00:32.1
maglalabas siya ng bile para tunawin yung mga taba na kinain natin.
00:37.6
Kaya kung matataba kinakain niyo or very oily,
00:40.1
mas gagana siya dapat.
00:42.2
Ang problema minsan, nagkakaroon ng mga parang buhangin at gallstone.
00:49.3
Ang sintomas nito, medyo kakaiba.
00:52.7
Merong the usual sintomas, merong kakaiba.
00:56.0
Maraming klaseng bato ang pwede makita.
01:00.5
80% ng bato is calcium stone.
01:07.3
Meron din naman mga cholesterol stones.
01:11.3
Ang pinaka-common ay cholesterol stones, calcium stones, at uric acid stones.
01:19.3
Depende yan sa Pilipinas, kung ano mataas, o sa ibang bansa.
01:23.3
Depende sa kinakain.
01:24.7
Kapag mataas ang kolesterol mo, baka ang kolesterol.
01:29.0
Mahilig ka sa maaalat, patis, toyo, ay baka ang calcium stones.
01:33.6
Mataas ang uric acid mo, ay baka ang uric acid stones.
01:37.1
Kahit anuman yung bato na makita, ay pwede magbara.
01:44.0
Ito yung delikado.
01:45.2
Ito yung gallbladder, di ba?
01:46.6
Pag nagbara siya, hindi na ito gagana.
01:52.0
Maiipit siya, mamamaga siya.
01:54.7
So, pag umatake yan, nagbara, ito yung mga sintomas.
01:59.4
Ito yung sintomas ng bara.
02:01.4
Biglang sasakit dito sa right upper quadrant.
02:05.4
Dito sa may kanan.
02:06.4
Abdominal pain habang umaatake yan.
02:09.4
Madalas yung atake niya, pagkatapos kumain ng matataba mamantika.
02:16.4
Kasi nga, pipilitin niya mag-pump.
02:19.4
Kaya lang, barado.
02:21.4
Hindi siya makalabas ng bile to.
02:26.4
Bukod dito, minsan yung sakit, kala mo nasa tiyan lang,
02:31.4
tutugon hanggang sa likod, sa upper shoulder.
02:35.4
Bukod dito, nasusu ka, nagbobomiting, pwede pa.
02:41.4
Pero merong mga ibang sintomas na hindi ganoon ka-usual na nakikita natin.
02:51.4
Minsan, pwedeng mahangin ng tiyan.
02:54.5
Minsan, parang burping lang.
02:56.4
Mahilig kayong mag-burp.
02:57.4
Pwedeng may gallbladder stone.
02:59.4
Yung iba nga, sumusu ka ng madilaw.
03:01.4
Minsan ganyan eh.
03:02.4
Pag malala na at nagbara na talaga.
03:06.4
Let's say, lumabas yung bato, nagbara.
03:08.4
Bukod sa masakit, pwedeng manilaw.
03:11.4
Magjojondish yung pasyente.
03:13.4
Yung iba, patiihi, naninilaw.
03:16.4
Yung iba, pag nagbara, pwedeng mag-inpeksyon.
03:19.4
Ito yung emergency.
03:21.4
Emergency na oras na nila.
03:24.5
Nilalagnat na yung pasyente.
03:26.4
Tapos yung dumi, pwede rin magbago yung dumi.
03:29.4
Minsan, nagtatae.
03:31.4
Minsan, meron ding fatigue.
03:33.4
Pwede rin mapagod.
03:34.4
Yan, may lagnat na.
03:36.4
Heartbeat, minsan tumataas.
03:38.4
So ito, medyo rare na symptoms na ito.
03:41.4
Pero pwede rin niyang mangyari.
03:43.4
Fever and chills.
03:45.4
Hindi po magandang sign yan.
03:47.4
May gallbladder stone, nilagnat.
03:49.4
Emergency kasi barado eh.
03:51.4
Pwede magkomplikasyon sa pasyente.
03:54.4
So, sino ang mas tinatamaan ng gallbladder stone?
03:59.4
Usually, ngayon, kahit 30 plus.
04:02.4
30 years old dati, mga 40 years old.
04:05.4
Babae, mas marami, konti.
04:07.4
Tulad na sinabi ko, mataas ang kolesterol.
04:10.4
Mataas ang uric acid, pwede rin.
04:12.4
Mas matataba, pwede rin.
04:14.4
Yung biglang nagpapayat, hindi rin maganda.
04:17.4
Yung biglang nagda-diet.
04:19.4
So, biglang nag-diet, biglang namayat,
04:21.4
pwede rin magkaroon ng gallbladder stone.
04:24.5
Malakas suminom ng alak, naninigarilyo, yun din.
04:29.4
Mabilis lang naman malaman kung may gallbladder stone kayo or wala.
04:35.4
Papa-ultrasound lang.
04:37.4
Pag pina-ultrasound ang tiyan, makikita ng doktor ay may gallbladder stone.
04:43.4
Kung meron, titignan na natin kung anong gagawin.
04:46.4
Ang tanong ng karamihan,
04:49.4
Dok, anong pwedeng pagkain?
04:52.4
Meron bang natural remedy?
04:55.4
Bakit sinasabihan ako ng doktor na ooperahan?
04:58.4
Pag pumunta kayo sa surgeon, sa gastroenterologist,
05:01.4
kadalasan, ang rule kasi ng mga doktors ganito.
05:06.4
Ito talaga yung rule.
05:08.4
Oras na umatake na ng isang beses yung gallbladder.
05:12.4
Umatake, sabihin, sumakit dito, talagang hindi matunawan.
05:17.4
Umatake, lalo na kung may lagnat konti.
05:20.4
Tapos sa ultrasound, may gallbladder stone.
05:22.3
Isang atake, usually, ooperahan na.
05:27.3
Pag ang atake nyo, dalawa-tatlong beses, siguradong papa-opera na kayo.
05:31.3
Bakit? Kasi ang problema,
05:34.3
pag hindi inoperahan at maraming bato tulad nito,
05:39.3
hindi mo alam kung kailan siya magbabara.
05:43.3
Paano kung nasa abroad ka?
05:45.3
Paano kung nasa malayong lugar ka?
05:48.3
Doon nagbara, ayaw matanggal, emergency.
05:54.3
Para hindi mangyari yan, tatanggalin na nila ito.
05:57.3
Oras na may one or two attacks, inooperahan na usually.
06:02.3
Pero, meron naman tayong magagawaan na iba.
06:06.3
Para makaiwas. Ito muna, prevention.
06:09.3
Pag may gallbladder stone na, maraming kayong mababasa na mga iinumin.
06:14.3
Mamaya, papakita ko. Maraming sila sinusubukan.
06:18.3
Mga gallbladder flush, apple juice, lemon juice,
06:22.3
olive oil, pinaghalo-halo.
06:24.3
Dati nung nabubuhay pa nanay ko, may gallbladder stone.
06:27.3
Sinubukan niya lahat yan eh. Pero hindi rin nawala.
06:30.3
Kasi nga, pag uminom ka nitong mga apple juice, lemon juice, olive oil,
06:35.3
haluhaluin mo pa, pag dumi mo, nagbububuo.
06:38.3
Pero kala mo, stone yun.
06:40.3
Ang pinakamaganda talaga, pwede nyo subukan.
06:44.3
Hindi ko naman kayo pipigilan.
06:46.3
Pero, magpapa-ultrasound kayo ulit.
06:49.3
Kung ultrasound nyo dati, apat yung bato.
06:52.3
Tingnan natin kung mababawasan.
06:54.3
Pero, sa lahat ng mga surgeon, sa mga doktor na nakita ko,
06:58.3
wala pa ako nakita na may ultrasound na maraming bato tapos nawala.
07:03.3
Pero hindi ko kayo pinipigilan.
07:05.3
Yung ultrasound naman talaga magsasabi kung meron o wala.
07:09.3
Kasi nga, pinakamaganda prevention.
07:12.3
Habang wala pa tayo nito, ito na maganda.
07:15.3
Yung mga gulay. Kasi ayaw mo nga yung mga matataba eh.
07:19.3
Gulay is okay. Cucumber, celery.
07:22.3
Pwede yan. Citrus fruits.
07:25.3
Apple, pwede rin yan. Pagpababa ng kolesterol at iba-iba.
07:30.3
Mga low fat, pwede.
07:32.3
Ano yung mga bawal?
07:34.3
Bawal, ayaw natin yung mga alat.
07:37.3
Mga toyo, patis, calcium stones.
07:40.3
Maraming fatty, full cream milk, butter.
07:46.3
Nuts, alam ko pwede naman.
07:48.3
And avocado, I think pwede ito.
07:50.3
Eggs, siguro konting bawal.
07:54.3
So, kita nyo yung iba. Ang lalaki ng mga bato.
07:58.3
Ang lalaki ng mga stone nila.
08:00.3
So, high fiber diet, low fat diet.
08:04.3
Ayaw natin yung matataba. Parehin yung matake.
08:06.3
Bawal din overweight pero kung magpapapayat, dahan-dahan.
08:10.3
Ayaw niya yung fasting.
08:12.3
Yung matagal kayo hindi kakain kasi lalong magpo-form yung stone eh.
08:17.3
Tapos, exercise, kailangan palagi.
08:20.3
Tingnan natin ah.
08:22.2
So, ito yung mga gallbladder friendly foods.
08:24.2
Kasaan mga pinya eh?
08:26.2
Actually, sa gout, sa uric acid, may tulong yung pinya.
08:30.2
Maraming tubig iniinom.
08:32.2
Okay, yan ang pag-umatake ang gallbladder stone.
08:35.2
Yan o, yan ang risk factors.
08:37.2
Yung mga overweight, puro matataba kinakain.
08:41.2
At usually, kababaihan mas marami.
08:47.2
Ito, mga high fat foods.
08:49.2
Yan ang mga pagkain nakakatake.
08:51.2
Kasi nga, oily eh.
08:52.2
Pag oily, pwede umatake.
08:55.2
Biglang nagpapapayat, hindi kong makain, pwede rin umatake.
09:00.2
Pinapaggalaw niya yung gallbladder.
09:03.2
Bakit to please ah?
09:05.2
Biglang diet, oo.
09:07.2
Pero kailangan mag-diet, unti-unti.
09:10.2
Okay, diet and gallbladder stone risk.
09:13.2
Ito yung mga nare-recommend na pagkain.
09:17.2
Ang gusto natin, maraming gulay at prutas.
09:20.1
Pwede siya, may tulong siya.
09:23.2
Pampaganda ng digestion.
09:25.2
Gusto mo, lumalabas yung bile sa gallbladder.
09:28.2
Pero, tamang-tama lang.
09:31.2
Ito, mga good fats eh.
09:35.2
Gulay, mongo, walang problema.
09:38.2
Plant-based protein, pwede kayo.
09:41.2
Alak at sigarilyo, bawas.
09:43.2
Pag naoperahan na, anong mangyari?
09:47.2
Pag naoperahan na kayo,
09:48.2
dalawang klase yun.
09:49.3
Dalawang klase pala yung operation.
09:52.3
Merong dating operation, yung open-colle, yung may hiwa.
09:57.3
Pero, merong bagong operation na hindi na kailangan hinihiwa.
10:02.3
Mas madali yun, mas mahal lang.
10:04.3
Siguro, one day, two days lang makaka-uwi na kayo.
10:08.3
Marami nang gumagawa ng gano'n.
10:11.3
So, pinakamaganda,
10:13.3
kung may batuman kayo, wala namang sintomas,
10:18.3
Yung mga ibang tao lang,
10:19.3
pag naoperahan, syempre, wala ka ng gallbladder.
10:21.3
Wala kang panunaw ng taba.
10:23.3
So, pag kumain ka ng mga very oily,
10:25.3
hindi ka matutunawan.
10:27.3
Kaya nga, pag naoperahan ka,
10:29.3
puro mga healthy food na lang kakainin mo.
10:34.3
Yung iba, tinatry ito.
10:36.3
Yung mga cleansing, gallbladder.
10:39.3
Pwede nyo subukan.
10:41.3
May kanya-kanyang preparation.
10:43.3
Wala namang masama kung gusto nyo subukan.
10:46.3
Pero after 2 months, 3 months,
10:48.3
pag pina-ultrasound nyo, meron pa rin.
10:50.3
At yung mga atake,
10:51.3
mas safe na magpa-opera.
10:54.3
Meron palang tableta din ng mga doktor.
10:56.3
Ito, pwede i-reseta sa inyo.
10:58.3
Makakabawas ng gallbladder stone,
11:01.3
pero matagal, 2 years.
11:03.3
Ito, reseta ito ng doktor.
11:05.3
2 years, tsaka hindi rin 100%.
11:08.3
Kaya minsan, kaysa inom ka ng inom,
11:11.3
minsan pinapatanggal na lang.
11:14.3
So, sana po nakatulong itong tips natin
11:17.3
para sa may gallbladder stone.
11:19.3
So, bawas sa matataba.
11:21.3
At kung merong ganitong problema,
11:23.3
punta tayo sa gastroenterologist.
11:26.3
Punta tayo sa surgeon nyo para laging safe.
11:29.3
Kasi ayaw natin na biglang magbarayan
11:32.3
at merong mangyari sa inyo.
11:34.3
Meron kasing mga complication kasi talaga.
11:36.3
Pag nagbarayan, hindi makakakain, lalagnatin.
11:41.3
Tapos yung infection, baka pwede kumalat sa buhay.
11:44.2
Sa buong katawan, pag kumalat yung infection
11:47.3
sa buong katawan, sepsis yun. Nakakamata yun.
11:50.3
Kaya ginagawa nga ng doktor,
11:52.3
kung marami ng bato, madalas na magbara,
11:54.3
tinatanggal na para tapos na yung problema.
11:57.3
Pwede mabuhay ng normal kahit walang gallbladder.
