Close
 


Chinese ambassador, dapat na ba palayasin?
Hide Subtitles
Click any subtitle word to view Tagalog.com dictionary results.
Computer Shortcuts: Left / Right arrows to jump 2 seconds back or forward. +Enter or Space to toggle Play/Pause button. Full Screen Mode
Binomba na naman ng China gamit ang water cannon ang mga supply vessel ng Pilipinas sa magkahiwalay na insidente sa Scarborough Shoal at Ayungin Shoal. Kaya may panukala na ideklara nang persona non grata si Chinese Ambassador to the Philippines Huang Xilian.
Christian Esguerra
  Mute  
Run time: 43:16
Has AI Subtitles



Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )
00:00.0
Good evening po sa inyo lahat.
00:25.9
At ako po si Christian Esguerra and welcome po sa ating episode ngayong gabi ng ating Facts First Podcast.
00:31.5
As always, maraming salamat po sa patuloy niyo pong pag-suporta dito po sa ating programa.
00:36.6
Pasensya na po kayo, late po tayo nag-start ngayon.
00:39.4
Meron po akong mga tinapos, pagpaumanhin niyo na po.
00:43.9
Pero napaka-importante po ng topic natin tonight, December 11 kung nakikita niyo.
00:48.6
Nakalagay dito yung topic natin, pag-usapan po natin yung latest incident dyan po sa
00:54.1
malapit sa Ayungin Shoal at saka dyan po sa Scarborough Shoal o yung pong tinatawag na Bajo de Masinloc.
01:01.0
Pinag-uusapan po natin dito yung ating sariling West Philippine Sea, sariling nating katubigan,
01:06.6
sariling nating teritoryo, pero patuloy po yung panghaharas ng Chinese Coast Guard
01:12.4
and Chinese Maritime Militia Vessels, sa mga sarili po nating mga vessels.
01:17.6
Kasama na po rito yung ating mga mahangisda.
01:20.1
Yan po yung mag-uusapan natin ngayon.
01:21.6
Paano ba matitigil itong pambubuli?
01:24.1
Pang-aharas at pang-aatake so far gamit po ang water cannons nitong Chinese Coast Guard.
01:31.0
Ano ba yung mga pwedeng gawin?
01:32.3
So, ka-uusapin po natin ang isa eksperto pagdating po rito.
01:36.8
I hope, maraming maganda yung feedback lagi pag-guess natin siya dahil talaga namang malalim yung diskusyon galing sa kanya.
01:46.0
So, I'd like to welcome to our program, siya po ang dating Rear Admiral ng Philippine Navy.
01:54.1
I'd like to welcome again to our program, si retired Navy Rear Admiral Romel Jude Ong.
01:59.7
Magandang gabi po, sir, and thank you for joining us tonight dito po sa Facts First.
02:05.6
Good evening, Christian, and good evening to your followers as well.
02:09.2
Okay, sige sir, pag-uusapan natin ito.
02:11.0
Dalawang insidente po, tama ba? Malapit sa Ayungan Shoal, isa naman sa Scarborough Shoal.
02:17.7
So, what are the facts so far that we have established?
02:20.5
Yung water cannon incident, what else?
02:23.4
Well, you know, we have a lot of facts.
02:23.9
Well, you know, we have a lot of facts.
02:23.9
Well, you know, we have a lot of facts.
02:24.0
Well, yung sa Scarborough Shoal, apparently, ginamit yung water cannon.
02:29.3
And based dun sa reports sa media, ginamit din yung what we call long-range acoustic device dito sa Scarborough Shoal.
02:41.1
Then dito sa Ayungan, what was employed was yung, again, water cannon,
02:48.6
and merong deliberate ramming, although calibrated naman yung ramming of one.
02:53.8
So, yun, isa-isahin natin.
02:58.3
Ito po kasi gusto kong tumbukin.
03:00.9
Alam natin yung Chinese Gray Zone Operations, and mamaya papalwanag po yan ni Rear Admiral.
03:06.9
Pero dito ba sa ginagawa ng China, ano ba yung limits nito?
03:10.1
Ano ba yung mga pwedeng gamitin at hindi gamitin para hindi naman umabot doon sa tinatawag na kinetic confrontation?
03:16.7
Sa inyo ko na dinigyan, yung kinetic.
03:18.4
Pakiexplain nga po.
03:19.6
Okay, so far, lahat ng ginamit ng China na...
03:23.8
erosive tactics, papasok pa rin sa non-kinetic measure.
03:27.7
Meaning, there was no deadly force use.
03:33.0
Meaning, yung normally mga barel o weapon system na nakakamatay ng tao.
03:39.2
Hindi pa tayo umabot doon sa level ng escalation na yun.
03:42.8
So, lahat ng software na ginamit nila is within the parameters of what we call non-lethal or non-kinetic measures.
03:53.0
Okay.
03:53.8
Non-lethal, non-kinetic.
03:55.4
Pero syempre, meron pa rin yung damage as we've seen, no?
03:58.4
So, sabi nyo nga, doon sa may iyong incident, calibrated ramming.
04:01.9
In short, binangga yung ating Philippine vessel.
04:04.5
So, this is allowed?
04:05.8
Bangga-bangga yung vessels?
04:09.4
Nandasa real pa rin siya ng roles of engagement, pwede pa rin.
04:14.5
Pero, Christian, I'm going to introduce another term this evening.
04:19.7
We use the term mission kill.
04:22.7
Okay?
04:23.8
Okay.
04:24.7
Mission kill.
04:25.7
What's that?
04:26.2
Mission kill.
04:27.2
That means, hindi ka gumamit ng pwersa na dahas, ibig sabihin walang namatay na tao o walang namatay na mandragat.
04:37.1
Pero, yung measures na ginamit mo was employed to such extent, hindi na mape-perform ng kabilang side yung mission niya.
04:49.6
So, ang term doon is mission kill.
04:52.2
For example,
04:53.8
yung sa Scarborough Shoal, affected yung kanyang navigation at communication system.
05:03.2
Okay?
05:03.8
So, kung na-damage mo yun, that means, bulag na yung barko at wala na rin siyang communication sa Manila o sa Sabales.
05:15.8
So, basically, isolated na yung barko.
05:20.1
Okay?
05:20.2
So, hindi na niya mape-perform yung mission niya.
05:23.8
Okay?
05:25.1
Now, kung titignan natin dito naman sa Ayu Minciol, yung isang supply boat na ginamit nila, yung I think it is yung Kalayaan.
05:35.3
Okay?
05:36.2
Merong propulsion damage.
05:37.7
Meaning, hinila na siya eh.
05:39.5
Tinow na siya pa uwi ng Palawan eh.
05:41.9
Ibig sabihin, wala na siyang capacity to natumakbo mag-isa on its own power.
05:48.7
So, papasok pa rin yan sa mission kill.
05:50.6
Ibig sabihin, hindi na niya mape-perform yung mission niya.
05:53.4
Okay?
05:54.3
Now, in both, in the case of the, sa Ayu Minciol, yung Kalayaan, medyo pag, I would presume, i-re-repair yun.
06:05.7
That means, hindi mo na siya magagamit for yung succeeding with supply runs.
06:13.5
And I think yung isang supply boat din, yung isang Onisa 1, I forgot which one, yung 1 or 2.
06:18.8
Onisa 1.
06:20.1
Onisa 1.
06:20.6
Meron siyang damage din.
06:23.8
Okay?
06:25.0
So, that means, dalawa of the 3 supply boats na ginagamit natin, yung dalawa, medyo igagrahi mo na.
06:32.7
Kasi kailangan na mag-repair eh.
06:34.3
That means, isa na lang yung naiwan na supply boat.
06:37.4
So, essentially, yun ito, papasok siya sa mission kill.
06:41.4
Hindi mo na, hindi na nila mape-perform yung mission nila.
06:45.5
In short, pinilayan yung ating resupply mission capabilities.
06:49.9
Okay?
06:50.8
No?
06:51.3
Ito po na, no?
06:52.3
Para lang mailagin natin.
06:53.2
That's the perspective, no?
06:55.1
Learning experience itong mga nadidilig natin sa inyo.
06:57.5
Pero, nagkasama tayo sa isang recent forum eh.
07:00.7
And I was really listening intently sa inyong presentation tungkol sa Chinese influence operations.
07:06.0
I just don't want people to get lost dito sa discussion.
07:09.3
Baka na-entertain yung iba dyan, no?
07:10.8
Uy, ang ganda niya, no?
07:11.4
Parang movie.
07:13.0
Let's establish the facts, no?
07:14.5
Walang karapatan ng China na magpunta dyan sa Yongin Shoal at saka dyan sa Scarborough Shoal.
07:19.5
Tama po ba?
07:20.3
Sa West Philippine Sea.
07:21.8
That is correct.
07:22.5
That pasok yan.
07:23.2
Sa ating exclusive economic zone.
07:24.9
So, we exercise sovereign rights doon sa area last na, yun, sa Scarborough Shoal at saka sa Yongin Shoal.
07:33.3
Okay.
07:33.8
When you say sovereign rights, tayo po yung may karapatan exclusively sa mga resources dyan, no?
07:38.9
Sa laman ng tubig, nasa karagatan, at saka doon sa ilalim.
07:42.3
Tama po ba?
07:43.3
Tama po yun.
07:44.9
Okay.
07:45.4
So, ano lang, layak ko yung i-establish yung discussion na yun kasi alam natin marami nagpapakalat ng fake information coming even from Filipinos.
07:53.2
So, yung mga makapiling nagkalat dyan sa social media.
07:55.9
So, doon po sa mga viewers at listeners, wala pong karapatan in the first place ang China dyan sa ating exclusive economic zone.
08:02.5
Pero ito po yung ginagawa nila sa atin.
08:04.1
Okay?
08:04.6
So, paki-explain nga po itong long-range acoustic device.
08:08.8
Paano po ba ginagamit ito?
08:10.5
At ano po yung epekto nito?
08:11.8
Especially in the case of this Scarborough Shoal incident.
08:16.7
Okay.
08:17.1
Yung long-range acoustic device is basically an audio device.
08:21.1
Meaning, it's a true sound.
08:26.3
Okay?
08:28.4
Personally, I have not encountered that system.
08:31.7
So, I'm going with yung theoretical aspect ng system na yan.
08:36.3
So, ang pagkakaintindi ko nito, pag ito ay dinamage sa iyo, medyo magkakaroon ka ng may disability, mayroong effect sa pandinig mo.
08:47.5
Okay?
08:48.6
In the like manner, siguro ang pwede natin gawin.
08:51.1
If you compare yung laser, yung laser, pag tinamaan yung mata mo, mabubulag ka.
08:56.3
Okay?
08:56.8
In the case of yung long-range acoustic device, maapektuhan yung pandinig mo to such a point na madidisorient ka.
09:06.8
Okay?
09:07.5
Okay.
09:08.8
So, sabi nyo, malinaw naman yan.
09:10.6
Sa rules of engagement, hindi pa ito classified under yung mga kinetica measures or approaches.
09:16.5
Ibig sabihin, yung talaga nagbabakbakan na firing guns.
09:21.1
At each other, hindi pa doon.
09:22.9
Pero, paano po kung mayroong mapinsala in the process?
09:26.5
Let's say, sa paggamit ng long-range acoustic device, talagang na-damage permanently yung isang tao, isang Pinoy, na nandun sa isang barko.
09:35.7
O kaya, dun sa paggamit nila ng tinatawag na calibrated ramming, o yung calculated na pagbangga, mayroong namatay.
09:42.4
O kaya, dun sa pag-water cannon nila, let's say someone was hit and then thrown overboard.
09:47.9
Maraming may namatay, hindi lang na-injure.
09:50.4
Ah.
09:51.1
Ano po yung mga pwedeng gawin?
09:53.7
Well, ah, ibang usapan na yun.
09:56.9
Kasi, nagkakaroon na ng ano eh.
09:58.4
Nagkakaroon na ng, ah, mayroon ng napinsalan tao.
10:02.0
Mga, mayroon ng napirwisyo.
10:04.7
So, papasok pa rin tayo ron sa ano eh.
10:10.2
Hindi pa rin siya kasi weapon system per se ang ginamit eh.
10:13.9
But, of course, papasok na rito yung maghahain.
10:17.0
Malamang maghahain tayo ng reklamo.
10:19.2
And we will, ah, super damages.
10:21.1
Okay.
10:21.7
And I presume, mayroon din diplomatic protest.
10:26.0
Ano, yung, ah, dahil pinag-uusapan naman natin yung limits ng pag-response sa mga ganitong situation,
10:33.6
binabomba tayo ng water cannons, binabanggay yung mga vessels natin,
10:38.8
and, ah, ginagamitan before, di ba, ng laser, tapos ito, yung lately, long-range acoustic device.
10:45.1
Iwi sabihin, pwede rin natin itong gamitin sa kanila, tama po ba?
10:47.7
At kung oo, do we have such capabilities naman ba?
10:51.1
In theory, pwede.
10:53.5
But as to meron tayong capability, I'm not sure.
10:57.5
Kasi those are not normally, kung baka sa Navy, those are equipment that are not carried by the Navy inventory.
11:04.4
So, I'm not familiar with yung current capabilities ng Coast Guard in terms of those systems.
11:10.5
Pero I presume, meron silang water cannon.
11:13.1
But for yung long-range acoustic device, I'm not particularly sure kung meron silang of that type of equipment.
11:20.2
Okay.
11:21.1
Sir, paano ba dapat tayo mag-respond dito?
11:23.6
Kasi obviously, sinasabi nila, may escalation.
11:27.4
Obviously, may escalation.
11:28.7
Pero hindi naman galing sa Philippine side.
11:30.8
Galing sa Chinese side.
11:32.3
So, how should we respond?
11:34.3
Okay na ba yung laging ganito na nakikipaghabulan tayo?
11:37.5
Or, should we do something else aside from the diplomatic track?
11:43.5
I'm not sure, Christian, no?
11:45.8
Kasi lahat ng measures na pwede natin gawin,
11:48.9
and nakapwede naman, ano eh,
11:50.8
kumaga, in the menu of options, lahat pwede naman gawin.
11:56.0
Up to the level of kinetic.
11:58.1
But, ang ano dyan is, ano yung decision-making process,
12:01.9
tsaka ano yung nakikintang end state ng ating mga pinuno.
12:12.6
Kasi at the end of the day, sila mag-de-decide yan eh.
12:16.7
Kung ano yung ano.
12:17.6
But, what I'm trying to say is, lahat ng options available,
12:20.8
naman sa ating, okay?
12:22.9
Whether we escalate or de-escalate,
12:25.0
that is within the realm of yung decision-making process natin.
12:29.0
But, whether pupunta tayo doon sa direction na yun,
12:31.7
that depends on yung, ano na, yung discarding na nung ating mga pinuno.
12:37.1
Kung paano saan nila dadalhin yun.
12:39.8
Understood, oo.
12:40.7
Pero, bilang isang analyst, for instance,
12:42.7
tsaka dating Navy official,
12:45.2
ano ba yung mga dapat nakikita nyo?
12:47.0
Ano ba yung mga options na nakikita nyo
12:48.6
na baka pwede explore?
12:50.3
Para hindi lang itong cut-and-mouse game
12:54.0
ang nakikita natin lagi.
12:58.0
Nakita ko kasi, Christian, ano eh.
13:01.6
Yung current posture natin is reactive.
13:05.6
Current posture natin is reactive.
13:07.3
Kung baga, we depend on yung actions nila.
13:12.5
And, in the recent, yung recent incident
13:16.2
the past few days,
13:17.7
makikita rin natin yung limits
13:19.4
nung approach na
13:20.7
we just be transparent about it.
13:24.4
Okay?
13:25.1
So, medyo,
13:27.8
sa pingingin ko, kinakapush yun.
13:29.2
So, what are the other options?
13:31.7
Babalik tayo rin sa discourse natin noon, ano eh.
13:36.3
Number one,
13:37.7
kulang yung ating presensya doon sa dagat natin.
13:43.7
Hindi uubra yung, ano eh,
13:45.2
yung susulput lang tayo sa Scarborough Shoal
13:47.8
o sa Ayungin Shoal.
13:49.4
Kung meron tayong kailangan gawin doon,
13:51.3
then uuwi na tayo.
13:53.1
Okay?
13:53.7
Kasi sila, nakita mo,
13:56.1
alos, nandun lang sila sa dagat sa ating IECD eh.
13:58.9
Paikot-ikot lang sila.
14:00.6
Okay?
14:01.4
Pangalawa, and this is a capability problem, no?
14:04.2
Hindi ito masasolve.
14:06.5
Kung baka, pag capability problem siya,
14:08.9
hindi mo siya masasolve within yung resources natin ngayon.
14:13.3
Nakita natin yung, ano eh,
14:14.6
nagpo-converge na ngayon.
14:15.8
Yung kaya nila i-mass up,
14:17.9
I think, yung previous incident,
14:19.4
they were able to mass up around 38 vessels.
14:23.3
Yes, so.
14:24.4
Okay?
14:25.3
Dito sa Scarborough Shoal,
14:26.9
nung vision incident,
14:28.5
siguro more, I think, more than 10.
14:31.0
They were able to mass up.
14:33.3
And similar for yung recent Ayungin Shoal.
14:37.6
So, meron dito yung tinatawag natin yung quantity.
14:43.1
Meron kasabihan na quantity is a quality by itself.
14:46.0
Meaning, yung numbers game,
14:49.4
pwede, sa numbers game, talo tayo, okay?
14:54.6
Ngayon, yung resources available sa atin,
14:57.1
hindi natin kayang i-match up yung numbers game ngayon, okay?
15:00.9
So, ang challenge dun is, ano yung,
15:03.9
paano mo siya ngayon i-offset, okay?
15:06.2
Ano yung sistema o ano yung mekanismo na pwede mong i-offset yung
15:11.3
tactical advantage ng kabila, which is mas marami sila,
15:15.1
and we're dealing with both the Navy, the Coast Guard nila, tsaka yung militia.
15:20.1
So, that cannot be solved today or tomorrow.
15:23.1
Kasi that needs to be planned out.
15:24.8
And that means you have to develop yung capabilities na yun para ma-address yung problem na yun.
15:32.1
Ito sir, magbabasa lang akong isang comment coming from one of our viewers.
15:36.6
I think this is also reflective of the frustration of many Filipinos.
15:41.2
Although, naintindihan ko yung nuances nung pinapalawanag nyo.
15:45.4
Naintindihan ko yan perfectly.
15:47.0
Pero ito, hindi natin maiwasan yung mga kababayan natin,
15:49.2
na mag-isip ng ganito.
15:50.2
Sabi niya, hindi ba sa ganitong response natin na pinapabayaan natin ng mga Chino
15:54.8
na gawin sa atin ito, e tayo ang lumalabas na nagtetrespass sa West Philippine Sea?
16:01.0
Kasi sila na yung nagdedictate kung anong gagawin sa atin sa sarili nating teritoryo.
16:05.8
Galing po yan kay Mark Anthony Durante.
16:09.0
Actually, classmate ko nung high school yan.
16:10.6
Pero mainit siya sa issue na ito.
16:12.0
Okay.
16:12.9
I would agree with yung comment nung follower o nung classmate mo.
16:19.2
And, it's one of the problems natin na hindi, yun na nga,
16:26.1
sinabi ko yung capabilities natin hindi sapat para tapatan sila eh.
16:33.2
So, hindi rin naman, hindi rin naman sa tingin ko viable yung aasa tayo agad sa ating mga kaalyado.
16:44.0
Kasi doon din tayo tinitira eh, yung sinasabing,
16:49.2
kaya kayo ganyan dahil sumusunod kayo sa interest ng mga kaalyado nyo.
16:59.2
In this case, Amerika.
17:00.8
So, kailangan natin pakita na kaya natin tapatan yung challenge na yun.
17:06.2
Okay.
17:06.7
Now, I think in previous discussion, I mentioned about, yung analogy ko,
17:12.1
babalik ko na lang yung analogy about the basketball game.
17:15.0
Okay.
17:15.4
Hindi pwede tayong nagtatago sa bleacher eh.
17:18.8
Kailangan lumabas tayo sa basketball court.
17:21.3
Okay.
17:22.1
And that means, kung ano man yung limited resources natin,
17:25.3
ibuhos na natin sa exclusive economic zone natin.
17:29.9
Kasi right now, papitik-pitik lang tayo eh.
17:32.1
Pupunta tayo ron, gagawin yung mission, and uwi na.
17:35.1
Okay.
17:35.9
So, unless we match yung presence nila,
17:39.2
or at least try to match it within the limits of our resources,
17:43.0
doon tayo pupunta sa parang, ano,
17:45.0
tayo na yung parang bumibisita ron sa ating sarili exclusive economic zone.
17:48.8
At sila'y na may-ari.
17:51.3
Yun nga eh.
17:52.3
Parang ano yan eh, no?
17:53.3
Yung meron tayong lupa.
17:55.4
Tayo may legal na karapatan doon, may titulo,
17:57.7
pero hindi natin mapabakuran, no?
17:59.8
Hindi natin mabisita, hindi natin mapatayuan ng bahay,
18:03.5
so merong squatter doon,
18:05.2
adjunct yung China, tama ba?
18:07.0
Isang analogy yan eh.
18:08.8
That's a better analogy.
18:11.4
Meron po mga, may mga tao po doon sa property natin,
18:14.8
hindi umaalis.
18:16.2
Pag lumaki tayo, tapos mag-isa lang tayo,
18:18.8
tatagoy tayo.
18:20.0
So ang solusyon doon, magsama ka ng kasama mo
18:22.2
para marami-rami kayo.
18:24.4
Oo nga eh.
18:25.2
So, itong isa kasi, naiisip din ang iba to, no?
18:28.4
Although isa rin, no?
18:29.7
Isa rin sa mga options that comes to mind sa akin po personally.
18:33.8
Marami namang mga allies na nagpapakita ng expressions of support lately, no?
18:38.1
Actually, parang mas dumarami.
18:40.1
Ito nga recently, Sweden, nagsalita na rin, no?
18:42.2
In support of the Philippines,
18:44.1
at saka doon sa rule of law,
18:45.7
UK, the usual, New Zealand, Japan, US, UK,
18:48.8
hindi ba option sa ngayon yung
18:52.7
dito sa mga resupply missions,
18:55.0
magpa-escort tayo doon sa ilan sa mga kaalyado natin?
19:01.0
Pwede yun.
19:02.0
Pwede naman.
19:02.6
In theory, pwede yun.
19:03.8
Now, ang depende na lang yan kung
19:05.5
nasa desisyon natin mga Pinudo kung papayagan nila.
19:09.2
Kasi so far, I think,
19:11.1
nagkaroon na tayo ng dalawa yung tinatawag nyo ng
19:13.3
cooperative maritime activities.
19:17.8
O parang,
19:18.8
joint operations sa dagat.
19:20.6
Tsaka sa ating
19:21.5
ngipapawid.
19:23.6
Okay?
19:24.7
There was one with the United States,
19:26.7
then another one with Australia.
19:28.8
And this was only recent.
19:29.9
Very recent.
19:31.2
So parang,
19:31.9
inistart pa lang natin yung konsepto na to
19:33.7
and you implement.
19:34.7
Okay?
19:35.6
Now,
19:36.5
I presume that at some point,
19:38.5
it will gain traction.
19:39.5
Then magiging, ano na,
19:41.3
magiging madalas na yan.
19:42.5
At halos,
19:43.9
madalas na pwedeng gawin.
19:46.9
Okay?
19:48.1
Makakatulong yun.
19:48.8
So maga,
19:49.8
again, babalik ako sa analogy ng
19:51.4
ano,
19:51.9
ng basketball.
19:53.9
Kung medyo kulang tayo sa height,
19:56.2
sa ating professional leagues,
20:00.4
nag-i-import tayo ng medyo-medyo matangkad na ating
20:02.8
mga basketball player.
20:04.9
So dito,
20:06.2
ganun yung analogy natin.
20:08.4
Mag-i-import tayo ng ating mga
20:09.9
mas matatangkad na players.
20:12.5
In this case.
20:13.7
Oo.
20:14.2
Mga may konting import sa panandalian
20:16.2
kasi kulang na kulang tayo sa resources.
20:18.0
Ang ganda na.
20:18.6
Sa mga mga mga mga mga,
20:19.3
sa mga mga mga mga,
20:19.5
sa mga mga mga mga mga mga mas matatanggal.
20:19.6
Kasi ganoon po,
20:20.0
iniisip ko ganito,
20:20.9
for instance,
20:22.4
ongoing naman yung
20:23.6
modernization ng ating AFP,
20:25.3
pati ng ating Philippine Coast Guard.
20:27.0
Pero,
20:28.5
I don't know kung
20:29.2
based on data,
20:30.5
umabot na talaga tayo rin sa
20:31.9
laging luma yung concept
20:33.2
na nagagamit ko ito
20:34.2
kasi tumatak sa utak ko.
20:35.5
Yung credible defense posture,
20:37.3
hindi pong kayo mo man lang
20:38.3
bigyan ng
20:38.7
bloody nose yung kalaban.
20:40.7
Nandun na po ba tayo
20:41.5
sa level na yun
20:44.0
in the face of China?
20:45.5
Medyo malayo-layo pa
20:47.8
Tsaka Christian, ano eh
20:49.1
When we talk of modernization kasi
20:50.9
Let's say, for example
20:53.4
Binili mo ngayong araw
20:54.8
Yung binili mo ngayon, makikita mo yun
20:57.9
3, 4 years from now
20:60.0
Okay, so yun
21:01.9
Ganun yung gestation period
21:03.3
Ng ating acquisition process
21:04.7
Lalo na kung sa Navy, Barco
21:07.7
Or even sa Coast Guard
21:09.0
Now
21:10.7
Isa pang problema
21:13.3
Balik ko yung numbers game
21:15.2
Yung quantity issue
21:16.5
Kasi hindi, I don't think we can match
21:19.9
Yung acquisition
21:20.6
Sa acquisition tempo natin
21:23.5
Kaya natin tapatan yung
21:25.5
China in terms of paramihan ng barco
21:27.7
Okay, even the
21:29.8
US, yung US Navy, nahihirapan
21:31.7
Kasi I think
21:33.7
I mentioned it in previous
21:35.7
Discussions, as early as 2015
21:37.8
Nalampasan na actually
21:39.9
Ng PLA Navy yung US Navy
21:41.8
In terms of numbers of combatant vessels
21:43.6
So even yung US Navy, nahihirapan
21:46.0
That's why, ang strategy niya ngayon
21:48.4
Is to work with other
21:50.5
Allies and partners
21:51.5
Para, kumbaga
21:54.1
Reverse import
21:56.5
Yung nangyayari
21:58.6
Imbis na tayong dumepende sa kanila
22:02.1
Dumedepende na rin sila sa atin
22:03.8
Para makilapan yung gaps nila
22:06.1
In terms of yung number of
22:08.3
Combatant vessels
22:09.1
So across the board, may problema ganun
22:11.2
Now, merong ibang
22:13.4
Possibility na, tingnan natin yung
22:15.4
Emerging technologies
22:16.7
So kung titignan natin yung
22:19.6
Experience, lagi mo yung binibigay
22:21.4
Example, yung Ukraine
22:22.5
Yung Ukraine
22:24.8
Ukraine has
22:26.3
No Navy, kumbaga yung Navy niya
22:29.9
Na neutralize na ng
22:33.3
Russia, but despite that
22:35.5
Makita natin, yung Ukraine Navy
22:37.4
Napapalubog niya yung barco ng
22:39.4
Mga Russian, Black Sea Fleet
22:41.0
Okay, without a Navy
22:43.4
So hindi nang gamit niya
22:44.4
Other types of technology
22:45.4
Yung
22:46.4
Missile technology at saka
22:47.4
Drone technology
22:48.4
Okay, para ma-offset yung kanilang
22:49.4
Weakness, which is wala silang barco
22:50.4
Pantapat eh
22:51.4
So pwedeng tingnan din yun
22:52.4
Kasi ang ano rito Richard
22:53.4
Christian is ano eh
22:54.4
Hindi naman tayong gano kayama na
22:55.4
Bansa, okay
22:56.4
And nagko-compete yung ating mga
22:57.4
Yung resource natin
22:58.4
Nagko-compete sa other requirements
22:59.4
Education, education
23:00.4
At yung mga mga mga mga mga
23:01.4
At yung mga mga mga mga
23:02.4
At yung mga mga mga mga
23:03.4
At yung mga mga mga mga
23:04.4
At yung mga mga mga mga
23:05.4
Public health, etc.
23:06.4
So hindi naman pwede ibuhos natin
23:07.4
Sa defense lahat yung ating resources
23:08.4
So we need to be
23:09.4
Kung baga smart in terms of
23:10.4
Buying
23:11.4
Buying equipment
23:12.4
Okay
23:13.4
So we look for
23:14.4
Cost effective systems
23:15.4
That will have
23:16.4
Maximum
23:17.4
Maximum
23:18.4
Maximum
23:19.4
Maximum
23:20.4
Maximum
23:21.4
Maximum
23:22.4
Maximum
23:23.4
Maximum
23:24.4
Maximum
23:25.4
Maximum
23:26.4
Maximum
23:27.4
Maximum
23:28.4
Maximum
23:29.4
Maximum
23:30.4
Maximum
23:31.4
Maximum
23:32.4
Maximum
23:33.4
Maximum
23:34.4
Maximum
23:35.4
Maximum
23:36.4
Maximum
23:37.4
Maximum
23:38.4
Maximum
23:39.4
Maximum
23:40.4
Maximum
23:41.4
Maximum
23:42.4
Maximum
23:43.4
Maximum
23:44.4
Maximum
23:45.4
Maximum
23:46.4
Maximum
23:47.4
Maximum
23:48.4
Maximum
23:49.4
Maximum
23:50.4
Maximum
23:51.4
Maximum
23:52.4
Maximum
23:53.4
Maximum
23:54.4
Maximum
23:55.4
Maximum
23:56.4
Maximum
23:57.4
Maximum
23:58.4
Maximum
23:59.4
Maximum
24:00.4
Maximum
24:01.4
Maximum
24:02.4
Maximum
24:03.4
Maximum
24:04.4
Maximum
24:05.4
I think ito kasi yung nawawala roon sa debate, no?
24:07.9
Kasi alam natin, sinasabi ng mga Chinese propagandist.
24:10.4
Ngayon, may mga nanonood dito eh, mga propagandista ng China.
24:13.5
Sinasabi, bakit yung makapasukon yung mga allies?
24:15.7
Dapat tayo lang naking kipaglaban sa sarili nating, ano, laban.
24:19.5
Okay.
24:20.2
Mga, ano yan, no?
24:21.1
Mga tapang-tapangan.
24:22.6
Ang point ko naman,
24:24.1
AUS, kunwari UK, Australia,
24:27.2
hindi naman sila nag-land reclamation sa West Philippine Sea, di ba?
24:29.9
Hindi naman sila bumuon ng artificial islands dyan
24:33.1
at hindi naman sila yung nambubuli sa ating mga mahangista dyan.
24:37.0
So, hindi tama na ikumpara yung ginagawa ng China
24:41.7
doon sa iniisip nilang gagawin o interest nitong mga kaalyado natin.
24:46.5
Especially when we're talking of the specific point of
24:49.3
tapping them to escort us for resupply missions.
24:53.1
Tama po ba?
24:54.0
Yan kasi yung gusto ko linawin dyan eh.
24:56.5
Okay.
24:56.8
Kasi ang objective ng Chinese propaganda
24:58.9
tsaka Chinese influence operations,
25:01.1
number one,
25:01.7
is papano nila bubuwagin yung alyansa natin with the United States.
25:07.0
Yan yung primary mission niya eh
25:08.4
ng propaganda niya tsaka influence operations eh.
25:12.9
Pangalawa,
25:14.3
yung other partners natin na pumapasok,
25:17.5
Australia, Japan.
25:18.5
So, papano nila sisirain yung ano na yun?
25:21.5
So, makita nyo, yung messaging nila,
25:24.2
yung kagaya nga ng sinabi mo,
25:25.5
yung messaging nila is actually designed to discourage us
25:28.6
from tapping that potential resource.
25:31.7
Okay, okay.
25:34.9
O sige, bago natin balikan yung ano.
25:38.2
Ito yung gusto ko rin tanong sa inyo, no?
25:40.4
Paano ka na?
25:40.9
Ba't ito yung panawagan ng ibang mga politiko natin
25:43.3
tsaka ng ibang mga Pilipino rin?
25:45.6
Is it time to expel or declare as persona non grata
25:49.2
the Chinese ambassador to Manila
25:51.0
in light of this incidence?
25:55.0
Okay.
25:56.4
Normally, in that type of scenario,
25:58.8
I would defer to the wisdom
26:01.7
ng Department of Foreign Affairs, okay?
26:03.9
Kasi merong calibration involved yan
26:08.7
in terms of those actions, eh.
26:10.6
And normally, if we actually express this distrust
26:15.6
or we express disgust over our relations,
26:19.3
normally, yung ambassador natin yung pinupull out natin, eh.
26:22.4
I think that's the...
26:24.0
Rather than paalisin yung ambassador ng kabilang country.
26:27.2
But even then, ano Christian, eh?
26:29.7
Okay.
26:29.8
We need to be more deliberate
26:32.5
tapos we need to be more strategic in terms of our actions.
26:36.3
Kasi pag inalaw natin yung emosyon natin ng manain,
26:40.2
we might be doing things that we will regret later on.
26:43.7
Now, as far as this yung ipa-expel yung ambassador,
26:47.5
well, it might feel good.
26:49.0
But remember, the ambassadors are there
26:52.4
or the embassies are there
26:53.7
actually to provide yung communication
26:57.5
between two countries or between two states.
26:59.8
Although may problema talagang tayo sa embassy na yan
27:02.7
kasi based on doktrina nila,
27:04.8
it's actually the embassy that is supervising yung
27:09.1
tinatawag natin influence operation.
27:12.6
So, I do not know what extent it's the Pilipinas
27:15.0
but definitely, meron silang participation doon.
27:20.3
Pero at pisha idea of sending a stronger message?
27:22.9
Kasi common naman yan.
27:24.4
Ito yung ginagawa ito ng China sa Philippine vessels.
27:26.6
So, nagpa-file tayo ng diplomatic protest
27:29.0
para hinapitin.
27:29.8
Hindi natin mapalabas na tinatanggap natin yung nangyayari.
27:36.3
Ito walang mali ron.
27:37.1
So, that's a normal response, diplomatic protest.
27:40.5
Pero kasi ngayon, idea of expelling the Chinese ambassador
27:43.0
is being floated to send at least a stronger message.
27:47.3
Hindi naman ito yung pagka-cut off talaga ng diplomatic ties.
27:50.9
Parang do something different to tell the Chinese na
27:55.9
gigil na gigil na kami.
27:57.8
Iba na itong ginagawa nyo talaga.
27:59.8
What do you think of that?
28:02.9
In my case, and this is just my own personal opinion,
28:06.2
ang i-re-recall ko yung ambasador natin.
28:08.9
If you want to show this pleasure.
28:12.1
Pangalawa,
28:15.9
ano kasi, we need to look at yung levers ng weaknesses nila.
28:21.9
Kasi, gaya sinabi ko anong yun,
28:24.4
dapat calibrated yung response natin.
28:26.1
In the sense na,
28:28.9
kung ano man yung action,
28:29.8
dapat merong efekto sa kanila.
28:35.2
Ngayon ito, hindi ko sure kung how will this affect yung process nila.
28:42.2
That means we need to better understand
28:44.4
ano yung galaw nila doon sa partido, sa Beijing.
28:49.8
And the best na makakaano yan,
28:52.1
merong makapaan yan,
28:54.4
is yung ating foreign affairs department.
28:59.8
At yung foreign affairs natin.
29:01.8
Oo. Tama naman.
29:02.8
Okay.
29:03.3
Ito pala, sir, no?
29:04.8
Kanina pinag-usapan natin yung limits of engagement
29:08.8
para hindi siya mag-escalate into kinetic measures.
29:12.8
In short, hindi talaga gumamit ng weapon systems
29:15.8
ang China,
29:17.8
o siguro even ang Pilipinas,
29:19.8
dito sa nangyari sa West Philippine Sea.
29:21.8
Pero, do you think, with the developments now,
29:24.8
with the escalation, obviously,
29:26.8
do you think it's just a matter of time before this progresses?
29:28.8
Do you think it's just a matter of time before this progresses?
29:29.8
Or escalates into a kinetic confrontation?
29:37.8
Actually, Christian, at the back of my mind,
29:39.8
ang worry ko is ano eh, yung binibait tayo.
29:42.8
Yung binibait tayo para tayo yung mag-escalate.
29:45.8
Then that gives them an excuse
29:47.8
to actually implement a more severe response.
29:53.8
I presume, ano na sila eh,
29:55.8
kumbaga kung naiinis tayo doon sa actions nila,
29:58.8
sa Ayungin Shoal.
29:59.8
Naiinis din sila sa atik
30:01.8
kasi gustong-gusto na nilang i-take over yung Ayungin Shoal eh.
30:04.8
Pero wala silang makitang load yung defensible excuse
30:11.8
in front of the international community
30:14.8
na hindi sila masisira.
30:16.8
Okay?
30:17.8
So yun yung at the back of my mind,
30:19.8
yun yung tinitingnan natin ano eh.
30:21.8
As much as medyo talagang nakaka-high blood yung ginagawa nila,
30:26.8
pero sad ganyan sinabi ko,
30:28.8
we need to be calibrated,
30:30.8
we need to be deliberate sa actions natin.
30:33.8
Major power eh yung katunggalin natin,
30:35.8
hindi naman ito pipitsuging bansa eh.
30:37.8
Okay?
30:38.8
And yung resources niya are way beyond our capabilities to match.
30:41.8
That means,
30:43.8
yung aking isang professor no,
30:46.8
nung bata-bata pa ako, sabi niya,
30:48.8
if you have limited resources,
30:50.8
the only way you can offset that would be
30:52.8
to have a very small amount of resources.
30:54.8
The only way you can offset that would be
30:56.8
to have a very superior strategy.
30:58.8
Okay?
30:59.8
Now whatever is the strategy natin,
31:01.8
that should be able to mitigate
31:04.8
yung problema binibigay sa atin ng katunggalin natin,
31:07.8
yung partido ng Sina.
31:09.8
But at the same time,
31:10.8
hindi naman tayo matatalo
31:14.8
kahit limited yung resources natin.
31:17.8
Parang ganito po yan eh.
31:18.8
Pasensyon na rin sa ibang mga nanonood,
31:20.8
baka akala niyo we're advocating for war dito, no?
31:23.8
Ang gusto natin ma-iwasan.
31:24.8
Pero syempre, inisip natin,
31:26.8
mukhang, syempre, isa yan sa mga possibilities
31:29.8
na pwedeng puntahan dahil dito sa ginagawa ng China.
31:31.8
Pero I agree nga, no?
31:33.8
Mukha talagang binibate tayo ng bully, no?
31:36.8
Ang naisip ko po dyan, sir,
31:37.8
yung parabang nasa school yung dalawa,
31:39.8
may bully, tapos mayroong binubully tayo yun.
31:42.8
Yung araw-araw kang binabangga sa corridor,
31:45.8
binabangga yung siko mo, diba?
31:47.8
Medyo tinutulak-tulak ka,
31:49.8
pero hindi ka pa naman sinusuntok.
31:51.8
Pero pag napikon ka at sinuntok mo,
31:52.8
that's an excuse for the bully
31:54.8
to actually punch back.
31:56.8
And of course, he is stronger at marami siyang backup.
31:58.8
Parang ganun ba yan, yung nakikita niya?
32:00.8
Oo, tsaka ang problema mo,
32:01.8
hindi lang isang bully yung corrupt mo, eh.
32:03.8
Maaring isang bully lang yung nabubully sa'yo,
32:06.8
pero meron siyang arrest back ang marami-marami,
32:09.8
mas marami sa'yo.
32:12.8
Oo nga, eh.
32:13.8
Pero hindi to, hindi pa ba sapat na deterrent sa China
32:15.8
yung ano natin, yung mutual defense treaty with the US
32:18.8
na lately, no?
32:19.8
Ilang beses nang inuulit-ulit din naman
32:21.8
ng mga...
32:22.8
American officials na ironclad
32:25.8
at talagang that will be activated
32:27.8
kung atakihin ang Philippine vessel diyan.
32:32.8
I'd like to think na it is working.
32:35.8
It has...
32:36.8
It does have provide...
32:37.8
It provides a deterrent effect.
32:39.8
Kasi kung wala,
32:41.8
mas extreme yung actions,
32:43.8
mas aggressive yung actions sila sa atin, eh.
32:45.8
So, right now, ang...
32:47.8
Kaya nga, ang nararanasan lang natin so far is yung...
32:50.8
Yung...
32:52.8
Calibrated na maraming yung...
32:54.8
Yung non-kinetic measures.
32:56.8
Hindi sila nag-e-escalate
32:58.8
to the point na it will go kinetic, eh.
33:00.8
So, yung deterrents nung...
33:02.8
Nung mutual defense treaty, ando pa rin.
33:04.8
Eh nakikita natin yun.
33:06.8
Ah...
33:09.8
Kailangan siguro natin ipurso...
33:12.8
Ah...
33:13.8
Further yung ating ano, eh.
33:15.8
Yung...
33:16.8
Yung...
33:18.8
Mga joint activities natin with the US
33:20.8
and the other allied par...
33:21.8
Other partners.
33:22.8
Yun yung ano, eh.
33:23.8
Yun yung medyo...
33:25.8
Siguro, medyo mabagal.
33:26.8
Baka pwede pa...
33:27.8
Pwede natin i...
33:29.8
I...
33:30.8
I...
33:31.8
Increase yung tempo na yun.
33:32.8
Para, ano,
33:33.8
maipasok na natin sa ating planning process.
33:36.8
Kasi right now, parang,
33:37.8
we're just...
33:38.8
We're still testing the waters, eh.
33:39.8
In terms of yung acceptance nung, ano,
33:41.8
nung those types of missions.
33:43.8
But...
33:44.8
Eh, yung ano po...
33:45.8
Sige pa.
33:46.8
Sorry, sir.
33:47.8
Yung mas madalas na, ano,
33:48.8
freedom of navigation and overflight.
33:49.8
Operations.
33:50.8
Yung mga FONOPs na yan.
33:51.8
Gano'n po ba kadalas yan?
33:52.8
At,
33:53.8
would it help kung talaga mas dalasan pa?
33:54.8
Ah...
33:55.8
Yung FONOPs kasi, Christian,
33:56.8
in a sense,
33:57.8
nung i-introduce sa atin ang Amerikano yan,
33:58.8
ah,
33:59.8
and that was...
34:00.8
We're actually in the after service.
34:01.8
Ah,
34:02.8
we rejected that.
34:03.8
Yung FONOPs.
34:04.8
Kasi yung...
34:05.8
Yung FONOPs,
34:06.8
is directed against states or countries
34:07.8
na have excessive claims.
34:08.8
So,
34:09.8
yung FONOPs,
34:10.8
is directed against states or countries
34:11.8
na have excessive claims.
34:12.8
So,
34:13.8
yung FONOPs,
34:14.8
is directed against states or countries
34:15.8
na have excessive claims.
34:16.8
So,
34:17.8
yung FONOPs,
34:18.8
is directed against states or countries
34:19.8
na have excessive claims.
34:20.8
Nung,
34:21.8
nung earlier years,
34:22.8
nung previous years,
34:23.8
ah,
34:24.8
yung,
34:25.8
yung,
34:26.8
yung claim natin sa ating,
34:27.8
ano,
34:28.8
sa SPRATI,
34:29.8
sa Kalayangalang Group,
34:30.8
is considered excessive,
34:31.8
eh.
34:32.8
Okay?
34:33.8
So,
34:34.8
when,
34:35.8
kung nagpo-FONOPs yung Amerika doon,
34:36.8
pati tayo,
34:37.8
is being,
34:38.8
yung FONOPs na yan,
34:39.8
is also directed at us.
34:40.8
Kasi excessive claim yan.
34:41.8
That's why,
34:42.8
iba yung term na ginagamit natin
34:43.8
for those types of activities
34:44.8
na involving yung
34:45.8
ating Philippine Navy.
34:46.8
And,
34:47.8
that's why they're using it
34:48.8
sa cooperative maritime activity.
34:50.8
Hindi po,
34:51.8
no?
34:52.8
So,
34:53.8
meron,
34:54.8
may konting legalist,
34:55.8
ah,
34:56.8
ano yan eh,
34:57.8
na
34:58.8
iniiwasan natin
34:59.8
both parties.
35:00.8
Okay?
35:01.8
Okay.
35:02.8
May legal nuancing.
35:03.8
Oo.
35:04.8
Kasi yung FONOPs
35:05.8
pwede tayong tamaan.
35:06.8
Correct.
35:07.8
Eh,
35:08.8
pero,
35:09.8
ang sakin naman,
35:10.8
whatever claims
35:11.8
yung pinag-uusapan natin dito,
35:12.8
no?
35:13.8
Kasi nga,
35:14.8
balikan natin.
35:15.8
For example,
35:16.8
yung 2002 DOC,
35:17.8
that is,
35:18.8
ah,
35:19.8
in the South China Sea.
35:20.8
Nandito naman diba yung,
35:21.8
ano,
35:22.8
self-restraint,
35:23.8
tapos,
35:24.8
yung status ko,
35:25.8
et cetera,
35:26.8
et cetera.
35:27.8
Pero,
35:28.8
between 2002
35:29.8
and now,
35:30.8
eh,
35:31.8
obvious naman kung sino meron talaga
35:32.8
excessive,
35:33.8
ano,
35:34.8
claims,
35:35.8
no?
35:36.8
Sino ba naman yung nagtayo ng
35:37.8
artificial island?
35:38.8
Pinulubos yung mga
35:39.8
coral reefs dyan,
35:40.8
tapos,
35:41.8
ginawang isla.
35:42.8
Tapos,
35:43.8
minilitarize,
35:44.8
diba?
35:45.8
I mean,
35:46.8
pag-militarize sila ng
35:47.8
island features,
35:49.8
ah,
35:50.8
they still adhere
35:51.8
to the,
35:52.8
that,
35:53.8
that DOC.
35:54.8
Kasi,
35:55.8
well,
35:56.8
hindi naman sila nagdagdag ng
35:57.8
in-occupy na features eh.
35:58.8
In the like manner,
35:59.8
tayo rin.
36:00.8
Ganun ba yun?
36:01.8
Oo.
36:02.8
Ah,
36:03.8
in,
36:04.8
in,
36:05.8
kung baka,
36:06.8
constructive compliance.
36:07.8
Although,
36:08.8
meron constructive compliance
36:10.8
to the DOC.
36:11.8
Pero,
36:12.8
kung titignan natin yung,
36:13.8
ano,
36:14.8
yung militarization ng
36:15.8
RC features,
36:16.8
medyo talagang,
36:17.8
ano na,
36:18.8
malayo na talaga
36:19.8
nang narating yun.
36:20.8
Okay.
36:21.8
May balik ako dyan.
36:22.8
Kasi sabi ng Chinese
36:23.8
Foreign Ministry,
36:24.8
ang root cause daw,
36:26.8
nung nangyari,
36:27.8
is that the Philippines
36:28.8
broke its promise
36:30.8
by refusing to
36:31.8
tow away the
36:32.8
illegally beached
36:33.8
warships.
36:34.8
Ito yung tinatawag natin,
36:35.8
BRP Sierra Madre,
36:36.8
attempting to carry out
36:38.8
large-scale
36:39.8
reinforcements
36:40.8
and achieve
36:41.8
permanent
36:42.8
occupation.
36:43.8
Okay.
36:44.8
I like yung mga words,
36:45.8
no?
36:46.8
Large-scale reinforcements.
36:48.8
Ibig sabihin,
36:49.8
kung yun ang logic dun sa
36:50.8
adherence sa DOC,
36:51.8
hindi ibig sabihin,
36:52.8
pwede nating improve
36:53.8
yung facilities natin dyan.
36:55.8
Pwedeng i-resupply yung,
36:56.8
yung BRP Sierra Madre,
36:58.8
definitely,
36:59.8
especially for humanitarian
37:00.8
reasons.
37:01.8
Tapos,
37:02.8
yung existing structures,
37:03.8
pwedeng kumpunihin.
37:04.8
Tama po ba?
37:05.8
Eh sila nga,
37:06.8
ginawa na ng isle.
37:07.8
Yung hindi naman isle.
37:08.8
That is correct.
37:09.8
We are,
37:10.8
again,
37:11.8
I use the word
37:12.8
constructive compliance
37:13.8
before the DOC.
37:15.8
Whatever we do
37:16.8
to improve that,
37:17.8
we are,
37:18.8
we are,
37:19.8
we are still compliant
37:20.8
to the DOC.
37:21.8
Okay?
37:22.8
So,
37:23.8
ang nagtipigilan lang sa atin
37:24.8
is yung,
37:25.8
actually,
37:26.8
yung go-signal.
37:27.8
O sige,
37:28.8
ayusin na natin yan.
37:29.8
I-repair na natin yan
37:30.8
o mag-construct tayo ng
37:31.8
mas maayos-ayos
37:32.8
na facility dun sa
37:33.8
UNHCR.
37:35.8
Okay.
37:36.8
O sige,
37:37.8
di bali,
37:38.8
mahaba-haba po po ito,
37:39.8
no?
37:40.8
Admiral Ong,
37:41.8
pero maraming salamat po
37:42.8
for joining us.
37:43.8
O sige,
37:44.8
nangyayari.
37:45.8
Pero talagang,
37:46.8
in the past couple of days,
37:47.8
very alarming ito
37:48.8
para sa maraming Pilipino.
37:49.8
And,
37:50.8
inga po,
37:51.8
maraming maraming salamat
37:52.8
for joining us tonight po.
37:53.8
Maraming salamat,
37:54.8
Christian.
37:55.8
Ayan.
37:56.8
Ayan po si
37:57.8
retired Navy
37:58.8
Rear Admiral
37:59.8
Romel Jude Ong.
38:00.8
Ayan,
38:01.8
paborito po natin
38:02.8
ini-interview yan,
38:03.8
o.
38:04.8
Dahil maraming po tayo
38:05.8
napupulot sa kanya
38:06.8
ng mga impormasyon.
38:07.8
Ayan.
38:08.8
Kung naka-attend lang kayo
38:09.8
ng kanyang mga lectures,
38:10.8
marami kayong matutunan
38:11.8
in terms of
38:12.8
influence operations.
38:13.8
Pero,
38:14.8
susunod dyan.
38:15.8
Yan ang pag-uusapan natin.
38:16.8
No?
38:17.8
Ano?
38:18.8
Kumusta ba dyan
38:19.8
yung mga,
38:20.8
ano,
38:21.8
yung mga makapili?
38:22.8
Kumusta ba kayo?
38:23.8
Paano nyo ba
38:24.8
dinedefend itong latest na
38:25.8
incidents sa Scarborough Shoal
38:26.8
tsaka sa Ayungin Shoal?
38:27.8
Hmm?
38:28.8
Sana nabubusog kayo,
38:29.8
ah.
38:30.8
Masarap yung
38:31.8
pang-notchaboy na nyo
38:32.8
dahil sa mga ginagawa
38:33.8
nyong iyan,
38:34.8
ah.
38:35.8
Okay.
38:36.8
Bago po tayo magtapos,
38:37.8
konting shoutout po
38:38.8
dito sa ating mga
38:39.8
taga-suporta.
38:40.8
Napin ko lang,
38:41.8
no?
38:42.8
Ano ito?
38:43.8
Nag-message mismo
38:44.8
si
38:45.8
Mr. Virgel Santos.
38:46.8
Yan.
38:47.8
Sabi niya,
38:48.8
One of your fans,
38:49.8
a friend of ours,
38:50.8
as it happens,
38:51.8
Huawei Sarmiento
38:52.8
tells me,
38:53.8
she not only
38:54.8
does not miss your show,
38:55.8
but vigorously
38:56.8
campaigns for it.
38:57.8
She's dying to meet you.
38:58.8
But I think
38:59.8
a greeting online
39:00.8
will inspire
39:01.8
enough dreams
39:02.8
for now.
39:04.8
Ang ganda mag-compose
39:05.8
ng sentence.
39:06.8
Ano, no?
39:07.8
Message ni
39:08.8
Mr. Virgel Santos,
39:09.8
one of the
39:10.8
best editors
39:11.8
in the Philippines.
39:12.8
Anong journalist?
39:13.8
Ma'am,
39:14.8
Huawei.
39:15.8
Yan.
39:16.8
Si Miss Huawei Sarmiento.
39:17.8
Maraming maraming salamat po.
39:18.8
And definitely,
39:19.8
we will meet
39:20.8
personally one of these days.
39:21.8
Ayan.
39:22.8
Huwag kaya arrange po yan
39:23.8
ni Sir Virgel Santos.
39:24.8
Pero maraming maraming
39:25.8
salamat po
39:26.8
for supporting
39:27.8
our program
39:28.8
and for telling
39:29.8
more people about it.
39:30.8
Malaking bagay po yan.
39:31.8
Tapos,
39:32.8
I'd like to,
39:33.8
ito,
39:34.8
may message
39:35.8
coming from
39:36.8
Michael Calinisan
39:37.8
de Grano.
39:38.8
Yan.
39:39.8
Shoutout sa kanyang asawa.
39:40.8
Pasensya ka na ha.
39:41.8
Sa kanyang asawa,
39:42.8
si Rose.
39:43.8
Nag-birthday po siya
39:44.8
noong December 7.
39:45.8
Ayan.
39:46.8
Maraming maraming salamat
39:47.8
sa iyo.
39:48.8
Michael,
39:49.8
and belated
39:50.8
happy birthday
39:51.8
to your wife Rose
39:52.8
last December 7.
39:53.8
Tapos,
39:54.8
wow,
39:55.8
ito,
39:56.8
si Julius Cabangon.
39:57.8
Nagpadala siya ng
39:58.8
message eh.
39:59.8
Ah,
40:00.8
yung screenshot
40:01.8
noong episode
40:02.8
natin.
40:03.8
Sino ba itong kausap
40:04.8
natin noong time ito?
40:05.8
Ah,
40:06.8
si Llamas ang in-interview
40:07.8
natin dito.
40:08.8
Sabi niya,
40:09.8
kilala na kayo
40:10.8
yung old.
40:11.8
Ayan.
40:12.8
Pa-shoutout din.
40:13.8
Ayan.
40:14.8
Shoutout kay Julius Cabangon
40:16.8
at sa kanyang anak.
40:17.8
Ano bang pangalan
40:18.8
ng iyong anak?
40:19.8
Si Timothy.
40:20.8
Ayan.
40:21.8
Timothy Cabangon.
40:22.8
Ayan.
40:23.8
Hi sa iyo
40:24.8
tsaka sa daddy mo
40:25.8
si Julius Cabangon.
40:26.8
Maraming maraming salamat
40:27.8
sa inyo.
40:28.8
Okay?
40:29.8
Ah,
40:30.8
eh nga pala,
40:31.8
no?
40:32.8
Doon sa mga,
40:33.8
ano,
40:34.8
no?
40:35.8
Naglabasa tayo
40:36.8
ng maraming shirts
40:37.8
doon sa ano natin.
40:38.8
Shopee and Lazada.
40:39.8
Ayan.
40:40.8
Grabe ah.
40:41.8
Di ko kalahing ma,
40:42.8
mabilis na naman
40:43.8
masasold out ah.
40:44.8
Pero may mat,
40:45.8
may konti pang natitira.
40:46.8
And then,
40:47.8
nagpapahabol tayo
40:48.8
ng mga ano,
40:49.8
ah,
40:50.8
emergency supply
40:51.8
para doon sa mga nabiten,
40:52.8
no?
40:53.8
Mukhang gusto niyo yata
40:54.8
pang regalo doon sa inyong mga kaibigan.
40:55.8
Pero,
40:56.8
maraming maraming salamat po
40:57.8
sa inyo.
40:58.8
Ayan.
40:59.8
Kanina,
41:00.8
may nagtumatawag sa akin
41:01.8
sa Facebook.
41:02.8
Galit na galit eh.
41:03.8
Oo.
41:04.8
Tumatawag.
41:05.8
Nagmi-miss call ah
41:06.8
sa Facebook Messenger.
41:07.8
Galit na galit eh.
41:08.8
I-explain din ko
41:09.8
ano ba yung trabaho
41:10.8
ng isang journalist.
41:11.8
Ayan.
41:12.8
Ayan.
41:13.8
Mukhang ano,
41:14.8
no?
41:15.8
Mukhang,
41:16.8
mukhang nabubulagan
41:17.8
kung sino man siya.
41:18.8
Ayan.
41:19.8
I-explain ko lang
41:20.8
kung ano yung trabaho
41:21.8
ng isang journalist
41:22.8
sa latest video natin,
41:23.8
no?
41:24.8
Galit na galit.
41:25.8
Wow.
41:26.8
Iba talaga mag-isip
41:27.8
ang mga tao,
41:28.8
no?
41:29.8
Oh,
41:30.8
si Ma'am Vivian Sarabia
41:31.8
nag-message.
41:32.8
Ayan.
41:33.8
Pinsan pala niya,
41:34.8
si Wawi Sarabia Saramiento.
41:35.8
Wow.
41:36.8
Small world.
41:37.8
Maraming salamat po.
41:38.8
Maraming salamat po
41:39.8
sa iyo.
41:40.8
I am Jade M.
41:41.8
Tsaka si Ma'am
41:42.8
Yerna Sumido.
41:43.8
Shout out po
41:44.8
kay Father Bo
41:45.8
of the Diocese
41:46.8
of Imus.
41:47.8
Ay,
41:48.8
Father,
41:49.8
maraming salamat po.
41:50.8
Ito,
41:51.8
nagulat din ako.
41:52.8
Isa rin sa mga
41:53.8
morder ng shirts.
41:54.8
Nakalagay eh.
41:55.8
Father Aris
41:56.8
Ariston Season.
41:57.8
Sabi ko,
41:58.8
kilala ko ito ha.
41:59.8
Si Father Aris
42:00.8
Season ito.
42:01.8
Naku,
42:02.8
Father,
42:03.8
maraming salamat.
42:04.8
Thank you po sa inyo,
42:05.8
no?
42:06.8
Hindi ko akalain.
42:07.8
Maraming,
42:08.8
nakakorta.
42:09.8
Ayan.
42:10.8
Okay?
42:11.8
O sige,
42:12.8
maraming po tayo pag-uusapan.
42:13.8
Maraming nangyayari
42:14.8
development dyan sa House of Representatives.
42:15.8
Yung resolution
42:16.8
para
42:17.8
suspindihin yung operasyon
42:18.8
ng SMNI.
42:19.8
Diba?
42:20.8
Kanina,
42:21.8
nagpatuloy yung
42:22.8
congressional hearing
42:23.8
dyan po sa
42:24.8
SMNI.
42:25.8
Diba?
42:26.8
Napag-uusapan yung
42:27.8
pagpapakalat ng
42:28.8
fake news,
42:29.8
quote unquote,
42:30.8
ng SMNI.
42:31.8
Ayan.
42:32.8
Tingnan natin kung ano yung
42:33.8
kahantungan yan.
42:34.8
Okay?
42:35.8
So, maraming salamat po sa inyo.
42:36.8
Kita-kita po tayo bukas.
42:37.8
Again,
42:38.8
Chris Genesiguera
42:39.8
sa Team Replay
42:40.8
tsaka sa Team Delay.
42:41.8
Maraming, maraming,
42:42.8
maraming salamat po.
42:43.8
Magandang gabi po
42:44.8
sa inyong lahat.
43:08.8
Thank you very much.


See more of Tagalog.com by logging in
Join for the free language discussion group, flash cards, lesson tracking and more.