* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Good evening po sa inyong lahat.
00:25.8
Ako po si Christian Esguerra and welcome po sa ating episode ngayong gabi.
00:29.0
Today is December 15, live here in Manila, dito po sa ating Facts First Podcast.
00:35.5
Again, maraming maraming salamat po sa patuloy niyo pong pagsuporta dito po sa ating programa.
00:40.5
And for tonight, pag-uusapan natin itong constitutional amendments na pinapropose ni Senator Robin Hood Padilla.
00:48.5
Of course, I think the other day, topic din natin itong proposed amendments na maandun sa tinatawag na economic provisions ng ating kasalukuyang konstitusyon.
00:59.0
At ang nagpupush naman ito ay si Speaker Ferdinand Martin Romualdez.
01:03.8
Sabi niya, next year, talagang yun ang ipupush nila sa House of Representatives.
01:08.3
And then itong si Senator Robin Padilla, nag-file siya ng resolution of both houses.
01:12.9
Ang gusto naman niyang amyendahan, yun pong mga political provisions ng 1987 Constitution.
01:20.7
So baka medyo no speed po sa inyo pa nag-uusapan, pero sisimplehan natin po yung discussion ngayong gabi.
01:26.0
Unang-una, pag sinabing constitutional revision,
01:29.0
yung overhaul yung Constitution, hindi yun ang pag-uusapan natin.
01:33.3
Ang pag-uusapan natin, constitutional amendments.
01:36.1
So ilang portion lang ng Constitution ang paparitan.
01:39.6
As proposed by Senator Robin Hood Padilla.
01:42.4
At ano ba yun? Example, 24 senators lang tayo ngayon, di ba?
01:46.4
Gusto niya dagdagan, gawing 54.
01:48.7
So 24 dun sa 54 senators na kanyang pinapropose, elected pa rin nationally.
01:53.4
Pero yung 30 daw, dapat i-elect by legislative regions.
01:59.0
Tapos ang presidente tsaka vice-presidente, dapat daw i-vote as a tandem.
02:03.9
Ibig sabihin, by one, take two.
02:09.1
Pag gusto niya yung presidential candidate,
02:12.6
miski hindi niya masyadong gusto yung running mate niya for vice-president,
02:16.6
pag binoto niya yung presidente, automatic binoboto niya na rin yung vice-president.
02:21.6
Kunwari, gustong gusto niya yung vice-presidential candidate,
02:24.3
pero medyo, tawad dito, mabantot.
02:29.0
Yung dating, politically, nung presidential candidate, wala kayong choice.
02:34.8
Tapos, syempre, meron din mga adjustments sa term, no?
02:40.4
Medyo may mga nabasa akong balita, kasi sinasabi,
02:43.1
ang proposal daw is to lift the term limits dito sa presidente.
02:47.1
Technically, hindi naman, no?
02:48.4
Parang ang proposal lang ng Sen. Robin Hood Padilla,
02:52.5
payagan tumakbumuli yung presidente.
02:56.4
Hindi si President Marcos ang pinag-uusapan natin, ah.
02:59.0
When I say president, tsaka vice-president, ano yun, walang muka, okay?
03:03.6
We're just talking about the position.
03:05.8
So, ang gusto niya, diba ngayon, six-year term tayo,
03:08.6
one year lang, ah, one term lang ang presidente,
03:11.4
tsaka pa, ah, ang presidente,
03:13.0
ang gusto niya, gawing one year,
03:16.4
ah, mali, one term, four years,
03:18.1
pero pwedeng mag-seek ng re-election.
03:19.8
Ibig sabihin, pwedeng umabot ng eight years.
03:22.7
Iimayin natin yan, marami pa, no?
03:24.4
Ang kasama po natin ngayong gabi,
03:25.7
isa po, eksperto pagdating po sa konstitusyon,
03:29.0
isa po natin siya makausap tungkol po rito
03:31.3
sa mga panukalang pag-amienda sa ating konstitusyon.
03:34.4
I'd like to welcome to our program again
03:36.3
si Atty. Michael Henry Ucinco,
03:38.5
isang senior research fellow ng Ateneo Policy Center.
03:42.2
Magandang gabi sa iyo, Atty. Mike,
03:43.6
and thank you for joining us again dito sa Facts First.
03:47.4
Magandang gabi, Christian,
03:48.8
at magandang gabi sa lahat ng nanonood
03:51.5
at nakikinig sa atin dito sa Facts First.
03:55.1
Ayun, no? Sinabayan pa ng paghigop ng kung anuman.
03:58.4
Siguro ka po yan.
03:59.0
Nakarating na siya yung maga.
04:03.0
Talagang tiniming mo, ah.
04:10.1
Kape ba yan? Kape?
04:16.7
Ganda. Bagay, ah.
04:18.5
Okay, sige. Pag-usapan natin na turn na mic yung timing mo na.
04:21.4
Timing, timing. Okay?
04:22.5
Ano pang basa mo rito?
04:23.9
Napapanuhan ba para
04:24.9
i-push itong political
04:27.0
political amendment
04:29.0
sa mga political provisions
04:30.1
sa 1987 Constitution?
04:33.0
Alam mo kasi, Christian,
04:34.7
yung issue ng timing,
04:36.5
it becomes relevant
04:38.0
kung nire-relate natin ito sa
04:41.9
movements in politics, no?
04:45.6
diskurso mo the last time about this
04:49.7
pinag-uusapan ninyo yung relevance
04:53.8
ng timing in reference to
04:55.7
yung mga political movements
04:57.6
na nakikita natin.
05:00.5
kung pagbabatayan natin yun,
05:03.7
good timing, no? Kasi
05:06.4
one year before the
05:08.9
midterm elections,
05:13.7
yung administration natin
05:15.0
is on a high, no? Kasi
05:17.0
ang dami nilang quote-unquote
05:19.0
achievements na mapag-uusapan
05:28.0
ang quote-unquote mandate
05:29.8
natin ng Pangulo natin is
05:31.6
mataas, no? Yung 61% na sinasabi.
05:35.9
if you're talking about constitutional
05:40.7
political activity
05:45.7
of the state, wala naman timing
05:48.0
talaga na maganda, eh.
05:53.4
necessity, no? Kung
05:55.7
kailangan ba talagang palitan na yung
05:57.5
constitution, yun dapat
05:59.8
yung question, hindi yung
06:01.6
tama ba yung panahon, etc.,
06:05.6
kung ang pag-uusapan natin is
06:07.3
necessity, kailangan
06:09.6
na ba palitan yung, or
06:12.5
provision ng ating saligang batas,
06:15.7
I would say, yes, kailangan
06:17.7
na natin pag-usapan
06:19.5
at the very least, yung mga
06:21.4
dapat amyandahan sa ating
06:25.3
So, dapat na. Although, tama nga, no?
06:27.3
Meron ding study kasi na
06:28.8
masyado na matagal yung ating
06:30.9
constitution, no? More than 30 years
06:32.8
na wala pa na babago ni
06:35.0
isang tuldok, no?
06:36.8
Kumpara dun sa ibang mga constitution. Pero, syempre,
06:38.9
argument naman ng mga ayaw palitan
06:40.5
ni isang letra sa ating constitution,
06:45.1
let's make it work.
06:47.1
Kung baga hindi raw ang problema
06:48.3
nasa constitution, diba? It's somewhere else,
06:50.6
sa implementation. So, sa'yo, napapanano,
06:55.2
dapat ayusin. May mga dapat
06:59.2
Yes, obviously, no? Yun, dun ako
07:01.4
nang gagaling sa position
07:04.8
I also recognize yung
07:06.8
position ng mga iba na
07:11.0
hindi pa nga natin napapagana
07:13.2
yung constitution natin in its
07:15.0
fullest expression,
07:17.5
no? Marami pang mga
07:20.9
hindi pa na i-implement
07:23.4
completely, parang yung anti-political
07:25.4
dynasty provision, diba?
07:31.7
kung baga as a form of
07:33.3
middle ground, I would say
07:35.3
at the very least,
07:38.1
let's have a serious
07:39.1
and honest-to-goodness
07:41.0
conversation about the defects
07:43.4
or the pathologies of the
07:45.2
constitution na meron
07:47.2
naman talaga, no? Hindi naman natin
07:55.0
ibang framers ng constitution,
07:57.3
sinasabi na nila na
07:59.5
meron na silang nakikitang mga
08:05.2
Yung iba nga sinasabi, ito sa mistake,
08:07.4
diba? So, kailangan
08:09.3
pag-usapan natin yun
08:15.4
manner. Hindi yung
08:17.1
nagdidictate yung
08:19.1
agenda, yung political agenda
08:21.6
ng mga proponents.
08:24.0
Okay, sige. Pag-usapan natin
08:25.4
yung mga pathologies na yan, no? Let's go
08:27.2
straight to the substance. Tanggalin mo
08:29.2
na natin yung Asian na motibo.
08:31.3
Actually, yung tinatanong ko yung timing,
08:33.1
I was not asking about the context of
08:35.4
pushing for these amendments
08:37.5
during the first year or the
08:39.4
first two years of any president.
08:41.3
Inisi ko yung timing dito. Bakit
08:43.4
ba ngayon, diba? Ano ba yung
08:45.2
paano ba nasisituate yung ganitong
08:47.2
push dun sa bigger political context? That was
08:49.2
what I was referring to more.
08:51.5
Pero sige, diretso natin sa
08:53.0
pathologies, no? Kasi nga, gawin
08:55.2
din natin itong parang ano,
08:57.2
ayokong gamitin yung term na teaching
08:59.3
moment. Learning moment na lang
09:01.2
para sa ating lahat. Baka
09:03.2
ma-offend na naman yung mga, ano dyan, kung sino
09:05.2
baka. Bakit? Bobo ba kami para turuan?
09:07.5
Hindi naman. Pinag-uusapan
09:09.1
lang po natin. Pero malay niyo, may
09:11.1
mga pulutking kapakipakinabang
09:13.3
dito. Gawin natin yung learning experience for all
09:15.3
of us, no? Including yourself and
09:17.2
myself. Unang-una, sige, let's
09:19.0
go straight to this proposal, no?
09:21.8
Ang gusto ni Sen. Robin Hood Padilla,
09:23.9
dagdagan yung bilang ng mga senador
09:25.5
from the current 24,
09:29.3
yung 24 out of the 54,
09:31.4
ibaboto pa rin by national, ano,
09:33.6
election. Kung paano
09:35.3
natin sila binaboto ngayon? Pero yung 30,
09:37.9
ang gusto niya, i-elect
09:39.4
per legislative region.
09:45.0
No, actually, I don't
09:49.1
kung titignan natin,
09:53.2
true to the nature
10:00.7
yung upper chamber,
10:03.0
yung senate talaga,
10:09.1
purpose, dapat meron siyang
10:11.1
national constituency.
10:15.2
chamber, in our case,
10:17.2
yung House of Representatives,
10:19.3
ang kanyang constituency is
10:21.0
local, no? Kasi ang nag-i-elect sa mga
10:23.0
representante, mga local
10:25.3
districts, o yung legislative districts.
10:33.6
pagdating sa pag-iisip ng mga
10:37.3
disenyo is, yung upper chamber,
10:40.1
meron siyang national perspective,
10:42.0
no? Kasi ang nag-i-elect
10:45.4
buong bayan, and then
10:47.4
yung lower chamber, meron siya
10:49.4
yung tinatawag ng mga local perspectives,
10:53.4
gagawa tayo ng batas,
10:54.8
gagawa sila ng batas,
10:56.3
magkakaroon ng balanse,
10:59.1
magkakomplement sila
11:01.3
na merong national perspective,
11:03.8
merong local perspective.
11:06.9
expectation is, yung mga
11:10.6
sa ating kongreso,
11:13.2
ay sumasagot, tumutugon doon
11:15.2
sa mga problema talaga na nararamdaman
11:19.6
So, kung gagawin mo
11:23.4
yung, although regional,
11:28.1
parang pinapahina mo yung
11:30.2
disenyo nung Senado mismo,
11:38.2
magkaroon ng national perspective.
11:40.9
Kasi papasukan mo siya
11:42.2
ng mga senador na
11:43.6
ang nag-elect sa kanya, regions.
11:48.3
doon yung regional perspective lang.
11:53.6
balanse. Hindi nagkakaroon ng
11:56.2
balanse between the
11:57.6
upper chamber and the lower chamber.
12:00.0
So, for that reason, hindi ako
12:02.2
100% nag-agree doon
12:04.3
sa mong kahi ni Sen. Padilla.
12:08.2
Pero, do you agree na masyadong
12:10.2
konti yung 24 senators
12:12.2
representing, let's say, a national
12:14.1
constituency kung saan more than
12:16.2
100 million Filipinos? Kasi I don't
12:18.2
know kung ilan yung populasyon natin
12:19.6
nung kinacrafted tong 1987
12:21.9
constitution by the 1986 Constitutional
12:26.2
Sigurado ako, hindi pa tayo 100 million
12:28.0
noon, no? So, that's one of the arguments
12:29.7
na madaris nating madinig. At dagdagan ko
12:31.9
lang, no? Bago mo po sagutin,
12:33.5
nangungupo ke, turn ni Mike, e, no?
12:36.7
Inisip ko rin kasing cost-benefit
12:38.2
analysis dito, no? For instance,
12:39.9
ako kasi personally agree, masyadong konti
12:41.7
yung 24 senators. Okay? Siguro,
12:44.0
sa ibang bansa kasi, laki.
12:45.8
Diba? Mas maraming senador.
12:48.6
Okay ako ron ng principle.
12:49.8
Pero, inisip ko yung cost-benefit analysis.
12:52.1
So, sakaling gawin natin 50,
12:53.8
even 100 yung mga senador, voted na siya,
12:56.2
kunwari lang, ha? Kunwari. Not regionally.
12:59.1
Yung bang karagdagang
13:00.3
posisyon, karagdagang bilang
13:04.0
babalik ba sa tao yun in terms of benefit?
13:08.1
nang ilalabas nating pera para pondahan
13:10.1
ng bawat opisina. Yung din ang isa
13:11.7
sa mga inisip ko dyan, eh. What do you think?
13:16.5
second point mo, Christian,
13:18.2
is the strongest argument
13:22.1
expanding the number of
13:24.1
senators. Iyan yung,
13:26.2
in our current situation
13:30.1
pinakamalakas na argumento
13:33.1
hindi naman kailangan lakihan
13:36.3
o damihan yung mga senador natin.
13:38.8
Kasi hindi tayo nakakasigurado
13:41.7
damihan mo man sila,
13:46.1
makakaroon ba ng balik sa atin yan?
13:48.9
Tayong gumagastos dun, eh.
13:51.8
taxpayers ang gumagastos dun and we're not
13:55.0
increasing the number of senators
13:57.5
will improve our lives, no?
14:04.3
pwede natin maipataw
14:07.6
wala pa kasi ako na
14:10.7
encounter na pag-aaral na
14:27.0
ang nagdidikta ng number
14:29.5
form of government
14:31.6
or yung system of government.
14:33.7
Kung halimbawa federal system yan,
14:44.5
Kasi kailangan yung bawat
14:46.4
subnational level,
14:49.1
meron silang akmang representante.
14:58.0
number of senators.
15:03.6
example is yung Malaysia.
15:05.4
Bakit sa Malaysia, parang 77
15:07.3
ang senators nila, no?
15:08.7
But, the reason for that is they are a federal
15:17.4
gano'ng kalaki yung bansa.
15:20.1
Not the population
15:21.7
but the physical size.
15:23.3
So, the bigger the country is,
15:32.3
marami rin yung senador.
15:36.3
kailangan maraming land na makover
15:38.3
yung representation.
15:42.3
So, that doesn't apply to us eh.
15:44.3
Because, number one,
15:46.3
we are a small country
15:48.3
in terms of land area.
15:50.3
So, kahit na 24 days,
15:52.3
kahit na 24 yung senators natin,
15:54.3
you can actually argue,
15:57.3
they can cover a lot of land, diba?
15:59.3
In terms of constituency.
16:02.3
So, just to review,
16:05.3
yung strongest argument, I would say,
16:07.3
is yung second argument mo,
16:09.3
which is the cost-benefit perspective.
16:11.3
And, yung second argument ko against it is,
16:15.3
I see no reason kung bakit
16:19.3
na kailangan damihan yung senador eh.
16:26.3
study na pwede kong pagbasihan na yung
16:29.3
number of senators natin, yung 24,
16:35.3
to represent our nation,
16:42.3
the number of population that we have.
16:44.3
Kasi national naman yung
16:46.3
constituency niya eh.
16:48.3
Pwede ka bang dagdagan pa yung problema natin dito?
16:51.3
Dagdagan natin yung problema, no?
16:56.3
pag pinag-aralan natin yung
16:58.3
parating na midterm elections,
17:00.3
in particular, yung darating na senatorial elections
17:04.3
medyo masikip, no?
17:06.3
May mga, may mga kandidato
17:08.3
who would seek re-election.
17:10.3
May mga dating mga muka
17:12.3
na mukhang babalik.
17:14.3
So, pag inisip mo,
17:15.3
parang ilang posisyon na lang yata yung
17:16.3
paglalabanan dyan.
17:18.3
And, kung i-expand natin, for instance, ang ano,
17:20.3
ang bilang ng mga senador.
17:22.3
O doon sa proposal ni
17:24.3
kagalang-galang Robin Hood Padilla,
17:28.3
Ang gusto niya mangyari.
17:30.3
Pero ang point ko, baka naman maging
17:32.3
happy-happy lang lalo dito yung mga
17:34.3
member ng mga political dynasties,
17:36.3
yung mga malalaking mga negosyante.
17:38.3
Kasi ngayon, tingnan lang muna natin, no?
17:40.3
Huwag na muna natin pag-usapan yung malalaking mga negosyante.
17:42.3
Political dynasties lang.
17:44.3
24 senators lang ang
17:46.3
meron ngayon. Pero,
17:48.3
ilan po yung magkakamag-anak dyan?
17:50.3
Ang patid na Alan Peter Cayetano,
17:52.3
Pia Cayetano, half-brothers
17:54.3
Jingoy Estrada, tapos
17:56.3
si J.B. Ejercito.
17:58.3
Mag-ina si Mark Villar
18:00.3
tsaka Cincia Villar. Did I miss anyone?
18:04.3
diba? Montik pa yung Nancy Binay at tsaka
18:06.3
yung former Vice President Jejumar Binay.
18:08.3
Medyo sumabit lang siya, no?
18:12.3
Dati, nag-abot din sa Senado.
18:14.3
Mag-ina. Jingoy Estrada
18:16.3
tsaka Loy Ejercito.
18:18.3
I mean, Diyos ko naman.
18:20.3
Masyado ba tayong bangkarote
18:22.3
bilang isang populasyon, bilang isang
18:24.3
bansa na to produce
18:26.3
people who might be
18:28.3
as capable, and I'm sure even
18:30.3
more capable than many of the senators
18:32.3
that we have now. Hilangang punto ko.
18:36.3
So, yeah. Ano yun?
18:40.3
problem in the upper chamber is not
18:44.3
It's the quality of the
18:46.3
senators that we have, right?
18:50.3
bilang ng senador
18:52.3
ang problema natin.
18:54.3
We're talking about problems now, diba?
18:58.3
yung pathology na pinag-uusapan
19:00.3
natin is not in the
19:02.3
Constitution itself. So, hindi
19:04.3
yung 24 senators ang
19:08.3
Ang problema natin is in our
19:12.3
Pagdating dito sa upper chamber.
19:22.3
hindi yung interest natin yung
19:24.3
iniisip, no? Kasi mga dynasty
19:28.3
yung ano, yun yung
19:30.3
I suppose our realization
19:32.3
should be na when it comes
19:36.3
hindi talaga yung numero
19:38.3
o yung bilang ang problema.
19:42.3
Ang problema, yung mga taong nakaupo
19:48.3
hindi problema ng Constitution
19:52.3
way, it's not the problem of the
19:54.3
Constitution. It's the problem
19:56.3
of our politics, it's
19:58.3
the problem of our elections,
20:00.3
and it's really a problem
20:02.3
of our political culture.
20:06.3
Atty. Mike, binagit mo na rin
20:08.3
naman ang issue ng quality, no? Ano ba tingin mo
20:10.3
sa kalidad ng kasulukuyang
20:12.3
composition ng ating Senado ngayon?
20:20.3
Gone are the days
20:22.3
na miss na miss ko na
20:24.3
sila Sen. Joker Arroyo,
20:36.3
Ewan ko lang kung
20:38.3
yung current crop of
20:42.3
compare to the Senators
20:44.3
na nakilala natin dati.
20:46.3
Probably not. So,
20:50.3
assessment. Ganun ba? Grabe
20:52.3
naman. Sakit naman. Marami naman
20:54.3
magagaling dyan sa Senado, diba? Mag-comment
20:56.3
nga kayo, yung mga nanonood. Sino ba yung mga
20:58.3
paborito nyong Senador dyan? Yan talagang
21:00.3
sa tingin nyo matitinik.
21:02.3
Well-deserved, no?
21:04.3
Alam mo, hindi ko naman sinasabing
21:06.3
hindi sila magaling, eh. Ang
21:08.3
sinasabi ko, hindi sila katulad nila
21:10.3
Sen. Nene, nila Sen.
21:12.3
Sagisag, Sen. Joker,
21:16.3
Fernan. Hindi sila
21:18.3
katulad nun, nila Sen.
21:20.3
Blas Ople. Pero hindi ko sinasabing
21:22.3
hindi sila magaling.
21:24.3
Yan ang gusto ko sa'yo, no? Diplomatic.
21:28.3
ako minsan, pag pinapanood natin
21:30.3
minsan yung mga hearing, yung committee hearings,
21:32.3
nakikita mo talaga yung
21:36.3
I'll stop there. That's true.
21:42.3
I'm not, ano, I'm not picking on
21:44.3
any political color here.
21:46.3
Kasi pag tinitignan mo yung
21:48.3
mga quote-unquote
21:50.3
investigations in aid
21:52.3
of legislation, eh,
21:56.3
investigation yung nangyayari, no?
21:58.3
Kasi ang pinag-iimbestigahan nila,
22:02.3
Tapos meron pa silang ocular
22:04.3
inspection dun sa kung saan yung
22:06.3
nangyari yung krimen, no?
22:08.3
They're not really talking about laws
22:10.3
anymore or legislation
22:14.3
Ang pinag-uusapan nila, mga
22:16.3
krimen, no? Siguro
22:20.3
inaabangan ng taong bayan. So,
22:22.3
they just give the people
22:24.3
what the people want. So,
22:26.3
yun ang mahirap dyan.
22:32.3
Sumabang usapan yan, no?
22:34.3
Let's be nice muna sa ilang mga senador
22:36.3
natin na kagalang-galang. Although,
22:40.3
baka bibilang mo ngayon yung mga
22:42.3
miyembro ng senado na parang feeling mo,
22:44.3
pag talagang tinignan mo yung kaalaman,
22:46.3
kausayan, track record doon
22:48.3
sa trabaho itself,
22:50.3
parang kakaunti eh, no? Iba,
22:52.3
pagtsatsagaan mo na lang, nandyan eh.
22:54.3
No? Let's see. Baka naman meron silang
22:56.3
ginagawang tama. Although, baka
22:58.3
magulat din yung iba, no? Minsan, yung mga
23:00.3
ayaw nyo yung senador, pag pinag-aralan nyo yung kanilang mga
23:02.3
legislative tao dito,
23:04.3
background, yung mga final nilang bills,
23:06.3
at saka yung mga advocacies na pinupush nila,
23:08.3
nakikita nyo, meron silang
23:10.3
ano, champions sila ng ilang
23:12.3
mga, ano, advocacy ah,
23:14.3
at maayos siya, no? Iba,
23:16.3
ewan ko lang, no? Kung talagang
23:18.3
champion ng advocacies. Baka naman
23:20.3
may nagsususi sa kanila. Ewan ko
23:24.3
O baka may tamaan na naman, no?
23:26.3
Nagwawala na ibang mga trolls dito eh.
23:28.3
Anyway, puntahan natin yung ano,
23:30.3
yung isang proposal naman ni
23:32.3
Senator Robin Hood Padilla.
23:34.3
So ngayon kasi, di ba, ang presidente, six years
23:36.3
ang termi, no? At hindi siya pwedeng
23:38.3
mag-seek ng re-election. Kumaga,
23:40.3
six years and it's done. Ang
23:42.3
proposal ni Senator Robin Hood Padilla,
23:44.3
gawing four years ang termino ng presidente
23:46.3
tsaka ng vice president, tapos
23:48.3
pwede silang mag-seek ng re-election, and then
23:50.3
they should be voted as a
23:52.3
tandem. What do you think of this?
23:56.3
unahin muna natin yung tandem,
23:58.3
no? Kasi parang no-brainer yan eh,
24:00.3
na dapat talaga elected
24:06.3
pathology, no? Kasi nakita
24:08.3
na natin yan. Just,
24:12.3
history natin under this constitution,
24:14.3
nakikita na natin na
24:16.3
it's not working and
24:22.3
in the cabinet, no? So,
24:26.3
ano, ako nga, ang proposal ko, tanggalin na
24:28.3
mismo yung position ng VP, no?
24:30.3
Kasi useless siya eh.
24:32.3
Uy, taga lang ah.
24:34.3
Take two. Take two. Ulitin natin.
24:36.3
Baka yung mga trolls
24:38.3
na nagbumoto, ano? Tatanggalin sa
24:40.3
position si VP Sara Duterte,
24:42.3
hindi po yun ang konteksto
24:44.3
na pinag-uusapan namin, ha?
24:46.3
Ang sinasabi ni Atty. Mike, hindi naman
24:48.3
significant ang position ng VP,
24:50.3
okay? Not pertaining to anyone
24:52.3
in particular. Noong panahon ni
24:54.3
President Duterte, napag-uusapan din yan,
24:56.3
diba? Noong sa proposals to
24:58.3
shift to federal parliamentary
25:00.3
form of government, sinasabi nila,
25:02.3
eh technically, hindi naman kailangan ng position
25:04.3
ng Vice President. Akala ng iba,
25:06.3
pinapatanggal naman si VP Len Robredo.
25:08.3
So, wala pong pangalan.
25:10.3
Position po ang pinag-uusapan dito.
25:12.3
Ako na ang naglinaw para sa'yo.
25:18.3
terms, no, na parang
25:20.3
pandagdag lang siya sa gastos ng
25:22.3
tax payers, eh. So,
25:24.3
para sa akin nga, tanggalin
25:26.3
na, diba? And we can have
25:34.3
Now, doon naman sa
25:38.3
two terms or one term,
25:48.3
regarding yung four years, no?
25:50.3
Bakit four years?
25:54.3
significance nung four years
26:00.3
In contrast to the
26:02.3
six years na meron
26:06.3
Kasi kung ituturo lang niya, eh,
26:08.3
bakit sa Amerika ganon?
26:10.3
Ang sagot doon is,
26:12.3
kasi yung four years sa Amerika,
26:14.3
that has significance
26:18.3
No? Number one, federal system
26:20.3
sila. Number two,
26:24.3
election system nila, eh,
26:30.3
bearing doon sa kung bakit four years
26:32.3
lang yung term ng presidente nila.
26:36.3
constitutional history
26:38.3
has bearing in that, no?
26:40.3
So, hindi automatic
26:42.3
na just because four years ang
26:46.3
works for them, na two terms,
26:50.3
it's also going to work
26:54.3
para sa akin, kulang yung
26:56.3
paliwanag, eh, kung bakit.
26:58.3
Kailangan magpakita siya
27:04.3
yung apat na taon na proposed
27:06.3
niya, tapos na merong
27:14.3
as against doon sa
27:16.3
current situation na six
27:18.3
years na walang reelection.
27:20.3
Yun yung hinahanap
27:22.3
natin na wala, eh. Kasi
27:24.3
right now, ang dahilan lang
27:30.3
ano nga ba yun? Yung kapag
27:32.3
magaling yung presidente,
27:36.3
panim na taon. Parang ano yan, sa
27:38.3
three years yan. Sa local na lang, gawin natin.
27:40.3
Three years, ah, three year
27:42.3
term is too short for
27:44.3
a good, ano, congressman lang, kunwari.
27:46.3
Hindi, ah, Christian, kasi yung
27:48.3
sa local. Ah, sa presidente. Ah, sige,
27:50.3
gawin natin yung presidente. Six years,
27:52.3
too short. Yung sa local kasi,
27:54.3
yung sa local kasi,
27:56.3
merong mga pag-aaral dyan na
27:58.3
talagang too short yung three years.
28:00.3
Meron talagang studies dyan.
28:02.3
Yung sa Pangulo kasi, walang,
28:04.3
walang study, eh, na,
28:06.3
ano ba mali dun sa six
28:10.3
Walang pag-aaral,
28:12.3
akis, wala akong alam na pag-aaral
28:18.3
ano yung pagkukulang nung
28:20.3
six year term na walang
28:26.3
governance, in terms
28:28.3
of development planning
28:32.3
wala kang, wala, wala
28:34.3
akong nakikita ang pag-aaral
28:36.3
na nagawa, eh. Maraming
28:38.3
mga opinion, like, yung sino nga na,
28:40.3
anong sinabi mo na,
28:42.3
yung six years is, ah,
28:44.3
Too short for a good president
28:46.3
and too long for a bad one.
28:50.3
anong basis nun, diba? Anong basis nun?
28:54.3
kasabihan. But it
29:00.3
basis na magsasabi na,
29:02.3
okay, tignan mo yung panahon
29:04.3
ni FVR, o yung panahon
29:06.3
ni Pinoy, o yung panahon ni
29:10.3
Why is it that their
29:12.3
six years is not enough, or
29:14.3
their six years is too much, diba?
29:16.3
Kailangan ipakita yun, eh.
29:18.3
And so far, wala pang
29:22.3
Okay. Good point, nun.
29:24.3
Ganyan naman talaga, nun. If you're going to change
29:26.3
policy, or in this case,
29:28.3
amend the Constitution, eh dapat merong
29:30.3
ano yan. Dapat may ebidensya.
29:32.3
Ang mga data-driven or
29:34.3
evidence-based decision-making dapat.
29:36.3
Tama yan. Although hindi madalas ginagawa.
29:38.3
May ilang pagkakataon hindi
29:40.3
ginagawa yun ng mga politiko natin.
29:44.3
Kasi Christian, let me
29:46.3
put it this way. Kung
29:48.3
halimbawa palitan natin yung
29:56.3
problema natin in
29:58.3
terms of governance ay masusolve?
30:02.3
Hindi natin alam, eh.
30:04.3
Hindi nga. Hindi natin alam, eh.
30:06.3
Isa kang danger niya, baka
30:08.3
madoble, matriple pa yung mga bugok
30:10.3
na politiko na lagi na-elect.
30:12.3
Kasi nga, yung sistema itself,
30:14.3
problematic. Diba? The system
30:16.3
itself is a problem. Ngayon, sinasabi
30:18.3
na ibang mga nagpo-push for constitutional
30:20.3
change, o mag-shift into
30:22.3
parliamentary federal, eh paritan
30:24.3
yung rules of the game. I agree, no?
30:26.3
Pero syempre, hindi yan pwedeng isang bagsak, eh.
30:28.3
Step by step, no? I agree naman
30:30.3
technically, no? You change the rules of the game,
30:34.3
presumably follow. Pero hindi pwedeng tatanggapin
30:36.3
mo yun, hook, line, and sinker.
30:38.3
So dapat meron mga ano yan, eh. Parang preliminary
30:40.3
steps toward those goals.
30:46.3
Let's go back to this presidential
30:50.3
kalimbawa, let's just imagine,
30:52.3
imaginein mo lang na
30:54.3
ang term limit ng, ang term ng
30:56.3
presidente natin is 4 years,
31:04.3
yung governance sa
31:06.3
bansa natin? Magbabago ba
31:10.3
enforcement of our laws?
31:12.3
Magbabago ba yung
31:16.3
planning, yung development
31:20.3
Yun yung dapat tanungin natin.
31:22.3
And the thing is,
31:24.3
pag sinagot natin yung mga tanong ngayon,
31:26.3
we have to point to
31:28.3
specific and actual
31:30.3
studies and evidence
31:32.3
and et cetera. Hindi yung
31:34.3
tuturo lang tayo sa ibang
31:38.3
tinan mo yung Amerika, nangyari sa kanila.
31:40.3
Mangyayari din sa atin yun.
31:42.3
It doesn't work that way, eh.
31:44.3
Ang iniisip ko nga dyan, I don't
31:46.3
know whether you agree with me,
31:48.3
diba ngayon, kasi 6 years ang term ng presidente,
31:54.3
pagtatapos sa kanyang termino, diba?
31:56.3
Ang conventional wisdom is that,
31:58.3
nagiging weak yung
32:00.3
persuasion. Kasi tumitingin na yung
32:02.3
mga politiko, dun sa susunod
32:04.3
na sa tingin nilang, papalit din sa presidente.
32:06.3
So, nagiging mahina na
32:08.3
in the last half of the 6-year
32:10.3
term yung presidente. Naisip ko lang,
32:12.3
kung gagawin mo siyang 4 years,
32:14.3
hindi ba mas maging rampant
32:16.3
sa tingin mo yung paglilipatan ng partido,
32:18.3
paglilipatan ng alliances,
32:20.3
diba? Kasi 4 years lang, eh. Hindi ka
32:22.3
sigurado kung marire-elect yung presidente.
32:24.3
Diba? Hindi mas ikli.
32:26.3
Tama ba? Exactly. You know,
32:30.3
ipapasok mo yun sa
32:32.3
konteksto ng politika natin, na wala
32:34.3
tayong mga political parties na
32:40.3
patronage politics natin,
32:42.3
tapos napakadaming dynastic politicians
32:46.3
natin, yung senaryo na iniisip mo
32:48.3
is highly likely.
32:58.3
constitutional, yung pathology
33:00.3
sa constitution natin
33:02.3
in terms of the presidential term
33:06.3
sa tingin ko rin, it's
33:08.3
not a pathology, eh.
33:10.3
No? Again, ang problema
33:12.3
is not in the design,
33:14.3
it's not in the constitution.
33:16.3
Ang problema natin pagdating sa presidente
33:20.3
masyado siyang makapangyarihan.
33:22.3
Correct. I completely
33:26.3
By design, napaka-strong
33:28.3
ng presidente natin, eh. By design.
33:30.3
Sobra, eh. So hindi yung
33:34.3
term limit, no? Ang problema
33:38.3
nandun pa sa medyo baba
33:40.3
yung section 16 at yung section
33:42.3
17. Yun ang problema.
33:44.3
Masyadong makapangyarihan
33:46.3
yung Pangulo natin.
33:48.3
And I think marami ng
33:50.3
ebidensya to show that.
33:52.3
Yun nga, eh. Despite the
33:54.3
local government code, despite
33:56.3
the devolution, parang
33:58.3
by structure, ang lakas pa rin ang ating
34:00.3
presidential system, eh. Siguro
34:02.3
culturally na rin, no? Parang talagang
34:04.3
nakatingin tayo rin sa parang ama o ina, diba?
34:06.3
Parang ano po bang gagawin namin,
34:08.3
diba? Pati mga decision making sa
34:10.3
field, dyan lang sa depe, diba?
34:12.3
Marami nagsasabi, it's
34:14.3
highly centralized pa rin despite the devolution.
34:16.3
So, totoo yan, no?
34:18.3
Napaka-strong ng ating presidential
34:22.3
So, parang bad combination, eh.
34:24.3
Kasi yung institution
34:30.3
Pakatapos, yung kultura natin
34:32.3
bilang mga Pilipino,
34:36.3
nagde-defer tayo dun sa tinatawag na
34:38.3
padrino, diba? Yung sa
34:42.3
i-combine mo yun,
34:44.3
yung institution na flood,
34:46.3
yung culture na flood, eh talagang
34:50.3
talagang governance
34:54.3
Okay. O, ito. Puntahan
34:56.3
naman natin yung local. I think dito,
34:58.3
medyo madaling tanggapin to, no?
35:00.3
Nabanggit mo nga kanina. Kasi
35:02.3
3 years lang ang current term ng ating mga
35:04.3
local officials, pwede silang tumakbumuli
35:08.3
Ibig sabihin, up to 3 terms. Kaya, diba?
35:10.3
Kung yung mga congressman nyo, yung mga mayor
35:12.3
nyo, vice mayor, eh
35:14.3
nakakapag-serve sila.
35:16.3
Masyado yata mabait yung term na serve, no?
35:22.3
Up to 9 years. At dahil
35:24.3
term limited na sila, after 9 years,
35:26.3
papatakbuhin yung anak, asawa,
35:28.3
minsan niya, kabit pa eh, no?
35:30.3
So, dito, agree ka ba?
35:32.3
Nagawin ang single term ng isang local
35:34.3
official, although sa proposal ni Sen. Robin Hood
35:36.3
Padilla, hindi po kasama dito yung mga
35:38.3
barangay officials. So, yung mga
35:40.3
local officials, except barangay officials,
35:42.3
gawing 4 years ang bawat term,
35:46.3
3. Tapos, they can still
35:50.3
to 3 terms. Ibig sabihin,
35:52.3
up to 12 years. What do you think?
35:56.3
I mean, let's all agree na
35:58.3
talaga, yung 3 years
36:02.3
period is not enough, no?
36:12.3
ibang problema pa yun, no?
36:16.3
period of 3 years na term nila,
36:18.3
meron ng mga pag-aaral dyan na
36:20.3
talagang, it doesn't
36:26.3
at the local level, no? It doesn't
36:28.3
help kasi wala silang
36:30.3
long-term perspective,
36:32.3
walang administrative continuity,
36:34.3
so, kulang. Kulang
36:36.3
talaga yung 3 years.
36:42.3
ibang problema pa yun,
36:44.3
no? Kasi that means,
36:48.3
nagkaka-eleksyon,
36:50.3
tapos ang nangyari,
36:52.3
because of our culture of
36:56.3
nag-usbong pa yun
37:00.3
ng mga fat dynasties, no? Kasi
37:02.3
ang nangyari niyan,
37:04.3
ang iniisip nila, maglagay tayo ng maraming
37:06.3
maraming mga kamag-anak
37:08.3
para ma-secure natin
37:14.3
o yung pagtuloy-tuloy
37:16.3
niya dun sa posisyon, no?
37:22.3
na 4 years, tapos may
37:24.3
re-election would be enough,
37:28.3
those 2 pathologies
37:30.3
na sinabi ko. So, ako, ang
37:32.3
counter-proposal ko is
37:36.3
yung termino ng local
37:38.3
officials dun sa presidente.
37:40.3
So, 6 years na rin,
37:44.3
tigyan natin sila ng
37:48.3
so for a total of 12 years,
37:52.3
dapat meron tayong
37:56.3
anti-dynasty provision
38:00.3
magkasunod lang ang ipagbabawal.
38:02.3
Baka maganda yan, ah.
38:04.3
First time ko madinig yung proposal na yan.
38:06.3
So, in other words,
38:12.3
kung halimbawa, ano ka na, no,
38:14.3
ah, natapos mo na yung
38:24.3
yung kamag-anak mo
38:26.3
na tatakbo din dun sa same position mo.
38:28.3
Yung papalit lang sa'yo.
38:30.3
At saka bawal din yung
38:32.3
magkasabay kay yung tatakbo.
38:38.3
pagbigyan yun. Sige,
38:40.3
pwede nang sabay-sabay.
38:46.3
Hindi ba ganun din yun?
38:50.3
for mayor, for congressman,
38:52.3
dalawa distrito. So, dalawang congressional
38:54.3
district. Mayor, vice mayor.
38:56.3
Eh, paano kung mag-asawa
39:00.3
tapos mga kapatid pa nila
39:02.3
at hawak naman nila
39:04.3
yung, ano, yung lugar na yun.
39:06.3
At sila rin naman nanalo. Hindi ba,
39:08.3
it defeats the purpose?
39:12.3
yeah, that's true, no? That's a fair point.
39:16.3
pwedeng magpapalitan lang
39:20.3
well, the point is,
39:24.3
pwede nating gawin
39:26.3
mas mahaba yung term
39:32.3
reelection lang, but
39:46.3
Ayan, balikan na.
39:50.3
counter-proposal ko is,
39:52.3
sige, habaan natin yung term
39:54.3
and also, bigyan natin
39:58.3
na pwedeng maging total of 12
40:00.3
years yung kanilang
40:02.3
term of office, but
40:06.3
necessary condition, dapat
40:08.3
merong self-executory
40:12.3
provision. So, pwedeng
40:14.3
bawalan yung sunod-sunod
40:18.3
sabay-sabay pareho ipagbawal.
40:20.3
So, that's subject to
40:22.3
further discussion. But the point
40:28.3
yung self-executory
40:34.3
At ang importante dyan, kung talagang
40:36.3
magpuprogress itong discussion na ito,
40:38.3
eh, dapat nandun yung dalawang
40:40.3
klase ng buy-in, diba? Buy-in
40:42.3
ng mga politiko at yung buy-in
40:44.3
ng mga tao. Which brings me to my
40:46.3
next point. Madalas natin pag-usapan ito,
40:48.3
Atty. Mike, no? Yung problema nung
40:50.3
proper information.
40:52.3
Again, huwag natin gamitin yung term na education,
40:54.3
marami na uoffend eh.
40:56.3
Lalo yung mga trolls. Although yung mga trolls talaga,
40:58.3
yung mga nanditong trolls, mga bobo kayo,
41:00.3
sana nakakadagdag ng konti sa kaalaman
41:02.3
yung pinag-uusapan dito.
41:08.3
before, diba? May survey na kakaunti
41:10.3
hindi naman ganun karaming binang ng mga Pilipino
41:12.3
na talagang nabasa na yung
41:14.3
konstitusyon at sinasabing
41:16.3
nauunawaan nila yung laman. Of course, we're not
41:18.3
expecting na mga 90% naman, no?
41:20.3
Mahirap din yan, diba?
41:22.3
Pero syempre, dapat man lang
41:24.3
merong functional understanding of what the
41:26.3
constitution is and what it is for
41:28.3
in Philippine democracy.
41:30.3
Ngayon, kung wala yun, I cannot
41:32.3
imagine achieving
41:34.3
that buy-in legitimately,
41:36.3
no? Paano ba ako tatagalogin ito?
41:38.3
For instance, kung magro-roadshow ito,
41:40.3
mga nagpapakanan ng constitutional
41:42.3
revision or amendment,
41:44.3
mangyayari dyan, dahil
41:46.3
yung kausap nila, wala masyado informasyon
41:48.3
tungkol sa konstitusyon dahil ang focus nila,
41:50.3
wala nga kaming mapambili ng pagkain
41:52.3
tatlong beses ng araw, ano bang pakialam namin
41:54.3
kung gaano kahaba yung termino ng mga leader namin?
41:58.3
void, pwedeng pasukan ng manipulative
42:00.3
information. Sasabihin,
42:02.3
ah, pag hinabaan nyo po yung termino
42:04.3
ng mayor, eh, sugurado po talagang
42:06.3
aasenso po kayo. Ah, ganun po ba?
42:08.3
Diba? Iinampoin ko eh.
42:10.3
Kasi yung pinaka-baseline requirement
42:12.3
of proper information,
42:14.3
wala eh. Diba? I mean, how do you
42:18.3
That's a very great point,
42:20.3
ano, and actually,
42:24.3
pinaka-kinakatakutan ko, no?
42:26.3
Pagdating sa constitutional reform
42:30.3
taong bayan, because
42:32.3
of yung, yun na nga, poor
42:34.3
understanding of the constitution,
42:36.3
eh magiging vulnerable sila to
42:38.3
disinformation, to manipulation,
42:40.3
yung sinasabi mo.
42:46.3
talaga yung proponents, no? Si
42:48.3
Sen. Padilla at si Speaker
42:52.3
eh, dapat baguhin nila yung style
42:56.3
huwag na sila mag-roadshow, huwag na sila
42:58.3
mag-infodrive. Kasi,
43:02.3
nung nakaraan, eh.
43:04.3
Yan yung style nila,
43:06.3
ah, FVR, yan yung
43:08.3
style ni GMA, yan yung style
43:10.3
ni President Duterte,
43:16.3
yung civil society,
43:20.3
Yung civil society, eh,
43:26.3
ma-manipulate yung
43:30.3
So, para sa akin,
43:32.3
doon sa tanong mo, how do
43:34.3
you overcome that? Well,
43:36.3
ang suggestion ko
43:38.3
sa kanila, Christian,
43:40.3
is, eh, i-consider
43:46.3
Professor Holmes doon sa interview mo sa kanya.
43:50.3
ni Professor Holmes, pinag-uusapan
43:52.3
ninyo yung survey
43:54.3
ng Pulse Asia last year, I think,
43:56.3
or this year, yung
43:58.3
79% na ng kababayan
44:00.3
natin, walang kaalam-alam sa
44:02.3
Constitution, diba? Tapos,
44:04.3
nung pinag-uusap,
44:06.3
nagdi-diskursyo siya, sabi niya,
44:12.3
ng ating mga kababayan na
44:18.3
nagsasabi na may alam sila sa
44:20.3
Constitution, sila
44:24.3
sa charter change.
44:26.3
Meaning to say, ang
44:28.3
insight na nakuha ko doon, and
44:30.3
you can correct me if you think I'm
44:34.3
nag-gets ko doon is,
44:36.3
kapag nalaman mo kung ano yung
44:38.3
Constitution, na unawaan mo, naintindihan
44:40.3
mo, na pag-aralan mo,
44:42.3
you will realize na kailangan na
44:44.3
talagang amyandahan.
44:46.3
Ang problema, matagal
44:48.3
bago mo ma-achieve yun, yung
44:50.3
basic understanding.
44:52.3
That's a challenge.
44:54.3
So, the only way na
44:56.3
ma-overcome ng mga
45:00.3
distrust, yung apathy,
45:04.3
makinig sila kay Professor Holmes,
45:10.3
yung kanilang kampanya na
45:12.3
education. Kailangan
45:16.3
nagre-reach out sila
45:24.3
sila sa ano ba yung saligang
45:26.3
batas natin, ano yung history natin.
45:28.3
Doon lang magkakaroon
45:30.3
ng buy-in from our society,
45:32.3
from civil society. Kasi,
45:36.3
pag nalaman nila,
45:38.3
naiintindihan na nila
45:40.3
kung ano yung saligang batas natin,
45:42.3
ano yung sakit ng saligang batas
45:44.3
natin, they will come to their own
45:46.3
realization, parang ikaw, parang
45:50.3
kailangan talaga amyandahan ito.
45:52.3
So, that's the only way
45:56.3
para magkaroon ng
45:58.3
social buy-in, or
46:08.3
maliwanagan na sila
46:10.3
na yung ating saligang batas ay
46:12.3
kailangan na talagang palitan
46:16.3
Okay. Ito, lastly,
46:18.3
Atty. Mike, alam ko marami
46:20.3
sa ating mga kababayan mainit dito,
46:22.3
especially pag meron silang
46:24.3
specific politician in mind.
46:26.3
Matingin nila bugok.
46:28.3
Sorry, masyado yata masakit yung term ko.
46:32.3
kagalingan. Pwedeng ganun. Hindi lang kagalingan.
46:38.3
Sorry, ah. Bago ko itanong yung final
46:40.3
question ko. Ito lang, oh. Yung separation of state.
46:42.3
Church and state.
46:44.3
Ilang beses ko na po piniriwanag sa programa yan.
46:46.3
Marami po hindi nakakaintindi dyan, no?
46:50.3
Bawal magsalita ang isang religion
46:52.3
tungkol sa issue ng politika. Pero that's
46:54.3
more of a restriction on the
46:56.3
state. Diba? Against
46:58.3
establishing a state religion. Ibig sabihin,
47:00.3
ibig sabihin ang isang
47:02.3
paniniwala. Hindi po ibig sabihin, bawal magsalita
47:04.3
yung pare o imam tungkol sa issue ng politika.
47:06.3
Pwede po yun. Okay? Kasi
47:08.3
nagbabayad din naman sila ng buwis.
47:10.3
I mean, pag bumili sa kuluhaan. Kahit ano, buwis
47:12.3
yun, no? Anyway. So, hindi
47:14.3
po ano. Ang problema sa atin,
47:16.3
masyado hindi naiunawaan yung
47:18.3
church and state separation principle.
47:20.3
Now, going back to my
47:22.3
final point to turn your mic, no?
47:24.3
Yung mga kababayan tayo, if they have
47:26.3
specific politicians in mind,
47:28.3
they think, dapat siya talagyan ng ano,
47:30.3
ng additional requirements, kunwari,
47:32.3
bago makatakbo sa pagkapangulo,
47:34.3
pagkabisipresidente,
47:36.3
o pagkasenador, diba?
47:38.3
Alam ka naman yung sagot mo
47:40.3
rito na babag-uusapan natin yan, eh, no?
47:42.3
Pero, kindly explain lang, no?
47:44.3
Are you in favor of adding?
47:46.3
Kung posible man, no? Although pag
47:48.3
binuksan naman yung amendments na yan, eh,
47:50.3
no? Parang anything is possible, diba?
47:52.3
Because of the plenary power, supposedly,
47:54.3
kunwari ng isang CONAS, no?
47:56.3
What do you think? Kailangan ba yan?
47:58.3
O dapat ba magkaroon ng additional requirement
48:04.3
I don't agree with that, eh.
48:08.3
that's dangerously
48:12.3
undemocratic, no?
48:14.3
Alam mo dati, nung unang
48:18.3
lalaki lang ang pwedeng tumakbo,
48:22.3
nag-evolve tayo na
48:24.3
lahat pwede nagtumakbo para sa
48:32.3
meron kang ari-arian, no?
48:36.3
para makatakbo ka sa public office.
48:38.3
Pero, tinanggal na rin natin yun
48:40.3
kasi gusto natin lahat
48:42.3
ng tao may opportunity.
48:46.3
naglagay ka ng mga requirement, like
48:48.3
kailangan college graduate,
48:50.3
kailangan may masters, ganyan,
48:54.3
bumabalik tayo dun sa makalumang
48:56.3
sistema na nagiging
48:58.3
undemocratic tayo, no?
49:00.3
So, para sa amin...
49:04.3
Ito nakakatawa, pero
49:06.3
may point din dito, eh, no?
49:08.3
Eh, kung mga NBI clearance daw.
49:14.3
nga, nare-require niyan, eh, no?
49:16.3
Tingnan mo, may mga Mikaso,
49:18.3
diba? O, yung mga convicted.
49:20.3
O, yung mga ganun.
49:22.3
Actually, I can agree with that, no?
49:24.3
Na yung NBI clearance,
49:26.3
yung drug... Ano ba tawag dito?
49:30.3
Pwede siyang isama dun sa
49:34.3
requirements sa pag-file
49:36.3
ng Certificate of Candidacy.
49:38.3
Pero hindi sa Constitution. Hindi sa
49:40.3
Constitution na, kumbaga,
49:42.3
yung qualifications para maging
49:46.3
Yun ang pinag-uusapan natin, diba? Na
49:48.3
hindi dapat fixed
49:50.3
in the Constitution na
49:54.3
democratic element dun na lalagay
49:56.3
natin na bago ka maging
49:58.3
Pangulo, dapat meron kang PhD
50:00.3
o college graduate
50:02.3
ka because that will
50:06.3
against a certain
50:08.3
section of our population.
50:10.3
Na ayaw naman natin
50:14.3
pagdating sa ganun, yung
50:16.3
qualifications na ilalagay
50:18.3
natin sa ating Saligang Batas,
50:20.3
we have to be conscious about
50:26.3
country, no? And therefore, we cannot
50:30.3
there that will make
50:34.3
Tama naman. Tsaka,
50:36.3
hindi porke may PhD ka o kaya
50:38.3
bar-top na ka-chair ka, ibig sabihin,
50:40.3
magiging matino. Pwede maging
50:42.3
magaling kang senador pero magiging
50:44.3
matino ka ba? Ibig sabihin,
50:46.3
isusulong mo bang interest? Interest ng
50:48.3
taong bayan o baka naman interest
50:50.3
ng ilang negosyante na pumundo sa
50:52.3
kandidatura mo, diba? Pwedeng ganun din.
50:54.3
Ang naisip ko rito,
50:56.3
turn the mic, no? Finally, no? Kasi,
50:58.3
siyempre pangit na ba't mo ilalagay sa
51:00.3
konsentusyon, dapat PhD holder,
51:02.3
diba? Sa journalism, kasi may ginawa ko
51:04.3
separate video dito last week, eh.
51:06.3
Meron tinatawag na Pyramid of Journalism
51:08.3
Competence. Ito yung mga skills
51:10.3
and mindset na dapat
51:12.3
meron ng bawat journalist para maging matino.
51:14.3
Naisip ko, baka dapat
51:16.3
siguro on the part of civil society,
51:18.3
people like you and I, pwedeng
51:20.3
gumawa ng ganyan and then promote that
51:22.3
during campaigns or even in between elections,
51:24.3
sabihin, o, pag mag-elec
51:26.3
kayo ng isang senador, dapat
51:28.3
meron silang parang pyramid
51:30.3
of competence for senators, no?
51:32.3
Dapat meron ganito, ganyan, ganyan, ganyan,
51:34.3
ganyan, without necessarily putting
51:36.3
those requirements sa Constitution. Kasi, I completely
51:38.3
agree, no? Pag nalagay natin yan,
51:40.3
eh, magiging restrictive. Ibig sabihin,
51:42.3
eh, lalo because of our
51:44.3
education crisis, ba, eh,
51:46.3
sino nila makakatakbo? Eh, di ganun pa rin.
51:48.3
Yung mga, yung mahihiyaman pa rin,
51:50.3
diba? Tama ba? That's right.
51:52.3
Hindi lang yun. Baka bumili lang
51:54.3
sila ng diploma nila, diba?
51:58.3
yung point mo, no, Christian? And
52:00.3
siguro, just to bring it back to our
52:02.3
constitutional conversation.
52:04.3
So, alam natin na
52:08.3
Constitution natin ang may problema
52:16.3
pasasabi natin na
52:18.3
hindi competent, no?
52:26.3
that our leaders are competent
52:28.3
or the leaders that we elect
52:30.3
have the necessary competence
52:32.3
is supposed to be mga political
52:38.3
wala tayong mga totoong
52:40.3
political parties,
52:42.3
wala tayong ganung
52:44.3
tool, no, sa ating
52:46.3
political system. Wala tayong ganung
52:50.3
nai-ensure na yung mga
52:52.3
tumatakbong kandidato
52:54.3
sa pagkapangulo, eh, yung
52:56.3
karapat dapat talaga.
52:58.3
Kasi wala tayong political parties na matitinu, eh.
53:02.3
natin, kung gusto
53:04.3
natin na ang mga kandidatong
53:10.3
dapat, may talagang
53:12.3
tamang competence,
53:14.3
qualified talaga, ganyan,
53:18.3
yung isip natin is that magbuo tayong
53:20.3
mga political parties na matitinu.
53:24.3
Kasi sila yung makaka-ensure
53:26.3
na yung mga kandidato
53:28.3
ay karapat dapat.
53:32.3
babaguhin natin yung saligang
53:34.3
batas at sasabihin natin,
53:36.3
okay, meron na tayo
53:38.3
ang mga kandidato natin
53:40.3
magiging competent na.
53:42.3
That's not going to happen if we
53:48.3
political parties, no?
53:50.3
For as long as we have the
53:52.3
kind of political parties that we have,
53:54.3
yung mga kandidato
53:56.3
natin is mga bugoks pa rin.
54:04.3
With a few exceptions.
54:06.3
I'm happy to say, I'm sad to say,
54:08.3
merong mga, a few exceptions
54:12.3
matinu sila, eh nakakatakbo
54:14.3
pa rin sila kahit walang political
54:20.3
Kahit, kahit anong
54:22.3
gawin natin, optimistin talagang
54:24.3
ito yung realidad ng ating
54:26.3
politika, you know? Well, maraming salamat
54:28.3
Atty. Michael Henry Ucinco for
54:32.3
Very fruitful yung discussion natin, at least
54:34.3
based dito sa mga reactions sila.
54:36.3
And I'm sure marami naman napulot yung ating
54:38.3
mga kababayan dito sa ating pinag-usapan.
54:40.3
Maraming maraming salamat, Atty. Mike
54:44.3
Maraming salamat, Christian.
54:48.3
Sana may laman yung mug, ah. Buto yung
54:52.3
Pumabot ng Melbourne, ah.
54:56.3
Maraming salamat.
54:58.3
Salamat, Atty. Mike Ucinco.
55:02.3
Ayan po. Ibigay natin yan, eh.
55:04.3
Si Atty. Mike Ucinco.
55:06.3
Napaka, napakaliwanag
55:08.3
ng kanyang paliwanag, no. Dito sa ating
55:10.3
mga pinag-uusapan.
55:12.3
Yan po, no. Kasi matagal-tagal na usapan yan
55:14.3
kung, kumbaga, mas
55:16.3
i-educate natin yung ating electorate
55:18.3
or properly inform din. Mahaba-habang
55:20.3
ano yan. Discussion lang.
55:22.3
Yan. Ang sa akin lang po, no. Eto,
55:24.3
pinag-usapan natin ngayon sa programa.
55:26.3
Hindi natin binigyan ng espasyo
55:28.3
yung mga trolls na bugok,
55:30.3
no, para makasira sa ating diskusyon.
55:32.3
I mean, you guys, do your
55:34.3
part, no. Alam nyo naman yung tama.
55:36.3
Yung mga galing tayong mga discussions.
55:38.3
Isa yan sa mga goals itong
55:40.3
ginagawa natin dito sa Facts First, eh, no.
55:42.3
After watching an episode,
55:44.3
you walk away learning more about an issue,
55:46.3
realizing something better
55:50.3
on how to approach things or problems
55:52.3
in our society. Yan ang goal ko
55:54.3
personally, after nyo manood o makinig.
55:56.3
Oo nga, no. Dapat siyata ganit yung ginagawa
55:58.3
natin. Kasi wala naman tayong tinuturo
56:00.3
o pinag-uusapang mali
56:02.3
na dapat gawin natin dito, no. Hindi natin
56:04.3
ginagawa yun dito. Sometimes nagjo-joke tayo,
56:06.3
pero that's a joke. Sarcastic
56:08.3
yan. Pero, seriously,
56:10.3
ang gusto natin dito,
56:12.3
after every episode,
56:14.3
madag sa kaalaman nating lahat,
56:16.3
meron tayong na-realize, and
56:18.3
this should prompt us
56:20.3
into positive action.
56:22.3
Into making our society
56:24.3
much better compared to what
56:26.3
it was siguro five years ago. Ilang naman yan, eh.
56:28.3
Hindi ito nagiging, I'm not trying to be
56:30.3
presumptuous here or messianic. Ang sinasabi ko
56:32.3
lang dito, bago natin,
56:34.3
huwag na nating intayin yung mga politiko natin
56:36.3
na kumbaga gumawa
56:38.3
ng tama para ayusin yung sistema.
56:40.3
Kung dumating yun, maraming
56:42.3
salamat. Pero, we can do
56:48.3
surely, for instance, sa mga conversations
56:50.3
siya sa opisina ngayong Christmas party, diba?
56:52.3
Kunwari, mapag-usapan, kunwari,
56:54.3
yung mga ganyan, diba? Kumbaga,
56:56.3
sulong nyo yung tama, no? You don't
56:58.3
have to lecture people, pero at least
57:02.3
right things out there,
57:04.3
diba? Put it on the table.
57:06.3
Yan ang gawin nyo, diba? Para makatulong
57:08.3
tayo kahit pa paano. And I'm serious
57:10.3
sa sinasabi ko kanina, no? Yung pyramid of journalism
57:12.3
competence. Pwede tayong gumawa ng parang
57:14.3
ganun pattern naman or structure for,
57:16.3
kunwari, for a senator or for a member
57:18.3
of the House of Representatives. O kung
57:20.3
pipili kayo ng presidente, sana
57:22.3
eto yung kanyang, ano,
57:24.3
competencies, no? Yun.
57:26.3
Instead of pushing
57:30.3
in the Constitution, kunwari, ilagay
57:32.3
natin, no? Dapat ang presidente,
57:34.3
Ph.D. holder, dapat lawyer,
57:38.3
Masyado siya magiging restrictive and
57:40.3
undermine yung sinabi ng Atty. Mike. Very undemocratic.
57:44.3
on our part, pwede tayo mag
57:46.3
campaign ng ganun, diba? Sabihin natin,
57:48.3
o, bago kayo pumili ng ganito,
57:50.3
isipin nyo, kaya ba niya ito, diba?
57:52.3
O. Kaya sa akin, hindi nga issue
57:54.3
kasi may nagkocomment dito, o.
57:56.3
Bobo raw yung isang senador
57:58.3
dahil hindi raw maramang mag-English.
58:00.3
Sa akin, alam nyo po yung language is
58:04.3
in particular, English speaking.
58:06.3
Hindi po siya, ano eh, hindi
58:10.3
ng talino o kagalingan
58:12.3
ng isang tao, sa totoo lang, no?
58:14.3
Yung mga kalala nga ako, ang galing mag-English eh,
58:16.3
pero bugok din eh, diba?
58:18.3
O. Kaya mahili mag-English, pero malima
58:20.3
rin naman yung grammar, diba? Pero maganda
58:22.3
yung timbre, diba? My point is,
58:24.3
hindi siya measured eh, ng talino,
58:26.3
sa totoo lang. So,
58:28.3
tanggalin natin yung discussion sa ganun.
58:30.3
Diba? Kung gusto mag-Tagalog o mag-Filipino,
58:32.3
it's actually Filipino,
58:34.3
okay yun, diba? Para mas maraming nakakaintindi,
58:36.3
mas maraming nakakaunawa, at nasagiging
58:38.3
maayos yung flow ng information.
58:40.3
O communication. Ang problema ron,
58:42.3
tama ba yung ginagawa? Yung dapat yung
58:44.3
tinututukan natin, diba? Wala akong
58:46.3
pakialam kung magaling mag-English o hindi magaling mag-English
58:48.3
yung isang senador, for instance. Pero tama ba
58:50.3
yung ginagawa niya? Yun ang sakin.
58:56.3
Pwede rin naman kung kailangan ng IQ test, pero
59:04.3
Bago po tayo magtapos. Teka, dalawa pa lang
59:06.3
pangalan ko rito, hindi ko na
59:08.3
unshow, kaya high display na.
59:12.3
Binabati po natin si
59:14.3
Pei Pin. Sabi niya,
59:16.3
Good morning, Christian. Katatapos lang manood,
59:18.3
makinig habang nagpe-prep ng breakfast at
59:22.3
Paghatid sa mga bata habang matapos
59:24.3
ito. Salamat sa pagbigay ng boses sa mga
59:26.3
nakararaming Pilipino na tunay
59:28.3
na nagmamahal at nagmamarasakit sa ating
59:30.3
bansa. Laks naman.
59:32.3
Kaya, I greet my son.
59:36.3
Tomorrow, December
59:42.3
15th birthday sa'yo,
59:46.3
Galing sa iyong nanay,
59:50.3
Ayan. Team replay daw sila
59:52.3
from Las Vegas. Wow.
59:56.3
Salamat pa mga Josephine, no? Happy birthday
59:58.3
sa inyong anak, si Christian
60:00.3
Santos. Tomorrow,
60:02.3
December 16, 15th
60:04.3
birthday niya. Tapos, si
60:10.3
Pa-birthday greeting naman po sa aking
60:14.3
Emmy Lalaine Reyes.
60:18.3
Birthday niya this coming December
60:20.3
17. We are listening from
60:24.3
I'm a big fan of you.
60:26.3
Salamat naman sa'yo, John. Thank you.
60:28.3
Happy birthday sa iyong fiance,
60:32.3
Reyes. Dito po sa
60:34.3
darating na December
60:38.3
Gusto kong bumisita minsan dyan sa Alberta,
60:42.3
tignan natin kung may pagkakataon, no?
60:46.3
Sa Canada tayo last year eh. Pero hindi natin na
60:48.3
nabisita yung Alberta.
60:50.3
Ayan. I suppose sobrang lamig ngayon dyan, no?
61:06.3
Si Ker na lang. Shoutout po
61:10.3
ng Tarlac High School, batch 83.
61:16.3
anniversary sa Saturday.
61:18.3
Oh, that's tomorrow.
61:20.3
Tarlac High School was the first public high school
61:22.3
in the Philippines. Ah, ganun po ba?
61:30.3
Okay. Nakatsing lang po tayo.
61:32.3
Oh, nga ro. Magandang Alberta, Canada, no?
61:34.3
Ayan. Sige. Sa susunod. Malay niyo.
61:36.3
May pagkakataon tayo makabisita dyan.
61:40.3
Sige. Shoutout naman kay
61:42.3
Pao DJ sa anak niya
61:44.3
na si D'Andre from Daraga, Albay.
61:46.3
Wow. D'Andre ah. Parang D'Andre
61:48.3
Jordan ah. Okay. Shoutout
61:50.3
kay Susan Martir.
61:52.3
Nanonood daw every night. Maraming
61:54.3
salamat naman sayo. Ayan.
61:56.3
Si Francisco Antonio Mabunga.
61:58.3
Happy holidays. Merry Christmas.
62:00.3
Ang greeting ko po talaga ha. Merry Christmas.
62:02.3
Pasensya na kayo. Kasi...
62:06.3
Christ yung sineselebrate natin eh, no?
62:08.3
Huwag naman nating ibahin, no?
62:10.3
Yung iba, kung gusto silang bumati ng happy
62:12.3
holidays sa mga Christian
62:14.3
tsaka Catholic, okay lang po yan.
62:18.3
natin palitan, no? Ilan ka sa akin, no?
62:20.3
Importante po yan.
62:22.3
Hindi naman offensive siguro panag-Greekian
62:24.3
Merry Christmas, no? Ayan.
62:26.3
The same way na hindi man natin pinapalitan
62:28.3
yung okasyon ng ibang mga paniniwala.
62:30.3
Dahil yan ang ano nila eh.
62:32.3
Okasyon nila eh. Diba?
62:34.3
Huwag niyo mga happy holidays yung sa iba.
62:36.3
Yan ang sa akin lang.
62:38.3
Tapos, si Nanette
62:40.3
Esguerra, si Val.
62:42.3
Magkamag-anak ba tayo?
62:44.3
Listening from Virginia.
62:56.3
Abakan niyo nga pala. Meron tayong mga
62:58.3
naka-line up na facts first convos
63:00.3
in the coming days. Ayan.
63:02.3
Abakan niyo. May mga pakulo tayo
63:04.3
bago mag-Christmas break.
63:06.3
Okay? So, maraming maraming
63:08.3
salamat po sa inyong lahat and
63:10.3
salamat sa iyo, Rob C.
63:14.3
Thanks for the truthful journalism.
63:22.3
from Tagkawayan, Quezon.
63:24.3
Ayan. Maraming salamat sa iyo. Merry Christmas din.
63:28.3
Jose. Binabati rin natin. Shout out
63:30.3
sa kanya. Tapos, si George.
63:32.3
Watching from Las Vegas din.
63:40.3
Las Vegas ba yung Sin City?
63:42.3
Ayan. Maganda dyan.
63:46.3
Napunta na tayo yun mga ilang
63:48.3
beses pero never nating sinubukan yung
63:50.3
sugal dyan. Not even a
63:52.3
slot machine. Ayan.
63:54.3
Ikakain ko na lang. Ayan.
63:56.3
Si Pinoy Gentiles.
64:04.3
para tayong troll na binalak na kanina kasi
64:06.3
walang kakwenta-kwenta eh. Nakakabobo
64:08.3
lang eh. Sayang naman ang ating
64:12.3
Villanueva. Shout out. Watching
64:16.3
Si Pinoy Gentiles. Ano?
64:18.3
Taga Davao. Duterte Land.
64:20.3
Kumusta ba dyan sa Davao ngayon?
64:22.3
Malamig ba dyan kahit papano? Dito
64:28.3
Si Roselia Delgado
64:30.3
Kezonian and Athamasian here in the UK.
64:32.3
Wow. Maraming salamat po.
64:34.3
Si Kennedy Santos. Shout out
64:36.3
sir. Abot pa. Okay. Umabot ka.
64:42.3
Watching from Jersey City
64:44.3
sa New Jersey. Felvin Zongalia.
64:46.3
Related ka ba rin sa ano? Yung boxing writer?
64:48.3
Si Ryan Zongalia. Ayan.
64:50.3
Medyo ano. Si Manny
64:52.3
Diaz from Winnipeg. Sa Canada rin.
64:56.3
Monique, bagong sweldo ang mga trolls ngayon.
64:58.3
Sana ho. Pumingi kayo ng
65:00.3
13th month pay kayo mga troll.
65:02.3
Sa kawalang hiyaan nyo. Sana meron kayong 13th
65:04.3
month pay kahit papano. Nasa batas po
65:08.3
dapat generous yung mga boss
65:10.3
nyo. Nagbibigay din ang Christmas bonus.
65:14.3
mapalakay sa pangawalang hiyaan nyo ng isang
65:20.3
Magkabag-anak ba tayo
65:24.3
Ako. Pakitrace na lang kung saan ha.
65:28.3
Si June de Leon. Shoutout from
65:32.3
Bener. Watching from
65:38.3
Si Jervis Manahan. O ba yung reporter?
65:40.3
Ito yung reporter lang ano ah.
65:56.3
Si Aileen Guevara.
66:00.3
nila sa December 19.
66:04.3
Si Connie from Fami Laguna. Maraming
66:08.3
Erwin Cuevo. Watching
66:14.3
Watching from Ireland. I suppose
66:16.3
sobrang lamig na ngayon dyan.
66:18.3
Daming nanonood ngayon sa ibang bansa.
66:20.3
Ito yata yung time slot nyo. Si Sally
66:28.3
from Italy. Si Lorita
66:34.3
sa mga walang kwenta.
66:36.3
Grabe. Sorry. Akala ko.
66:38.3
Lugar yung nakalagay eh.
66:42.3
Velarde. Sorry. From London.
66:46.3
Ver Marquez. Shoutout ulit sa family
66:48.3
niya. Okay. Sige.
66:50.3
Sarcastic Man. Watching
66:54.3
at home. Ayan. Sarcastic
67:00.3
Ayan. Si Nixon Caparaz.
67:02.3
Watching from San Jose, California.
67:06.3
Sige na. May makatatapusin po pa ako.
67:08.3
Pa po ako. Monday. Kita-kita
67:12.3
Kita-kita po tayo Monday.
67:14.3
Sa Wednesday next week, guest naman natin si
67:16.3
Comlec Chairman George Garcia.
67:18.3
Mag-uusapan natin yung pag-disqualify
67:22.3
iba pa mga election-related
67:24.3
issues. Yung nga, ako
67:26.3
unayin dito sa paparating na midterm election sa
67:28.3
2025. That's for Wednesday
67:32.3
Maraming salamat po
67:34.3
sa inyo. And sa uuli din, ako po si
67:36.3
Christian Esguerra sa Team Replay at
67:38.3
saka sa Team Delay. Maraming
67:40.3
maraming salamat po sa inyo. Magandang
67:44.3
great and blessed weekend ahead.
67:52.3
Thank you very much.