lang eh.
03:42.0
Alam mong okay siya eh.
03:44.1
Ito, alam mong medyo tataas eh.
03:47.4
Sa itsura pa lang, alam mo na, puro carbohydrates.
03:54.3
Low glycemic ito.
03:59.0
Green leafy vegetables.
04:01.0
Kangkong, spinach, lahat ng talbos.
04:05.3
Cruciferous vegetables.
04:06.8
Broccoli, cauliflower, maganda lahat yan.
04:11.9
Bell pepper, taas sa vitamin C.
04:15.0
Kamatis, okay ang kamatis, pero huwag din sobradami.
04:21.2
Eggplant, talong, cucumber, pwede rin.
04:26.4
Green beans, pwede rin yan.
04:28.6
Siyempre, onions and garlic.
04:30.6
Maganda onions and garlic.
04:32.7
Pampababa nga ng blood sugar eh.
04:36.6
Anti-bacterial, para sa puso, para sa kolesterol, onions and garlic.
04:44.9
Kaya lang, kung medyo makuluang tiyan mo, tansyahin mo lang.
04:50.1
Tayong mga may irritable bowel syndrome, may GERD,
04:53.8
may hinay-hinay lang sa onions and garlic.
04:56.3
Very healthy siya.
04:58.3
Kaya lang, minsan nakakakabag o nakakakulunang tiyan.
05:02.3
Mushroom, low in carbohydrates din.
05:06.3
Cucumber, tsaka radish.
05:08.3
Yan ang mga pwedeng-pwede.
05:10.3
Okay? Malinaw ba?
05:14.3
Ngayon naman, best and worst veggies for diabetes.
05:18.3
Ito yung mga okay. Kita ba nila, Dok Liza?
05:21.3
Pag niluto na sa butter o maraming sarsa,
05:25.3
o salad nga, nilagyan mo ng Thousand Island,
05:28.3
ng ranch sauce, ng mantikilya.
05:31.3
Pag ginawa mo ng delata, maalat na.
05:35.3
Pag pickled, sobrang naalat eh ito.
05:38.3
Pag pickled, marami ng asin.
05:43.3
Diba? Pag sinobra-alat, pwede pa naman.
05:45.3
Pero siyempre, hindi na ganun ka-healthy.
05:49.3
So, hindi lahat pork ay gulay. Okay lahat.
05:54.3
May gulay na babawasan.
05:56.3
Ngayon naman, tuturo ko na rin sa inyo sa prutas naman.
06:00.3
Ito, prutas, mas obvious.
06:02.3
May mga prutas talagang medyo ingat ang may diabetes.
06:08.3
Ang magandang prutas, mga low glycemic index.
06:13.3
Less than 50, less than 55.
06:16.3
Pag mataas siya, nakakataas ng blood sugar.
06:19.3
Ano yung mga prutas? Ayan.
06:22.3
Favorite natin yan. Pero kung diabetic kayo, hinay-hinay dito.
06:28.3
Grapes. Nako, ang tamis masyado.
06:31.3
Siguro, 6 o 10 piraso lang bawat kainan.
06:35.3
Hindi pwede isang bunch.
06:38.3
Manga. Grabe ang mangasa ng manga natin.
06:42.3
Manga talaga, super pang diabetes yan.
06:47.3
Pampataas talaga ng blood sugar. Matamis na matamis.
06:50.3
Nako, napakasarap.
06:52.3
Sure ako, tataba kayo.
06:54.3
Tataas blood. Kung gusto nyo tumaba, walang problema.
06:57.3
Payat na payat kayo, magmanga kayo 3 times a day.
07:01.3
Kahit green mango, ganun din.
07:03.3
Mataas din calories ng green mango. Nakakataas din ang blood sugar.
07:07.3
Pineapple. Ayan. Healthy ito. Healthy sila.
07:11.3
Kaya lang, pag sinobrahan mo, nakakataba.
07:17.3
66 glycemic index ng pineapple.
07:21.3
Ang gulay nga, 15 lang. 15 lang.
07:26.3
Kaya pagkain mo na pineapple, taas ang blood sugar.
07:29.3
Isang magaling magpataas, pakwan.
07:32.3
72. Grabe. Healthy ang pakwan.
07:36.3
Pero, syempre, kung takot ka sa blood sugar mo, hinay-hinay.
07:42.3
Raisins, kahit papaya, 60.
07:46.3
Lahat yan, nakakataas ng blood sugar.
07:49.3
Especially kung hinog na hinog.
07:52.3
Kaya alam ko, gusto natin sasabihin mo, yung pinaka matamis, pinaka hinog.
07:59.3
Kaya lang, mas hinog, mas matamis, mas nakakataas ng blood sugar.
08:04.3
Okay na yung medyo matabang.
08:06.3
Saging, very healthy.
08:09.3
Glycemic nito, mga 56 eh. Sa gitna.
08:12.3
Pero ang saging, pwede kung ganito.
08:15.3
Pag ganito yung saging,
08:17.3
tamang-tama yung pagkahinog,
08:19.3
pwede kumain sa dalawa.
08:21.3
Diabetes, okay lang yan.
08:23.3
Kasi maraming potasyo, maraming benefit.
08:25.3
Sa tiyan, sa puso.
08:27.3
Pero pag ganitong over-ripe na, hindi na okay.
08:31.3
Over-ripe na eh, nakakataas na ng blood sugar ito.
08:35.3
Yung nangingitim na.
08:38.3
Pag nangingitim na, diabetic kayo, iwas na.
08:41.3
Okay, ayan. Pakita natin Dok Liza.
08:44.3
Yung mga low glycemic index,
08:47.3
na pwede nyo kainin.
08:49.3
Apple, avocado, suha.
08:53.3
Wala tayong peaches dito.
08:55.3
Pears, strawberry na walang gatas.
09:00.3
Mababa. 20 to 49.
09:04.3
Grapes, mango, orange, raisins.
09:08.3
Very high. Ano ba ito?
09:10.3
Watermelon, pineapple.
09:13.3
So, mas ito kakainin.
09:18.3
Dito, hinay-hinay.
09:21.3
Okay, ito yung mga mabababa.
09:23.3
Tulad na sinabi ko, suha, pears, apple.
09:27.3
Ayan, mababa. Less than 50.
09:30.3
Ang mataas, pinakita ko na sa inyo kanina.
09:35.3
Okay, so sana malinaw ito.
09:38.3
Hindi ko sinasabing huwag kumain ito.
09:40.3
Pwede kayo kumain.
09:42.3
Kung may diabetes, pwede kumain.
09:44.3
Pero siyempre, isang slice na lang.
09:47.3
Kung melon, isang slice na lang.
09:49.3
Pakwan, piña, isang slice na lang.
09:52.3
Pagmanga, isang pisngi na lang.
09:55.3
Yung kalahating pisngi mamayang gabi na.
09:57.3
Hindi siya all you can eat.
09:59.3
Grapes, mga 6 hanggang 10 piraso lang.
10:03.3
So, hindi lahat ng prutas, hindi lahat ng gulay okay sa diabetes.
10:08.3
Pero kung gusto nyo lang magpalakas, healthy kayo,
10:10.3
pwede nyo kainin lahat yan. Walang problema.
10:14.3
So, pag mataas ng blood sugar, anong gamutan?
10:17.3
Usually, papacheck tayo sa endocrinologist.
10:20.3
Binibigay nila lagi metformin.
10:22.3
Okay ang metformin.
10:24.3
Huwag kayo maniwala sa mga fake news.
10:27.3
Kinagamit pa yung mukha namin na masama daw metformin.
10:31.3
Kalokohan po yun. Fake news yun.
10:33.3
Gusto lang magbenta ng produkto nila.
10:37.3
Okay ang metformin.
10:38.3
Lahat ng endocrinologist, ito bibigay sa inyo.
10:41.3
Maraming benefits ang metformin.
10:43.3
Bababa yung blood glucose mo.
10:46.3
Mas maabsorb ng mga muscles.
10:50.3
Mas nagaganot siya.
10:52.3
Nakakapayat pa yung metformin.
10:54.3
At ngayon pinag-aaralan yung metformin.
10:56.3
Baka daw makahaba pa ng buhay.
10:59.3
Okay. Medyo makabag lang ang metformin.
11:03.3
So, maraming pag-aaral.
11:05.3
Basta nabigyan ng metformin, mas maganda yung
11:08.3
less namamatay sa diabetes, less heart attack, less stroke.
11:12.3
Medyo malabo lang eh.
11:14.3
42% less heart attack, 41% less stroke.
11:19.3
Bukod sa metformin, bibigyan kayo ng sulfonylurea.
11:24.3
Ito yung mga usually bibigay sa inyo.
11:27.3
Glicloside, glimepiride.
11:29.3
Ito yung mga bagong gamot na binibigay nila.
11:32.3
Okay. Usually combination eh.
11:35.3
Pag hindi nakuha nitong dalawang gamot,
11:37.3
pwede pa pangatlong gamot.
11:39.3
Or yung iba nag-i-insulin na.
11:41.3
Okay. So, sabi ko nga,
11:43.3
kailangan mababa lagi blood sugar nyo.
11:45.3
Within normal. Baka 120 and below lang.
11:48.3
Huwag masyado mataas.
11:50.3
Other tips for diabetes,
11:53.3
check ang blood sugar.
11:55.3
Lalo na kung may lagnat, may sakit.
11:57.3
Kasi naglolo ko ang blood sugar.
11:59.3
Schedule, gagawin, check up.
12:04.3
Pag mataas ang blood sugar, magandang magpababa.
12:08.3
Planuhin yung pagkain. Huwag basta-basta.
12:11.3
Spacing sa pagkain. Healthy food.
12:15.3
Iwas sa juices. Sabi ko, tubig lang.
12:18.3
Tubig ang pinakamaganda.
12:20.3
Pag nag-juice kayo, bawal din sa may diabetes.
12:23.3
Juice, matatamis. Kahit sabihin mo pa fruit juice.
12:26.3
Mas healthy pa yung prutas mismo.
12:29.3
Imbis na mag pineapple na juice ka,
12:32.3
better yung pineapple na kainin mo.
12:34.3
Kahit mataas yung glycemic index niya.
12:36.3
At least yung prutas, maraming fiber.
12:39.3
Yung fiber nakakatulong yun
12:41.3
pampabagal ng absorb ng blood sugar.
12:43.3
So better pa rin yung piña na actual
12:47.3
kaysa pineapple na juice.
12:49.3
At iba pang mga juice.
12:51.3
Pero kung hindi kayo takot tumaba,
12:54.3
hindi kayo takot sa blood sugar, wala kayong sakit,
12:57.3
pwede naman yung mga juice.
12:58.3
Hindi ko naman pinagbabawal.
13:00.3
Ito lang naman pang diabetes na mataas ang blood sugar.
13:04.3
Stress and anxiety.
13:06.3
Tulog sapat. Healthy food.
13:10.3
Minsan reward ng sarili.
13:12.3
At meron kang kaibigan
13:14.3
para maganda ang outlook.
13:16.3
Para makontrol ang diabetes.
13:18.3
Sana nakatulong po ito
13:20.3
sa mga dapat kainin at bawal kainin
13:23.3
na prutas at gulay sa diabetes.
