12 Bawal Gawin Kung Gusto Pumayat. - By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:43.5
Number 1, mindless snacking.
00:47.7
Hindi na nag-iisip, kain na lang ng kain. May taong ganyan.
00:51.8
Buong araw, gumagana ang bibig.
00:54.5
Pag nakita mo siya, laging may nginungan.
00:57.3
Kung nguya, may mani, may popcorn, may biskwit, lahat nang makita.
01:03.8
Nilalagay sabi-sabi nila, konti lang naman ito.
01:07.1
O, konti dito, konti doon. Tawag nga dyan, parang grazing eh.
01:12.3
Di ba, may hayop na gano'ng ginagraze. Buong araw, nguya ng nguya.
01:17.4
So, mindless snacking, kaya tumataba.
01:20.8
Yung maliliit, pag dinagdag mo, ang dami na nun.
01:24.4
Sama mo pa, midnight snacking.
01:27.3
Matutulog na, o order pa sa fast food.
01:30.7
Number two, bad habit na hindi mo akalain, liquid calories.
01:36.4
Pag tinatanong ako, Dok, paano papayat? Simple lang, tubig lang inumin.
01:41.5
Tatanong nila, pwede ba juice?
01:44.1
Hindi nga pwede juice, matamis.
01:45.8
Nagpapapayat kasi tayo, tubig.
01:48.1
Pwede ba sports drink?
01:49.8
Ay, kung tatakbo ka ng 20 kilometers, pwede ka mag-sports drink.
01:53.7
Pero kung nakaupo lang tayo, tubig na lang.
01:57.4
Healthy ang buko?
01:59.0
Pwede ang buko, healthy siya, pero nakakataba din siya.
02:04.2
Isang buko, yung sabaw, mga 110 calories na yun.
02:08.1
Yung laman ng buko, another 100, 200, mga 220 calories na yun.
02:14.0
So, parang isang platong kanin o marami pa.
02:16.8
Kasi nga, may carbohydrates din yun.
02:18.7
So, gusto po maya tubig.
02:21.6
Hindi soft drinks, hindi 3-in-1 coffee, lalo na hindi iced tea.
02:26.6
At hindi cappuccino, tubig.
02:30.2
Kung gusto nyo, tsaa.
02:32.2
Kung gusto nyo, black coffee, pwede.
02:34.4
Kung gusto nyo, lagyan nyo ng lemon water.
02:36.9
Lemon lang, walang asukal.
02:38.6
Pero, tubig pa rin ang pampapayat.
02:41.1
Kasi pag nilagyan nyo na ibang juice, parang isang platong kanin na yun.
02:45.5
Number three, bad habit.
02:47.4
Kaya lumalaki ang bilbil.
02:49.3
Nag-skip ng meal.
02:51.1
Yan, magsasabi, ano, hindi ako nagbe-breakfast eh.
02:53.9
O yung iba, sasabihin na, hindi ako nagla-lunch eh.
02:56.6
Isang beses lang kumain sa isang araw.
02:58.8
Isang beses lang, o dalawang beses lang kumain.
03:01.3
Pero yung dalawang beses niya kumain, grabe naman.
03:05.2
Parang walang katapusan ng mundo talagang.
03:10.2
Pag hindi ka nag-breakfast, gutom na gutom ka na by lunch.
03:14.7
Hindi ka kumain breakfast and lunch, talaga yung gabi mo.
03:18.3
Yung kakainin mo sa gabi, sobra-sobra pa kaysa kumain ka.
03:22.5
Kaya mas maganda, kumain ng maraming beses pero konti-konti.
03:26.8
Para laging busog kahit papano.
03:29.5
So, skipping meals, paggulog, paiba-ibang schedule ng pagkain, mas delikado.
03:34.8
Number four, large plate.
03:39.3
Tsaka ang problema sa plato, yung habit na dukot mo na konti ng kanin,
03:44.8
kain mo na konti, ay, ang konti na kinain.
03:47.6
Pagka dukot ng half cup rice, isang adobo, mamaya, half cup na naman.
03:52.8
Tapos gulay naman kasama.
03:54.8
Mamaya, pancit naman ilalagay.
03:56.7
So, kakadukot-dukot mo, nakalimutan mo na, nakaapat na dukot ka na.
04:01.6
Diba, iisipin mo pa, bandang ulit, nakaapat na dukot ka na.
04:05.1
Pukuha pa ba ako?
04:06.3
So, kasi nga, hindi mo binibilang eh.
04:09.3
Parang all you can eat eh.
04:10.8
Ang pinakamaganda, lagay mo na sa plato mo, ito na yung kanin ko, ito na yung ulam ko, ito na yan na yan.
04:18.3
Tingnan mo na, sakto na yan para sa'yo.
04:21.0
Huwag mo nang dagdagan.
04:22.3
Pag gutom ka pa, ay tumayo ka na, magtubig ka na lang.
04:26.7
Number five, puyat.
04:28.8
Night shift, kulang sa tulog, alauna gising pa, nakakagutom po yan.
04:34.8
Kasi nga, pag gising tayo, siyempre pagod yung katawan.
04:38.8
Pag pagod ng katawan, kailangan niya ng gasolina.
04:41.8
Nagkahanap ng gasolina, diba?
04:43.8
So, pag 12 midnight, 1 am, gugutumin ka, mapapakain ka ng dagdag.
04:48.8
Imbis na natutulog ka, na nakasara na ang bibig, kain pa rin ang kain.
04:53.8
So, lack of sleep, nakakataba.
05:00.8
Gano'ng karami kinakain mo, gano'ng karami exercise mo.
05:05.8
Pag ang kain mo ganito, nakaupo ka lang lagi, tataba tayo.
05:10.8
Pag ang kain mo konti, exercise mo marami, papayat ka.
05:15.8
So, pag hindi ka gumagalaw, eh mas tataba.
05:17.8
Mas tataas ang blood sugar.
05:23.8
Kasama ang friends.
05:24.8
Nakikipagkwentuhan.
05:25.7
Nakikipagkwentuhan sa barkada.
05:28.9
Sa sarap ng kwentuhan ninyo, nakalimutan nyo na order kayo ng order.
05:33.9
Kain kayo ng kain.
05:34.9
Siyempre, ang tagal ng usapan nyo eh.
05:37.9
Sa tagal ng usapan, order ng order.
05:39.9
Order ng dessert.
05:44.9
Kung anong makita.
05:45.9
Kasi nga, social eating.
05:51.9
Lalo na yung mga kain sa labas.
05:54.9
Yung mga all you can eat.
05:57.9
Yung kakainin mo dyan.
05:59.9
Pagsisisihan mo ng...
06:01.9
Parang nakain mo na tatlong meals mo eh.
06:04.9
Paano mo babawiin yan?
06:05.9
Hindi mo lang pwede isuka.
06:12.9
Lagi nasa stockroom.
06:14.9
Nag-i-stack ka ng mga pagkain sa stockroom, sa refrigerator.
06:24.9
Alam ko, may mga galit sa akin.
06:27.9
May nabasa akong comment doon.
06:28.9
Eh, gusto kong mag-stack eh.
06:31.9
Wala namang masama.
06:33.9
Gusto mo punuin yung stockroom mo ng lahat ng pagkain.
06:37.9
Parang supermarket.
06:39.9
Ang problema ganito.
06:41.9
Pag umaga, may self-control ka.
06:44.9
Nakita mo yung masasarap na potato chips at chocolate na kaya mo tiisin.
06:51.7
Paano kung gumising ka madaling araw, naalimpungatan ka?
06:56.9
Biglang nakita mo ulit yung potato chips.
06:58.9
Kung kailan mahina ang iyong damdamin.
07:04.9
Pag nakain mo yun, magsisisi na tayo.
07:07.9
O madidepress pa tayo.
07:09.9
Kasi nga, pataba ng pataba.
07:11.9
So pag wala yan, pag ang ref mo tubig lang ang laman, kahit magutom ka, wala kang choice.
07:18.9
Kita ba yung baong ko?
07:19.7
Saging lang ang meron ko tsaka tinapay.
07:22.9
Kaya pag nagutom ako, saging hanggang tinapay na lang.
07:26.9
Wala akong ibang makukunang pagkain dito.
07:30.9
Number, unhealthy snack availability.
07:33.9
Number nine, stress eating.
07:37.9
Actually hindi lang stress eating eh.
07:39.9
May birthday, masaya.
07:43.9
May boyfriend, magseselebrate.
07:49.9
Di ba? So kakain.
07:51.9
Hiniwala yan ng boyfriend.
07:55.9
So kahit anong mangyayari sa buhay niya, masaya, malungkot o walang ginagawa, stress eating, kakain pa rin eh.
08:03.9
Okay? Yan ang problema.
08:04.9
Huwag gamitin excuse yung pagkain para mawala yung depression o para kung masaya.
08:11.9
Number ten, ito ang problema.
08:13.9
Multitasking while eating.
08:16.7
Habang kumakain, nanonood ng Netflix.
08:25.9
Mapaparami kain mo eh.
08:28.9
Hindi mo mamamala yan.
08:29.9
Manonood ka ng teleserye.
08:31.9
May potato chips ka.
08:32.9
May soft drinks ka.
08:33.9
Maubos mo lahat yan.
08:35.9
Ma-addict ka dun sa junk food eh.
08:37.9
Junk food nakaka-addict.
08:39.9
Bakit? May asin, may asukal, may veg in.
08:43.9
Ang advertisement ng potato chips.
08:45.7
You cannot eat just one.
08:47.9
Di ba? May test yan eh.
08:49.9
Isa lang ang dukot, hindi kaya.
08:51.9
Pag inumpisahan mo yung unang potato chip, tuloy-tuloy na yan.
08:55.9
Tuloy-tuloy na yan.
08:57.9
Kaya nga malakas ang benta nila eh.
08:59.9
Pang-addict talaga yan eh.
09:02.9
Kasi yung alat, tapos iinuman mo pa, di ba?
09:04.9
Tapos pag nakainom ka na ng soft drink,
09:06.9
Gusto mo na naman lagyan.
09:08.9
Yan ang problema.
09:09.9
Multitasking while eating.
09:11.9
Number eleven, unbalanced meals.
09:14.7
Ibig sabihin, either puro ka carbohydrates, puro ka kanin,
09:18.9
walang ulang, eh manghihina ka.
09:20.9
O iba naman, puro protina, puro karne,
09:24.9
wala namang carbohydrates, yung iba, nadidepress.
09:27.9
So, pag hindi balanced yung meal mo,
09:29.9
masama pakiramdam mo, papapakain ka lang more.
09:32.9
So, dapat balanced.
09:33.9
And number twelve, siyempre puro fast food, puro processed foods.
09:38.9
Nakikita natin, eh mabilis magpataba.
09:42.7
Basahin nyo yung nutritional label.
09:44.9
Misa lalagay lang nila.
09:46.9
No cholesterol, no trans fat, eh ang dami naman sugar.
09:52.9
O binabawi naman sa sugar.
09:54.9
Pag low fat, high sugar naman.
09:57.9
Okay, yan ang twelve bad habits.
09:59.9
And meron tayong eight warning.
10:02.9
Eight warning ng mga pagkain na iingatan.
10:04.9
Number one, yung mahilig sa milk tea, di ba?
10:08.9
Bubble tea, ang daming calories yan.
10:10.7
Common sense naman, eh.
10:12.9
Gatas, asukal, tapos sago.
10:16.9
Alam mo naman, ilang calories kaya yun?
10:19.9
Parang isang platong kanin yun, or more pa.
10:22.9
Parang kanin yun, nilagyan mo ng maraming gatas.
10:25.9
Pwede yan, pampataba.
10:27.9
Pag malnourish yung bata, pwede yan.
10:30.9
Malnourish, di ba?
10:32.9
Yung almond milk, ako may lactose intolerance ako,
10:35.9
hindi ako pwede regular milk.
10:38.7
Gatas based on nuts, usually high sugar.
10:42.9
Masarap pero high sugar.
10:44.9
Number two warning, artificial sweetener.
10:47.9
Yung mga zero calories, low calories.
10:50.9
Kaya lang itong artificial sweetener,
10:53.9
medyo hindi rin maganda ayon sa bagong pag-aaral.
10:56.9
Kasi wala nga siyang calories, pero pagkain mo nito,
11:00.9
yung utak natin, akala niya meron kang kinain matamis.
11:04.9
Kaya yung pankreasmo gagawa ng insulin.
11:07.7
Pipilitin niya, parang may matamis ako nakakain.
11:10.9
Pero wala naman pala.
11:12.9
So nagugulo lang yung katawan natin.
11:14.9
Naghahanap pa rin ng matamis.
11:16.9
Number three, mga three-in-one coffee,
11:19.9
milky coffee, di ba? Yung may cappuccino,
11:22.9
high calorie din eh. Black coffee na lang.
11:25.9
Number four, ito kasalanan ng marami.
11:28.9
Ang daming sarsa, di ba? Sa fast food, di ba?
11:32.9
Yung gravy, hindi lang isang maliit na gravy sa kanin.
11:37.7
Siguro, apat na gravy. Halos kalahating basong gravy nilagay.
11:41.9
Sinabaw na yung gravy. O, siyempre, calories yun.
11:45.9
Ketchup, pinuno ng ketchup. Salad ko no ang kinakain.
11:51.9
Pero ang dami namang mayonnaise na nilagay.
11:54.9
Ang daming thousand island nilagay. Mabuti kong suka.
11:58.9
Tinapay lang daw kakainin. Ang dami naman nilagay na palaman.
12:03.9
O, misan, may kilala ko, tinapay nilagay ng peanut butter.
12:06.7
Pagkain niya, yung peanut butter lang kinain niya.
12:09.9
Naiwan yung tinapay, nilagyan ulit ng peanut butter.
12:12.9
Pinuno lang ng pinuno. Yun ang problema natin.
12:15.9
Number five, yung marami na sa plato, pipilitin ubusin lahat.
12:22.9
Kasi, siyempre, may nagugutom sa ibang parte ng mundo.
12:26.9
Ang problema, pag marami ka nilagay, marami ka ininit,
12:30.9
eh kakainin mo lahat, di ba? Kaya, konti lang.
12:34.7
Number six, kailangan may self-control.
12:37.9
Hindi pwede walang self-control. Talagang self-control ito.
12:40.9
Isang pagkakamali lang na mapa-all-you-can-eat ka sa restaurant,
12:45.9
eh ilang araw mo na pagsisisihan.
12:48.9
Mabilis tumaba, mahirap pumayat.
12:51.9
Ulitin natin ha, mabilis tumaba, mahirap pumayat.
12:54.9
Number seven, kulang sa exercise. Kulang sa lakad, yun, nakakataba.
12:59.9
And number eight, yung mahilig sa, ito, maraming may kasalanan sa number eight.
13:03.7
Mahilig sa prutas, di ba?
13:05.9
Prutas is healthy, pero kasabi niya, eh nagmanga siya.
13:09.9
Manga lang naman, eh. Manga sa umaga, tanghali, gabi.
13:12.9
Three mangoes a day, siguro seven hundred calories na iyon.
13:16.9
Di ba? So, manga, pakwan, grapes, healthy.
13:20.9
Pero kung grapes, konti lang, anim na peraso.
13:23.9
Manga, kalating pisngi lang. Pakwan, isang slice lang.
13:27.9
So, pag maraming prutas, nakakataba din.
13:31.7
Apple lang pwede, saging pwede, suha pwede, pears, peras pwede.
13:36.9
Yung iba, medyo nakakataba.
13:38.9
Tapos, yung iba pa, sisisihin kung ano-anong sakit.
13:42.9
Sasabihin, ah, hindi naman ako kumakain, eh.
13:45.9
Metabolism ko mabagal, o yung thyroid ko mahina, o may hormonal problem ako.
13:52.9
So, maraming excuse, pero in the end, ito pala.
13:56.9
Okay, sana nakatulong itong video. Kung meron kayo ginagawa dito,
14:00.7
na nagpapataba sa atin, sana alam na natin ngayon at maiiwasan na natin.
