12 Senyales na Hindi Healthy ang Iyong Baga. - By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:41.0
Number 1. Masakit ang dibdib.
00:45.9
Pag masakit ang dibdib, pwede sa puso.
00:49.2
Pero pag masakit ang dibdib, lalo na pag humihinga, masakit sa dibdib.
00:54.9
Pag umuubo, masakit sa dibdib.
01:00.2
Maraming dahilan.
01:04.2
Pwedeng may infeksyon.
01:08.2
Pulmonya, hika, may diferensya, may inflammation sa baga.
01:14.2
At mayroon din mga ibang dahilan.
01:17.2
Minsan sa dibdib lang.
01:19.2
Number 2. Maraming plema.
01:23.2
Yung plema, paminsan-minsan okay lang.
01:26.2
Pero pag isang buwan na,
01:28.2
one month na, marami ka pang phlegm na nilalabas.
01:33.2
So, ibang usapan na yun.
01:35.2
Diba? Baka smoker's cough.
01:37.2
Hindi natin alam ba't lagi may phlegm ha.
01:39.2
Baka may infeksyon na sa baga.
01:41.2
Number 3. Sign na hindi healthy ang baga.
01:45.2
Humuhuni, wheezing.
01:47.2
Yung parang pusa.
01:49.2
Parang pusa ang tunog.
01:52.2
Ibig sabihin, barado yung airway.
01:56.2
Maraming dahilan bakit humuhuni.
02:00.2
Pwedeng pulmonya.
02:02.2
Pwedeng bronchitis.
02:04.2
Pwedeng emphysema.
02:06.2
Lahat ito nagkakos ng huni.
02:08.2
O pag sobrang pagod na, humuhuni din tayo.
02:12.2
Number 4. Sign na hindi healthy ang baga.
02:18.2
Pero itong ubo, yung mga dalawang linggo na.
02:21.2
Hindi yung ubo na sandali.
02:24.2
Isang buwan na, inuubo pa rin.
02:27.2
Pwedeng bronchitis.
02:29.2
Pwedeng nagkaroon ng trangkaso.
02:32.2
Or, siyempre kinakatakot natin yung lung cancer.
02:39.2
Nagmamanas ang paa.
02:41.2
Pwede rin pala yun.
02:44.2
Yung mga nagmamanas ang paa kasi ang kinakatakot natin.
02:48.2
Pwedeng magbuo yung dugo.
02:50.2
Sa paa at pupunta sa baga.
02:53.2
Pulmonary embolism ang tawag doon.
02:57.2
Mula sa paa, pumunta sa baga.
03:01.2
Pulmonary embolism ang tawag doon.
03:04.2
So, binabantayan din yun yung biglang masakit yung paa.
03:07.2
Tapos nahirapan huminga.
03:14.2
Laging pagod siya.
03:18.2
Okay? Maraming dahilan.
03:19.2
Pwede humihina yung baga.
03:25.2
Siyempre, pag may blood clot na.
03:27.2
Pag umuubo, may bleeding na.
03:30.2
Pag umuubo ng dugo.
03:32.2
Siyempre, pwedeng tuberculosis.
03:34.2
Pwedeng lung cancer.
03:35.2
O pwedeng naggasgas lang dito.
03:38.2
So, kailangan papa x-ray.
03:40.2
Papa check up tayo sa doktor.
03:47.2
Shortness of breath.
03:49.2
Pwede itong makita sa hika.
03:53.2
At iba pang mga infection sa baga.
03:55.2
Mga pulmonya at iba pa.
04:00.2
Nag-iiba yung kulay.
04:03.2
Nagbublu yung kamay.
04:05.2
Parang nangingitim yung kamay.
04:07.2
Ibig sabihin po, kulang sa oxygen.
04:10.2
Pag kulang sa oxygen,
04:11.2
ibig sabihin malalayong sakit.
04:13.2
Kung ano man yung sa baga.
04:14.2
Matinding pulmonya,
04:16.2
emphysema at ibang sakit.
04:20.2
Sign na baka may depresya ang baga.
04:23.2
Nagbabago ang boses.
04:25.2
Nawawala ng boses.
04:27.2
Parang walang lakas.
04:29.2
Mahina na lang ang boses.
04:31.2
Hindi na makasalita.
04:32.2
Kasi nga, hirap nang huminga.
04:34.2
Marami kasing mga sakit sa baga na pwede makita.
04:41.2
Sinisira yung baga dahil sa paninigarilyo.
04:46.2
May mga lung cancer.
04:50.2
So, ito yung smoker lang.
04:53.2
Pag naninigarilyo.
04:58.2
Sign na pwedeng may depresya sa baga.
05:06.2
either laging may sakit sa baga
05:11.2
Paulit-ulit ang infeksyon.
05:16.2
Laging nilalagnat.
05:17.2
Laging may trancas.
05:18.2
Laging may trancas.
05:19.2
O ibig sabihin, mahina yung katawan.
05:21.2
Bakit pa ulit-ulit?
05:24.2
So, yan po mga 12 signs na possibly mahina ang baga.
05:30.2
Paano papalakasin ang baga?
05:32.2
Siyempre, tigil sigarilyo.
05:35.2
Sigarilyo talaga ang number 1.
05:37.2
Carbon monoxide, tar.
05:39.2
Kaya lagi tinatanong ng doktor.
05:41.2
Pag inuubo ka, namamayat, naninigarilyo ka ba?
05:45.2
Pag sinabi mo, oo.
05:47.2
O one pack a day ako naninigarilyo.
05:51.2
Iisipin agad ng doktor.
05:52.2
Ako, kailangan todo bantay.
05:56.2
Mapapamahal tayo sa laboratory test.
05:58.2
Kasi nga, hahanapan ng bukol.
06:01.2
Kasi nga, smoker.
06:05.2
Kahit yung lakad lang.
06:06.2
Hindi naman kailangan ganitong plank.
06:08.2
So, lakad, exercise.
06:10.2
Yung laging paglalakad, napapractice yung baga natin.
06:15.2
Napapractice yung baga.
06:17.2
Iiwas sa air pollution.
06:21.2
Pag lagi nasa labas sa atin.
06:23.2
Mausok yung mga cities natin sa Pilipinas.
06:26.2
Pag may air pollution, mas nangingitim yung baga.
06:29.2
Kaya alam nga ng mga...
06:31.2
Actually, pag namatay yung pasyente,
06:33.2
nalalaman sa otopsy kung nakatira ba ito sa probinsya o sa mga syudad.
06:39.2
Pag sa syudad, mas maitim yung baga.
06:42.2
Pag sa probinsya, mas mapula at mas maganda yung baga.
06:46.2
Iiwas sa infeksyon.
06:52.2
Meron tayo mga tips.
06:54.2
Pag hinga, dapat malalim talaga.
06:59.2
Pipigil mo sa dulo ng hinga.
07:06.2
Bago pag exhale, dahan-dahan.
07:09.2
Tapos habang humihinga, dapat lumalaki ang tiyan.
07:12.2
So, pag humihinga, lagay yung kamay sa tiyan.
07:15.2
Kailangan paghinga mo, palakihin ang tiyan.
07:19.2
Para mag-expand yung diaphragm.
07:21.2
Mas marami kang oxygen.
07:23.2
Pag ang tiyan pinapalaki, ginagamit ang diaphragm.
07:29.2
Pag hinga, pwedeng tig-iisang.
07:32.2
Mas maganda huminga sa ilong.
07:35.2
Basta hindi barado ang ilong.
07:36.2
Pag sa ilong kayo hihinga,
07:38.2
mas may protection yan.
07:40.2
Maraming buhok sa ilong.
07:42.2
Nakaharang niya yung dumi-dumi.
07:43.2
At pag sa ilong, merong nitrous oxide na i-stimulate.
07:49.2
Ibig sabihin, mas maganda sa baga.
07:51.2
So, ginagawa nga ito, breath alternate nose.
08:00.2
Minsan, kaliwa ng ilong.
08:05.2
So, yan po ang tips natin sa paghinga.
08:08.2
Ngayon naman, ano yung mga pagkaing iiwasan
08:11.2
kung meron na kayong sakit sa baga.
08:14.2
Iwasan natin ito.
08:16.2
Ito, isa-isahin natin mamaya yan.
08:22.2
French fries ito, maalat.
08:24.2
Basta maalat masyado,
08:26.2
pwedeng magmanas yung katawan.
08:28.2
Dadami ang tubig sa katawan.
08:30.2
Mas manas, mas mahirap huminga.
08:38.2
Yung mga maraming plema.
08:40.2
ito pinapain ng ibang doktor.
08:42.2
Basta maraming plema.
08:43.2
Minsan, yung gatas kasi may isang product ito.
08:50.2
Na nagpaparami ng plema.
08:54.2
Kung meron na kayo sakit sa baga, may hika,
09:00.2
Baka lalo dumami yung plema natin.
09:02.2
Number three, processed meats.
09:04.2
Ayaw natin, syempre.
09:06.2
Higher risk of cancer pag maraming processed meat.
09:11.2
Konti-konti lang.
09:14.2
Number four, soft drinks.
09:16.2
At yung carbonated drinks.
09:19.2
Unang-una, matamis yan.
09:22.2
Pag tumaba ka, malaki ang tiyan,
09:24.2
mas hirap huminga.
09:26.2
Isa pa, carbonated.
09:29.2
Pag yung tiyan mo, puro kabag,
09:31.2
puro hangin, lumaki ang tiyan,
09:33.2
hirap din huminga.
09:35.2
Ayaw mo sa mga may sakit sa baga na nagbo-bloat.
09:39.2
Hindi ka makahinga malalim.
09:45.2
Nakaka-bloat din ng tiyan.
09:49.2
Four to six small meals a day.
09:51.2
Huwag din sobrang busog.
09:53.2
Pag sobrang busog, hirap din huminga.
09:55.2
Taas lang ang katawan habang kumakain.
09:59.2
Umiwas sa pagkain, nakakakabag sa'yo.
10:03.2
Ano naman ang mga superfoods na pampalakas ng baga?
10:08.2
Kahit sa mga may sakit sa baga,
10:10.2
kahit sa mga naninigarilyo, pwede po ito.
10:13.2
Pampalinis ng baga, number one.
10:16.2
Luyang dilaw. Turmeric.
10:19.2
May mga pag-aaral, mataas yung curcumin niya,
10:22.2
gumaganda lang function.
10:24.2
Kahit smoker ka, medyo makakatulong ito.
10:28.2
Pinakamaganda tigil si garilyo.
10:30.2
Kung matigas ang ulo, tigil ng luyang dilaw or luya.
10:34.2
Garlic. Diba? Garlic.
10:36.2
Pwede sa high blood.
10:38.2
Sa cholesterol, anti-cancer.
10:41.2
Pwede rin yan. Anti-cancer.
10:43.2
Sa hika, sa bronchitis.
10:45.2
Mukhang may tulong din itong garlic.
10:49.2
Three. Ginger. Luya.
10:52.2
Anti-inflammatory, anti-viral.
10:54.2
Maganda sa paghinga.
10:56.2
Pero siyempre, dahan-dahan lang sa pagkain nito.
10:59.2
Baka sumakit ang tiyan. Medyo malabnaw lang.
11:02.2
Kung gagawa na nga sa labat.
11:06.2
Vitamin C. Lycopene. Maganda sa prostate.
11:10.2
Maganda sa baga. Anti-oxidant.
11:14.2
Pag maraming lycopene, mas kumahaba buhay ng mga may COPD, may emphysema.
11:20.2
So kahit sira ang baga, dito tayo sa healthy foods.
11:24.2
Kalabasa. May carotenoids, beta-carotene.
11:29.2
Nakikita nyo, ang gaganda ng kulay lahat.
11:31.2
Ang gaganda ng kulay lahat.
11:34.2
Very orange, very red.
11:36.2
Maraming anti-oxidant. Nasa kulay. Ang ganda ng kulay.
11:40.2
Kaya maganda siya sa baga.
11:42.2
Kahit mga pag-smoker, bumaba ba ang carotenoid sa katawan?
11:48.2
Beans, mongo. Ayan.
11:51.2
Para sa baga, may magnesium, iron, copper, potassium.
11:56.2
Pwede yan. Pampalakas din ng baga.
11:59.2
Can preserve lang function ayon sa pag-aaral.
12:03.2
Bangus, dillis, kung anuman isda gusto nyo.
12:08.2
Mataas sa omega. Kahit tilapia, pwede na rin.
12:11.2
Omega-3 fatty acids.
12:13.2
Pag may omega-3 fatty acids, marami pa siyang minerals.
12:19.2
Maganda sa may hika.
12:21.2
Mataas sa mga isda.
12:23.2
Nababawasan ang hingal.
12:26.2
Lumalakas yung baga. Bukod sa exercise, syempre.
12:32.2
Omega-3 fatty acids.
12:38.2
Limang manzana sa isang linggo.
12:41.2
Nababawasan ang pagkakaroon ng sira sa baga.
12:44.2
Lower risk of asthma, lung cancer.
12:47.2
Dahil maraming anti-oxidant, flavonoids, and vitamin C ang manzanas.
12:52.2
At syempre, bell pepper. Yan, tinuturo ni Doc Lisa.
12:56.2
Sobrang taas sa vitamin C.
13:00.2
Isang medium na bell pepper, sobra-sobra ka na sa vitamin C.
13:04.2
119 grams. Parang uminom ka na ng tableta ng vitamin C.
13:10.2
So maganda siya para sa baga.
13:13.2
Sana po nakatulong itong video natin para alagaan ang ating baga.
