PATUBIG PARA SA IBANG MAGSASAKA, INIREKLAMO MO?! TABING ILOG, NATURAL BABAHAIN KAYO!
01:16.8
O hindi, parang mong sinasabi, mga samahan mo rin magsasaka na may asosasyon ang sinisingin mo rito.
01:23.2
Sino yung nakikipagtawaran dito, hindi ba mga kasamahan nyo na rin? Kasi doon muna dadaan.
01:29.4
Hindi naman de-direct, hindi ka pwedeng dumiresyo sa NIA. Kasi ang bawat nang ginagawa ng mga asosasyon, nakikinig ang NIA kasi samahan yan.
01:36.5
Tama po. Pero sa pag-uusap namin po, wala naman po ang NIA.
01:39.9
Hindi, hindi, hindi. Sandali. Hindi kami yung bro eh.
01:45.9
Lumapit po ako sa hashtag ipagbitag mo kay Sir Bintol po na ire-reklam po.
01:53.2
Ang tragic ng NIA sa tapat ng aming palayan. Dahil nung hinarangan po nila ang ilog, pag umuulan, pag marami ang tubig, umapaw po sa aming palayan.
02:06.4
So nasira po aming palayan. Hindi po kami nagkapagtanim ng dalawang taon.
02:11.6
Ang nireklamo po namin sa barangay, ang asosasyon ng NIA. Sila po ang may kagustuhan nga dyan po ilagay eh.
02:18.3
Tapos pagka may peribisyo po, pumupunta kami sa kanila, nagre-report kami sa kanila. Hindi manila.
02:23.2
Tinitingnan yung damage ng palayan namin.
02:25.1
Nung una po, nung naniningil po kami, pinagpasapasahan po kami ng asosasyon, pinagtatawanan po kami.
02:32.7
Kumbaga po, nagkagapos na kami, inaapakan pa kami.
02:37.0
So ngayon po, sinisingil namin sila doon sa damage ng aming palayan.
02:41.6
So hanggang ngayon po, wala pa rin sila aksyon.
02:44.6
Kaya lumapit po ako kay Sir Bintol po na sana po matulungan nyo ako.
02:49.6
Tulad po ng aking sinasabi mga boss, ang advokasya po namin,
02:53.2
eh tumayo para doon sa mga walang boses at wala po sila ay mahihina.
03:00.5
Walang kapangyarihan, kaya magsasaka po kalamihan, eh natedihado.
03:05.6
Ngayon dito, makakasama natin ang magsasakang si Gerardo Murang Guimaras, nagbiyahe pa.
03:10.8
So kayo lumapit, lumipad ka pag galing Guimaras. Ito pa yung lupain mo, lupain ang tatay mo.
03:15.6
Tatay mo. Kaya ilang taong ka nang nagsasaka?
03:19.0
Kasama ko po yung tatay ko, bali. Matagal na mula, mula't simula po.
03:23.2
So nagsasaka kayo ng mga palayan.
03:26.1
Yung nakikita nyo po ngayon, eh yung unang-una, yung nakaharang sa itaas na yung bagong kasasemento, yun ang sinasabing harang.
03:33.9
Sa iba ba yan, ang nakikita nyo, yung mga semento na yan, yung sinasabing diversion yan.
03:38.8
Dahanan ng tubig, tapos dinadivert yung tubig papunta sa ibang erigasyon.
03:43.3
Naglagay sila ng harang para huwag umapaw yung tubig patungo sa lupain mo.
03:49.0
So ayan, ginawa nila, nilagyan nila ng harang ngayon.
03:51.6
Apo. So hindi pa po tapos yan.
03:53.5
So hindi. So ngayon, tapos na, malapit na matapos.
03:55.9
Malapit na matapos.
03:56.5
Kasi nakikita mo, bandang dulo.
03:58.0
So ngayon na nalagyan nila ng harang, eh para doon sa ilog yun sa baba.
04:04.0
Hindi ba? Naglagay sila ng erigasyon kanal.
04:07.5
Ayan po nakikita yung sa bandang dulo na may mga semento.
04:11.7
Yan po'y tawag eh, erigasyon kanal.
04:13.9
Just in case you still didn't know, kabisado po namin yan.
04:19.0
Ayan ang nakikita nitong mga...
04:21.3
Yung mga naglalagay ng mga semento na yan, mga taga niya yan.
04:25.8
Yang nilagay nila ng harang na yan, ay harang na para huwag umapaw yung tubig papunta sa iyo.
04:31.5
Yung mga naglatabaho na yan, hinupahan ng mga taga National Erigasyon Administration
04:36.6
para magkaroon ng erigasyon kanal, dadaloy papunta roon hanggang maramot sa ibang lugar.
04:43.6
Kasi ito yung lupain mo kung saan hinaharangan para huwag umapaw yung tubig.
04:48.8
Okay. Anong problema mo roon?
04:50.9
Na nilagyan ka na ng ano?
04:52.8
Sa ngayon na lang po nilalagyan yan.
04:56.6
Unang taon po na hindi nalagyan, yun po ang perwisyo na hindi namin nagamit ang palayan namin.
05:03.4
Bakit mo sinisisi ang National Erigasyon?
05:06.0
Eh ilog yan. Ngayon nilagyan nila.
05:08.5
Kasi po nung wala po yung project na yan na hindi nila hinarangan, okay lang po yung daloy ng tubig pababa.
05:13.9
Okay. Yung daloy ng tubig.
05:15.2
So gusto mong huwag lagyan ng harang para huwag kang maapal?
05:19.6
Wala naman po problema doon.
05:20.9
Kahit naharangan nila, basta sana po na lagyan nila ng pintuan ang harang nila para pag bumaha, ma-open nila ang tubig deri-deri.
05:30.3
So para hindi po umakyat sa palayan namin.
05:32.0
So ang ino-complain ko po, nung last year na hindi namin po nagamit.
05:36.9
Kailan ba tinayo to?
05:38.9
2021 nila tinayo yan.
05:41.4
Kailan ba sila nalagyan ng canalization?
05:47.6
Ang pader na po yan, itong taon lang po.
05:49.8
Nung August lang.
05:50.9
July lang nag-umpisa.
05:52.3
So hindi ko maintindihan.
05:53.9
Sinisisi bong inang kalikasan dahil pag tumaas ng baha ng ilog.
05:59.1
Sino ba sinisisi natin dito?
06:01.5
Ang ilog kasi, ang lupain mo ay malapit sa ilog.
06:07.3
Diyan kasi napuntang lupain ninyo.
06:09.1
Pag nandito sa dulo, hindi naabot na.
06:10.7
Opo, hindi naabot.
06:13.1
Paano ka nakakatanin ng palay kung wala kang tubig dyan?
06:16.3
Dito po nang gagaling sa kabila po, bundok.
06:18.3
Paano ka magkakaroon ng irrigation canal dyan?
06:20.5
Wala kang dadaan ng tubig.
06:22.0
Tulad po nang sinabi ko sa inyo, pag umuulan po,
06:24.6
pag sa Sibol lang kami umaasa, galing ng bundok.
06:27.6
Saan galing bundok?
06:29.5
Kanino sakahan to?
06:31.8
Bakit may awa ng tubig dyan?
06:36.2
So, saan pupunta ang dalawin ng tubig na yan?
06:40.2
Pababa yan. Tama.
06:42.1
So, pababa yan tubig.
06:44.2
Ay galing sa ulan yan?
06:46.4
Sa bukit po, sa Sibol po.
06:47.8
O, diyan ang ibig galing sa tubig, papaba sa inyo?
06:50.5
Anong tanim nyo ngayon dyan?
06:52.3
Sa ngayon po, wala. Kasi hindi po nila natapos yan.
06:55.6
Kaya hindi namin nagamit.
06:57.2
Miembro ka ba ng Irrigators Association?
07:00.9
Paano mo masasabi sa, kung ikaw yung sakahan,
07:03.9
saan ka kumukuha ng tubig?
07:05.4
Yun po, tulad mo nang sinabi ko.
07:07.1
Asa lang po kami sa Sibol, galing sa bundok.
07:10.5
Pagkita. Pagkita to.
07:12.1
Yan. Yan ang tubig.
07:13.7
Ito. Ito. Ito. Tumingin ka roon.
07:15.0
Yan. Yan. Yan. Yan.
07:16.1
Yan. Galing sa ulan.
07:17.8
Yan. Yan ang tubig na inaasahan mo.
07:20.5
O kung hindi ka miembro na...
07:21.7
Yan. Saan galing yung tubig niya?
07:27.7
Iba naman po yung may ari sa Itas.
07:28.7
Sa baba. Dito sa iyo.
07:31.3
E kasalanan nyo. Parang kasalanan mo.
07:33.1
Ang tubig mo, ang lupain mo, malapit sa ilog.
07:36.0
Siyempre, pag malapit sa ilog lagi,
07:38.8
pag ang bahay mo malapit sa ilog, may panganib.
07:41.7
Pag bahay mo malapit sa ilog,
07:48.5
Kasi babahayin ka eh.
07:50.2
Pag malapit ka sa ilog, may panganib.
07:52.3
So, ang property mo,
07:55.6
ay malapit ka sa ilog,
07:56.8
pag bumaha, pag umulan,
07:58.6
talagang dadalaw yan ang tubig.
08:01.1
Ang hindi ko maintindihan,
08:02.5
ano ang matutulong ko sa iyo ngayon?
08:03.9
Sino sinisisi mo?
08:04.9
Inang kalikasan o niya?
08:09.8
Sa pag umulan, kasalanan ng niya?
08:11.8
Opo. Kasi nagharang sila po dyan eh.
08:15.1
Pag bumagyo, kasalanan ng niya?
08:17.3
Ah, lahat na po yan.
08:18.8
Kapatid kalikasan na po natin,
08:22.6
Nagkataon lang na malapit ka sa ilog.
08:27.6
Hindi mo naman pwedeng sabihin,
08:29.3
lintik ka, inang kalikasan ka,
08:33.5
At syempre, inang kalikasan,
08:34.7
may Diyos, hindi ma?
08:36.1
Hindi naman po pwedeng kakagawa ng Diyos yan.
08:38.1
Inang kalikasan, pag umulan, eh.
08:40.2
May panahon po na lumakas ang bagyo.
08:42.7
N-I-A, or National Irrigation Administration,
08:45.2
wala pa silang natanggap na formal na complaint
08:48.4
mula sa panig ni Gerardo.
08:51.9
Subalit, ibinunyag nito sa bitag na
08:54.4
naghahain ng reklamo sa barangay
08:56.8
ang kapatid ni Gerardo na si Eva Toledo
08:59.2
nung nakaraang buwan.
09:01.9
Laban sa Irrigators Association sa kanilang lugar.
09:05.8
Kinumpirma naman ni Kap Victoria Galvez sa bitag
09:08.5
nagkaroon ng paghaharap sa barangay
09:10.7
ang Irrigators Association
09:12.6
at kapatid ni Gerardo na si
09:14.7
okay yan, okay, si Eva.
09:17.3
O, kilala mo si Eva?
09:18.9
Nag-uusap ba kayo?
09:20.7
So, alam mo na nagkaroon ng reklamo si Eva
09:23.6
sa Irrigators Association.
09:25.7
Sumama ka ba ron?
09:27.5
Ang hinihiling daw na Daniels
09:30.2
ng pamilya ni Gerardo
09:34.9
Ang kaya lang daw ibigay ng Irrigators Association
09:40.6
Sampung sako na lang po, pinakamura.
09:44.0
So, 30 sako po yung tag-700, 21,000 po.
09:47.4
Pinakamura na po, nasingin namin sa kanila.
09:49.4
Oo, yan ang nakikita niyo.
09:51.4
Okay. So, kaya 21.
09:54.4
Ngayon, gusto naman na, sabi ng kapitan,
09:57.7
gusto niya magbayad na lang 15.
09:59.2
Sabi ko, lugi naman tayo masyado,
10:00.8
na perwisyo na tayo.
10:01.8
Pero meron na kayong infrastruktura doon.
10:04.8
Hindi, ang ibig sabihin po,
10:05.8
yung una po, na nasira, nawala pa yung panera.
10:08.2
Miyambro ba kayo ng Irrigators Association?
10:10.5
Kaya ay mag-miyambro?
10:11.5
Hindi nga kami po makaka-avail ng tubig sa kanila eh.
10:14.5
Kasi doon po punta sa kanila eh.
10:15.5
Sa amin, hindi maka-akit eh.
10:16.5
E paano po yung in-charge po doon?
10:18.5
Halos hindi naman po nagpapakita sa amin.
10:20.5
Sinong hindi nagpapakita?
10:22.5
Yung si Rowena po.
10:23.5
Yung in-charge doon.
10:25.5
Hindi nagpapakita.
10:27.5
Forman lang po at saka trabador po mapunta po doon.
10:30.5
Pag hindi kayo nagkaintindihan,
10:32.5
di mag-ayos kayo, mag-usap-usap kayo.
10:35.5
Huwag kang tatakbo agad sa akin.
10:37.5
Ayan, ginawa na ng National Irrigators Association.
10:40.1
Taasan iyan para hindi na umakit yung baha papunta sa inyo.
10:44.1
Derederad yung lahi lang sa inyo.
10:46.1
Masaya ka ngayon. Tama?
10:48.1
Ngayon, ang gusto mong sabihin hindi ka masaya
10:51.1
kasi meron kayong pag-uusap sa Irrigators Association.
10:57.1
May pag-uusap sa Irrigators Association na hindi kayo magkasundo sa danios.
11:02.1
Hinihingi ninyo 21,000.
11:04.1
Ang sinasabi naman ng Irrigators Association, 15,000.
11:10.1
Pag may pag-uusap, hindi kami pwede mang himasok muna.
11:15.1
Pag pumasok kami, nakikialam kami.
11:20.1
Ang hirap talaga dito pala sa lugar ninyo.
11:22.1
Mababa po ang lugar kasi dito.
11:25.1
Miyembro ba kayo ng Irrigators Association?
11:28.1
Noong una po, nag-miyembro ako.
11:31.1
Pero nakita ko po na hindi naman ako maka-beneficent po,
11:34.1
nag-resign po ako.
11:36.1
Bakit hindi kayo nag-uusap-usap sa Irrigators Association ninyo?
11:39.1
Para ma-resolve ba yung sinasabing malayo?
11:42.1
Kasi hindi naman ang Irrigators Association ang gagawa ng paraan kundi ang NIA.
11:47.1
Ang usasasyon ng Irrigators Association ay mga samahan ng mga magsasakayan,
11:51.1
mga nagsasaka para kayo sila naman mabihayaan nung tubig na dadaloy sa kanilang mga sakahan.
12:00.1
Sino ang gumagawa ng sinasabing infrastruktura kung mag-uusapan ang mga kanalo?
12:04.1
Irrigation, di ba?
12:05.1
National Irrigators Association.
12:07.1
Gobyerno yan. Tama?
12:10.1
Ngayon, kayo bilang magsasaka, kumalas ka na sa IA, Irrigators Association. Tama?
12:17.1
Ito ang nagiging problema kasi kumalas na kayo. Sinisingil mo rin Irrigators Association.
12:21.1
Sinisingil mo yung mga samahan ninyo.
12:23.1
Doon sa parting, pag nagbabaha, umaapaw, papunta sa inyo. Noon yun. Tama?
12:31.1
O, hindi. Parang mong sinasabi, yung mga samahan mo rin mong magsasaka na may asosasyon,
12:36.1
ang sinisingil mo rito?
12:38.1
Hindi po. In NIA po.
12:40.1
O, hindi ba? Sino ang nangangasiwa?
12:43.1
Ang NIA gusto lahat ng mga magsasaka ay maging miyembro na may sakahan na kasama doon sa IA,
12:49.1
Irrigators Association. Tama?
12:51.1
Ngayon, napakahirap makipag-usap sa dati mong samahan kasi yan ang dapat maglalabi sa iyo
12:58.1
para ipaglaban yung sinasabing mga perwisyos na kung daan nyo sa pag-uusapan, mapapalakas yan kasi
13:05.1
yung Irrigators Association kinikilala ng National Irrigation Administration, gobyerno. Tama?
13:16.1
So, napakahirap na yun kasi yung danios na hinihingi mula sa NIA ay dadaan muna sa dating samahan kung saan kamiyembro kayo. Tama?
13:29.1
O, sinong nakikipagtawaran dito? Hindi ba mga kasamahan nyo na rin? Kasi doon muna dadaan.
13:34.1
Hindi naman dadaan. Hindi ka pwedeng dumiresyo sa NIA kasi ang bawat ginagawa ng mga asosasyon, nakikinig ang NIA kasi samahan yan. Tama?
13:43.1
Tama po. Pero sa pag-uusap namin po, wala naman po ang NIA.
13:47.1
Hindi, hindi, hindi. Sandali. Hindi ka miyembro eh. So ngayon, ang pakikipag-usap mo sa Irrigators Association dahil di ka miyembro.
13:55.1
Ngayon kung miyembro ka, ang makikipag-usap sa'yo ay yung asosasyon ninyo. Papunta sa NIA, itataguyod ka. Ikumalas ka.
14:03.1
Ang nakikipag-usap kangay sa dati mong samahan. At dati mong samahan, pakikiusapan niyang NIA. Tayo, ngayon, tanong, hindi lang kayo nagkasundo kasi yung hinihiling ninyo 21,000 ang gusto lang naman ng Irrigators Association, ang kaya is magkano, 17,000 or 15,000?
14:22.8
15,000 po. Probabilo installment daw po.
14:25.1
O, kaya nga. Kasi mga samahan ng magsasaka na idadaan niya sa NIA, ngagaling sa NIA.
14:32.1
ng Irrigators Association.
14:36.6
para hilingin ang NIA
14:38.3
na bayaran kayo sa perwasyos
14:40.5
na naganap noon. Tama?
14:43.8
Kung alas ka, sabi mo kasi walang pakinabangan niya.
14:46.5
Ngayon, nilagyan ng NIA
14:50.5
para huwag kayong
14:55.1
kausapin sila at paintindihin mo
14:58.5
kung bakit at magkano hinihingi mo.
15:03.6
Sir, ilang beses na po kami nag-usap pero hindi naman po
15:06.4
nasolusyonan yun.
15:09.1
Ilang beses? Kasi hindi parang ayaw talaga.
15:11.9
Eva, Eva, ano? Pakinggan mo ako.
15:13.7
Hindi ako nakikipagtalo sa iyo.
15:15.4
Solusyon ako dito.
15:17.0
Alam mo, Eva, sa palagay mo kaya
15:19.2
kung miyembro ka pa nila ngayon, mas madali
15:21.0
makikipag-uusap dahil miyembro ka?
15:24.8
So, sa palagay mo kaya dahil ikaw ngayon
15:27.3
freelancer ka na, mag-isa ka na na,
15:29.4
mas madaling kausapin.
15:33.1
Mas mahirap, tama?
15:35.8
Kasi mas mahirap dahil tiniwalag mong sarili mo
15:39.0
sa ako, hinihikayat ka, magpamiyembro ka.
15:43.9
Kailangan mo, kailangan mo,
15:45.2
pakinggan mo sana ako, tagapagtanggol ako
15:47.5
ng mga magsasaka.
15:48.9
Kailangan mo na dito ang samahan para
15:51.2
maitaguyad, maipagtanggol ka,
15:53.1
marepresent ka kasi samahan nyo yan.
15:55.6
Kung kusang loob na umalis ka,
15:57.1
hindi mo sila kailangan,
15:58.0
eh bakit ka nila pipilitin?
16:00.5
Eh ngayon may pangangailangan ka,
16:02.4
makikiusap ka ngayon,
16:03.5
hindi deretso sa niya,
16:04.8
dadaan ka sa dati mong samahan.
16:06.8
Kaya medyo nahihirapan ka.
16:08.9
Pero pakiusapan mong presidente,
16:10.8
gagawin namin ng presidente,
16:12.0
kausapin na yung presidente ni si Rodolfo Galvez
16:14.2
para matugunan yung gusto nyo.
16:16.7
Pero ako, nililinaw ko lang,
16:19.5
mas maganda kung miyembro ka
16:21.4
ng Irrigators Association.
16:25.5
Lalo na ngayon, may infrastruktura na sila.
16:27.9
Matutulong kami sa iyo,
16:29.0
hindi pa tayo tapos dito,
16:30.5
kontakin namin yung niya, okay?
16:34.2
Consider mo yung aking sinasabing
16:35.9
magmiyembro ka uli.
16:41.3
naginginig mo ako,
16:41.9
usap tayo sa baba.
16:42.9
Hindi lang tayo nagkakaintindihan.
16:45.3
Patingin nyo ng kamay mo,
16:46.2
huwag sasaka ka ba?
16:50.0
Marunong ka magtanay?
16:51.4
Ano yung tatay mo?
16:59.4
Kung anong pwedeng,
17:02.4
Pero huwag ka magtanay ng galit, ha?
17:05.6
Higit sa sumbungan,
17:08.5
At anumang reklamo,
17:09.7
bibigyan solusyon at aksyon.
17:11.9
Pag hindi man natatapos,
17:14.0
pagpapatuloy po namin,
17:16.9
nag-iisang pampansang sumbungan,
17:18.4
may tulong at servisyo,
17:22.7
Ako po, si Ben Tulfo,
17:30.5
Thank you for watching!
