01:29.9
Ang tanong dito, ano ba yung ginagawa natin bilang isang sektor, bilang isang bansa?
01:36.1
Madaras nating madinigin term, medyo cliche na nga po. Whole of government or whole of society approach.
01:41.7
Pero paano ba natin tinitingnan itong mga assessments na ito?
01:45.1
Kung maga, do we use them as a trigger for self-flagellation?
01:51.1
Sige, magsisihan, magbanatan, malungkot, stay in the corner. Pero what happens afterward?
01:57.8
So yan po isang mga gusto kong pag-usapan.
02:00.4
Tsaka ito nga po, isa po sa mga advocacies natin dito sa programa natin.
02:04.4
At ako po bilang isang journalist, yung paglaban po sa disinformation.
02:08.5
Pero ito po, para mas may konteksto kayo, binabangkit ko po ito sa mga lectures na na-invite po ako na i-deliver about disinformation.
02:16.7
Pag-isipan niyo mabuti.
02:18.6
Lagana po yung disinformation ngayon.
02:21.6
Tingnan niyo yung result ng World Bank study ko saan lumalabas na 91% of 10-year-old Filipinos.
02:27.8
Filipino school children, hirap po magbasa ng simple text.
02:32.0
Yan po, isipin niyo yung mangyari sa generation na yan at saka sa susunod, given that reality.
02:37.7
And number two, idikit po natin yung naibangga doon sa realidad.
02:41.2
At lumalabas po ito sa mga pag-aaral, alam mo yung pinakamadaling paraan para magpakalat ng disinformation online.
02:49.0
Dagdagan pa natin yung problema.
02:50.7
Wala po tayong reading culture in the Philippines, sadly.
02:53.9
Siguro meron tayong culture of chismisan.
02:57.6
We spend the most time, most number of hours, at least 10 hours a day, nakatutok po sa ating mobile devices.
03:05.3
So yan, medyo nilalatag ko lang po ng konting problema, pero dito sa panayam na ito, mas mabigat po yung mga pag-uusapan natin.
03:12.8
Okay, we'll talk about this education crisis that we actually have in the Philippines.
03:18.0
So I'd like to introduce our guest.
03:19.9
Ito po talaga nabilib ako sa kanya dahil I was asked to moderate a panel dito po sa katatapos ng Philippine Education Conference.
03:27.6
Yung first panel, nagsalita po itong ating panauhin kasama po yung dalawa pa pong mga eksperto.
03:34.3
And then he talked about curriculum.
03:36.8
Hindi ko na papangunahan dahil I won't presume to actually cover even a tenth of what he talked about.
03:43.8
Pero I was impressed at the same time alarmed dun po sa kanyang binanggit.
03:47.6
Ang ating mga panauhin na isang distinguished university professor and university fellow ng De La Salle University,
03:54.9
kunsaan naging ano po siya, dean.
03:57.6
of the College of Education at vice president for academic and research.
04:02.8
Ayan, he maintains an active research program related to four broad themes,
04:07.4
polyculturalism and intergroup relations in intercultural contexts,
04:13.0
hope, well-being, and mental health, socio-economic and other social inequalities,
04:18.4
and socio-cultural aspects of learning and achievement.
04:21.7
I'd like to welcome to our program po ngayong gabi si Dr. Alan Bernardo.
04:27.6
Magandang gabi po, sir, and thank you.
04:29.8
I'm really happy that you're able to join us tonight dito po sa Facts First.
04:34.5
Magandang gabi, Christian, and good evening to the audience of your show.
04:39.5
Okay, lagay muna ating pangalan nyo.
04:41.1
Ayan, si Dr. Alan Bernardo.
04:43.7
Ano po kayo, no? Educational psychologist, no?
04:49.0
Psychologist na nagsimula being cognitive psychologist,
04:53.4
na educational psychologist, social psychologist.
04:55.8
So medyo malalala.
04:57.6
Malawak yung pag-apply ko ng psychology in looking at different aspects of education.
05:05.2
Okay. Puntahan po natin ito.
05:06.8
Lumabas na balita recently.
05:08.9
Ang Pilipinas, kasama na naman po sa mga kualelat na bansa,
05:12.4
77 out of 81 countries,
05:15.0
palating po sa math, reading, and science involving 15-year-old learners.
05:20.2
Paano po ba natin dapat tingnan itong assessment na ito ng PISA 2022?
05:27.6
Kung titignan natin, hindi na tayo dapat magulat
05:31.3
kasi lahat naman ng international assessment na nilahokan ng Pilipinas,
05:36.9
talagang ganyang kababa ang performance natin, no?
05:42.1
Unang-unang iteration nitong ganitong international survey,
05:47.1
mga 2003, yung TIMSS pa lang, talagang nandun na tayo sa ilalim, no?
05:52.5
Pero siguro hindi tayo dapat mag-focus lang sa ranking, no?
05:56.3
Dapat natin sigurong tingnan kung ano yung benchmarks na nilalagay, no?
06:03.5
Ang PISA nakafocus sa reading, mathematics, science.
06:08.1
This year, nakafocus siya sa mathematics, no?
06:10.6
Sa bawat area, meron siyang nilalagay na minimum proficiency standards, yung level 2.
06:16.8
So, ang nakakalungkot, kung titignan natin sa mathematics,
06:21.1
more than 80% na mga Pilipino na nag-participate sa PISA,
06:29.7
So, kung titignan natin, mas alarming yun, no?
06:32.0
Kasi pwedeng mababa tayo, pero maganda naman ang proficiency.
06:36.6
Ito, napakababa ng proficiency.
06:39.9
More than 80% of Filipinos were below the standard in mathematics proficiency.
06:47.3
Sir, sorry for cutting you off.
06:49.3
Before we move to the other aspects, itong PISA, no?
06:51.6
When you say 81% of Filipino 15-year-old learners,
06:56.3
so level 2 proficiency, ano exactly ibig sabihin na?
07:00.9
Merong mga, for every 15-year-old, merong tinalaga ang PISA na dapat kaya niya itong gawin sa mathematics.
07:09.3
So, usually, kinakailangan, kaya na niyang hanapin yung mga missing information,
07:15.6
alin ang mga pwedeng inferences na pwedeng gawin,
07:18.7
anong klaseng mga solutions ang pwedeng i-apply,
07:22.6
given the limited information in the problem,
07:24.8
pwede niya nang diskartehan yung word problem, no?
07:28.6
Karamihan ng mga sudyante sa Pilipinas na 15-year-olds, hindi kaya yun, no?
07:33.4
So, 15-year-olds, paano na yan, no? Senior high school na.
07:37.7
So, nakadaan na yan ng algebra, tapos na yan ng lahat ng basic math, no?
07:43.2
So, dapat meron na siyang competency dun sa mga ganong klaseng mathematical skills.
07:50.0
But instead, ang nakikita ng results, napakababa.
07:53.3
Ang kaya gawin ng mga...
07:54.6
Ang mga Filipino students, very basic,
07:57.0
kaya nilang pagtuhugin yung information na very obvious
08:00.1
kapag yung problema ay na-practice na nila sa klase.
08:04.7
So, yung mga, kumbaga, yung mga problems na napag-aralan sa klase,
08:09.6
na-practice sa teacher's assignment.
08:11.6
Pero pag medyo ibahin mo lang ng konti,
08:13.4
magdagdag ka ng disruptor information,
08:15.8
ibahin mo yung context, hindi na kaya.
08:18.2
So, yun yung skill ng mathematics.
08:20.6
You should be able to apply the different concepts
08:24.6
and skills to different problems in different domains, no?
08:28.4
So, ganyan sa mathematics, no?
08:30.5
Meron ding level 2 proficiency sa reading,
08:33.0
meron ding level 2 proficiency at science,
08:37.5
70-80% of the Filipinos who participate
08:41.2
score below the proficiency standard.
08:45.0
Alam mo, noong 2018, na-focus yun sa reading, no?
08:48.6
Yung performance ng Filipino students,
08:50.9
hindi lang naka...
08:52.7
Kasi merong bands, no?
08:54.6
naka level 1, 2, 3, 4, 5, 6, no?
08:58.4
So, yung performance ng Filipino sa readers,
09:01.4
hindi lang sila level 1.
09:04.0
Nag-create pa yung PISA ng level 1, A1, B1, C,
09:08.9
kasi talagang napakababa noong proficiency.
09:12.4
At maraming Pilipino nandun sa 1B, no?
09:15.8
Medyo bagong labas pa lang yung PISA,
09:18.0
kaya hindi pa natin natitingnan yung
09:19.9
kung nasaan talaga yung mga bata, no?
09:22.4
But yun sa tanong mo na,
09:24.1
ano yung paano natin interpret?
09:26.3
Hindi lang yung ranking, no?
09:28.2
Mas na-alarm tayo dapat sa
09:30.2
yung mga bata na nasa high school na
09:33.0
hindi kayang gawin yung minimum proficiencies
09:37.6
na inaasahan sa kanila.
09:40.4
Ngayon, pwede mong sabihin,
09:41.8
baka naman itong mga minimum proficiencies
09:43.5
masyadong mataas, no?
09:45.5
Baka pang OECD yan, no?
09:47.5
Kasi ang nagsimula ng PISA,
09:48.9
yung mga developed countries, no?
09:50.4
In a way, narirealize natin yan, no?
09:52.9
Yan yung narealize ng DepEd nung 2018
09:56.6
na merong mga competencies
09:58.8
na lumalabas sa kurikulum natin
10:01.1
pero yung standards
10:03.3
hindi ganong kataas.
10:05.9
So, yun ang maganda natin.
10:09.3
Yung nasa kurikulum natin,
10:11.1
pinag-aralan niya ng mga taga PNU, no?
10:13.5
So, tinignan nila lahat ng subject area.
10:15.6
Kinumpere nila yung
10:16.7
framework ng reading sa PISA
10:18.9
sa reading kurikulum sa Philippines.
10:21.1
Kinumpere nila yung math kurikulum
10:23.5
at yung math kurikulum sa Philippines, no?
10:26.6
Nakita nila, na-articulate naman.
10:28.7
Nandun yung mga learning competencies, no?
10:31.2
Pero ang pinakita sa pag-aaral ng PNU,
10:35.1
hindi siya as integrated,
10:37.0
hindi siya as sustained,
10:38.7
hindi ganong kalalim.
10:39.8
So, although nandun yung basic components,
10:43.4
nakikita na yung sa...
10:45.3
Kung baga, kung ano yung tinuturo natin
10:48.8
medyo naglalag na rin
10:50.6
dun sa mga expectations,
10:52.9
ng ibang educational systems
10:55.7
Hindi ba dapat ganun din talaga yung pagtingin natin?
10:59.4
Hindi ba masyado namang inward-looking
11:01.2
pag sinabi natin,
11:02.2
eh dapat ito yung standards natin?
11:04.3
Eh napaka-globalize na ng buhay ngayon, di ba?
11:11.2
I agree with you, Christian, no?
11:12.7
Pero hindi kasi din ganung kadali, no?
11:17.2
Meron pang nagkikriticize, for example,
11:19.8
na yung mga competencies sa PISA,
11:22.3
na baka hindi siya applicable sa context natin, no?
11:26.7
So, hindi natin mariresolve yung debate na yan, no?
11:30.6
Pero kung titignan natin yung PISA framework,
11:34.7
kung gusto natin na ang mga magtatapos ng high school,
11:39.4
ay job market ready na, no?
11:44.1
And ang assumption,
11:45.5
ito na ngayon ang mga requirements sa job market,
11:48.9
kaya nila din define yung standards na ganun, no?
11:52.1
Now, merong magsasabi na hindi dapat tayo
11:55.4
basta sasakay sa ganung mga definition,
11:58.9
dapat tingnan natin ano ba yung requirements
12:01.1
o pangailangan sa bansa natin, no?
12:04.3
Kaya yan ay isa sa mga pinagdedepatihan
12:08.9
ng mga nag-aaral ng curriculum, no?
12:11.6
Pero siguro dapat natin tandaan
12:13.4
bakit nag-decide ang Pilipinas
12:16.7
na mag-participate sa PISA.
12:19.9
So, nag-decide yan,
12:21.2
neda nung previous administrations pa
12:24.7
nasa National Development Plan niya, no?
12:27.8
Na magpa-participate ng PISA,
12:30.5
ang Pilipinas sa PISA,
12:32.0
para malaman natin
12:33.1
how we compare to other countries
12:35.5
and to use this information
12:37.1
para ma-improve yung ating sistema.
12:40.6
So, the fact na sumasali tayo sa PISA,
12:43.8
merong acknowledgement, no?
12:46.1
Na hindi pwede nga sabi mo,
12:47.7
very inward looking.
12:51.2
Yun nga, pag kasi,
12:52.2
pag ganung kasama yung result,
12:54.7
parang gusto natin mag-inward looking ulit.
12:58.7
Dami kong gusto itanong sa inyo,
13:00.1
pero isa-isahin natin.
13:03.8
Hindi ko alam kung anong unahin ko sa dalawa, no?
13:07.2
Kung tayo nag-decide na sumali rito sa PISA,
13:09.8
and supposedly the goal is for us to know where we stand.
13:12.3
Kasi, yeah, it's highly competitive, no?
13:14.0
Kaya to be globally ready, globally competitive.
13:17.0
E kung sabi niya, early 2000s pa ito.
13:19.2
Eh, but parang hindi nagbabago yung...
13:21.2
yung ating performance,
13:22.6
kung hindi ako nagkakamali.
13:23.7
I mean, what are we doing about these assessments?
13:28.1
Well, yung, nung early 2000s,
13:31.3
dahil nga hindi maganda yung performance,
13:35.1
merong mga nag-decide na siguro tingilan muna natin ito, no?
13:38.3
Kasi alam na naman natin masama, no?
13:40.5
So, let's focus on improving the system, no?
13:43.0
And since then, marami na rin namang
13:45.8
sinimulang initiatives, no?
13:48.5
Nandyan, nung, you know, sa conference,
13:50.3
narinig mo yung sabi,
13:51.2
na marami namang mga reform efforts, no?
13:54.0
Trying to improve the curriculum,
13:56.5
tinignan din ang training ng teachers,
13:58.9
tinignan ng mga resources for teachers in the classrooms,
14:02.4
marami nag-focus sa science and math,
14:04.7
maraming mga ODA na focus sa math and science education, no?
14:10.6
Ah, so maraming mga initiatives, eh.
14:13.5
Pero hindi natin nakikita yung improvement at a large scale.
14:21.2
Dahil siguro napakalaki ng ating population,
14:26.9
at iba-iba yung terrain, so to speak, no?
14:31.0
Napakaraming iba't-ibang division,
14:34.2
sa bawat division, maraming eskwelahan,
14:37.4
at iba-iba yung condition ng mga schools, no?
14:42.7
Dahil sa napakalaki ng system,
14:45.5
medyo mahirap magpatupad ng reform
14:47.8
na matatamaan lahat, no?
14:50.3
makikita din natin na meron namang mga eskwelahan at mga bata
14:55.0
na maganda yung performance, no?
14:56.7
Hindi lang ganong karami, no?
14:58.5
Kung titignan din natin yung PISA,
15:00.1
kakaunti yung mga Pilipino na nandun sa matataas na level.
15:03.9
Dun sa level 5, level 6, masyadong kaunti.
15:07.3
Kumpara dun sa, kung titignan natin ng Singapore,
15:10.3
napakarami ng mga sudyante nila na nandun dun sa matataas na level of proficiency, no?
15:15.5
So, yun siguro Christian, na maraming ginagawa,
15:20.1
ginagamit din ng mga development economist, no?
15:24.8
The scale of the intervention is not covering all that needs to be covered, no?
15:30.7
Parang, yung baga, patingi-tingi, hindi mo nababago yung buong sistema.
15:37.3
Guys, I remember sa presentation niyo, tsaka dun dalawang experts pa sa panel niyo,
15:41.9
when you talk of reforms, paano ba siya dapat tignan?
15:46.0
It has to be consistent, gradual?
15:48.1
It has to be consistent.
15:49.9
It has to be consistent and sustained over a long period of time, no?
15:52.9
Hindi kasi natin dapat isipin na, halimbawa, gagamit tayo ng computer,
15:59.4
hindi natin dapat isipin na, oh, pag nandiyan na, pag marunong na ng computer,
16:03.2
biglang gagaling na lahat ng mga bata, no?
16:05.7
The educational system, marami siyang component eh.
16:08.6
Bukod sa mga, bukod sa technology, bukod sa mga textbook,
16:14.4
nandiyan yung curriculum, nandiyan yung mga teachers, nandiyan yung environment ng mga bata,
16:19.1
nandiyan yung support sa environment, maraming iba't ibang components na kailangan naka-align lahat
16:25.3
para mat-suportahan yung mga bata sa pagkatuto nila, no?
16:30.2
Dahil natakalaki nung problema, minsan yung mga intervention nakafocus lang sa isa.
16:36.3
So, meron mga magandang programa para improve yung distribution ng textbooks.
16:42.5
Kasi alam mo, marami pa rin mga public school ang hindi talaga nakakapukuha ng textbook yung mga bata, no?
16:49.1
Maraming mga initiative na tinutulungan yung ibang schools magkaroon ng internet access,
16:54.1
tapos mga computers para yung mga bata maka-access ng information that is a bit more current.
17:01.7
Pero hindi lahat ng skwelahan yan, nakita natin na very uneven, no?
17:06.4
At isa yan sa mga lessons sa PISA, no?
17:08.8
Nakikita natin na yung performance ng mga estudyante from the upper 25% of the socioeconomic brackets,
17:16.9
mas lamang na lamang ang performance.
17:19.1
At yung performance nila dun sa mga bata from the lowest income deciles, no?
17:23.0
So, yun siguro, Christian, dahil napaka uneven, no?
17:27.7
At saka yung inequality in our society is so vast that the education reform efforts sometimes do not go to where they should be going, no?
17:39.2
Kahit mga teachers, no?
17:40.7
Ang daming programa ng DepEd, ang DOST para train ng teachers.
17:46.1
Parang minsan mga nakikwestyong mo, natitrain ba yung DAPED?
17:49.0
Dapat matrain, no?
17:50.9
Kasi may may ginagawa, pero bakit hindi dumarating dun sa mga classroom na kailangan natutulungan?
17:58.0
Isa-isahin natin, no?
17:59.0
Siyempre, hindi pa natin mako-cover ito.
18:01.6
Yung EDCOM nga, no?
18:03.0
Kasi meron po sa information ng karamihan po, no?
18:06.0
Sa viewers and listeners natin.
18:08.0
Meron ongoing na Second Congressional Commission on Education.
18:11.3
Two-year assessment.
18:12.8
Comprehensive assessment and evaluation of our educational system.
18:17.1
Kung ano ba yung problema.
18:18.2
Two years nila gagawin.
18:19.0
Nasa batas po yan.
18:20.7
Kaya don't expect us, kami ni Dr. Bernardo, to cover all these things in 30 minutes to 1 hour.
18:28.1
Isa-isahin lang muna natin yung mga dahilan.
18:29.8
Bakit ba tayo nandito sa ganitong sitwasyon?
18:32.4
Kunsaan, ang sakit mang sabihin, pero kailangan natin tanggapin.
18:37.4
In the words of the Education Secretary nga, yung PISA results,
18:41.2
bare, uncomfortable, an uncomfortable truth.
18:49.0
Ano ba yung isa sa mga dahilan na nakikita niya kung bakit tayo nasa ganitong sitwasyon?
18:53.1
Let's start with curriculum.
18:54.3
Ito po yung extensively diniscussed, no, no?
18:57.1
Meron ba tayong problema sa curriculum?
18:58.9
O baka naman ang problema natin yung tendency na binanggit niyo ron?
19:02.6
Yung magpalit na magpalit ng curriculum pag hindi siya gumagana, so to speak.
19:08.8
Yung sagot ko dyan, depende kung paano natin i-define yung curriculum, no?
19:14.0
Kung titignan natin yung kung paano pinag-uusapan ng curriculum reform sa Pilipinas,
19:19.0
nakatutok siya dun sa learning outcomes, learning competencies, and learning areas, no?
19:26.3
Ako, ang definition ko ng curriculum is broader.
19:29.4
So, it includes all the experiences that support the attainment of those learning outcomes.
19:36.5
So, kasama dyan yung teachers, kasama dyan yung technology,
19:40.3
kasama dyan yung mga assignments, mga projects, kasama dyan yung mga assessment.
19:44.9
So, kumbaga, it's the totality of the educational experience, no?
19:49.0
So, kung babalikan ko yung tanong mo, may problema ba tayo sa curriculum?
19:54.0
Tingin ko yung problema, nandun sa broader definition ng curriculum.
19:58.3
At ang problema, kung papalitan natin yung curriculum,
20:02.4
tapos hindi natin inaayos yung mga suporta na kailangan para ma-realize yung curriculum change,
20:10.1
di parang nagpalit lang tayo ng papel, no?
20:13.7
Dun sa conference na kung saan ka nag-moderate Christian, that's what I said, no?
20:19.0
So, we're kind of naive to think na pag binago yung curriculum, magbabago bigla yung ginagawa ng teacher sa classroom.
20:27.6
Hindi naman ganun ang nangyayari, no?
20:29.9
Unang-una, bago malaman ng teacher yung pagpalit ng curriculum,
20:34.5
minsan ang tagal pa bago nila maintindihan ano ba yung pinalitan pala, no?
20:40.1
Tapos, sa ibang lugar, pag narinig nila yung mga pinalitan sa curriculum,
20:44.9
may mga misinterpretation pa yan.
20:47.1
O kahit tama yung pagkakaintindi, wala naman yung resources para magawa nila yung dapat gawin, no?
20:53.8
Or hindi sila properly trained to actually implement din yung curriculum.
20:56.7
Malaking bagay yan, no, Christian?
20:58.5
Kasi yung, kalibawa, malaking usapin ngayon yung tinatawag na 21st century skills, no?
21:06.2
Kahit ang ating current DepEd Secretary, sabi niya, yung bagong matatag curriculum, focus on 21st century skills, no?
21:13.0
Pero, kung titignan natin, yung mga nagtuturo naman ngayon,
21:17.1
hindi naman sila na-train para dito sa mga 21st century skills.
21:23.2
Part of the EDCOM, mga may pag-aaral na ginawa ang De La Salle University,
21:28.4
ano ba yung mga training na nagawa tungkol sa mga teachers sa 21st century skills,
21:34.9
hindi ganong kadami, no?
21:37.0
Kung titignan natin, marami naman, sinasabi na sa DepEd,
21:41.3
nandyan yung mga private sector, civil society, maraming mga ginagawang training,
21:45.9
pero wala tayong ebidensya na may efekto ito.
21:50.4
Wala tayong evidence na itong mga training of teachers translate into differences in how assignments are done,
21:59.1
how assessments are done, how students are engaged in the classroom.
22:02.9
Kaya, you know, merong ostensibly may pagbabago sa curriculum, dapat meron itong mga 21st century skills,
22:09.8
pero hindi natin alam kung yung mga teacher may kakayanan
22:14.8
para i-develop itong mga very important 21st century skills sa mga klase.
22:21.6
Kasi yung 21st century skills, dapat daw across all learning areas.
22:26.1
So, tama yung sabi mo, yung training ng teachers, no?
22:30.3
Eh, pero ito ba, yung curriculum, kasi nga, I must admit, marami talaga sa, even myself, no?
22:35.5
Nung nakita ko yung definition yung sa curriculum, sabi ko, ito pala talaga dapat ang pagtingin sa curriculum.
22:41.6
Hindi yung tendency to look at the outcomes, no?
22:43.6
Tapos yung, baka nakatingin lang mismo sa ano eh, doon sa syllabus eh, diba?
22:49.4
Diba? Yung papel.
22:51.8
Kasi miski nakalagay lahat doon, ito yung expected outcomes, hindi mo alam kung talagang maa-achieve yun eh.
22:57.4
Kasi capable ba yung teacher, eh baka naman overloaded yung ano niya, yung kanyang trabaho, diba?
23:03.8
Pero pamaya yun, sige.
23:04.8
Gusto ko man na pausapan dito po, gano'n po ba dapat kadalas pinapalitan itong ano, or pinag-aaralan itong curriculum?
23:11.9
Yung curricular review.
23:13.6
Kasi diba ngayon, meron silang inilalatag na matatag curriculum.
23:18.3
Ideally, gano'n po ba kadalas dapat pinapalitan yun?
23:21.4
Alam mo, kasi kung efektibo naman yung curriculum, hindi mo siya kailangan palitan, diba?
23:25.9
Kung nakikita mo yung mga bata na tututo, they're demonstrating the right competencies and skills, bakit mo kailangan palitan, no?
23:34.5
Yung sa ibang bansa, ina-update yung curriculum dahil nare-realize sila may mga bagong competencies na dapat matutunan ng mga bata, no?
23:43.6
Sa Pilipinas, parang ang tendency, kasi nga hindi nag-i-improve yung learning ng mga bata, so iniisip, baka may problema yung curriculum, no?
23:52.1
Isang magandang nangyari dun sa matatag curriculum, yung tinatawag na decongestion ng curriculum.
23:59.0
Marami kasing nagsasabi na masyadong packed, no?
24:02.8
Kung baga, dahil napakarami nang dapat i-cover ng teacher, nangyayari, pinapaspasa na lang, no?
24:09.0
So, imbis na mas malalim yung pag-process.
24:13.6
So, or pag-engage ng isang topic, binibilisan na lang para ma-cover lahat ng curriculum.
24:20.0
So, isang magandang nagbago dun sa matatag curriculum, so far dun sa mga nilatag na na-learning areas, no?
24:27.6
Talagang na-decongest siya.
24:29.0
So, medyo mas may space na yung teacher na to go deeper in some topics, to integrate some topics, no?
24:35.7
So, nakita mo yun, yung pinalitan yung curriculum kasi may nakikita na may problema, no?
24:43.6
Ang question lang, no?
24:45.4
Will it be sufficient na na-decongest yung curriculum?
24:49.4
Gawa ng alam naman natin na hindi naman lahat ng oras ng bata sa eskwelahan ay nakatutok sa curriculum.
24:59.1
Ang daming disruption sa eskwelahan, no?
25:02.5
Dahil hindi lang naman math, science, Pilipino, English, values, or araling panlipunan ang pinapag-
25:10.7
Maraming nangyayari, no?
25:13.6
Activity, natatanggal yung mga bata sa classroom, no?
25:19.1
Kung baga, kamakailan may tree planting, o lalabas, ano, that's time away from the curriculum also, no?
25:26.1
Pag merong palaro, kung may sports test, time away from class na naman yan, no?
25:32.2
So, bukod dun, so, sa learning area, congested siya, di na-congest mo, pero ano yung actual na time ng bata dun sa mga learning activities?
25:42.5
Kasi ang daming ginagawa, hindi lang yung mga bata, pati yung mga teachers, no?
25:47.4
Ang daming kailangan gawin ng teachers, no?
25:52.4
And some of these are even because there are good intent, people with good intentions na, you know, gustong magpakain, gustong may program for teachers na ganito.
26:03.9
Pero lahat yan, that means, aalisin mo yung teacher sa classroom, no?
26:08.7
Sorry, di ba sobrang-
26:09.5
Imbis na magtuturo siya.
26:10.8
Ano yung question?
26:12.4
Sobrang-bait nyo lang?
26:13.7
Ako kasi, nung nadinig ko yan, nung dito nga sa Philippine Education Conference na in-attend natin,
26:21.2
nag-resonate sa akin yan eh, yung sinasabi na, diba, tama po yung sinasabi ni Dr. Bernardo, no?
26:26.8
Ilang oras ba talaga yung ginugugol ng studyante dun sa actual curriculum while they're on campus?
26:32.7
Eh, pa-paano yung teachers?
26:34.3
Ang daming ginagawa, di ba?
26:35.4
They do a lot of admin work.
26:37.3
Tapos, di ba, nagreklamo nga rin yung iba, di ba, dahil may consultation dito sa ongoing edcom,
26:41.8
sinabi ng mga teachers na, eh, pati sila ginagawang receiving party, welcome party, pag may bumibisita na, ano?
26:50.1
Na bumibisa na local official siguro, or district supervisor.
26:54.3
Ano sa akin kasi, sir, ano yun eh, reflection din ng, ano eh, ng Filipino culture natin eh, di ba?
27:00.8
Alam mo, isa nga, eto, eto, hindi mag, alam ko kung anong tingin mo dito, pero kahit na yung mga tao na maganda yung intention, no?
27:08.1
So, halimbawa, meron mga local civic groups.
27:11.8
Gustong parangalan yung mga teachers, no?
27:14.1
So, may mga outstanding teacher of so-and-so municipality, no?
27:18.2
Siyempre, may interview yan, may program yan, no?
27:21.4
Pero, tanungin mo yung teacher, eh, sino nagtuturo sa classroom ngayon?
27:28.0
Wala naman substitute teacher sa maraming mga lilit na eskwelahan, no?
27:31.6
So, kahit yung mga gustong tumulong, minsan end up further disrupting the learning activities, no?
27:41.8
Pero tayo ba, kayo ba, sir? Are you in agreement na meron talaga tayong krisis sa edukasyon?
27:49.1
Ay, alam mo, kung merong taong hindi pa naniniwala dyan, siguro kailangan natin gisingin, ano?
27:56.7
Narinig mo dun sa conference, isa sa mga introduction ni Dr. Cynthia Rose Bautista, no?
28:02.1
Noong 1925, meron ng Monroe Survey of Philippine Education, no?
28:07.4
Doon pa lang nakita na yung mga problema, no?
28:10.6
Na hindi talaga...
28:11.8
Mataas ang level of proficiency ng mga bata, no?
28:16.7
Hindi naman bago itong problems of education, no?
28:21.9
Yung mga nagsasabi na may panahon na gano'n, mas magandang edukasyon, siguro totoo para sa ibang lugar, no?
28:30.5
But as a whole, kung titignan natin yung mga may existing achievement data, matagal na tayong may problema, no?
28:41.8
Paano nating sasabihin krisis?
28:43.8
Eh siguro nga dahil yun, nasa bottom na tayo ng international ranking, you know?
28:50.8
And it's widespread, no?
28:53.7
80% of the 15-year-old cohort group, hindi makasolve ng math problems na ini-expect dun sa level nila.
29:03.5
Kung titignan natin, sabi mo nga sa simula, anong klaseng mga trabaho ang pwede nating ibigay?
29:11.8
Sa mga graduate ng high school, kung ang kanilang competences don't meet the global standards for math, sciences, and reading, no?
29:22.8
Hindi siyempre, mas low level, no?
29:25.6
Hindi tayo pwedeng mag-sustain ng mga industries na trabaho na very high knowledge level.
29:32.6
Eh yun pa naman ang inaasahan ng ating mga economic planners, no?
29:35.8
Na our young population will save us, no?
29:39.2
That this young population will be very...
29:43.2
Eh pero paano kung hindi competent?
29:46.2
Yun ang problema.
29:47.3
Inaasahan natin, eh.
29:49.6
Ito yung tinatawag nilang demographic sweet spot.
29:54.3
Yun ang hope natin, diba?
29:56.2
Na yun yung sweet spot.
29:57.8
Diba yung tinatawag ng demographic sweet spot dun sa mga viewers natin?
30:01.3
Sana makinig yung mga trolls, no?
30:03.0
Kasi baka dahil hindi nyo sineryoso yung math, science, and reading comprehension, nag-aaral kayo.
30:09.2
Ito naging trabaho nyo.
30:11.8
Bukang nang to-troll sa discussion natin, eh.
30:15.1
Bukang kaya yung reflection ng PISA results na mababa, no?
30:19.4
And then demographic sweet spot kasi, we have a very young population, no?
30:23.7
Unlike in other countries kung saan aging ang population nila.
30:26.8
Kaya nga, Spain, Russia, Japan.
30:30.2
Tayo, mas maraming kabataan.
30:32.5
So sinasabi nila, mas maganda tong ganitong situation kung matitrain natin sila properly.
30:38.1
Yun ang requirement po, diba?
30:41.8
Merong maayos education system to prepare them for the workforce.
30:45.7
Hindi yung pwedeng sapat lang na, oh, medyo youthful yung population natin.
30:50.4
Kung baga, hindi siya automatically translated to benefits for nation building, for instance.
30:57.3
Ang tanong ko, medyo namimiss na ba natin yung demographic sweet spot na yan?
31:00.7
Nalampas na ba natin yan?
31:03.1
Alam mo, hindi ko kayang sagutin yan, no?
31:06.1
Hindi pa rin, kasi lumalaki pa rin yung population natin, no?
31:10.3
But I think, hindi natin dapat bitawan yung problema ng education, no?
31:16.9
Dahil wala naman sigurong panahon na hindi mo na pwedeng i-improve pa yung kakayanan ng mga tao.
31:27.0
Kahit mga matatandang katulad ko, no?
31:29.7
Kung gugustuhin, pwede pang mag-acquire ng bagong skills, no?
31:33.0
So hindi siguro natin dapat isipin, o nakakalungkot yung isipin natin na,
31:39.6
nag-pass na yung panahon, no?
31:43.0
Kaya, importante yung EDCOM 2, eh, no?
31:45.7
Nakikita nila yung importansya ng educational reform.
31:50.4
Kasi malulus talaga natin yung opportunity.
31:54.1
Ito pala, sir, no?
31:55.7
Kasi ito, very interested ako rito sa impact ng pandemic dito sa learning ng mga studyante.
32:01.3
I understand na in-streamline ang curriculum noong time na yan, no?
32:05.8
Because of the blended learning modalities, no?
32:09.6
I don't know kung meron na bang studies na lumabas actually assessing on a grand scale
32:15.5
yung naging impact nung two-year lockdown doon sa ating outcomes, no?
32:21.9
how bad do you think the pandemic lockdowns affected our educational system?
32:29.5
In a way, yung PISA,
32:34.8
yung scores medyo stable, no?
32:39.6
So, merong mga nagsasabi na we could have done much worse, no?
32:44.8
Kasi may mga ibang bansa na bumaba talaga after the pandemic, no?
32:49.6
Yung neighbor natin, Cambodia, was one of those that really dropped, no?
32:54.1
Yung Philippines, medyo stable, eh, no?
32:57.1
Pero nung tinanong ako ba, so hindi naman pala masama yung effect ng pandemic.
33:02.3
Pero tingin ko kasi parang, kasi nasa bottom na tayo, eh.
33:07.4
Parang ano pa pang ibababa, no?
33:09.6
So, hindi ko sigurado kung ma-assess natin, no?
33:14.2
Ang tingin ko, malalaman natin yan sa darating na mga taon, no?
33:19.5
Kasi halimbawa, yung mga nag-graduate ng elementary
33:23.2
nung nakaraang dalawang taon,
33:25.9
kamusta sila doon sa mga high school subjects nila?
33:29.6
Yung mga nagtapos ng high school nung dalawang nakaraang taon,
33:33.5
kamusta sila doon sa performance nila sa college?
33:37.2
Yung mga nagtapos ng college.
33:39.6
gradually, makikita natin kung nagkaroon talaga ng
33:43.8
parang may kawalan ba o may hindi nakuha, no?
33:49.8
Hindi natin basta-basta ma-assess, no?
33:52.2
Ang maganda naman,
33:53.7
very quickly after nagbalikan na tayo sa school, no?
33:58.8
Pinag-usapan na sa Debed yung mga learning recovery programs, no?
34:02.9
Sa ibang mga divisions, mas puspusan sila, no?
34:07.5
Kaya hindi naman yan,
34:11.6
In fact, kung akuntatadongin mo,
34:13.9
assume na lang natin na mayroon talagang learning loss, no?
34:18.5
Na gawin na natin yung kailangan para ma-recover, no?
34:22.6
And then maybe build on that, no?
34:26.0
Kahit siguro hindi na natin kailangan ng test, no?
34:28.9
Alam natin na may efekto yun.
34:31.5
Hindi lang sa natutunan, pati sa well-being ng mga sudyante,
34:35.4
mga teachers, no?
34:37.3
And so we have to keep moving forward.
34:39.6
Moving forward and planning how to improve the system.
34:43.6
Ito finally, Dr. Bernardo, no?
34:46.1
Ito rin kasi yung first question ko actually rin sa panel, eh.
34:50.7
And sabi ko, dapat pala ginawa ko siyang very, very specific
34:54.3
because I thought,
34:55.8
nagkakaintindihan naman tayo lahat na, no?
34:58.7
As to what kind of politics I was referring to, di ba?
35:02.4
Kasi ang gusto ko talaga malaman,
35:04.2
how much of bad politicking is actually affecting our education system?
35:09.5
is it really getting in the way of reforms?
35:12.6
Kanina kasi pinapaliwanag nyo, no?
35:14.4
To be fair naman sa atin, sa atin, bilang bansa, sa ating mga leaders,
35:18.7
meron man talaga mga reforma na isinulong over the years, no?
35:23.4
Pero hindi nga natin nakikita across the board.
35:25.3
At sabi nyo, parang hindi yata targeted,
35:27.8
I don't know, baka kulang din sa evidence-based decision and policymaking.
35:32.5
Pero how much of that reality is affected by masyadong politicized, for instance,
35:38.0
and talking about bad politics,
35:39.5
yung ating education system?
35:41.9
What do you think, po?
35:45.6
Maraming pwedeng observations na magpapatutoo sa sinasabi mo, no?
35:50.8
Na it is possible that some decisions are not based on sound science or educational research, no?
36:01.5
And you wonder what are the basis of these kinds of proposals, no?
36:08.1
Mas nakikita din, no?
36:09.4
Mas nakikita din ang epekto ng bad politicking at the ground, no?
36:14.3
So, kung kakausapin natin dun sa level ng mga divisions, mga districts,
36:20.1
nakikita natin ang impluensya ng what you call bad politicking sa hiring ng teachers,
36:25.8
promotion ng mga principals, no?
36:28.7
So, imbis na nagkakaroon ng sistema na more meritocracy-based, no?
36:35.0
Naa-apektuhan, which affects the morale of the teachers, no?
36:38.3
So, isa yan sa mga factor na kung bakit maraming magaling na teacher na umaalis ng bansa natin, no?
36:45.1
Bukod dyan, sa local level, meron ding tendency siguro na mag-focus dun sa mga aspeto ng edukasyon
36:56.6
na hindi masyadong naka-impact sa pagkatuto ng mga bata or sa learner, no?
37:03.1
May tendency because lalo na yung high school, college, mga bumoboto na yan,
37:08.3
may tendency to some politicians to cater to very populist kinds of initiatives, no?
37:17.8
Na hindi naman nakakatulong siguro sa pagpapaganda ng edukasyon, no?
37:27.0
I guess, bad politicking kung hindi nakatutok sa kung ano dapat yung education, no?
37:35.0
Kung yung resources na pupunta sa mga bata,
37:38.2
bagay na mas palamuti, hindi dun sa, you know,
37:42.6
hindi na siguro gumawa ng laboratory, magpapagawa ng magandang, you know, arco dun sa eskwela,
37:48.4
yung mga ganun na somehow, kasi mas...
37:51.7
Or picture ng mga school officials.
37:53.1
Kahit hindi mga school officials, no? Kasi yung mga...
37:56.3
Presidente, vice president, yung mga ganun.
37:59.6
Hindi, malami rin kondo kasi sa construction, eh. Di ba?
38:04.9
So, magpapagawa ka lang ng arco na, you know,
38:08.2
magpapagawa ka lang ng school. Maganda naman yung gate nila,
38:10.2
pero isipin mo kung yun ba talaga yung mag-i-improve ng learning ng mga bata,
38:15.8
yung maganda yung entrance ng eskwelahan nila, no?
38:19.4
I guess, I would reduce the bad politicking as maybe wrong priorities, no?
38:26.7
Medyo careful ako, Christian, kasi we also need strong political champions, no?
38:32.6
Sa ibang bansa, maraming mga magagandang reform na gawan,
38:38.2
ng politicians who really prioritize the development of human capital, no?
38:45.2
Yung importante kasi na gusto mo na yung mga kabataan, pati yung mga mga graduate of school,
38:51.8
meron sila yung foundation mo for building a stronger and more sound economy,
38:59.0
a more stronger civil society. Kung yun ang gusto natin, we need also leadership for that.
39:07.9
I'm from our politicians as well.
39:10.2
Actually, I completely agree sa inyo, no? Dr. Alan, no?
39:13.4
Marami tayong education champions among our politicians, sa House, tsaka sa Senate,
39:17.4
and hindi sila yung nasa isip ko nung iniisip ko yung tanong mayan, eh.
39:22.1
Kasi talaga yung mga champions, no? And some of them, siguro yung mga viewers natin do not even like them.
39:26.5
For instance, si Hector Gatchal yan, may mga maraming haters yan dito sa programa natin, eh.
39:31.0
Pero pag tinayin nyo yung track record, talaga nakatutok siya sa education reforms.
39:35.0
Si Congressman Román Romulo.
39:37.9
Si Congressman Mark Goss. Si Congressman Kiko Benitez, no?
39:40.9
Mga nakatutok sa education yan.
39:43.7
And talagang kailangan natin ng politicians dahil it's a political action din, diba?
39:48.7
Kaya nga, tama rin. Yung budget lang nandepid, eh.
39:52.7
Binubusisi yan sa kongreso. So, that in itself, political.
39:56.1
Ang sinasabi ko lang dito minsan kasi, baka, ang ganda na sinabi yun sa meritocracy, no?
40:00.4
Sometimes yung meritocracy, napapalitan, or most of the time, napapalitan ng meritocracy.
40:05.3
Wala nang pakialam sa merit, hindi merit-based system ang nangyayari.
40:11.9
Although, hindi lang siya nangyayari sa public sector, pati sa private, no?
40:16.3
Isa yan sa mga dapat palitan natin, no?
40:18.7
Anyway, sir, maraming maraming salamat po, no?
40:21.1
Pasensya na kayo. We took up a lot of your time tonight.
40:24.7
I know you're very busy, pero in all honesty, maraming maraming salamat po, in all sincerity, for joining us dito.
40:31.6
Thank you, Christian.
40:32.3
Maganda po yung naging discussion natin. Sana hindi po kayo nadala, no?
40:35.3
Ganda-ganda nung napakakalmada ng pagpapaliwanag nyo, no?
40:38.7
Tuan-tuan yung mga viewers natin.
40:41.7
Thank you to your viewers also.
40:43.7
Ayan. Sige, Dr. Alan Bernardo, maraming maraming salamat po, sir, for joining us tonight.
40:52.2
Ayan, si Dr. Alan Bernardo, nakasama po natin tonight, no?
40:56.1
Ganda ng kanyang mga paliwanag tungkol dito sa education crisis na meron tayo.
41:02.9
Huwag niya na po, ano, huwag na kayo maging in denial, no?
41:05.3
Talagang meron po tayo education crisis for so long.
41:09.4
And isa po sa mga alarming information that I got from that previous Philippine Education Conference,
41:17.7
yung sabi ng ibang mga nakausap ko roon,
41:19.6
mukha raw itong education crisis, ang nag-a-acknowledge lang, yung mga nasa education sector.
41:24.8
Pero yung mga ordinary Filipinos na, kumalabit kayo ng ordinary Pinoy dyan sa lansangan,
41:31.9
parang hindi napapansin.
41:32.9
Ang tindi ng problema natin sa education.
41:36.2
Kaya ang suggestion ko po sa inyo, we all have to feel or to have this sense of urgency.
41:41.5
Meron po tayong crisis sa edukasyon, whether you like it or not.
41:45.7
And yan, ito lang, example, no?
41:47.5
This is not even a joke, this is true.
41:50.0
Yung dagsa ng mga trolls, kunwari dito sa programa natin,
41:55.3
yung manifestation niya ng education crisis natin, eh.
41:58.0
Eh kasi kung nag-iisip at na-form properly ang values ng mga yan,
42:02.9
napapasok sa ganyang klase o uri ng trabaho.
42:05.8
Hindi sila magpapakalat ng kabubuhan online.
42:09.9
So, yan, reflection sila ng education crisis natin.
42:14.6
And huwag na kayong magtaka.
42:16.2
Diba, sabihin nyo, nakakadismaya naman yung resulta ng PISA, no?
42:20.2
Talagang kulilat sa math, science, and reading ang mga Pilipino.
42:23.9
Eh, tingnan nyo ngayon, no?
42:25.2
Tingnan nyo lang muna, for example, yung mga trolls ngayon.
42:27.4
Isa-isahin natin, gusto nyo, no?
42:29.5
O, eh, malay nyo, baka iba sa kanila.
42:32.0
Nasama pa rin sa assessment.
42:34.1
Hindi makapag-analyze ng maayos, no?
42:36.1
Kaya minsan, mali-mali.
42:37.5
Kahit ang ganda-ganda ng discussion natin tonight, no?
42:39.8
We're not even referring to any particular person.
42:43.6
Hindi nga politika pinag-uusapan natin ngayong gabi.
42:46.2
Pero talagang triggered pa rin sila.
42:48.0
So, ano pong madididus natin doon?
42:50.7
Eh, bobo. Diba? Bobo lang talaga.
42:53.2
Anyway, agree ba kayo doon?
42:56.0
Ako, honestly, tingin ko talaga masyadong, ano, no?
42:59.6
Yung bad politics is getting in the way.
43:02.0
Of our educational reform agenda.
43:05.4
Maraming magagaling, maraming mga education champions.
43:08.9
And really thank them for that, no?
43:11.2
You might not agree with their policy decisions or politics in other areas.
43:17.4
Pero pag tinignan nyo yung track record nila, nakatutok sa edukasyon.
43:23.0
Pero, siguro maganda rin pag-usapan natin, elephant in the room, no?
43:27.6
Yung Vice President Sara Duterte, diba?
43:29.3
Dapat ba siyang nasa education?
43:33.4
Dapat ba siya yung Department of Education Secretary?
43:36.9
Competent ba siya to do that?
43:39.5
Answer that question.
43:41.6
Meron dito isang troll, sabi.
43:45.3
Eh, ang taas nga raw ng rating, eh, sa survey ng education, eh, ng Department of Education.
43:50.2
It doesn't matter, no?
43:52.0
Kasi pwedeng hindi magaling ang performance mo, pero ang taas ng approval rating mo sa mga tao.
43:57.4
Bakit? Because of public relations.
44:01.0
Ang point ko lang,
44:02.0
nung unang in-appoint si Sara Duterte bilang education secretary,
44:06.4
marami naman talaga, kausap ko, nasa education sector din.
44:09.7
Sabi, diyata siya bagay dito, no?
44:12.4
Mukhang dito, expertise niya.
44:13.9
To be polite about it.
44:15.7
And diba, parang basa ng marami dyan,
44:18.4
ang gusto niya yung Department of National Defense portfolio.
44:22.0
Gusto niya maging defense secretary, di umano.
44:24.6
Pero nilagay siya ni Pangulong Bongbong Marcos dyan sa education.
44:28.9
Napaka-importante ng education sector natin.
44:31.6
And we need to put people, or at the very least, meron talagang track record pagdating dyan.
44:38.7
And problema, alam naman natin na ang cabinet positions are political appointees.
44:43.0
And prerogative yan ang presidente.
44:46.3
Sa Constitution natin, hindi mo nakalagay na ang vice president required niya i-appoint ng presidente sa isang cabinet position.
44:52.8
Hindi po required dyan.
44:54.4
Pero nasa ano yun?
44:55.4
Nasa kapangirihan ng presidente, decision niya kung sino gusto niyang i-appoint sa iba.
45:01.6
At ibang cabinet positions.
45:04.0
Pero hindi rin natin matatanggal sa ating mga tao na questionin yung mga appointments na yun.
45:10.6
Lalo kung sa tingin natin, mukhang hindi bagay yung appointed, yung appointee doon sa position na pinaglagyan sa kanya.
45:17.2
Ngayon, sabi ng ibang mga nakausap ko, and they're also well-meaning, sabi nila,
45:20.9
Well, miski wala masyadong alam sa education sector si Vice President Sara Duterte,
45:25.8
meron naman siyang mga pwedeng i-top na consultants, experts, etc.
45:30.5
Pero diba, mas maganda kung siya.
45:31.6
Yung vice president mismo, nandun yung puso niya, at talagang meron siyang track record about it.
45:37.5
Para yung learning curve mo, parang mas mabilis.
45:41.2
O hindi na ganun karami yung kailangang pag-aralan.
45:44.2
Kasi alam mo yung sector eh.
45:45.5
Pero nandyan na yan.
45:47.1
So yan ang decision ni President Ferdinand Bambong Marcos.
45:51.0
Eh, sabi ng ibang mga nakausap natin dyan,
45:54.8
Well, baka mas maganda kung vice president mismo inandyan sa cabinet portfolio na yan.
45:58.6
Kasi meron siyang position of influence.
46:01.6
Tapos very influential yan.
46:03.0
Baka pagkailangan talaga ng reforma, sila yung magdadala.
46:06.0
Miski hindi niya ganun kaalam yung buong sektor na yun.
46:09.5
Pero nakikita niya ba?
46:11.0
Yun ay check natin.
46:19.4
Pero in truth, meron tayong crisis ngayon sa edukasyon.
46:23.2
At hindi natin ito pwedeng isi.
46:24.5
Ito lang ah, to be fair kay Vice President Sara Duterte.
46:27.8
Yung ongoing crisis natin sa education, hindi niyo po pwedeng isisi sa kanya.
46:31.6
Or sa kanya lang.
46:33.6
This has been happening for so long.
46:37.1
Marami tayong mga naging missed opportunities.
46:39.2
And siguro, imbis sa magsisihan, ako bilang isang educator din, pero sa college, kasi sa private school system,
46:45.4
eh mas pagtulong-tulungan natin.
46:47.3
Kasi hindi pwedeng habang buhay magsisihan tayo.
46:49.5
Tuwing may lalabas sa pisa result, turuan tayo.
46:53.0
Eh kasi, ganyan-ganyan eh.
46:54.9
Ang tanong, what are we going to do about it?
46:58.6
If we really love this country, if we love...
47:01.6
the next generation at least,
47:04.1
we should all be alarmed dito sa nangyayari.
47:09.0
Ito, marami salamat kay Raul Batica.
47:13.0
We need your program to educate Filipinos regarding the laps.
47:24.2
Shoutout kay Welly Matukol.
47:29.4
Tapos meron troll dito, sabi kanina.
47:31.2
Hindi natin babanggitin yung pangalan niya mismo.
47:33.8
Nandito na naman tong salot.
47:35.3
Eh, banggitin natin. Sige.
47:36.9
Troll na troll. O, tinayin yung sabi niya.
47:39.2
Nandito na naman tong salot
47:44.1
Ayan. Reflection to ng
47:45.3
education crisis natin.
47:47.9
Hitik sa kabubuhan ng comment na ito.
47:50.0
Mukhang hindi niya naintindihan.
47:52.8
Kahit gano tayo katsaga magpaliwanag dito,
47:55.5
eh kung bobo talaga, hindi niya
47:58.7
Sipin niya naman.
48:01.2
Nandito na naman tong
48:02.7
salot na dilawan. Salot, hindi salot.
48:06.8
Ayan. Ayusin mo nga.
48:10.3
Mantot troll ka na lang, eh.
48:12.0
Mali-mali pa, diba?
48:15.1
kasama ka rin sa ano, ah.
48:21.2
No. Huwag gano'n.
48:25.5
Uy, si Pads Nose ito.
48:31.2
Nandito si father, oh.
48:33.2
Nanonood si father.
48:35.2
Si father, eto, madalas awayin sa ano yan.
48:39.2
Pero, si father, nakikapagbakbakan, eh.
48:42.2
Lakas ng energy, eh.
48:43.2
Eh, ako naman, ano lang.
48:45.2
Minsan lang pinipili lang natin yung mga trolls, no?
48:54.2
lahat ng mga DDS,
48:56.2
mga buhok ang utak.
48:58.2
Ano ba ibig sabihin nun? Hindi ko alam.
49:00.2
Mga buhok ang utak.
49:07.2
Sige. Bago tayo, ano,
49:09.2
bago tayo magtapos, no?
49:11.2
Meron tayong mga babatiin.
49:13.2
Mga pinangakuan natin ito, ano.
49:17.2
Sige. First, si, ayan,
49:21.2
Barayang. Shoutout po sa inyo, ma'am, no?
49:23.2
Nag-message po siya kanina.
49:25.2
Shoutout po sa inyo, ma. Maraming salamat.
49:27.2
Madalas po siyang nanonood.
49:29.2
Tapos, ito naman po si
49:40.2
Hindi ako nagpapa-shoutout kahit sobrang avid fan listener mo ako, Sir Christian.
49:45.2
Pero this time, pakishoutout naman si
49:51.2
Love, Ao from Hong Kong.
49:54.2
Merong may crush niya, Ronald Llamas.
49:57.2
Be careful what you wish for, ah.
50:01.2
Yun lang masasabi ko siya.
50:03.2
Ayan. Ingat lang, ah.
50:05.2
Ingat ka kay Ronald Llamas.
50:09.2
Actually, sinabi ko sa kanya,
50:11.2
Uy! Merong, ano, merong, merong raw avid fan, no?
50:13.2
Mukhang crush ka.
50:15.2
Sabi ko, please naman, ah.
50:17.2
Huwag. Don't take advantage of her.
50:21.2
Si Gladys Rosales.
50:25.2
Nako. Hindi yata niya pinapabanggit yung pangalan niya.
50:28.2
Pero anyway, sige, sige.
50:31.2
Thanks for uploading the new episodes in the podcast.
50:33.2
I have them automatically queued to play next.
50:37.2
So, masusurprise na lang ako pag nag-play ang bagong batch of uploaded episodes.
50:42.2
Can comment live because I'm a podcast listener.
50:45.2
But since may team replay and team delay na pala,
50:48.2
can you possibly also make a shoutout to my fellow team podcast?
50:53.2
Meron tayong mga, ano.
50:54.2
Meron tayong mga supporters na they prefer to listen dun sa podcast natin sa Spotify tsaka sa Apple.
51:00.2
Ayun, maraming salamat po sa inyong.
51:04.2
Sabi niya, please don't say my name.
51:07.2
Kaso nabasa ko na eh.
51:08.2
Ayan, sorry ah, Gladys Rosales.
51:10.2
Maybe just say it's from who whom of felines,
51:14.2
goo-yekers, goo-yeto, titus, and brian.
51:16.2
Hi na rin po to your, ah, okay.
51:18.2
Mahilig siya sa pusa, oo.
51:20.2
Parang tayo, no? Marami rin akong pusa eh.
51:24.2
Tapos hindi ko nabati last time si Enchong Petilona.
51:30.2
Shoutout naman po from Doha, Qatar.
51:33.2
Tapos si King Juns Sarabia, pabati naman po.
51:40.2
Hi King from Malta.
51:42.2
Tapos si Arki Julis watching from Oman.
51:47.2
Wow, maraming salamat sa iyo ah.
51:49.2
Maraming nanonood sa atin from the Middle East.
51:54.2
Sino to? Tagataba ko albay, oh.
52:00.2
Sino pong ba iba?
52:03.2
Si Nicky Boyz o Picar.
52:05.2
Shoutout kina Marlon and Cecile Picarzo from Dublin, Ireland.
52:13.2
Eto, napakalayo na itong bansa na to.
52:16.2
Ang haba ng flight, grabe.
52:18.2
Eduardo Advincula watching from Toronto.
52:21.2
Ayan, layo. Grabe.
52:26.2
Dami ko pang gagawin, oh.
52:27.2
Uy, maraming salamat, grabe.
52:29.2
Ang daming umuorder ng t-shirt tsaka mugs dun sa Shopee tsaka sa Lazada, grabe.
52:39.2
Maraming salamat po, ah.
52:40.2
Sige, kita-kita po tayo tomorrow sa Team Replay.
52:43.2
Ay, hindi na pala tomorrow kasi Sabado.
52:45.2
Monday. Sorry, sorry. Monday na tayo.
52:48.2
So, maraming salamat po for joining us tonight.
52:50.2
And sa Team Replay tsaka sa Team Delay.
52:52.2
Delay, maraming maraming salamat po.
52:54.2
Maraming maraming salamat din po tsaka sa Team Podcast.
52:57.2
Kita-kita po tayo sa Monday.
52:58.2
Ako po si Christian Esguerra.
52:59.2
Maraming maraming salamat po.
