* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Good evening po sa inyo lahat.
00:26.0
Ako po si Christian Esguerra and welcome po sa ating episode ngayong gabi, December 20, dito po sa ating Facts First Podcast.
00:33.2
So, five days to go before Christmas. Sana nasa mabuting kalagayan po kayong lahat.
00:38.5
Sit back, not necessarily relax.
00:41.2
Dito po sa panonood at pakikinig nyo dito sa ating live episode ngayong gabi.
00:45.5
Ang pag-uusapan po natin, ito pong may kognayan po sa election.
00:49.0
Baka inisip nyo, bakit pag-uusapan yan? Hindi naman election season nyo yun.
00:52.5
Importante pong pag-uusapan ito.
00:53.9
Hindi lang dahil meron pong development dito lately, kundi ang issues po kasi na election, hindi dapat pinag-uusapan na pag malapit na election.
01:03.1
Kumbaga, ang preparations niyan, dapat pinututukan na natin.
01:06.4
Before you know it, malapit na po yung 2025 midterm elections.
01:11.0
So, ang development po is that, yung smartmatic, as far as I can remember, I remember 2010 pa po sila dito sa atin.
01:18.4
Pero recently, dinisqualify po sila ng commissioner.
01:23.9
To participate in any election-related activity, project, or program.
01:30.0
Bakit kaya? Yan po yung pag-uusapan natin.
01:32.1
Tapos kung meron po kayo mga tanong, i-post nyo po dito sa ating comment section dahil ang makakausap po natin ngayong gabi.
01:38.3
Mismong si Comelec Chairman George Garcia, I'd like to welcome to our program again.
01:43.7
Chairman George, thank you for joining us again dito po sa Facts First.
01:47.7
Maganda gabi, Ex-Sir Christian. Maganda gabi sa ating mga kababayan.
01:50.6
Merry Christmas in advance, Sir.
01:55.2
Yan man lang, sa shirt man lang eh, baby.
01:57.9
May diwa ng Pasko.
01:59.9
Salamat, alam ko busyng-busy kayo pero at least napaunlakan nyo itong ating imbitasyon para dito sa panaya.
02:06.0
Maraming maraming salamat, Sir.
02:07.9
Anytime po, anytime, Sir Christian.
02:09.8
Sumulan natin ito. Bakit po ba dinisqualify itong Smartmatic Incorporated?
02:14.5
Of course, Sir Christian, hindi ako pwedeng mag-go beyond doon sa kung ano yung nakalagay sa aming desisyon.
02:18.7
Kasi una, nasa Supreme Court na yung kaso para sa kaalaman ng ating mga kababayan.
02:22.9
At nung isang araw,
02:23.9
ay nakatanggap kami ng isang resolusyon mula sa ating kagalanggala ng Korte Suprema
02:28.0
na kung saan tayo ay nire-require mag-file ng komento doon sa petisyon na kanilang na-file,
02:33.5
kine-question nila, yung naging desisyon ng Commissioner of Elections.
02:36.6
So, all in all, Sir Christian, we wanted lang to preserve the integrity of the whole electoral process.
02:42.2
Alam nyo kasi napakahirap nung lagi may issue ng bakit ganito, bakit sila na naman, bakit...
02:46.6
So, ang dami kasi na issue ng integrity, hindi naman hindi man na issue ng integrity ng results.
02:53.9
May issue ng integrity nung ating provider, kung kaya naman minarapat ng Commissioner of Elections,
02:59.4
na i-disqualify sila or disallow them to participate in common procurement or procurement sa electoral election matters.
03:08.6
So, yun po yung ginawa ng Commissioner of Elections.
03:10.8
Ngayon po, yung sinasabi nilang wala naman daw sa accusation, allegation, etc., hindi naman daw na-discuss whatsoever,
03:17.6
eh basta po, ihintayin na lang po namin yung tamang time na magko-komento kami, sasaguti namin yan,
03:23.0
at kaya lamang, tatandaan po ng lahat, the Comelec is always, always authorized Sir Christian by the Constitution to perform quasi-legislative function,
03:34.1
quasi-judicial function, and at the same time, purely administrative function.
03:39.4
Eh bahala na po sila yung mismong na-disqualify, kung piliin nila, base sa pagkakagawa ng aming desisyon,
03:45.3
sa palagay nila, ano ang ginamit ng Comelec na kapangyarihan na nakalagay sa ating saligang batas.
03:51.5
So, in short, it's within the powers.
03:53.0
If Comelec to disqualify anybody, in this case, Smartmatic, kasi inisip dito, baka unfair, diba?
03:58.8
Yan ang punto dyan, eh. Wala raw basis.
04:02.1
Well, definitely, inaasahan naman po natin yan ang sasabihin, inaasahan din natin na yan ang magiging content ng petition,
04:09.0
at sana po yung asahan din nila na may pangsagot naman po kami doon sa mga contention at allegation na yan.
04:13.9
Of course, the Comelec is always, will always have the power.
04:17.2
Although, plenary ang kapangyarihan namin, but of course, limited naman siya.
04:20.6
Noong kung ano yung nakarapatan na nakalagay sa ating saligang batas, yung tinatawag na Bill of Rights,
04:26.1
ang question, did we observe due process? Did we give them the opportunity to be heard?
04:31.5
So, sa aming palagay naman po, nasatisfy namin yung requirements ng due process.
04:35.6
Yung inisip ko lang po dito, sabi nyo, ang kinikwestiyon hindi naman yung result, no?
04:41.3
In particular, yung election na pinatakbo nyo most recently, 2022.
04:46.0
Ang binabanggit nyo, ang mga issues na nire-raise before ay doon sa provider.
04:51.8
Parang help me understand that. Kung wala nagtatanong doon sa resulta, kung hindi naman questionable yun,
04:56.8
tapos may tanong sa provider, then why remove the provider kung tama naman yung resulta?
05:02.0
Alam tama po yun, Sir Christian. Kaya nga po hindi rin ako makapag-discuss talaga ng sobrang malalim doon,
05:07.7
na pasensya na, sapagkat siyempre dahil nga sa nabigyan na kami ng notice na may petition na sa Korte Suprema,
05:13.5
pata-tali na tayo doon sa issue ng subjudice.
05:16.0
Hindi ko po masabi sa iyo na sana mabasa na lang yung buong resolusyon ng ating mga kababayan.
05:21.4
Pero tama pong issue yun. Kung wala naman palang question sa integridad ng results,
05:26.7
tama naman pala yung results, bakit naman apektado yung mismong provider?
05:31.9
Alam nyo po, may mas malawak po kasi. Integrity of the results versus integrity of the provider.
05:37.5
Yan po yung naglaban na issue dyan sa bagay na iyan.
05:40.5
Again, ating po kinoconfirm na wala pong dahilan.
05:46.0
Issue o question sa results since 2010. Yan po ang pinapanindigan ng Commission on Election.
05:52.5
Siguro nga, baka nga po makikihintay nyo po yung ating magiging kasagutan.
05:57.7
At yan naman po, isang pung-araw lamang ang binigay sa atin ng Korte Suprema na sumagot doon sa petition.
06:03.2
At yung po papaliwanag namin na mas malawak, Sir Christian.
06:05.6
At siguro, sa susunod yung pagtatanghal, pagka tayo nakasagot na, ay tsaka po natin ipapaliwanag ng malawak yung tanungan na yan.
06:13.5
I understand, Sir. Ayoko naman magpunta roon.
06:16.0
Sa karagatan ng subjudice.
06:18.7
Pero ito, nabanggit na naman ito sa statement.
06:22.1
Tsaka, I think this was mentioned, correct me if I'm wrong, doon sa mismong resolution.
06:25.6
Ang reason ay yung issue na ibinato laban sa dating Comelec chairman, si Andres Bautista.
06:33.7
Tama po ba yung bribery case?
06:35.8
Isa po yung issue na naisama at nalagay po sa desisyon ng Commission and Bank.
06:46.0
Yan po naman ay nagkaroon din ng mismong, kasama rin po yan, doon sa ilan sa mga petisyon na subsequently finaim after the main petition.
06:55.7
So, hindi po yan lihim na issue o isang issue na hindi po tinalakay o tinatalakay.
07:02.9
Tama ba yung pagkaintindi ko dyan?
07:04.7
Kasi nung binabasa ko yung sagutan nyo, yung balikan before this Supreme Court order for you to respond within 10 days.
07:13.2
Kumbaga nabahiran ang smartmatic.
07:16.0
Partly because of that issue na kinakasangkutan di umano ni former chairman George Garcia.
07:22.8
Yung ibang issue niya nabahiran and it doesn't matter kung proven na yan or merong case na na-file formally.
07:29.6
Sir Christian, since again, sabi nyo nga po ay nakita nyo at nabasa nyo yun sa mismong katawan,
07:36.4
yung desisyon na aming po nailabas, then kung pwede, bayaan na lang muna natin yung bagay na yan.
07:43.1
Alam nyo talaga, mainit itong issue na ito.
07:46.0
Ayaw natin madagdag pa o makakuha pa ng kadahilanan upang madagdagaan yung mismo magiging contention o aligasyon doon sa desisyon.
07:54.4
But again, I would like to confirm, yung mga binanggit po ninyo ay kasama naman doon sa nakalagay doon sa ating desisyon.
08:01.7
At yun ang kumapaloob, again, sa kabuuan ng issue ng integridad.
08:07.2
Okay. Ito naman po, baka rin kasi ang tingin naman ng iba dahil dinisqualify nyo yung smartmatic,
08:13.9
maidikit naman nila doon sa mismo integrity.
08:16.0
22 elections. Alam naman natin na marami pa rin po yung hindi matanggap yung resulta noon.
08:22.5
Given this disqualification of smartmatic, can you say now na walang bahid ng pandaraya whatsoever yung gawin na natin yung presidential at vice-presidential elections?
08:35.1
100% po ako sure, Sir Christian. At ako po, sabi nyo nga ba, facts first.
08:40.2
Ako po hindi papayag na magkakaroon ng mga ganong klaseng problema.
08:43.1
Una po, ang NAMFREL mismo, ang PPCRV ay nag-certify doon sa accuracy ng result.
08:48.7
99.9% nga po ang accuracy ng results.
08:52.0
Hindi lamang po sabi ng PPCRV, kung hindi po doon sa random manual audit na mismo pinaprescribe ng ating batas,
08:58.7
ay nag-countercheck po sa mismo mga balota na original at ito po binilang,
09:03.2
kinountercheck doon sa na-transmit na results sa election letters na na-print at wala pong kadudaduda.
09:07.9
Tumagma po 100% or 99.9%. 93% pa nga po yun eh.
09:13.1
99.93% ang accuracy. So doon pa lamang po, hindi na po dapat pagdudahan pa yung results.
09:19.9
Again, magkaiba po yung kadahilanan ng aming pagkakadisqualify doon sa naturang kumpanya
09:24.9
versus doon po sa tinatawag na integridad ng results when it comes to sino ba talaga ang tamang nanalo
09:32.1
at the same time, tama ba yung naproklama ng commission election at ng ating kongreso.
09:37.3
Okay. Sir, ito naman, ito na tanong ko po, procedural naman.
09:41.5
So merong pending case.
09:43.1
May petition ang Smartmatic laban doon sa disqualification decision ng Komelec.
09:50.3
Pero in the meantime, di ba tuloy yung bidding? Yung first bidding nyo, failed. Tama po ba?
09:55.8
Tama po. Nag-fail po yung unang bidding sapagkat, well, tatlo po ang bumili ng bidding documents.
10:02.1
Subalit, isa lang po ang nag-file at umabot na mag-file noong December 14, kung di tayo nagkakamali,
10:07.6
ay nag-file po isa lamang. Subalit, noong tinitinan po yung mga dokumento,
10:12.8
ay may nakita po yung ating Special Bidding Awards Committee na defects doon sa mismong mga dokumento na kanilang naisumite.
10:22.2
Na sa kanilang palagay, base sa report po nila sa amin sa NBank,
10:25.5
ay major defects na hindi pa pwedeng palagpasin o ipagpagbahala na lamang.
10:31.4
Kung kaya ang kanila po, base sa requirement din ng ating batas sa procurement,
10:35.9
ay kanila po itong dinisqualify o dineclare na ineligible.
10:39.2
At dahil po dyan, dahil pagkakadeclare na ineligible,
10:42.8
magkakaroon po ng failure of bidding at magkakaroon po ng second round ng bidding.
10:46.9
Base po sa report nila, bukas daw po magkakaroon ng another pre-bid conference
10:50.5
at maaari daw po mga January 4, ang submission muli ng palibagong bids para po sa ating automated election ng 2025.
11:01.9
Okay, ito na mo po sir, noong procedure.
11:03.8
Paano kung makapili na kayo ng bagong provider nitong automated elections dito sa 2025?
11:09.2
Tapos bigla mag-decision yung Supreme Court na,
11:11.3
hindi, dapat kasali pa rin yung smartmatic. Paano po yan?
11:15.2
Well, una po, ayaw ko muna sagutin yan sir Christian dahil napaka-presumptuous.
11:19.6
But again, I would like to give this commitment, the Comiric will always abide and respect by the decision of the Honorable Supreme Court.
11:27.5
Again, lagi po natin sinasabi, talaga namang may recourse ang isang party na hindi nakontento sa naging desisyon ng isang ahensya tulad ng Comiric,
11:35.9
lalong-lalo na sa ating Korte Suprema and being the final court of the last resort.
11:40.5
And the arbiter, the final arbiter of issues like this, then the Comiric as a body under or subordinate to the Supreme Court must always, always abide and follow the Supreme Court.
11:52.6
Again, yung pronouncing po kasi ng Supreme Court ay batas, base po sa ating umiiral na jurisprudence.
11:58.3
Okay, sige sir, puntahan natin yung 2025 elections, midterm, tapos syempre 2028.
12:04.1
Pag-usapan natin, ano ba yung hinahanap nyo dito sa bagong provider na hinahanap nyo?
12:09.4
Kasi maraming mga questions regarding transparency, especially in 2022 elections.
12:14.9
Ano ba improvements na nire-require nyo ngayon na gusto nyo makita?
12:18.7
Pinakailangan kasi maalaman ng mga butante na yung kanyang balota na kanyang na-accomplish, ay yun yung mismong pinasok niya at yun yung mismong binilang ng mismong makina.
12:27.9
Hindi lang sapat na mayroong resibo.
12:30.5
Kasi ang sasabihin ng iba, oo nga, may resibo nga, how sure are we na yung mismong balota na ipinasok ko, yun ang mismong binilang ng makina.
12:39.4
E yung resibo maaaring hindi magtugma doon sa balota ng binilang na.
12:44.4
So yun po, isang bagay yun na laging since 2010 issue at problema natin.
12:48.7
Una po, nire-require natin sa ating terms of reference o ika nga, a wish list na gusto natin makita sa mga bagong makina natin.
12:55.7
Again, Sir Christian, sinet aside na po natin yung 97,000 machines na meron ng Comelec.
13:01.7
Yung po ay binili ng Comelec noong 2016.
13:05.3
Binili po, nag-option to purchase ang Comelec.
13:07.9
So yung po yung ginamit natin na 16, 19, 22.
13:10.9
So tatlong election na natin ginagamit.
13:13.0
Binaliwala na po natin sapagkat talaga naman pong unusable na at magiging problematic na kapag ginamit pa natin sa 2022 election.
13:20.7
So minarapat natin na magawa ng bagong terms of reference.
13:23.7
Kinonsult po natin ang lahat.
13:25.5
Lahat po ng mga citizens' arms, kinonsult natin kaya po nagbigay sila ng kanilang mga suggestion at nalagay po lahat yun sa terms of reference.
13:32.2
Halimbawa, minarapat natin, Sir Christian, na meron 13-inch screen dapat.
13:39.0
Number two, ibig sabihin bakit may 13-inch screen?
13:42.1
Bakit ganun kalaki?
13:44.0
Eh kasi para makita ng butante, pag pinasok niya yung kanyang balota, siya lang pe pwede.
13:48.2
Alam niyo rin, kahit sa cellphone may feature na pwede makita, ikaw lang pwede makakita yung image na nandun sa loob ng screen.
13:54.6
Eh papakita po ng mismo screen yung balot image, image, balot image ng balota na kanyang ipinasok.
14:02.1
Yung front at saka yung back, ipapakita po sa kanya.
14:04.6
At the same time, maglalabas pa rin po ang makina ng receipts.
14:08.7
Number two, yung pong bilis ng pagpasok o yung pag-scan.
14:12.8
Scanner po kasi ang machine eh.
14:14.6
Ang pag-scan po, dapat 200 millimeters per second.
14:18.2
Dati po kasi 70 millimeters per second lang.
14:20.7
Ito, ginawa po natin 200 millimeters per second.
14:24.8
Number three po, may automatic correction po siya.
14:27.5
Pagka dati-dati, pag nagkamali yung pagpasok, tinatanggal ulit natin.
14:31.4
Misan eh, nakikipagbulo ka pa doon sa machine para lang matanggal.
14:35.8
Automatically, yung machine will have to correct.
14:37.9
The, the, yung pagpasok ng balota.
14:42.9
Number three, number four, yung pong balota na pwedeng gamitin, Sir Christian,
14:47.7
dati po kasi, ang kapal-kapal.
14:50.1
Kasi bakit? Dahil sine-shade eh.
14:52.1
And therefore, kinakailangan, hindi siya babakat sa likod.
14:54.8
Di po ba? E napakahaba ng balota.
14:56.9
Ito po, ang feature ng ating makina na ito ay,
14:60.0
depende sa mismo manufacturer, pwedeng 80 lang.
15:03.8
GSM na tinatawag, mas mura po yun.
15:06.3
Pagkatapos, pwedeng ang gamitin.
15:08.9
Kasi may problema pa tayo sa 50% shading eh.
15:11.3
Pero pwede po yung tinatatak na lang, yung parang sa bingo.
15:13.9
Kung ang iba'y nakapaglaro na ng bingo, so parang tinatatak.
15:16.8
But depende po yan sa manufacturer.
15:18.8
Nasa sa kanila po yan.
15:19.7
Dahil sila lamang po, naka-ano po kasi,
15:21.9
naka-package yung mismong kontrata.
15:24.1
Hindi lamang yung makina, o hindi yung balota,
15:26.8
na ipiprint sa NPO, kasama na po ang TEN,
15:29.8
kasama na po ang lahat ng testing, at saka lahat ng source code review.
15:32.9
Ang pinaka-importanting feature, among other things po,
15:36.3
ang pinaka-importanting feature,
15:37.9
Sir Christian, is yung makina ay mag-send to all.
15:43.0
Mag-send po yan sa lahat.
15:44.4
Anong ibig sabihin?
15:45.5
Dati-dati po, meron tayong transparency server,
15:47.7
Sir Christian, naabutan mo yan.
15:49.2
Either pumunta ka nun dati dyan sa may UN,
15:51.9
o kaya pumunta tayo sa may UST,
15:53.6
meron pong transparency server,
15:54.8
na kung saan doon nalang kumukuha ng results.
15:57.3
Ngayon po, hindi.
15:58.5
Yung pong makina will have to transmit results sa PPCRB,
16:01.5
sa NAMFREL, sa KBP, sa majority party, minority party,
16:07.9
board of canvasser, sa Congress, at saka at the same time,
16:11.9
sa ating pong city or municipal board of canvassing.
16:15.5
At siyang po magpo-provide yan, Sir Christian, kami po, ang COMELEC.
16:18.6
Ang magbabaya din ng data center, ang COMELEC din.
16:21.6
Para makita natin pare-parehas yung ipinapadalang results
16:25.0
sa bawat presinto, sa lahat ng bodies na yan.
16:28.3
At ang pinaka-importante rin, Sir Christian,
16:31.1
pagkatapos ang makina ay makapag-sumatotal,
16:34.7
makapag-print ng election returns,
16:36.5
makapag-transmit ng results,
16:37.7
makapag-transmit ng results,
16:37.9
sa bayan at sa lahat ng binanggit ko, Sir Christian,
16:41.2
yung pong lahat ng imahe ng balota na naipasok maghapon
16:44.9
at binilang ng makina, ipapakita po namin sa lahat po
16:48.4
ng ating mga watchers o kung sino bang present sa presinto
16:51.5
and they can take picture, balot images back and forth
16:55.1
so that kung ako yung watcher ni Mayor,
16:57.3
nakapag-picture ako, bibilangin ko,
16:59.2
o kahit hindi ko mapicturean,
17:00.5
bibilangin ko ang boto ni Mayor manually,
17:02.9
20 seconds each, ipapakita natin ang balot images
17:06.1
ng lahat ng pumasok na yan.
17:07.6
Hindi naman po ma-identify
17:08.9
sapagkat pag pinilas na yung balota,
17:11.6
yung mismong stub,
17:12.7
hindi nyo na po alam kung kanina yung balota na yan.
17:14.9
Yan po yung manual count na tinatawag natin doon.
17:19.6
Pero, hindi pa rin natin aalisin po, Sir Christian,
17:22.6
yung tinatawag po natin na random manual audit.
17:25.4
At the same time, ito po suggestion ng NAMFRL,
17:29.2
Yung mismo mga resibo,
17:30.7
babarilin yung QR code
17:32.0
upang malamang kung yung sumatotal
17:34.4
ng nabarel sa QR code na balota
17:37.6
Diba, doon sa na-print,
17:40.6
at nakakita ng lahat ng watchers.
17:42.8
At napakadami pa pong feature, Sir Christian.
17:47.4
Kung matutuloy lahat yan,
17:48.8
mas transparent yan.
17:50.2
Ang inisip ko lang,
17:50.7
hindi ba mas tatagal ang proseso
17:52.3
pagkatapos ng botohan?
17:54.6
Sabi nyo, papakita yan
17:55.7
lahat ng balot images
17:56.8
sa lahat ng mga watchers?
17:58.6
At least po, Sir Christian,
18:00.8
pag nakita po yan by that time,
18:02.8
pag naipakita namin,
18:03.8
nakapag-transmit na po
18:04.7
ng result, Sir Christian.
18:06.2
Magmula sa presinto,
18:07.6
at nakapag-print na
18:08.8
ng election return.
18:10.2
talagang for public consumption na lang,
18:12.2
for transparency sake na lang po ito.
18:14.3
Ngayon, pwede pong gamitin
18:15.2
kung sa palagay nila,
18:16.0
hindi tumutugma yung pagkakabilang nila
18:18.0
o yung pagkakapicture,
18:19.3
yan po ang pwedeng gawin ba siyan
18:22.1
ang pagkakambas ng result
18:23.7
sa bayan, sa city hall,
18:26.6
o kahit sa National Board of Canvassing.
18:29.1
Siyempre, ang pag-iingatan din dyan,
18:30.6
yung manipulation ng images.
18:32.6
pag may nagpicture,
18:33.4
pwedeng i-edit dyan, ano?
18:34.4
Tapos, yung post sa social media.
18:36.5
Hindi, I mean yung nagpicture.
18:38.3
Pwede i-add dyan na si post sa Facebook,
18:40.2
sabihin, o may dayaan yung palawala.
18:41.6
Diba, pwede mong i-add yun.
18:42.9
At saka, napakahira po talaga
18:44.3
dahil siyempre po, picture yun.
18:45.8
Kung nakakita na po kayo, Sir Christian,
18:47.8
yung mismong ballot image,
18:49.2
kumbaga sa Kodak,
18:50.9
talagang kitang-kitang yung picture
18:52.6
ng mismong imahe.
18:54.0
So, kahit na parang
18:54.7
paano mo i-erase yun,
18:56.1
mukhang mahalat at malalaman.
18:58.1
Ang kagandahan po dito, Sir Christian,
19:00.0
ay hindi lang po siya
19:01.5
ang nagpicture nun.
19:02.7
Madami po sa mga watchers doon
19:05.2
ang nakapag-picture
19:06.0
ng mismong ballot.
19:07.9
pag-iisipan natin,
19:09.2
papayagan pa natin,
19:10.3
pati yung mismo mga kandidato,
19:11.8
kumuha ng ballot image.
19:13.5
pwede mag-request sa amin.
19:14.9
Basta bayaran nila yung administrative fee
19:16.4
para makompare nila yung results mismo.
19:18.4
Dahil wala naman po tayo
19:20.6
gusto natin magsimula tayo na maayos
19:22.7
para sa mga bagong makina natin.
19:24.5
And take note, Sir Christian,
19:26.1
ito po ay nakalist lamang.
19:28.7
Hindi po natin ito bibilin.
19:33.3
Again, naka-bundle po.
19:35.8
pati transmission,
19:36.9
nasa isang provider lang po
19:39.4
ang nagpo-provide.
19:41.0
In-unbundle natin ang transmission.
19:44.5
kung si Sir Christian
19:46.0
ang nakakuha ng kontrata
19:47.4
para sa mismong hardware
19:52.7
pwede iba po yung mga kontrata
19:55.0
doon sa transmission ng results
19:56.7
para po hindi sa...
19:57.7
So that the comic will be the one
20:04.0
hindi kung sino-sino.
20:06.4
So, paano maiiwasan dito
20:08.2
isa sa mga issues na na-raise
20:11.3
ang question basically, ano?
20:13.2
Tsaka ibang nagtatanong
20:14.2
ordinary Filipinos,
20:15.3
masyadong mabilis.
20:16.2
I mean, ano yung improvements pa dyan?
20:18.3
Ay, yung po talagang mabilis
20:19.5
sapagkat alam nyo po kasi
20:21.7
lalo't lalo na po, Sir Christian,
20:23.0
mga makinang ganyan.
20:24.9
mas lalo po kayo magduda.
20:26.4
Pagka po mabilis,
20:27.3
sapagkat nakita na po kasi
20:28.9
alam na alam na po
20:29.8
ng mga IT experts namin,
20:32.3
magagaling na po sila.
20:33.1
Alam na po yung naging problema.
20:34.4
Yung 7-hour glitch before,
20:36.3
kung bakit mabagal.
20:38.2
kung paano pwede mapabilis.
20:40.3
kung pwede mabilis,
20:41.4
eh binamaniobra ang results.
20:43.0
Pagka po mabagal,
20:43.9
yan po naman makayang
20:44.7
maniobra yung results.
20:45.6
Pagka po mabilis,
20:47.1
lalo po totoo yung results.
20:49.1
yung sinasabing man in the middle
20:52.0
paano po magkakaroon
20:52.8
ng mga in the middle
20:54.3
kung pwede mong mabilang yung balota,
20:57.4
may kopya ka palang ER,
21:01.4
may kopya pa yung mga citizens' arm,
21:03.4
majority party, minority party,
21:05.5
eh magwawala po ang lahat ng yan.
21:07.0
So yun na po yung counter-check
21:09.1
Ito po yung enhancement
21:10.2
ng mga dating wala
21:11.6
na ngayon ay meron.
21:13.6
Ayun, ako yata yung naghang.
21:15.7
Nawala ba ako o kayo?
21:18.2
Ako yata yung nawala.
21:19.3
Ako yata yung nawala eh.
21:21.5
Bakit ulit nga po
21:22.4
yung huling binanggit nyo?
21:23.4
Yung lahat ng may kopya,
21:25.8
Lahat po yung may kopya eh.
21:27.2
Yan po yung talagang
21:28.0
personally in-insist po na
21:31.6
sapagkat para hindi pa pwede
21:33.2
sa isa lang nang gagaling
21:34.8
doon sa transparency server
21:38.1
eh pwede i-compare
21:39.0
kung ako yung mismo kong kandidato,
21:40.8
magpapawatcher ako doon
21:42.9
magpapawatcher ako doon
21:45.9
para makita ko yung
21:46.8
bang boto ko sa 1A
21:48.0
ng barangay na ito.
21:49.5
Parehas doon sa lahat ng yan.
21:51.2
Parehas ba sa election returns
21:53.2
Parehas ba doon sa report
21:54.8
na nakakita ng ballot images?
21:57.6
may counter-checking.
21:58.6
Diyan po yung kinakailangan
22:01.4
Sir Christian kasi,
22:02.4
with all due respect,
22:03.8
nung practitioner ko,
22:04.6
gusto ko rin talaga yun eh,
22:05.9
yung tinatawag na hybrid,
22:07.9
yung gusto nilang hybrid,
22:09.0
yung bibilangin yung balota
22:11.6
tsaka mauhulog sa machine.
22:13.9
kayo na po ang magtingin.
22:15.1
Yung mas 3 lang araw po
22:17.1
base po sa time and motion study
22:19.6
na kasama ang Senado
22:20.8
nung ginawa po yun.
22:23.3
bibilangin isa-isa,
22:25.1
ang daming kandidato,
22:25.9
so hahanapin pa ng teacher
22:27.4
alin ang may shade,
22:28.3
hahanapin pa ng teacher
22:29.2
kung dalawang na shade,
22:30.5
lalo sa party list.
22:31.9
ang party list na kandidato
22:34.4
ay 170 halimbawa,
22:36.0
iisa-isa yung teacher
22:36.9
kung saan yung nakashade.
22:38.7
E bago po makita yun,
22:39.7
isang balota pa lang po yun.
22:40.9
Yung po sana yung ma-realize
22:42.9
na ang purpose po
22:45.0
pabilisin ang proseso.
22:46.7
Pag po ang automation
22:49.0
eh magbilang na lang po tayo talaga,
22:50.6
huwag na lang po tayo mag-automate.
22:51.9
Bilangin na lang natin
22:55.0
Parang Manila paper
22:56.0
noong unang panahon, no?
22:57.3
ang problema naman noong panahon na yun,
22:58.7
dagdag-bawas, diba?
23:03.5
yung sinasabi po,
23:04.4
kasi isa pa po maganda dito ngayon,
23:06.5
isa sa mga features
23:07.3
din na nalagay natin,
23:10.7
pagka ikaw ay nagpadala,
23:12.6
hindi lang makikita doon
23:14.6
sa screen na malaki
23:15.7
na successful yung transmission,
23:19.8
magbabalik yung mismo
23:20.9
nakatanggap na server
23:24.2
na natanggap na niya
23:25.3
yung mismong results.
23:31.4
tsaka based sa mga sinabi nyo,
23:33.3
magandang mga improvements po yan
23:37.0
yung provider dapat,
23:38.9
yung mapaprovide na ng technology
23:40.4
can provide everything
23:41.7
na nire-require nyo.
23:43.2
Ang sabi po natin,
23:44.6
nakalagay sa TOR,
23:45.6
dapat yung provider
23:50.2
ay laway-laway lang,
23:55.9
Hindi siya may control ng presyo,
23:57.2
kinuha-kuha lang niya.
23:58.2
Meron ganun po eh.
23:59.3
Ang tawag po doon,
24:01.1
pinagsama-sama lang.
24:02.3
Dapat po provider,
24:03.2
mismo manufacturer.
24:04.5
Para sa gamot lang din yan.
24:06.2
Pagka ikaw ay dumirejo
24:09.5
Kesa kung dadaan-daan
24:10.6
sa mga kung sino-sino,
24:11.6
kung dadaan sa middlemen,
24:13.2
na magmamahal ito po,
24:15.7
makustomize mismo
24:16.9
para sa ating bansa,
24:18.9
para sa commission of elections,
24:20.9
yung mismong machine
24:23.9
yung pagbosisi nyo
24:24.9
doon sa background
24:27.9
magsasalit doon sa bidding,
24:30.7
Kasi pwedeng they can provide everything,
24:33.5
meron silang blemishes,
24:35.9
in previous elections,
24:39.2
kita nyo naman po,
24:41.0
eh kung minamano yung ubra pala
24:42.5
ng Comelag ang bidding,
24:44.2
May isang nag-participate,
24:45.7
kinol na kaagad namin yun.
24:47.3
O kaya ang ginawa
24:47.9
ng Bidson Awards Committee,
24:49.0
dinisregard na na yung mga ibang
24:53.7
Pero hindi po ganyan.
24:55.1
Kinakailangan maging tapat po tayo.
24:56.5
Pera po ito ng sambayanan
24:57.6
at gusto nating ayusin.
24:59.2
Gusto nating magkaroon ng legacy
25:00.7
na magiging basihan na ngayon
25:02.6
sa mga susunod na election.
25:04.1
Ginawa nga po natin
25:07.1
So magiging basihan na po yan
25:10.0
yung mga sinasabi,
25:11.1
mga issues na ganyan,
25:12.0
lahat naman po yan
25:12.7
lalabas during the bidding process.
25:15.1
At yung mga pinapasabit
25:17.1
ay magsisigurado naman
25:18.2
na sila ay of highest integrity.
25:20.6
At the same time,
25:21.2
may magandang pangalan din
25:24.2
Ito nga pala sir,
25:25.1
yung 97,000 VCMs,
25:29.4
Tapos yung susunod na
25:34.7
I think, of course,
25:35.4
yun naman ang logical
25:36.0
dahil nagbabago ang technology.
25:38.0
Pero ano mangyayari
25:38.7
dun sa 97,000 VCMs po?
25:42.6
tingnan nyo po mula
25:44.5
bakit nga ba bumibili
25:45.7
o dapat lease lang?
25:47.9
pag lease lamang,
25:48.7
ay nagbabago technology.
25:50.2
yung cellphone every six months,
25:51.3
bago na naman ang pangalan,
25:52.3
bago na naman ang number.
25:56.8
pwedeng mabago lagi,
26:00.6
Pagka po kasi tayo bumili
26:04.0
i-warehouse po natin,
26:07.0
i-maintain po natin,
26:08.5
Yung natipid natin
26:09.7
dun sa option to purchase,
26:11.7
eh mas mahal pa po
26:13.9
ay bumili ng makina.
26:15.4
Kaya talagang no choice tayo.
26:16.4
But to lease lang the machine.
26:17.5
Although, kahit paano,
26:18.9
medyo mataas ng konti.
26:20.2
Kapagka nag-release ka lamang.
26:22.0
hindi kumpara dun sa bumili ka.
26:24.3
anong gagawin natin
26:26.7
Inooffer nga po namin.
26:27.8
Baka nga po gusto po
26:29.5
Baka po gusto ng PRC.
26:31.9
kung sino po yung pwedeng gumamit,
26:33.5
ang pan-checkman lang ng papel.
26:35.3
Ay willing po kaming i-donate
26:36.6
at makipag-usap sa kanila.
26:37.8
Kasi sayang naman po.
26:39.1
Kasi alam nyo po,
26:40.4
ang nakalagyan na doon po sa
26:41.8
warehouse ng Commercy
26:44.1
ay hindi lamang po
26:47.5
natatandaan nyo po,
26:48.1
meron tayong Picos Machines
26:49.5
na binili rin po ng Commerc.
26:52.5
80,000 po yung plus 97,000.
26:55.5
Napakalaki pong espasyo
26:56.8
ang nakakain ngayon doon
26:58.4
na hindi kami makapag-store
26:59.8
sapagkat naan doon
27:00.9
yung mga makinang yan.
27:03.2
Gusto po namin ma-dispose
27:04.7
yung mga makinang na yan.
27:07.2
sa baka naman may
27:08.0
ma-re-reprogram nila,
27:09.5
magagawa nila ng paraan
27:10.5
na kahit pan-checkman lang
27:13.4
Sir, punta naman tayo din
27:14.5
sa voting overseas.
27:16.7
Meron ba kayong programa
27:18.0
or parang pinaplano
27:19.2
para mapadali naman
27:21.5
sa mga OFWs po natin.
27:25.1
ng mga kababayan natin
27:26.1
abroad at yung mga pupunta
27:27.8
o yung may mga kababayan
27:32.1
itutuloy ng Commerc
27:41.9
nagagamitin sa 2025.
27:44.3
Ang susunod po namin
27:45.7
ay yung program na
27:50.7
I-implement na po namin
27:51.7
ang internet voting
27:53.7
na 2025 elections.
27:57.8
dalawang modes lang po tayo
27:59.0
abroad, Sir Christian.
28:03.2
in-person voting.
28:05.3
yung dalawang modes na yan,
28:06.4
yung pinapadala mo
28:08.0
na may namang balota,
28:09.5
hindi po binabalik
28:10.2
ng mga kababayan natin
28:11.1
for whatever reason.
28:12.9
pupunta sila sa embahada,
28:14.9
may isipin mo kung nasa QC ka,
28:16.2
pupunta ka sa Pasay
28:18.2
Mukhang hindi na po talaga
28:21.0
noong 2022 election,
28:25.0
ang ating botante.
28:28.6
kawalang disinterested
28:30.8
ang ating mga kababayan
28:31.9
with all due respect
28:34.3
mga 12-13 million
28:35.3
silang nasa abroad
28:41.4
using the two modes,
28:43.2
o kaya yung by mail,
28:45.2
depende sa option
28:47.8
1.6 million lang po
28:54.9
Highest in the history
28:56.6
of overseas voting pa yun.
29:02.9
Kalahating billion,
29:04.8
Bakit kalahating billion?
29:07.6
dinadala mo yung makina doon,
29:10.0
reverse logistics,
29:13.3
Tapos yung mga ambassadors,
29:14.9
nagdadala ng mga results
29:18.6
naka-internet ka,
29:19.9
isipin nyo po yung mga
29:23.9
ay dumaong sa isang pier,
29:25.0
sa palagay nyo ba po
29:25.6
pupunta sa embahada
29:26.4
para lang bumoto?
29:28.0
mamamasyal na lang,
29:28.8
mamimili ng pasalubong
29:32.8
naka-cellphone sila,
29:35.7
doon na lang sila bumoboto.
29:41.6
Ang labing dalawa
29:44.6
nag-demo po sa Comilac
29:46.0
at pinakita sa amin,
29:49.2
dahil may biometrics
29:52.2
kung ikaw talaga yun eh.
29:53.5
E tingnan nyo po,
29:58.8
Pinagkakatiwalaan nga natin.
30:00.8
Sigurado po ba tayo
30:01.8
na ang bumoboto talaga doon
30:03.0
ay mga kababayan natin?
30:04.5
yung sinusino lang
30:05.9
na pinapadala yung balota
30:09.2
So medyo may problema
30:12.5
And ang hope po natin
30:14.1
pag yan ay patuloy din natin,
30:19.3
baka biglang mag-4 million,
30:20.7
eh hanggang 5 million
30:23.7
abroad na magpaparehistro.
30:25.8
So may paraan to ascertain
30:28.7
let's say using cellphone,
30:30.5
siya talaga gagamitin
30:31.7
yung biometrics technology?
30:35.7
magdibang mukha mo?
30:37.1
Yes, Sir Christian.
30:37.9
May pre-registration.
30:38.9
Natatandaan nyo po
30:39.6
kahit yung sa local
30:40.3
absentee voting natin
30:47.6
nagpapapre-register
30:50.3
papapre-register din po
30:51.4
tayo for several months
30:53.8
tayo magpapapre-register
30:54.9
upang magparehistro
30:56.7
sila at makuha natin
30:58.3
mismo na gagamitin
30:59.3
ng ating mga kababayan.
31:02.9
Sir, pasensya na kayo.
31:04.3
Binabasok yung mga
31:06.6
Marami pa rin yung
31:10.4
dun sa mga binabanggit nyo
31:11.9
at saka ng comelik.
31:19.4
sabi ko nga po sa kanila,
31:21.8
ang Commission of Elections.
31:24.4
pag mamalaki naman natin,
31:25.9
hindi nyo po napansin
31:26.7
yung mga na-previous,
31:29.2
lagi po ako nasa comelik din
31:30.4
dahil yun po ang practice ko.
31:31.9
Yung mga previous
31:34.8
bigla na lang tayong
31:36.8
tsaka lang natin alaman.
31:39.6
pinagpa-plaluhan pa lang namin,
31:40.8
dinidiscuss na natin
31:41.6
yung procurement,
31:42.2
dinidiscuss na natin
31:43.0
ang lahat ng bagay.
31:44.1
Yung terms of reference po
31:45.3
patungkol sa kung anong
31:47.4
Four months na po namin
31:49.0
na lalagay sa aming website.
31:51.1
Yung para sa comment,
31:52.1
para sa makita ng lahat.
31:53.6
Ibig kong sabihin po,
31:54.8
kahit naman po paano,
31:57.5
na maging transparent
31:59.4
Doon po sa mga issues,
32:00.3
sa mga nagdududa,
32:01.1
syempre naman po,
32:02.6
hindi naman po natin
32:03.3
talaga mapipigilan yun
32:04.3
at talagang nire-respeto natin
32:05.9
yung kanilang opinion.
32:07.3
But at the same time,
32:09.4
ang amin na lang po
32:12.9
yung evidence ko na lang po
32:14.8
yung mismong results,
32:16.2
yung mismong data,
32:17.2
yung mismong evidence
32:19.1
that which hindi lang
32:21.6
documentary evidence.
32:24.0
Dito kasi may ano,
32:28.2
gusto mag-face-off daw
32:33.0
Ano bang sagot nyo dyan?
32:35.6
nag-ano na po tayo dyan,
32:37.5
nasinabi na nga po natin,
32:38.7
kung gusto nga nila,
32:40.3
Pumili sila ng mga balota
32:41.6
sa kahit na anong parte
32:45.2
Pwede po natin bilangin
32:46.0
sa harapan ng mamamayan
32:47.8
pinili nilang balot box,
32:49.7
pag binilang yung balota,
32:52.4
o hindi tutugma sa results
32:54.0
ng mismo na transmit
32:59.7
Yun po yung ating challenge,
33:00.7
yung po yung sinasabi natin
33:01.5
kahit nung naghiling po,
33:02.8
sinabi po natin yun.
33:04.1
And hindi ko lang po alam
33:05.7
kung ano yung update.
33:08.1
the best evidence,
33:08.8
ito po doon sa mga,
33:10.4
kahit naman po kasi
33:11.1
magpaliwanag tayo
33:15.6
Ang best evidence po
33:16.7
sa isang eleksyon,
33:19.6
23 years po akong practitioner,
33:21.1
ang best evidence
33:23.0
the original ballots.
33:25.1
Original ballots.
33:27.7
yung original ballots,
33:29.8
all other evidence.
33:31.3
The best evidence
33:32.2
will be the original ballots.
33:33.9
Nandun po yung mandato,
33:36.1
yung original ballots.
33:41.7
ng original ballots.
33:43.5
kaya nga po sabi ko,
33:45.5
ang dami nagri-ript
33:46.1
na po protesta ngayon
33:49.7
Nagbukas na po sila
33:53.2
sa lahat ng results
33:55.3
pinoprotestahan po.
33:59.4
as far as you know,
34:05.6
baka naman mali ako
34:06.6
na nagko-cover ako
34:09.1
napatunayan na kaso
34:13.2
automating elections?
34:15.6
yung nagkaroon ng
34:19.0
May mga gano'n na ba?
34:21.0
At sabi ko nga po
34:26.4
automated election,
34:32.3
whether protestant
34:34.3
At nakapagbukas po tayo
34:37.7
halos ng posisyon,
34:38.8
ay wala po namang
34:50.5
ang pinrint na election
34:52.4
ang boto ni Christian
34:54.6
Noong binili lang
34:55.6
anong boto ni Christian
35:02.1
sa pagkatuldok lang
35:05.7
mayroong threshold dati?
35:11.0
sinasama sa pagbilang.
35:12.9
Kine-claim po yun
35:14.8
kanino ang boto na yun.
35:16.5
The best evidence,
35:17.9
will always be the balots.
35:21.3
pakiexplain na rin
35:22.0
yung complications
35:22.7
kasi sinasabi ng iba.
35:24.3
E kung the best evidence
35:25.4
is the original balot,
35:26.4
bakit hindi buksan
35:28.5
Pakiexplain yung complications
35:30.8
siya pwedeng gawin.
35:33.5
may nagtatanong dito.
35:37.1
ipakita yung transmission
35:43.0
unahin ko na muna
35:43.8
yung sa transmission.
35:45.5
ulit-ulit nating sinabi
35:48.7
kahit ilang beses din,
35:50.5
paulit-ulit ko pa rin
35:52.6
Yung po transmission logs
35:53.6
na-provide na po namin.
35:55.4
Napakadami po yung una.
35:57.8
Magkakaiba po kasi
35:58.5
na ang sabi po nila.
35:59.5
Hindi yung transmission logs,
36:00.6
yan ay reception logs.
36:02.6
lahat po ay nabigay na.
36:04.6
pakitingin niyo po
36:05.3
sa public website,
36:06.6
3 months ago na po
36:09.0
transmission logs.
36:11.2
hindi na po ako magkakaiba
36:13.0
dahil nabigay na po namin
36:14.4
ebidensya po kami
36:16.9
nag-file kami sa Supreme Court.
36:18.7
sa Supreme Court eh.
36:19.8
Nag-manifest kami
36:20.6
na nabigay na po namin
36:22.3
yung mismo hinihingi
36:23.8
pagkatapos nabigay na rin po
36:26.5
hindi lang hard copy
36:28.8
pati nga po soft copy
36:32.3
ng Commission of Elections.
36:37.0
yung mga hahanapin.
36:39.9
At saka kita nyo po.
36:41.0
Kung hindi po namin nabigay
36:42.1
para po doon sa nagtanong
36:43.4
bakit po nakakapagkomento
36:44.9
tungkol doon sa nasa logs?
36:47.3
Hindi po ba merong
36:48.0
nilalabas na mga comment
36:49.1
na ganito o ganito?
36:50.1
Eh hindi po ba yun
36:50.6
ang transmission logs?
36:51.7
Kasi po nakakapagcomment po sila.
36:54.0
kung hindi kami nagbigay
36:55.6
ganun na komento.
36:57.8
Pero yung transmission log ba yan?
36:59.3
Kasi may nakausap
37:00.1
nung may ginawa kami
37:03.3
supposed cheating
37:04.4
ng 2022 elections.
37:08.0
na non-partisan no?
37:09.8
Hindi kaalyado sa inyo
37:13.4
eh bawat BCM yata
37:15.1
merong transmission yan
37:20.8
Available publicly?
37:22.6
Ayoko, binigay po namin.
37:24.1
Binigay po namin.
37:25.1
Kaya nga po sir Christian
37:29.1
nung binigay namin
37:29.8
na transmission logs po na yun.
37:31.7
Sapagkat 107,000 po
37:34.2
ang ating presinto
37:44.1
Eh depende pa po yan
37:44.9
kung nagkaroon ng
37:48.9
yung pagkakatransmit.
37:50.3
Dahil alam niyo po
37:52.6
parang cellphone po
37:53.4
yung sir Christian.
37:54.3
Kanina nagte-text tayong dalawa.
37:56.0
Pag po tinext kita
37:57.3
paano mo malalaman
37:58.4
na ako yung nag-text sa'yo?
38:00.1
nakaregister ang pangalan ko sa'yo?
38:01.7
In the same manner
38:02.4
pag sumagot ka sa akin
38:04.2
Yung pong pagte-text
38:05.5
doon sa mismong server
38:06.8
hindi po tatanggapin yung
38:08.2
kung hindi nakarecord.
38:10.2
Alam po ng server
38:11.1
kung kaninong machine
38:12.8
kasi may number din po yun.
38:14.9
sinasabi nilang IP
38:16.2
yung IP ng machine
38:18.8
meron pa pong number
38:20.2
yung mismo machine
38:21.2
na binaberify mismo
38:24.3
hindi po niya yung
38:26.8
Parang cellphone niyo rin po.
38:28.2
Kung ang pinadala kong
38:29.3
sa'yo yung number
38:30.0
ay hindi yung number ko
38:31.4
yes maaaring matanggap po
38:33.3
pero hindi magre-reject
38:35.3
kasi hindi yung pangalan
38:37.6
Yung po yung simple
38:38.3
explanation lang dyan.
38:41.2
for the last time.
38:43.2
ang pinadala ko sa'yo
38:45.6
o Merry Christmas na lang
38:47.0
yung po bang natanggap mo
38:48.6
ay Merry Christmas.
38:51.1
ay Happy New Year
38:51.9
may problema po tayo dyan.
38:55.8
na naipapakita pa
38:59.9
ay Merry Christmas
39:01.9
ay Happy New Year.
39:03.5
ay Merry Christmas.
39:14.6
at yung natanggap
39:15.8
wala pong pagkakaiba
39:17.1
parehas na parehas po.
39:20.2
I think we have discussed
39:21.4
that exhaustively.
39:23.3
Dito sa last part
39:25.7
ang interview natin.
39:27.7
yung problema rin
39:29.4
outside of the actual
39:30.7
automated elections.
39:32.0
Yung issue ng vote buying
39:35.6
nung mga kandidato
39:39.4
sa what is allowed
39:41.0
yung kanilang paggastos.
39:42.5
Ano ba yung mga pwedeng
39:43.2
improvements doon?
39:44.9
kailangan talagang
39:50.7
dito sa hinaharap?
39:51.9
Doon muna sa vote buying.
39:57.2
Yun po yung sinasabi natin
40:02.8
sa mga gatherings
40:04.0
at saka sa mga talakayan.
40:05.9
ang sinasabi nga po natin.
40:07.3
Why are we focusing
40:12.7
yan po ay scanner lang eh.
40:14.6
Scanner lang po yan.
40:16.5
ang pag-focus tayo
40:17.4
yung irregularities
40:18.6
outside of the machines
40:20.4
tulungan ng Comelec
40:22.7
madali po paraan yan
40:24.7
madali po i-counter check
40:26.5
o dinadaya o hindi.
40:29.0
alam na alam natin
40:29.9
kung paano dinadaya o hindi.
40:31.8
Pero ang problema
40:34.6
outside of the machine
40:35.8
sample lang po po kayo.
40:38.0
Massive disenfranchisement
40:40.7
ng ibang mga kandidato?
40:41.9
Ayun, magpapailang kaso
40:44.5
yung mga pangalan.
40:45.6
Hindi po sa amin yun.
40:48.7
yung mga pangalan
40:51.3
Tapos yung iba naman
40:59.0
walang pakialamang
41:01.2
Ang makina will just count.
41:04.1
ay hindi niya talaga
41:05.2
sentimiento yung voto niya.
41:06.8
Hindi kanya talaga yun
41:10.1
o dikta ng natanggap niya.
41:11.7
Hindi, wala pong pakialamang
41:14.5
Yun ang mga dapat natin
41:15.3
pigil ng terrorism.
41:17.0
kung hindi makaboto
41:19.7
O kaya naman tinanggal
41:21.1
sinunog yung mismong
41:24.0
Kasi doon sa school na yun
41:28.7
sunugin niya yung
41:29.8
yung mismong eskwelahan
41:30.8
para ilipat namin
41:33.7
kontrolado na niya
41:34.4
dahil kaya ninyang takutin
41:37.0
at yung mga kakampay
41:37.9
makakaboto freely.
41:40.8
at napakadami pa tayo
41:41.9
madidiscuss na irregularities
41:43.2
na nilalabanan po natin
41:46.1
Kinakilang yan po
41:46.9
ang pagtulong-tulungan natin.
41:49.3
makaka-countercheck natin yan.
41:51.3
Pangako po sa inyong
41:53.6
mga irregularities na to
41:58.1
and this will really
41:59.4
question the integrity
42:02.2
of our electoral process.
42:08.3
Doon naman sa ano
42:09.3
yung mga kandidato
42:11.3
lampas-lampas naman
42:12.8
doon sa threshold
42:13.9
yung kanilang paggasta
42:16.8
nagiging joke na lang yun.
42:18.4
Ano bang adjustments
42:19.6
na pwedeng gawin dyan?
42:22.0
hanggat hindi nagbabago
42:23.3
pinapatupad namin
42:24.2
yung lumang batas
42:26.6
pagka may partido
42:27.6
pag walang partido
42:33.3
ilang taon na po yun
42:34.9
mas matanda pa po
42:41.2
E wala po kami magagawa
42:42.0
the public will just
42:43.4
and execute the law
42:46.1
aming kapangyarihan
42:50.8
ba't namin babaguhin po yun
42:52.9
realistic po tayo doon
42:55.7
ay hindi naman magre-report
42:58.0
pero nahuhuli namin
42:59.1
minsan ang pinakamababa
43:04.1
namali ang report
43:05.7
pero nahuhuli po namin
43:07.2
akala kasi naman ngayon
43:08.3
hindi kayang mahuli
43:09.2
ng Commission of Elections
43:09.9
kahit po konti ang taon namin
43:12.4
ang mga sosy na yan
43:13.6
kaya po namin makita
43:15.3
we need legislation
43:19.4
advokasyon ng iba
43:24.1
yung pagtuligsa rin po
43:26.5
may konti rin tayong
43:31.2
ang election code natin
43:33.4
pinapatupad po namin
43:34.7
1985 election code
43:35.9
yung automation law natin
43:38.2
kung ganoon na katagal yun
43:39.3
ilang dekada na rin po yun
43:40.8
so hanggang ngayon po
43:43.3
sa pagbabago ng panahon
43:44.4
pagbabago ng teknolohiya
43:45.6
pagbabago ng ating
43:49.6
sapagkat hindi na po
43:52.1
kayang-kaya na pong
43:55.1
masasamang politiko
43:58.5
matandang batas na
44:02.0
maraming maraming salamat po
44:05.1
dito po sa pagpapaunlak nyo
44:07.1
imbitasyon para sa panayam
44:12.6
regarding reforms
44:15.9
maraming maraming salamat po
44:17.3
maraming salamat po
44:19.5
maraming salamat po
44:21.4
sa mga nagkakomento
44:24.2
at Happy Happy New Year po
44:26.1
Merry Christmas din po
44:27.6
si Comelic Chairman
44:30.5
nakausap po natin
44:32.0
teka lang ayusin natin
44:34.5
ang daming galit sa inyo ah
44:39.7
suggestion ko sa inyo
44:42.7
hindi ayoko manood
44:43.5
sayang lang oras ko dito
44:45.8
importante pa rin
44:46.6
mapakinggan natin
44:47.5
yung mga ganyang mga
44:48.7
policy pronouncements
44:51.1
nagpapatakbo ng eleksyon
44:52.2
tama po yung ginagawa
44:54.1
talagang kinai-question nyo
44:56.9
ng ating eleksyon
44:58.4
that's part of vigilance
45:03.3
ang ating hakbang
45:06.4
parang kalimutan nyo muna
45:09.5
political leanings nyo
45:13.9
kaya ako pinalatag sa kanya
45:15.2
ano ba yung nare-require nyo
45:23.6
nyo lang po yung facts
45:24.6
tanggalin nyo muna
45:26.2
political partisan
45:28.2
considerations dyan
45:33.8
ipinakain mong balota
45:37.4
maganda yung suggestions
45:39.3
yung talagang magkakaroon
45:41.0
tapos makikita mo mismo
45:46.1
tanggalin yung issue
45:48.0
mas pakakadagdag po yan
45:51.6
yung ating eleksyon
45:52.6
para talagang kita nyo
45:59.0
o yun talaga yung
45:59.8
nabilang ng makina
46:01.2
at mapavalidate mo
46:02.8
at yun yung natransmit
46:06.9
mga ganyang hakbang
46:07.6
at dapat makita natin
46:09.2
kaya ang suggestion ko
46:10.8
bantayan nyo yung
46:11.6
yung public bidding
46:18.0
dun sa second bidding
46:19.1
kasi nagfail yung una
46:20.3
meron silang second bidding
46:21.8
I think on January 4
46:23.6
bantayan nyo mabuti
46:24.6
pag lumabas yung pangalan
46:26.5
mag research kayo
46:27.3
available naman yan
46:28.2
lahat sa internet
46:31.5
kunwari dun sa kanilang
46:35.1
outside of the Philippines
46:37.4
lahat yan makakatulong
46:41.1
ng ating electoral system
46:46.5
yun po yung suggestion ko
46:49.0
masarap paniwalaan
46:55.4
sa pinaniniwalaan natin
46:56.6
ang tawag po dyan talaga
46:58.1
yung confirmation bias
47:01.6
yung mga bobong trolls
47:05.3
kunwari pag nakakita natin
47:10.3
ano po ba kayo ron
47:14.4
Catherine Bernardo
47:16.6
hindi ko naman siya
47:18.7
pero lumalabas sa feed ko
47:23.5
Catherine Bernardo
47:28.0
ang babasahin nyo
47:30.3
yung mag-a-align lang
47:33.8
and we're talking about
47:36.6
simpleng bagay yan
47:39.0
ang suggestion ko talaga
47:40.4
whoever the personality
47:43.3
whoever the personality is
47:48.3
na pinag-uusapan natin
47:49.5
tutukan nyo lang po
47:51.1
at mag-ingat din po
47:53.5
may mga nadidinig
47:58.5
pero talagang iba
47:59.4
na-encounter ko na
48:00.2
in previous coverage ko eh
48:03.5
ayoko lang sabihin sa inyo
48:06.7
na ma-manipulate din eh
48:14.1
hindi yung recent lang ah
48:15.3
ingat kayo sa ganon
48:17.3
may mga agenda rin po yun
48:21.8
dito sa pagkocover
48:23.5
na rin po tayo no
48:26.3
more than two decades
48:36.1
manipulated by certain forces
48:39.3
kung nag-iingat tayo
48:41.7
na lulukluk natin
48:42.8
sa mismong kapangyarihan
48:44.0
mag-iingat din po tayo
48:45.0
dun sa mga tinatawag
48:47.2
maniwala kayo sa akin
48:49.0
maniwala kayo sa akin
48:50.6
and before you know it
48:52.0
lahat tayo na diktima
48:53.5
bago tayo magtapos
49:05.9
team replay today
49:07.6
as it's my brother's birthday
49:09.5
happy birthday to George
49:12.1
kay George Keeler
49:14.2
brother ni Eugene
49:26.5
kasi birthday niya bukas
49:27.8
happy birthday sa'yo
49:30.5
tapos may babati ilang po tayo
49:32.8
tika na high blood
49:33.5
d'ya tayo ba rito no
49:36.4
ito binabati rin po
49:39.1
kahapon pa yata ito
49:45.0
ah kahapon pa ito
49:46.4
wala akong bagong greetings dito
49:55.3
na wala ka sa'kin Virginia
49:57.0
may mga fake advocates
49:59.6
across the political spectrum yan
50:02.3
makihingat kayo sa gano'n no
50:03.9
dati mga na-encounter pa ako
50:06.4
ano nang pinagsasabi eh
50:08.0
nang tiyanek ko yung background eh
50:13.0
maliwala kayo sa akin
50:16.5
yung ba sa inyo na
50:31.7
Sino ba mas mabilis
50:32.9
magsalita sa kanila?
50:37.5
Sino ba sa tingin niya?
50:41.9
Team Andrea daw siya.
50:43.9
Andrea Brillantes
50:58.1
And happy birthday
51:01.1
magkita-kita po tayo.
51:06.8
sa Facts First Convos,
51:08.8
Di ba meron tayong
51:11.5
ng Facts First Convos.
51:15.8
ang nakausap natin
51:16.7
dyan si Paeng David.
51:18.3
Rafaela Paeng David.
51:22.2
Christmas Convoy.
51:24.2
noong December 10.
51:25.2
Pero naudot po yun, no?
51:26.6
Although nakalusot sila.
51:32.1
doon sa Lawak Island.
51:41.7
doon po sa mga nandoon.
51:44.5
yung mas malaking
51:49.2
Ng mga walang hiya.
51:54.6
West Philippine Sea.
51:57.4
ng mga makapiling
52:02.2
Ingat kayo sa ganyan.
52:04.1
Mas again, maraming maraming
52:05.0
salamat po sa inyo.
52:06.3
bukas po yung video na yun, ha?
52:07.8
We will upload out
52:08.7
tomorrow night, 7pm.
52:10.5
Yung Facts First Convos.
52:12.5
sa year-ender natin.
52:14.1
Tingin ko magugustuhan
52:15.0
nyo yung topic natin.
52:18.2
year-ender episode, no?
52:20.7
Under production na
52:23.7
Baka magustuhan nyo yun.
52:24.9
Tingin ko magugustuhan nyo yun.
52:27.1
Mas again, maraming maraming
52:28.5
Ako po si Christian Esguerra
52:30.5
tsaka sa Team Delay.
52:32.0
Maraming maraming
52:32.5
salamat po sa inyo.
52:33.5
Kita-kita po tayo bukas.
52:34.7
Ito po sa Facts First.
52:35.6
Maraming salamat po.
52:39.0
Maraming salamat po.
52:53.3
Thank you for watching.
