10 "Bawal" Kainin ng Edad 50, 60, 70 Pataas. - By Doc Willie Ong
00:40.3
May namamatay pag bata, matibay pa.
00:44.3
Number 1, yung mga medium rare na steak.
00:50.2
Mga half-cooked na karne, yung may dugo-dugo pa.
00:54.2
Oo, kasi syempre, hindi natin masasabi.
00:57.4
Yung quality, mas maraming bakterya, may mga tapeworm pa yan, may mga parasite, magtatae.
01:05.8
Tsaka kung matatsambahan tayo, mahina immune system nyo, nagtae, delikado po.
01:11.2
Kaya dapat yung karne, hinuhugasan maigi at niluluto.
01:15.3
Dapat walang dugo, lutong-luto.
01:17.7
Yes, para iwas tayo dun sa mga maaaring mag-cause ng pagtatae.
01:24.2
So gusto natin pag magtatae yung ating mga senior.
01:27.5
So huwag magkakasakit ng matindi.
01:29.9
Katulad ng mga amibiasis, ayaw natin.
01:32.6
Kasi pag sila tinamaan, mahirap gamutin.
01:37.5
Number 2, na bawal na kainin ng senior.
01:41.4
Yung sa akin naman, payo lang na bawal.
01:44.1
Nasa sa inyo naman kung matapang kayo, gusto nyo pa rin kumain, nasa sa inyo naman.
01:48.8
Pero number 2, yung mga kilawin.
01:51.6
Favorite natin yan, diba?
01:54.8
Yung mga sushi, diba?
01:56.3
Sarap ng sashimi, sushi, raw fish.
02:01.1
Alam ko, ito kasi naman, baka matyambahan tayo.
02:05.9
May mga parasite.
02:07.6
Actually, may pasyente tayo dati na nalaman ko, taga-Japan siya.
02:13.2
Kumakain siya ng raw.
02:17.3
Tapos, anong nangyari?
02:18.5
Yung parasite, pumunta sa utak.
02:21.3
May ganung infection.
02:22.8
So, tsamba-tsamba lang.
02:24.9
Pero ang point ko,
02:26.3
eh, kung hindi naman tayo bata, eh, konting ingat.
02:31.1
Tsaka, minsan, salty din yung mga raw fish.
02:33.6
So, yung mga kilawin-kilawin, kahit naluto sa suka,
02:37.5
ah, hindi pa rin ganung kasay.
02:38.8
Hindi na ako makain ng ganito, eh.
02:40.8
Maka matyambahan tayo.
02:42.3
Hindi na ganung kalakas ang puso natin.
02:44.4
Pag nag-diarrhea tayo,
02:46.8
pag ang senior nag-diarrhea, nagtatagilid, ah.
02:50.9
Yung mga salmonella, typhoid.
02:52.4
Ang problema sa diarrhea,
02:54.0
pag nagtae ang sang tao,
02:55.6
prone to kidney failure.
02:58.8
Pag naubusan ka ng tubig sa katawan,
03:00.6
masisira yung kidney.
03:01.9
Magkikidney failure.
03:04.7
Number three na dapat iwasan, na favorite natin,
03:08.2
masarap tong number three,
03:14.8
Diba? Gustong-gusto ko to.
03:16.2
Pero, minsan, pagkakain ako, isa-isa peraso lang.
03:19.3
Una-una kasi, hindi natin alam yung kalidad.
03:25.6
eh, dapat doon tayo sa siguradong lugar, sa probinsya.
03:28.8
Diba? Merong mga probinsya, mukhang safe naman.
03:31.8
Pero, minsan, hindi pa rin, eh.
03:33.9
Nangyari sa atin yun, last May.
03:36.1
Marami tayo. Grupo kasi po kami.
03:40.2
So, isang province, malinis na province.
03:42.6
Known for seafoods.
03:44.1
Naku po, nagsukat, nagtae kami.
03:48.7
ang takot kasi tayo sa red tide.
03:51.2
Merong mga red tide.
03:52.0
Mga shellfish too, eh.
03:52.8
Kasi itong mga shellfish, siyempre, yung mga dumi ng,
03:55.4
dagat, yun ang hinukuha niya, eh.
03:58.5
Hindi ko sinasabi, hindi pwede, ah.
04:00.5
Pwede niyo subukan, masarap ang talaba,
04:03.2
favorite, yung hilaw, kaya lang,
04:05.2
baka matyambahan tayo ng bakteriya, eh.
04:08.7
Tsaka, minsan, alam niyo ba po,
04:10.7
merong mga bakteriya,
04:12.7
kahit iluto mo siya ng boiling water,
04:16.2
kumukulong mantika, hindi na mamatay.
04:18.2
Number four na pagkain bawal sa senior,
04:23.4
Oo, pag senior na wala ng soft drinks,
04:26.4
Mga senior, mahilig sa diet drinks.
04:29.4
Diba? Puro, ayaw mo, gusto ko diet.
04:31.4
Huwag na tayo mag-diet.
04:33.4
Soft drinks, alam niyo naman, sobra tamis.
04:36.4
Diba? Ang daming sugar yan,
04:38.4
sa pungkutsaritang sugar.
04:40.4
Ang diet drinks, ah, kahit merong mga aspartame,
04:43.4
yung mga ibang mga sugar substitute,
04:47.4
hindi rin po maganda.
04:48.4
May pag-aaral, yung mahilig sa diet drinks,
04:51.4
may risk din for diabetes.
04:54.4
So, sasabihin mo,
04:55.4
isang mga mga ibang mga sugar eh,
04:56.4
Bakit may masama sa diabetes?
04:58.4
Ang problema yung utak natin,
05:00.4
nasasanay sa matamis.
05:01.4
So, isang araw kailangan mo kumain
05:03.4
ng ganito karaming matamis.
05:05.4
Kung hindi mo makukuha sa diet drinks,
05:07.4
kakain ka ng chocolate,
05:09.4
kakain ka ng ice cream,
05:11.4
hindi mo mapipigilan eh,
05:12.4
kasi yung craving nandon.
05:16.4
kahit yung mga donut na matatamis,
05:18.4
yung mga ano, parang pambata lang po yun eh.
05:21.4
Oo, soft drinks, diet drinks,
05:24.4
drinks, yung mga juices na matatamis.
05:27.4
Diba? Kung gusto nyo,
05:28.3
prutas. Energy drinks,
05:30.2
hindi na rin pwede. Energy, eh.
05:34.4
Caffeine nyo, magpapalpitate kayo.
05:36.5
Hindi na tayo macho, mahirap na.
05:38.5
So, ang ayaw natin dito,
05:40.3
tumaas yung blood sugar ng
05:42.1
ating mga seniors. Oo, kasi
05:44.0
prone na tayo sa diabetes. Ang taas na
05:46.1
ng diabetes risk, eh.
05:48.5
Alam ko, mga senior, may pera na
05:50.3
kayo, pero puro na bawal. Nung bata
05:52.2
kayo, wala tayong pera.
05:54.4
Pwede lahat kainin.
05:56.3
Diba? Kaya yung mga senior, bigay nyo
05:58.2
lang yung pera sa mga kabataan
06:00.4
para sila. Yung mga bata, ayaw mo
06:02.1
mag-softdrink kung gusto nila. Number
06:04.0
five na bawal, hilaw
06:08.0
Raw eggs, diba? Dahil si Rocky
06:10.4
mahilig sa raw eggs, eh.
06:12.1
Tsaka minsan yung,
06:13.9
di ba raw eggs hinahalo sa
06:15.9
lugaw? Minsan hindi ganun kainit.
06:18.6
Pwedeng merong mga salmonella.
06:21.9
nachambahan ka ng hilaw na itlog,
06:26.5
Actually, diba gusto ko yun, diba? Yung malasado.
06:29.3
Pero hindi nire-recommend
06:31.4
USCDC. Ang gusto nila sa itlog,
06:38.4
Hard-boiled na. Para sure.
06:40.6
Hanggang sa loob-looban,
06:42.3
ay nahit. Ganun po talaga.
06:46.5
Number six na bawal sa senior.
06:48.8
Ito, mahilig ang senior nito.
06:54.4
Diba? Sakali, dami umiinom.
06:58.0
Alam nyo bakit bawal? Una-una,
07:00.9
ang alak, hindi pinagsasabay
07:04.5
Yung gamot nyo sa high blood, gamot nyo
07:06.3
sa diabetes, gamot nyo sa depression,
07:09.2
hindi pwede isabay sa alak.
07:11.1
Nagugulo yung dose.
07:13.2
Kung ang dosis ng
07:14.3
gamot mo, kunyari 10 mg,
07:16.1
uminom ka ng alak, parang naging 15 mg
07:20.4
sila pumupunta sa atay.
07:22.3
Nagugulo ang dosis.
07:24.4
Nang alak. Tsaka pag alak,
07:26.4
siguro malakas pa yung atay mo,
07:28.4
malakas pa yung sa utak mo, pero
07:30.4
pag matanda na, hindi na...
07:32.4
Huwag na natin ipilit
07:34.4
kung medyo palyado na yung kotse.
07:36.4
Diba? Lalagyan mo pa eh.
07:38.4
Pag yung kotse luma na,
07:40.4
kailangan magandang gasolina.
07:43.4
Actually, ang idea doon,
07:45.4
kasi pag senior na tayo,
07:47.4
marami na tayong maintenance.
07:49.4
So, kontra yung alak.
07:51.4
Unlike nung bata-bata, wala pa tayong maintenance.
07:56.3
sa alak din, nakakataas ng blood pressure.
07:58.3
Tsaka mataas ang calories ng alak.
08:02.3
Yung mga matatanda, bakit malaki ang tiyan?
08:04.3
Ang hirap magpapayat. Diba?
08:06.3
Paano mabagal ang metabolism?
08:08.3
Tulad ng sinabi ko sa inyo,
08:10.3
by 50 years old. Actually, tips ko,
08:12.3
hindi pang senior to, pang 50.
08:14.3
Pag 50 years old, liliit ang muscle natin.
08:18.3
Lalaki ang tiyan natin.
08:20.3
Kaya pag hinawakan mo ang mga muscle,
08:24.3
Maliit na yung muscle, puro na taba.
08:26.3
Ganun ang nangyayari.
08:27.3
So, yung alak, magpapasamalan doon.
08:31.3
Ito. Ito talaga number seven.
08:33.3
Mararamdaman na natin ito.
08:37.3
Bawal ang matitigas na pagkain.
08:42.3
Maraming mapipingot.
08:45.3
Mahilig ako sa mani.
08:46.3
Okay ang mani, pero yung almonds.
08:49.3
Sobra tigas yung almonds.
08:52.3
hindi na kaya ng ipin natin.
08:56.3
Pero yung mga almonds,
08:57.3
mababali ipin natin.
08:58.3
Yung mga gulay na hilaw.
09:00.3
Yung mga hilaw na gulay.
09:03.3
Carrots na hilaw.
09:04.3
Hindi mo nakakayanin yun.
09:08.3
O may karne na napakatigas.
09:13.3
Yung mga matitigas na pagkain.
09:15.3
Misan yung kanin.
09:17.3
Ako ayoko na yung...
09:19.3
Hindi, ayoko na yung kanin na kulangan tubig.
09:21.3
Gusto ko medyo may pagkalugaw na dating eh.
09:25.3
Kasi pag matigas na ang pagkain,
09:27.3
yung tiyan natin,
09:30.3
hindi na maganda ang digestion.
09:36.3
Ito naman pwede o ayaw nyo eh.
09:38.3
Yung mahilig sa beans.
09:42.3
Pero minsan nauutot ako sa beans eh.
09:44.3
Mahangin ang tiyan.
09:46.3
May gulay din na mahangin.
09:48.3
Mahangin sa tiyan.
09:50.3
So, ingat na tayo dito.
09:52.3
Nasa sa inyo kung kakayanin nyo pa.
09:54.3
Pero pag senior, magugulat kayo.
09:56.3
Hindi ko na pala kaya ito ngayon eh.
10:00.3
pagkasi pork and beef yung kinain natin,
10:03.3
ang problem doon,
10:04.3
minsan hindi natin nakikita.
10:06.3
Meron palang nakasingit na maliit na piece ng buto,
10:12.3
baka mapingot din yung ipin mo.
10:14.3
At saka mabilis mahulog na ang ipin.
10:19.3
pagbata tayo magkagat.
10:23.3
Pag senior, wag ganyan ng kagat ha.
10:25.3
Ang kagat dapat ano lang,
10:29.3
Wag masyado daan-daan.
10:30.3
Kasi pag may buto na maliit,
10:32.3
lalo na buto ng lechon,
10:34.3
ah, pingot ka talaga.
10:36.3
Ako napingot ako.
10:37.3
Or bato sa kanin.
10:39.3
Ako nga sa ano lang eh,
10:41.3
giniling lang eh.
10:42.3
Sa lumpiang Shanghai,
10:45.3
Eh lumpiang Shanghai,
10:47.3
Yung giniling may bato,
10:48.3
may matigas na boto.
10:51.3
Ang mahal sa dentist.
10:54.3
processed meat na gusto nyo.
10:58.3
Bata, diba? Mahilig siya.
11:02.3
Alam nyo yung mga deli,
11:06.3
Misan sa Spain, diba?
11:10.3
Kaya lang maalat.
11:11.3
Tsaka alam naman natin,
11:13.3
ang processed meat,
11:14.3
hindi ako nagsasabi,
11:15.3
nagsabi ang World Health Organization,
11:18.3
class one carcinogenic.
11:20.3
Pag maraming hotdog,
11:23.3
yung mga may preservatives ah,
11:24.3
yung mga may nitrites,
11:26.3
yung mga preserved foods,
11:30.3
Siguro kung mas natural,
11:32.3
Kasi yung mga na-preserved na meat,
11:34.3
masarap pero maalat
11:36.3
at may possibility na
11:39.3
and possibility na may cancer.
11:43.3
Ang daming bawal, no?
11:48.3
Number nine, ito.
11:49.3
Unpasteurized milk.
11:51.3
Dok Liza, ano yung
11:52.3
ano yung unpasteurized milk sa probinsya?
11:55.3
pag may alaga kang baka
11:57.3
eh di gagatasan na yun sa umaga.
11:59.3
Tapos ibibenta na agad.
12:01.3
hindi dumaan sa pasteurization.
12:04.3
So, minsan may mga bacteria,
12:07.3
gaya ng mga tubercle bacilli
12:10.3
So, hindi na patay.
12:12.3
Okay sana kung napakuloan maigit,
12:15.3
pero minsan sabi nga nila,
12:16.3
kahit pinakuloan mo,
12:18.3
hindi pa rin na matay.
12:20.3
kinakailangan yung pasteurization.
12:22.3
Pagdating sa gatas ng baka,
12:24.3
gatas ng kalabaw.
12:27.3
pinapakuloan na mabilis, diba?
12:29.3
Pero ano yun, eh,
12:34.3
number nine din sa gatas,
12:36.3
yung mga nagkakaedad,
12:38.3
marami may lactose intolerance, eh.
12:41.3
So, kapag may lactose intolerance kayo,
12:44.3
mas konting gatas na lang.
12:46.3
Pwede pa rin yung gatas,
12:47.3
pero mas konting.
12:48.3
Pwede yung mga lactose free.
12:50.3
Meron mga lactose free ngayon,
12:52.3
kaya lang medyo mas mahal.
12:54.3
na bawal sa senior,
13:00.3
Yung mga, ano bang gusto natin?
13:01.3
Lahat ng mga alat,
13:04.3
yung mga salty foods,
13:05.3
kahit yung mga daing na sobrang alat.
13:08.3
Eh, pambata po yun.
13:10.3
Hindi na siguro bagay sa atin
13:12.3
yung mga ganong pagkain.
13:15.3
O, minsan may nakita ako mga senior
13:19.3
Diba masarap yung Meiji ba yun?
13:21.3
Yung favorite ko yun, eh.
13:23.3
Yung may chocolate sya,
13:25.3
meron syang strawberry.
13:29.3
Hindi na po ganong ka-okay.
13:31.3
Kung gusto nyo chocolate,
13:34.3
dark chocolate is okay.
13:36.3
Isang maliit na perasong dark chocolate,
13:38.3
kainin mo ng pa-konti-konti,
13:41.3
konti-konti lang.
13:42.3
Liitan mo yung kutsara
13:44.3
para imagination mo nalang pumapasok sa'yo.
13:48.3
Yes, kasi pagka tsitsira,
13:52.3
Oo, hindi na po ganong ka-okay sa atin.
13:54.3
Eh, baka meron na tayong high blood.
13:56.3
So, yan yung sampung bawal
13:58.3
o talagang iniiwasan natin.
14:00.3
Meron tayong honorable mention
14:06.3
Ang kape, pwede naman.
14:07.3
Kaya lang, siguro,
14:09.3
eh, senior, hindi na kayo makatulog.
14:12.3
Huwag na siguro yung matapang na kape.
14:13.3
Nalagyan mo pa marami.
14:15.3
O bangun yan, pumunta kayo sa mall,
14:16.3
doon sa mga restaurant.
14:18.3
Yung mga coffee shop na...
14:20.3
Yung mga drip coffee.
14:21.3
Yung mga coffee na, ano ba,
14:24.3
May whipped cream pa.
14:28.3
Hindi na, hindi na bagay sa atin yun.
14:30.3
O yung mga Zago na milk tea,
14:35.3
majajabetis tayo yan.
14:36.3
Hayaan mo na sa mga bata yun.
14:38.3
Tayo kasi may edad,
14:40.3
hindi na kayan nitong
14:42.3
at sobrang mga sosyal na mga inumin.
14:45.3
O, diba problema?
14:46.3
Reklamo kayo ng reklamo.
14:48.3
Dok, hindi ako makatulog.
14:49.3
Hirap ako matulog.
14:53.3
May edad na nga tayo,
14:54.3
hindi na napapagod.
14:56.3
So, hindi makatulog.
14:57.3
Tapos dadagdagan mo pa ng kape.
14:59.3
Eh, papano na yan?
15:00.3
Hindi talaga tayo makatulog.
15:04.3
just in case magtatae,
15:06.3
kailangan agad-agad,
15:08.3
Oral rehydrating solution.
15:10.3
Marami kami niyan,
15:13.3
Lagi may Bouncy Doc Lisa.
15:19.3
Pag dumumi kayo ng isang basong tubig,
15:22.3
o dumumi kayo tatlong basong tubig,
15:24.3
kailangan tatlong basong inumin mo.
15:27.3
Oras na matuyuan tayo,
15:30.3
Tapos merong mga Imodium,
15:35.3
yung mga iniinom agad.
15:40.3
pero depende siyempre sa doktor niya.
15:42.3
Gusto natin magtae muna.
15:44.3
Pero pag senior na,
15:45.3
hindi ko na pinapa-LBM.
15:48.3
Pangamaya bumaksak yung blood pressure.
15:51.3
At saka mabilis ma-dehydrate talaga.
15:56.3
babanggitin ko ulit.
15:57.3
Mayroon pa akong mahalagang tips.
15:59.3
medium rare steak.
16:00.3
Pang-social na yun.
16:01.3
Hindi na sa atin yun.
16:11.3
isang peraso lang.
16:12.3
Matamaan man ako.
16:18.3
Mga doughnut na puro.
16:27.3
matitigas na mga carrots.
16:29.3
Yung mga matitigas na pagkain.
16:35.3
Sunog na barbecue.
16:38.3
unpasteurized milk.
16:44.3
Merong mga exercise at gawain na hindi ko na pinapayo sa senior.
16:50.3
Baka magalit kayo.
16:51.3
Pero kung senior,
16:53.3
nasa sa inyo naman.
16:55.3
Ako walking talaga.
17:00.3
Kung gusto nyo magbisikleta na senior sa akin,
17:04.3
kung talagang sanay kayo,
17:07.3
at talagang wala namang kotse,
17:10.3
walang aso ko tumatawin,
17:12.3
Pero kung i-re-risk mo pa nang bibisikleta ka,
17:16.3
isang bagsak lang eh.
17:21.3
Nagmo-motor o senior,
17:24.3
Pero siguro pag-safe yung lugar.
17:27.3
Yung mga risky na hindi ko na gano' pinapayo.
17:32.3
Yung mga heavy exercise like basketball na full court,
17:37.3
baka hindi na kaya ng tuhod natin.
17:39.3
O yung mga marathon.
17:40.3
Alam ko may senior,
17:41.3
kaya mag-marathon.
17:43.3
Pero yung mga gano'n,
17:45.3
kung gusto nyo talaga mahaba buhay,
17:48.3
hindi ko na pupwersahin ang katawan ng senior sa mga exercise na mga tag-tag yung katawan na pambata.
17:56.3
Kung gusto nyo lang for health,
17:59.3
nasa sa inyo naman eh.
18:00.3
Kung gusto nyo pa rin gawin,
18:03.3
yung risk nandoon.
18:05.3
Tsaka pag maglalakad,
18:06.3
lagi naka rubber shoes.
18:08.3
mas maganda may kasama.
18:09.3
Para hindi ka matutumba.
18:11.3
Just in case matumba.
18:13.3
isang tumba lang ng senior,
18:17.3
ang hirap na ano?
18:19.3
Ang hirap ng rehab pag senior.
18:21.3
Yes, Dok Liza? Final words?
18:23.3
So sa ating mga seniors,
18:25.3
mga paalala po ito,
18:28.3
para hindi tayo magkasakit ng malubhan.
18:31.3
Okay. Salamat po.
18:33.3
Share po natin sa ating kababayan.
18:35.3
Kahit age 40 or 50,
18:37.3
may tulong na tong payo natin.
