* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Thank you for watching!
00:30.0
Doing this live, baka kala nyo, recorded ito. Today is December 26.
00:36.5
Merry Christmas pa rin sa inyong lahat, sa lahat po ng mga taga-sanod, taga-pakinig, taga-panood dito po sa ating Facts First Podcast.
00:44.8
I hope nag-enjoy po kayo sa inyong Christmas celebration kasama ang inyong mga mahal sa buhay, inyong pamilya, mga anak, asawa, at kung sino pang mga nagpapasaya at nagpapaligaya sa inyo.
00:56.9
Okay, ano pang mag-uusapan natin ngayon?
00:58.9
Siyempre, hindi good yun sa pag-uusapan natin.
01:01.6
Isipin nyo, Christmas season, dapat yata, good yun sa pag-uusapan.
01:05.2
Okay din naman, pwede naman natin pag-uusapan ng good news, pero hindi natin pwedeng isang tabi ang mga bad news na nakikita natin.
01:13.5
Kasi, bad news doesn't stop just because you opt to ignore it.
01:18.3
In this case, pag-uusapan po natin itong China.
01:21.2
Alam nyo po ba yung term na gaslighting?
01:24.7
Pusong-uso po yan, ginagamit siya ng mga millennials, sa mga gen-C.
01:27.9
Okay, gaslighting ibig sabihin, ikaw na yung biktima, ikaw pa yung sinisise.
01:33.4
Opticable yan in different levels, pwede sa personal relations, professional, at even when it comes to international relations.
01:43.0
Like in the case of the Philippines and China, in the case of Manila and Beijing.
01:48.1
Ito po yung sinabi recently ng Chinese Foreign Ministry.
01:50.8
Sabi nila, alam nyo po tumataas ang tensyon dyan sa West Philippine Sea.
01:55.6
Uulitin po natin.
01:56.7
Para makounter natin itong mga makapili ng mga propagandista na pro-China.
02:05.0
Ang West Philippine Sea, pasok po yan sa ating exclusive economic zone kung saan tayo po ang merong karapatan sa mga resources dyan.
02:13.6
Ang tawag po dyan, sovereign rights.
02:15.6
Okay, malinaw po yan.
02:17.0
Kaso, China being China, China being bully, swapang, sugapa, at greedy,
02:23.5
sinasa ako po ang ating West Philippine Sea.
02:26.7
Kahit nasa atin po ang international law.
02:31.2
Katunayan, nandiyan na nga po yung desisyon ng Permanent Court of Arbitration noong 2016.
02:36.1
Siyempre, alam natin tumataas po yung tensyon dyan sa West Philippine Sea dahil sa pambubuli ng China.
02:41.2
Diba, nabalitaan nyo naman po siguro, yung pambubomba, yung pag-atake gamit ang water cannon ng China Coast Guard laban po sa mga Filipino vessels.
02:52.6
Siyempre, non-lethal weapon po po yung ginagamit nila.
02:55.5
Pero isipin mo, sa sarili mong bakurang binubomba ka ng tubig at hindi po, ano yun, nabiro yun.
03:02.2
Ngayon, ang pinaka-recent na statement coming from the Chinese Foreign Ministry, ito sabi nila, no?
03:08.5
China will not weaken in its resolve to protect its territorial sovereignty and maritime rights and interests.
03:16.4
For some time, the Philippines has been making provocations on Rene Reef and other issues
03:21.5
and drawing forces outside the region into those issues.
03:25.5
China is compelled under those circumstances to take necessary measures to firmly respond to it.
03:37.0
Tapos, siyempre, ito, parang mabait pa sila, no?
03:40.0
In short, tayo po sinisise, no?
03:42.0
Tayo rin may kasalanan kung bakit meron ganong tensyon sa ating sariling karagatan, sa ating sariling West Philippine Sea.
03:49.4
Galing talaga ng China, no?
03:51.0
Pero ito, bait-baitan bigla.
03:55.5
Dialogue remains open.
03:57.3
We are ready to work with the Philippines to properly handle maritime issues through negotiation and consultation.
04:04.9
We hope the Philippines will step back from the brink and stop heading further down the wrong course at once.
04:14.0
Yan po yung definition ng gaslighting.
04:17.7
So, yan po yung pag-usapan natin ngayong gabi, no?
04:20.9
Tapatin na natin, no?
04:21.8
Saan ba kumukuha ng lakas ng loob para magsinungaling itong China?
04:25.5
But to be more blunt about it, saan kaya kumukuha ng kapal na muka ang China para Pilipinas pa yung sisihin doon sa pumubuli na ginagawa nila?
04:33.6
Because in the first place, wala po silang karapatan sa ating West Philippine Sea.
04:37.7
Contrary po sa sinasabi ng China at ng kanilang mga propagandista, including yung mga makapiling Pilipino na nagpapanggap na makapilipinas.
04:47.1
So, saan kaya sila kumukuha ng kapal na muka?
04:49.0
I'd like to welcome to our program, pausapin natin, isang security analyst at military historian.
04:55.5
Si Mr. Jose Antonio Custodio.
04:59.6
Magandang gabi po.
05:01.2
Merry Christmas sa inyo.
05:03.8
Magandang gabi at magka-Happy New Year na.
05:06.5
Sige, advance na natin Happy New Year, no?
05:08.5
Ayun, pag-usapan niya natin yan.
05:10.5
Saan ba kumukuha ng lakas ng loob itong China at galing manisin, no?
05:15.6
Ano ba sa inyo yan? Bakit ganyan?
05:17.2
Kasi wala naman siyang accountability, eh.
05:19.2
Kasi una sa lahat, it's a communist totalitarian state, di ba?
05:22.5
So, wala siyang pakialam sa opinion ng...
05:25.5
ng mga ibang tao, no?
05:26.7
Because it's really led by...
05:28.4
Ika nga ni Joe Biden nga, ang tawag niya sa...
05:31.7
kay Xi Jinping, diktador, eh.
05:34.4
And what are the bag of tricks of dictators?
05:37.3
But to lie, di ba?
05:39.5
Through history, nakikita natin yan.
05:42.1
Na puro kasinungalingan ang ginagawa ng mga diktador, no?
05:44.7
Mga authoritarian countries, no?
05:47.9
Precisely, they do that, no?
05:50.1
They create their own version of an alternate reality, no?
05:55.5
Para lang ma-justify ang kanilang imperialist territorial claims, no?
06:01.0
Yung kanilang aggression, no?
06:03.1
To justify that, no?
06:04.8
So, magiging sinungaling yan, no?
06:07.0
In order also to indoctrinate the people, no?
06:09.6
Yung kanilang, yung mga Chinese.
06:11.0
Kaya, makikita mo, di ba yung tinatawag, ano ba yun?
06:13.1
50 Cent Army ba yun?
06:14.9
Di ba? Yung mga trolls nila, di ba?
06:17.7
Na ang ginagawa niyan is to indoctrinate the Chinese people
06:21.8
na sa kanila talaga yung karagatan na yan.
06:24.4
So that there's this...
06:25.5
cycle of popular pressure that will...
06:29.1
popular support that will, ano to, yung legitimize ngayon
06:34.0
and the aggression of China, no?
06:39.5
Sa sabihin na meron silang popular support.
06:42.9
Sa kanila na yung tao nila, no?
06:44.2
So, it's all part of that package, no?
06:46.4
And at the same time, wala naman kasi silang talagang pakialam.
06:51.1
Alam naman nila, nagsisinungaling sila.
06:52.8
Alam naman nila, may un-close.
06:54.7
Alam naman nila lahat.
06:55.5
Wala lang silang pakialam talaga.
06:57.5
A typical, ano to, a typical totalitarian country with a chip on its shoulder, no?
07:03.9
Kasi ano sila eh, historically, feeling nila, naagrabyado sila noong 19th century
07:08.8
dahil yung mga imperial powers at that time were the ones who were occupying China.
07:13.7
So now, in the 21st century, it's their time to shine naman daw, no?
07:17.9
So sila naman ngayon ang mamumuno sa mundo.
07:20.8
So ganoon yan, no?
07:22.0
Pero yun nga, yung constant lying, no?
07:24.7
Parang classic ano to, no?
07:26.0
Hango sa playbook ni Joseph Garbals, yung propagandista ni Hitler, no?
07:30.4
Mukhang ito naman talaga, no?
07:31.7
Paulit-ulit mong ulitin.
07:33.8
Paulit-ulit mong sabihin ng kasinungalingan.
07:35.7
Eventually, tatanggapin siya binang katotohanan.
07:38.4
Pero ang sakin, in this day and age, no?
07:41.3
Supposedly, mas madali na mong mag-google, no?
07:43.5
Yung pinag-uusapan natin, kunwari, yung maritime, yung ruling ng Permanent Court of Arbitration sa The Hague noong 2016.
07:49.7
Pwede na ma-google yan ang mga nanonood niya yun, di ba?
07:51.7
Ang point ko, in this day and age,
07:54.7
ligtarin o tabunan pa rin ng propaganda yung malinaw na katotohanan
07:58.4
na tayo ang merong sovereign rights o karapatan dito sa West Philippine Sea
08:02.7
at ang China has no business being there.
08:06.0
Well, basically, ano to eh.
08:08.6
Sa atin kasi, because we are the aggrieved party, no?
08:11.7
Sa ating dapat, we should push back on that, no?
08:17.1
Hindi tayo makakonvince, no?
08:19.9
If, of course, our government is working for us, no?
08:22.8
And hindi siya kagaya ng previous administration na kine-cater yung China.
08:26.9
Now, sa China kasi, basically, gaya na sinabi ko, no?
08:29.9
Yung the lie will, ano to, yung lie kasi will work on their own people, no?
08:36.7
Kasi you're conditioning eh, kinocondition nila, no?
08:39.5
And then, gaya ko sinabi ko sa inyo, yung ngayon eh, kahit na may Google ka, no?
08:48.6
Kahit na may Google ka.
08:50.0
Mapansin mo, yung last, during the time of the,
08:52.8
the height of the pandemic, diba?
08:54.7
Magkikita mo sa US na yung mga anti-mask, anti-vax, diba?
08:59.3
And nandiyan na lahat ang yung data, pero still,
09:02.1
nainiwala sila sa conspiracy theories and it's widespread, diba?
09:05.7
So, ano yan eh, kahit na meron na sa information age tayo
09:09.9
and it's easy to get, it's still not a guarantee na yung katotohanan na labas.
09:15.5
Kasi kailangan pa rin itulak ang katotohanan, eh, no?
09:18.2
Kailangan mo pa rin itulak to work for it, no?
09:21.4
Because if you have a,
09:22.8
an actor of bad faith like China,
09:25.3
which actually is a very powerful country in terms of information,
09:29.7
disinformation, remember, siya may hawak ng TikTok, no?
09:33.7
And in the wars of the 21st century, itong sa Gaza, itong sa Ukraine, no?
09:41.5
Yung China, ano to, they're messing with the algorithm of TikTok
09:46.6
kasi kontrolado nila para may push yung isang, ano to, isang anti-Western line.
09:52.8
Ito naman, ang, ang, ang in-embrace ng mga kabataan,
09:58.5
ang hihilig mag-TikTok, no?
09:59.9
Kaya, diba, recently, yung, yung, yung naging scandal dito,
10:03.8
yung, yung Bin Laden letter eh, biglang pumutok, diba?
10:07.4
And you could see children, American, teen, young Americans praising Bin Laden.
10:14.5
And it was, and the medium of that was TikTok, no?
10:17.8
So, ganon ka-pernicious, no, yung hawak ng China sa disinformation, no?
10:22.8
yes, governments may not, ano to, but it's, there may be governments that may be aware of the truth
10:31.0
but yung people, yun naman ang tinatarget nila, no?
10:34.1
Sa mga bansang they have competition with, itong kagaya ng China, no?
10:40.7
So, basically, merong, ano, merong effort to actually influence the Philippines
10:44.4
and also the international community.
10:46.6
Pero sa observation mo, ano sa tingin mo yung parang mas priority nila?
10:49.8
Yung mga ganitong pahayag coming from the foreign ministry,
10:52.8
mas targeted, mas nakatuon ba yan sa international community?
10:56.2
O mas nakatuon sa Pilipinas?
10:58.5
O sa sarili nila, domestic audience?
11:00.7
Nakatuon sa kanila yan at nakatuon sa Philippines.
11:03.1
Warning yan sa atin eh.
11:04.2
Nag-o-warn yan eh.
11:05.4
If you look at Chinese history, mahilig sila mag-warn eh, no?
11:08.4
Yung, for example, yung lead up sa Korean War,
11:11.3
nag-o-warning sila eh, no?
11:12.9
Na, sa UN noon, na,
11:15.1
ah, huwag kayong tumawid sa line na yan, huwag kayong gaganyan.
11:19.0
So, eh, hindi pinakinggan ng UN forces yan.
11:22.8
nag-intervene sila, no?
11:24.0
So, may, may history sila, nag-o-warn sila eh.
11:26.4
So, it's part of their strategy also, no?
11:29.2
Ah, not mean to say na gigirahin tayo.
11:31.7
Because alam naman nila, it's not, it's a different case altogether.
11:34.9
But, the, the pattern of warning is there.
11:37.3
So, anong ibig sabihin nila yan?
11:38.7
They will pressure us, no?
11:40.6
Pwedeng i-pressure sa paghaharas ng ating mga, ah, supply,
11:45.1
continuous harassment of our supply, ah, vessels there, no?
11:48.2
Ah, making it difficult, ah, ah,
11:51.9
for our fishermen dun sa Pag-aasa or even sa, sa ating EEZ, no?
11:58.1
Eh, and at the same time, meron mas, ah, na to, na they will use yung kanilang mga galamay sa loob ng Pilipinas, no?
12:05.1
Ah, kasi yung previous administration, eh, it, it, ah, ganito yan, eh.
12:10.0
Before the previous administration, noong time ni Pinoy,
12:12.7
nagkaroon na ng alarm sa, sa, sa influence ng China sa ating strategic industries at pati na sa ating mga,
12:21.4
ah, telecommunications, no?
12:23.0
So, there was a move sana to, to, ah, constrain them, no?
12:27.5
Pero umupo si Duterte, ang naginawa niya, binuksan pa niya lalo yung Pilipinas sa China.
12:32.4
And that's six years of, of, of China, ah, gaining influence in the Philippines, no?
12:38.2
So, yung, meron na kasing mga, may sinabi, may, may, may pinose ka kanina, eh, na huwag natin tawagin makapili.
12:45.0
Sino ba nagsabi noon?
12:45.9
Ah, may nag-comment, huwag daw makapili, parang bayaran tridor.
12:49.4
Ayun, bayaran tridor.
12:50.7
Yan ang gamitin nalang.
12:51.4
Maganda, galing noon, noong taong yan.
12:53.2
Sige, galing noon siya.
12:54.4
Nakalimutan ko na kung sino yan.
12:55.6
Pero sige, huwag na makapili, no?
12:57.7
Masyadong luma, no?
13:00.1
Malakas makalolo.
13:01.6
Makalolo, makapili.
13:02.9
Although, that was a term we were using, mga makapili, which is similar to yung sinasabi na quisling.
13:08.7
Yung, noong, another, sa Western European, kasi quisling naman yan.
13:12.6
No, yung mga tridor, no?
13:13.7
So, basically, ang nangyari dito, itong mga, itong ating mga, ano to, itong, ah,
13:21.4
so, yun ang, ang sinasabi ko kanina pala, was that even before, even before noong time ni Pinoy,
13:26.7
meron ng mga bayaran tridor, mga makapili na noong time na yan, no?
13:30.8
But, na-enable sila noong time ni Duterte.
13:37.1
Enabled na silang lahat, no?
13:38.7
Kasi meron kang bas-bas sa national government, no?
13:41.6
And that is something that China wants to revive again sa atin, no?
13:46.5
And they have the necessary tools for that.
13:49.1
Nandas kanila na nila, eh, no?
13:50.6
Meron na silang mga...
13:51.4
mga politiko dito na who will be on their beck and call, no?
13:55.0
And kaya, ang importante lagi dito ay titignan natin yung mga elections, no?
13:60.0
At yung mga infighting na nangyayari ngayon sa BBM administration, no?
14:05.3
Kasi yan yung avenue kung saan pwede po mag-take advantage o pumasok ang China
14:10.7
sa mga political factions, no?
14:13.2
Dito sa Pilipinas, no?
14:14.6
Like, ah, kasi syempre, kailangan ng, kailangan ng pondo yung mga yan, no?
14:19.3
Kung gagawa ka namang operations,
14:21.4
of destabilization or whatever, kailangan mo ng pondo.
14:23.6
Eh, sino magbibigay ng pondo kung hindi?
14:25.5
Walang iba kung hindi dyan sa Beijing, no?
14:27.8
Second is, ano to, yung, ano to, yung mga elections natin, no?
14:33.6
Since either destabilization or elections, no?
14:37.3
Kaya, ano to, I think last month lang, di ba?
14:40.4
Wala pang dalawang buwan, nagsalita na tong si...
14:43.2
Browner ba nagsalita?
14:44.2
Yung chief of staff, si Browner ba?
14:46.2
Ito yung sa destabilization?
14:47.6
Oo, na-stabilization, no?
14:49.0
He mentioned something about destabilization.
14:51.4
Um, no, of course, it was being downplayed after that.
14:55.8
But, why would the chief of staff say something about destabilization
14:58.6
unless may napulot talaga siya?
15:00.4
And then, a few weeks later, nag, ano to, in-affirm naman ni, ano to, ni Trillanes, no?
15:06.5
Yung dating senator Trillanes, no?
15:08.6
Um, na, meron nga, meron nga.
15:11.4
Nag-identify pa siya ng tao kung sinong pwedeng behind that, di ba?
15:14.5
May kasunod pa yan.
15:15.4
Nag-deny si dating Pangulong Rodrigo Duterte.
15:17.8
Wala naman nagsasabing siya.
15:22.4
So, the thing here is that,
15:24.6
pero alam natin ngayon, meron falling out between the two families, no?
15:30.8
Between, ah, not the families, between the two camps, no?
15:34.5
Yung BBM camp and the Duterte camp, no?
15:37.7
And we all know who China is with, no?
15:39.7
China is definitely not with the BBM camp.
15:41.6
It's with the Duterte camp, no?
15:43.2
For obvious reasons naman, no?
15:45.2
And it's not even hidden, no?
15:46.9
Tignan mo lang yung, ano ba yun, SMNI ba yun?
15:49.7
Kung saan yung, ano to,
15:51.4
napaka madaming mga pro-China doon, no?
15:53.9
But that being said, no?
15:58.8
ano yan, mga opportunities na pwede gawin,
16:03.7
mga pwedeng i-take advantage ng China, no?
16:08.6
hindi lang nagbabantay tayo sa West Philippine Sea, no?
16:12.4
Kasi mamaya nakatutok lang tayo masyado sa West Philippine Sea, no?
16:17.1
And yet, na-neglect natin yung ating back.
16:23.2
Or yung pintuan natin bukas pala, no?
16:26.6
At pasok ng pasok ang China.
16:28.1
Hindi yan ang kinokontrol, no?
16:30.0
Ang organo-monitor, no?
16:31.8
Because that's it.
16:33.3
Oo, kasi nga, very,
16:35.0
ito sana rin maintindihan ng mga viewers and listeners natin.
16:38.3
Yung influence operations ng China
16:40.5
para masira yung naratibo ng Pilipinas,
16:44.3
which is truthful,
16:46.0
para maipasok na rin kanilang naratibo
16:48.2
na alam nating baloni,
16:51.1
malawak po yun yung tinatawag na influence operations.
16:53.4
Hindi lang puro trolls ang, ano,
16:55.6
ang involved doon, no?
16:57.0
Maganda yung binabanggit niyan, eh,
16:58.4
ni Mr. Custodio, no?
17:00.3
Yung mga politiko.
17:01.4
Pero kasi nga, ganito rin yan, eh, no?
17:03.8
Siyempre, wala ka naman makukuha ng hard evidence dyan, eh, no?
17:06.4
Whether yung politiko tumanggap ng pera from China.
17:08.8
Kung meron mga ganun, ano yan, eh.
17:11.0
Siyempre, very complicated dyan.
17:12.5
Maraming layer siyan.
17:13.9
Parang, magdududa ka na lang
17:15.5
pag nakita mo yung,
17:16.6
ba't ganito yung positioning ng ganitong politiko?
17:19.6
Ang naisip ko sa ganyan,
17:23.2
i-out yung position nila, no?
17:25.3
Alamin ang mga butante,
17:26.6
sino ba rito yung pinangangalagaan yung interest ng China
17:28.9
at pagdating ng 2025 at 2028,
17:32.6
Kasi yun ang malinaw, di ba?
17:38.2
So, that's why yung isa naman is yung elections, di ba?
17:41.3
2025 ang next elections natin, di ba?
17:45.5
Midterms natin ng 2025.
17:46.6
Midterms and ganito.
17:47.9
So, yung midterm elections, no?
17:50.1
Kasi yung midterms elections,
17:51.1
there's a very big chunk there na local government, di ba?
17:57.3
And yun ang pinaka-vulnerable yung mga local government
18:00.4
kasi yun, ang daming mga corrupt doon, eh, no?
18:02.6
Ang daming mga corrupted families,
18:04.4
mga dynasties and whatever,
18:06.1
yan yung tatargetin, di ba?
18:07.8
So, hawak nila ibang mga probinsya na, no?
18:10.8
So, that's something that has to be looked out for, no?
18:13.3
And the point is,
18:14.2
is the national government monitoring that, no?
18:16.8
So, kailangan talaga na ipapatibay mo talaga
18:19.5
yung anti-money laundering,
18:21.8
Titignan mo talaga kung saan,
18:24.1
you have to clamp down on that, no?
18:25.7
Because nagwa-warring na yung China, eh, no?
18:28.0
We are doing, we are doing that.
18:29.9
So, aside from yung ano ito,
18:31.8
yung paghahara sa ating ano ito,
18:34.4
sa ating mga assets in the West Philippines
18:36.9
at mga garisons natin doon
18:38.5
at mga fishermen natin,
18:40.4
it's also yung increased operations
18:43.9
against our social, ano ito,
18:50.3
our socioeconomics,
18:51.5
our political structure,
18:54.6
structure dito sa Pilipinas, no?
18:56.9
Maganda nga siya i-visualize, no?
18:58.4
Kung baga hindi siya single front, eh,
19:01.0
yung ganyang influence attacks, no?
19:02.7
May libro yan, eh.
19:03.6
May libro yan, eh.
19:05.9
may libro yan, eh,
19:08.0
Unrestricted War, no?
19:09.9
Sulat ng mga Chinese military officers
19:12.5
which they see na
19:13.6
war not just as yung combat, no?
19:17.0
But war in its totality, na
19:19.0
pati isisirain mo,
19:21.1
ang social cohesion ng isang bansa
19:23.4
sa pamamagitan ng pagkocorrupt sa kanya.
19:26.0
Yan ba yung kasama?
19:26.7
I forgot which particular area was this.
19:28.5
Nabasa ko rin to yung parang
19:29.6
they, they, they populate
19:31.9
the, the, the area, no?
19:34.7
Dinadamihan na rin yung Chinese settlers
19:36.1
until eventually,
19:37.8
hindi lang assimilation na nangyayari.
19:39.6
Talagang, they take over the culture.
19:45.4
Ang ginagawa nila ngayon is more on,
19:48.0
ano ito, eh, siyempre,
19:49.0
yung sa political, ano ito,
19:51.1
structures of power
19:53.6
Yung, yung isa naman,
19:55.2
yung sinasabi mo,
19:56.4
that's also done by other groups, no?
19:58.3
Like, for example,
19:59.7
kaya malaking issue ang refugees sa,
20:02.0
sa, and migrants ngayon sa Europe
20:03.7
kasi it's seen as a part of a culture war.
20:06.1
Yung demographic changes, no?
20:09.5
or here in, or in the US, na
20:11.8
kaya malaking issue yung,
20:13.7
yung US southern border ngayon
20:15.4
kasi, ano yan, eh,
20:17.1
everyday, tens of thousands
20:18.6
pumapasok lang sa US na wala man lang,
20:21.1
wala man lang restriction sa kanila, no?
20:25.1
And then, they're scattering through the entire.
20:28.1
So, yan, that causes demographic changes, no?
20:31.8
It can cause, actually,
20:33.4
shifts in voting, ano ito,
20:36.8
eventually, as these people get regularized, no?
20:39.6
Parang ganun, no?
20:40.3
Yun ang kabadyan, no?
20:46.4
paano naman natin, ano ito,
20:47.8
gumaga, sa tingin mo,
20:49.6
may nakikita ka bang,
20:50.9
magagandang mga signals
20:53.1
the national government
20:54.6
in terms of countering
20:55.9
these Chinese influence operations?
20:58.9
whether people like him or not, no?
21:01.2
Miski hindi bumoto sa kanya,
21:03.0
I don't know whether you agree with me.
21:04.7
Pag inanarise mo na may actuations
21:06.2
ngayon ng Marcos administration,
21:08.5
specific to this particular issue,
21:11.0
parang we're seeing and hearing
21:12.7
the right words, no?
21:14.8
Ang, ang basa ko nga dyan,
21:16.2
ang parang ginagawa,
21:17.2
course correction, no?
21:21.8
kung saan nakita natin
21:23.7
yung sarili natin
21:24.5
during the last six years.
21:26.2
Anong tingin nyo dyan?
21:27.5
Well, actually, ano,
21:31.8
he does not have to
21:32.7
even just go back to Aquino, no?
21:35.7
To know what to do.
21:38.5
he knows very well
21:39.8
what his own father did, eh.
21:42.2
Yung mismong tatay niya, eh.
21:43.1
Kasi ang tatay niya,
21:44.0
ang arkitekto ng West Philippine Sea
21:45.7
situation natin ngayon,
21:47.3
kung bakit may garrisons tayo dyan, no?
21:50.6
all during the time of his dad, no?
21:53.6
there was a point, no?
21:54.4
Bago, before everything collapsed, no?
21:58.0
sa time ng tatay niya, no?
22:00.3
Before all the economic mismanagement happened
22:03.2
There was a time in the late 70s
22:04.8
na, na minomodernize ni, ah, FM, no?
22:09.3
Wow, that's so nostalgic to me to say FM.
22:11.9
Anyway, it's being back, ah,
22:14.0
Marcos, Marcos Senor nalang.
22:22.7
Ibang usapan na yun.
22:26.1
Ano ba tawag dito?
22:27.6
Ah, siya yung, ano to eh,
22:29.0
there was a point to modernize the APA.
22:30.9
There was a, there was a modernization program.
22:32.9
Kaya nga, bidili natin yung F-8s na,
22:35.2
na naval fighter, no?
22:37.3
Well, aside from that,
22:38.0
but it was seen as it could,
22:39.2
it could project into the,
22:40.8
ah, West Philippine Sea, no?
22:43.4
Tapos yung, yung legal basis,
22:45.9
time ng tatay niya lahat yan.
22:47.1
So, one can say that his,
22:48.8
just, just continuing, no?
22:51.0
The legacy of what his dad did
22:54.1
sa, sa West Philippine Sea.
22:55.9
At the same time,
22:56.8
kinukontinue din niya yung,
22:58.1
yung ginawa ni Pinoy, no?
23:00.2
Na, na yung international,
23:03.4
pagka-internationalize ng issue, no?
23:05.8
Ah, kasi ngayon, di ba,
23:06.9
yung sinasabing bagong paradigm,
23:08.6
magpaparticipate tayo ngayon sa,
23:10.5
not just bilateral,
23:11.6
but also multilateral patrols, no?
23:15.4
si Nelf, dahil pro-China si Duterte, eh,
23:18.8
kaya pati yung AFP natakot na
23:21.2
i-push yung mga ating mga,
23:24.4
yung ating mga initiative sa West Philippine Sea
23:27.9
ayaw ni Duterte nung time na yan, no?
23:31.4
Ah, pati yung ating,
23:32.7
I remember during the time of Duterte na
23:34.4
pati yung ating mga military to military relations,
23:37.3
yung mga exercises, yung balikatan,
23:38.8
sinusuppress nga ng,
23:40.1
ng Philippine military, yung,
23:44.1
Not to report on it kasi baka magalit si Duterte, no?
23:48.8
ngayon, it's back again on track, no?
23:51.2
So, the, the important thing,
23:53.2
ang pinaka-importante dito,
23:54.7
but we're just talking about the West Philippine Sea issue, no?
23:57.5
Yung pag-internationalize, no?
23:59.4
Nang, ah, pag-pass up ngayon ng mga countries,
24:02.7
like, ah, the, um,
24:04.6
like yung, ano ba tawag dito?
24:06.6
Yung US, Japan, Australia.
24:09.5
Para pala kasi, these are our partners and allies.
24:12.6
Second, of course,
24:14.0
is yung modernization ng Philippine military, no?
24:16.3
Ah, mas malaki ngayon ang mga,
24:18.8
ang mga budgets, no?
24:22.3
malalaki yung mga budgets na pinipigay ngayon sa
24:25.3
Philippine military.
24:25.8
And na talagang may, ah,
24:27.6
may intention to eventually come up with a multi-role fighter, no?
24:32.1
Kasi, ironically, at this point in time,
24:34.4
wala pa rin tayong tutunay na fighter jet, no?
24:36.7
Ah, no, ah, jet fighter, no?
24:38.7
Ah, meron kasi tayong lead-in fighter trainer,
24:40.7
which is the F-A-50.
24:41.7
Pero ang, ang mukhang pinupush na talaga ngayon
24:44.4
na magkakaroon tayo ng F-16s in the foreseeable future.
24:47.2
Magka-transfer ng US sa atin.
24:48.6
Ang mga F-16s, no?
24:50.3
Um, I would, I, I would assume, to use the term,
24:53.1
parang baka pre-love F-16s yun, no?
24:55.7
But still, F-16s nonetheless, no?
24:57.7
Yun yata yung ano, tama, pre-love.
24:59.4
Kasi na-interview natin si Ambassador
25:01.8
Babrum Waldez, ah,
25:04.4
more than a week ago.
25:05.7
Parang, yun ang ano, yun ang direction.
25:08.6
Hindi niya ginamit yung term na pre-love,
25:10.0
pero masyado daw kasi mahal yung brand nyo.
25:12.2
Ito nga pala, alam ko, ano ka dyan, eh.
25:14.2
Geek ka pagdating sa, sa military stuff na nakikita.
25:18.6
Ano yan, si Mr. Custodio, mahirig sa mga skill model yan.
25:23.4
Ano ba yung ano, F-16, gano'n ba ka, ano yun,
25:25.6
gano'n ba ka reliable, gano'n ba ka importante yun
25:27.8
to be part of the Philippine, ano ba, fleet pa tawag dyan?
25:31.8
Well, ano siya eh, it's really a combat-capable jet, no?
25:35.7
It has a, it has a very good record, no?
25:39.5
It's a standing record in service with the United States military,
25:43.6
ah, with the Israeli Defense Forces, no?
25:46.8
Ah, maganda ang kill ratio.
25:48.4
Ah, maganda ang kill ratio. Ah, maganda ang kill ratio.
25:48.6
Yung target isn't the fighter jet.
25:50.1
It's actually a certification yan, no, pagkumpara sa mga kalaban, no?
25:52.7
Ah, maganda ang kill ratio. Ah, maganda ang kill ratio. Ah, maganda ang kill ratio.
25:52.8
It's actually a certification yan, no,
25:53.5
pagkumpara sa mga kalaban, no?
25:53.7
It's actually a certification yan, no,
25:53.8
pagkumpara sa mga kalaban, no?
25:53.9
but the only problem lang ah, sa kanya, of course, is yung ah,
25:58.0
pa, the only problem lang ah, sa kanya, of course, is yung ah,
25:58.1
ang model ang kukunin natin, no?
25:59.0
ang model ang kukunin natin, no?
25:59.0
ang model ang kukunin natin, no?
25:59.1
kasi, definitely, kasi remember,
25:59.7
kasi, definitely,
26:00.1
The F-16 is an old, it's an old fighter jet.
26:03.1
When you talk about, when it was first introduced, no?
26:07.6
Late 70s yan, nung dinedevelop yan.
26:10.9
Tapos, ano to, widespread use, 1980s, no?
26:14.5
So, meron ka mga earlier, o nga, no?
26:20.4
Hindi, mambagal rin ano to eh, ang aking computer eh.
26:24.3
Mukhang fan ng Top Gun to eh.
26:26.3
So, ano to eh, so, may mga A and B models, no?
26:31.4
But the later marks, no?
26:32.7
Yung mga black late, mga black 50s, and all these later marks,
26:35.6
those are the very, very capable jet fighters.
26:39.2
I don't think we're going to get the new west, no?
26:41.9
So, somewhere in the middle of, we're getting the models most likely
26:45.2
somewhere in the middle of the new west and the oldest,
26:49.2
somewhere in the middle there, no?
26:50.3
Depende na kung ano yung ano to.
26:51.5
But it's still going to be greater, ano to.
26:56.3
More, more capable aircraft than the F-850 that we're using now, no?
27:00.2
Although the F-850 is not to be despised, kasi magandang aeroplano din yan.
27:03.8
But it's not really a true blue multi-role fighter.
27:09.3
Sarap makuhuntahan ni, ano eh, ni Mr. Custodio padating sa mga ganyan, eh, no?
27:15.0
Anyway, ito, sagutin natin itong, ano, itong linya ng propaganda ng China
27:19.3
na paulit-ulit, pati ng, inuulit din ito ng mga mercenaryong Pilipino, no?
27:23.3
Sabi mo kanina, magandang term, bayarang, trader na bayaran,
27:26.8
Ang ginagamit ko kasi term, mga mercenaryo, no?
27:29.2
Oh, mercenaryo, oh.
27:30.2
Lato siya yun yung mga polished terms yan, eh, kumbaga.
27:32.8
Oh, sige. Mas ano yan, eh.
27:34.2
Mas tagos kasi pag trader na bayaran, ano, no?
27:37.7
Anyway, ito yung sinasabi lagi ng China, no?
27:40.3
Ito nga yung binanggit nung foreign ministry nila.
27:44.5
Tayo rin nagpo-provoke.
27:46.7
And then, we are drawing forces outside the region into those issues.
27:51.8
Kasi parang, sana marina ko sa mga listeners and viewers natin, no?
27:55.2
Matagal na ang linya ito ng China.
27:56.3
Sana sabi nila, in this part of the world, dapat na nag-uusap tayo at saka Pilipinas.
28:02.1
Kung kasi naman yung claimant bilateral.
28:04.2
Parang kanalaman dapat dito yung mga banyaga, no?
28:08.0
Yung mga outside of the region.
28:10.1
Ibig sabihin, United States, Israel, Australia, Canada, lahat yan.
28:14.2
Hindi dapat daw nakikialam.
28:15.9
Ngayon, paano ba dapat saguti nito?
28:18.7
Kasi yan ang sinasabi nila, no?
28:20.2
Parang, tama ba na dinari natin ito nung World War II, no?
28:23.4
Parang, ganyan din ang ginamit ng isang imperialista.
28:26.3
Pero huwag natin banggitin, kakampi na natin sila ngayon.
28:32.1
Pero ang point ko, yung ganong naratibo, paano ba dapat kinakounter yun?
28:38.6
Kasi ganito yan, let's use an analogy dito.
28:41.4
Let's say, nasa school yard ka, nasa skwalahan ka, no?
28:44.5
Malit ka na bata ka, no? Malit na bata ka.
28:46.6
Tapos mayroon upper, may higher grade na bully pupuntahan sa'yo.
28:51.5
Tapos ibinubully ka araw-araw.
28:53.9
Tapos nandyan lang sa tabi, may security guard.
28:57.8
Anong gagawin mo?
28:59.3
Hindi mo natatawagin yung security guard, diba?
29:01.8
E yung security guard is a potential partner and ally
29:04.6
na pwedeng protectahin ka dun sa bully na yan, no?
29:09.7
So yung ganun kasimple lang yan, no?
29:11.3
Natural reaction mo, pupuntahan mo yung security guard,
29:13.7
sabihin mo, boss, ito, binubully ako ng nakna-
29:16.9
una na yan, diba?
29:18.0
So yun ang na yan.
29:19.7
This is basically an analogy.
29:20.8
We have our partners and allies.
29:22.2
Now, why does China, bakit ang China ayaw na i-internationalize ang issue?
29:26.3
Gusto tayong i-bully, no?
29:28.1
Binubully tayo at alam nila kapag tayo lang, no?
29:31.5
Itong mga intimidation na ginagawa nila will work, no?
29:36.5
Kasi matatakot tayo dahil mahina talaga tayo, eh.
29:39.0
Wala tayo, we can't do na ito.
29:40.5
Matapang mga Pilipino, huwag lang yung mga mercenaryo ang namumuno, no?
29:47.0
Pero kapag yung patriotic did ng gobyerno, matatapang talaga ang mga Pilipino.
29:52.0
At na-ma-maximize yung tapang na yan, no?
29:54.9
Ika nga ni MacArthur, give me.
29:56.3
X number of Filipinos, I can't conquer.
29:58.4
Mga ganun tipo, no?
30:00.0
Many foreign leaders have seen the bravery and strength of the Filipinos as seen in World War II and Korean War, no?
30:06.9
But the thing is that, ano ito?
30:11.2
Yung China, gusto nilang i-bully tayo, no?
30:14.6
And to bully us, we should not call our...
30:17.8
Kasi alam bakit ginagawa na yung China.
30:19.6
Kasi alam nila, wala silang kapangyarihan against the international community.
30:23.6
They are weak, no?
30:26.3
Embracing the entire international community.
30:28.1
Imagine, ang mga bansa na gustong tumulong sa atin are equipped with top-of-the-line militaries, no?
30:35.5
The U.S. Navy on its own, no?
30:38.0
Can't defeat the Chinese Navy, no?
30:40.9
In a matter of several days, lubog lahat ang Chinese Navy, no?
30:45.1
Kayang-kayang gawin ang U.S. yan.
30:46.8
E what more pa tinawag mo ang Japan, which is the second, one of the most powerful navies in this part of the world, no?
30:54.4
Or even in the world itself, no?
30:56.8
In fact, Japan already has aircraft carriers, no?
31:00.7
Bumalik na naman sila sa aircraft carriers, no?
31:02.6
After 70 years nang wala, no?
31:05.3
So, balik na naman.
31:06.0
And the thing is, just to show what the Japanese did, no?
31:09.5
Yung isa sa aircraft carrier nila has the name of another of an early World War II aircraft carrier, no?
31:16.5
They're up against that.
31:17.7
Chinese up against that.
31:18.6
So, kung tayo, we maximize...
31:22.4
We are able to...
31:26.3
Mobilize international support, then hindi na magiging mahina ang ating response sa China sa pangbabully nila.
31:33.8
Kaya, for example, pag nagre-resupply tayo sa Ayungin, no?
31:37.8
Or some of our garrisons, no?
31:40.3
Meron laging U.S. naval aircraft na tumutulong, eh.
31:44.3
Nag-monitor, eh, no?
31:45.4
And that sends a very clear sign to the Chinese na huwag niyong galawin yan.
31:53.1
Huwag niyong palubogin yan.
31:54.6
Yes, you can harass them.
31:56.3
But don't do any extra military action because that will bring us in.
32:02.4
And alam ng China yan.
32:03.7
Kaya, for example, yung bakit ang Sierra Madre, no?
32:09.1
Hindi matanggal-tanggal ng China.
32:11.3
Bakit kung ano yung ginawa nilang China sa Vietnam, no?
32:14.1
Yung 1980s, yung sa pagpapatay nilang ng isang Vietnamese garrison.
32:19.7
Ba't hindi nilang magagawa-gawa sa Sierra Madre yan sa ating garrison sa Ayungin?
32:24.2
Kasi alam nila, it's an active...
32:26.3
Philippine warship, no?
32:28.9
With military personnel doon.
32:31.7
Meaning to say, galawin mo yan, trigger yan sa mutual defense treaty.
32:36.0
Ganun kasimple lang yan.
32:37.5
Act of war yan, no?
32:38.9
So, it brings in the Americans.
32:40.4
So, tagilid ka agad ng China, no?
32:42.8
Wala sila na to, eh.
32:44.2
Wala sila pa rin capability to push back.
32:46.1
Yes, they may have a very strong economy, China.
32:48.4
But its military is still in the basis of transition and is still weak.
32:53.2
Kaya hindi nila ma-afford yan.
32:55.4
So, what do they do?
32:56.3
They use information warfare ngayon, no?
32:59.3
And then they use their money now to buy off corrupt politicians everywhere, no?
33:05.5
Para ngayon, humina ngayon ang resolve ng country natin
33:10.0
or makapture nila ang political power sa Philippines.
33:15.3
Kasi kita nila, during the previous administration, that's possible, no?
33:19.6
You can capture the political elite in the Philippines, no?
33:25.9
And then, they will, hindi nila kailangan i-abrogate the mutual defense treaty
33:31.1
but they can make, they can delay and obstruct meaningful exchanges between the Philippines and its allies.
33:40.5
Kaya tignan mo, for six years, nabubulok yung Philippines, no?
33:43.6
Hindi umaandar, no?
33:44.8
Hindi alam kung ano gagawin.
33:46.0
Yung ating mga allies were wondering what the Philippines was going to do.
33:49.5
In fact, sa US, meron nga mga opinion dyan na wala nang kwentang Pilipinas sa San Alam.
33:55.9
So, there was disruption going on, no?
33:59.1
So, yan ang ginagawa ng China.
34:04.4
So, they do that, eh, no?
34:09.0
Naisip ko nga minsan, no?
34:10.4
Pag pinag-uusapan natin yung Chinese influence operations, no?
34:15.1
Kasi ngayon, sa discussion natin, may mga nakikita ko mga pro-China na mukha hindi naman totoong tao, no?
34:21.8
Nakakatanggap kaya ito ng bayad o nagpapakatangan ng libre.
34:25.1
Yan ang naman nang iniisip.
34:26.9
Sana may bayad man lang yung katangahan at katraiduran nila.
34:32.2
Katraiduran nyo, no?
34:33.0
Sumingil man lang kayo.
34:34.2
Baka naman libre yung katraiduran at katangahan na yan.
34:37.8
Huwag naman ganon.
34:38.8
Well, may iba kasi dyan naman.
34:40.1
Baka doctrinal naman sila, no?
34:41.7
Alam mo yung mga ideologs, di ba?
34:44.3
Kasi, ano yan, ano to, China, komunista yan.
34:47.5
So, kailangan, ano to, support tayo natin yan.
34:50.0
Asia yan, eh, mga ganon, no?
34:51.7
Asia for the Asian.
34:52.6
Mga ganon klase mga ideological kalokohan, no?
34:54.7
Of course, there's some.
34:55.9
There's some like that talaga, no?
34:57.4
Na makikita natin.
34:58.3
Minsan makikita ko sa universities yan.
35:01.0
Yan, hindi ko maalala kanina.
35:02.2
Yung concept na yan, no?
35:04.7
Asian for Asia ba yan?
35:05.6
Asia for the Asians, no?
35:07.2
Asia for the Asians, yeah.
35:08.4
Oo, which is actually just a repetition of the Japanese, Imperial Japan's trope, di ba?
35:13.4
Second World War II.
35:16.7
Tapos, ha, pala, Asia.
35:18.3
Pero nakabubo na tayo doon.
35:22.8
Eh, ito mangyayari sa atin ngayon, Asia for China.
35:25.9
Nangyayari lang naman ngayon.
35:27.4
Like, given the rapacious conduct, no?
35:30.1
May kita mo, the countries that made the mistake of embracing them too much, no?
35:36.0
Timo, sinusuka sila ngayon, di ba?
35:38.9
But it's a price to pay, no?
35:41.6
A very big price to pay, no?
35:43.3
That will actually result na masisira talaga social cohesion mo, no?
35:47.9
Minsan iniisip ko kung nakakatulog ba ng mahimbing itong mga politiko natin na alam natin pinagtatanggol
35:54.7
ang internationalism.
35:55.9
Hindi nga interes ang China at hindi nga interes ang Pilipinas, no?
35:59.6
Tingnan, nakakatulog pa rin sila ng mahimbing, eh.
36:02.1
Kasi ano yan, eh.
36:03.7
Makakatulog ng mahimbing yan.
36:04.9
Kasi basically, personal self-interest naman ang tinitigan nila, no?
36:08.0
Political interest nila.
36:09.6
Self-political interest.
36:11.0
Hindi naman nila tinitigan yung kabahuan, eh.
36:13.7
Very parochial, self-centered mag-isip.
36:17.7
So, they don't care.
36:18.9
They really will not care.
36:20.1
Maybe there is one who think that peace in our time, yung mga peacenik types, no?
36:25.8
trap pa sampal-sampalin
36:28.8
Yung nakakaasar na peacenik,
36:30.1
yung minsan makakita mo sa pelikula
36:32.1
na dumadating na yung kalaban
36:34.2
and yet mag-wave pa ng peace sign
36:36.4
siya ang unang nababaril.
36:40.3
Meron yan, meron yan.
36:42.8
Meron sigurado all yan,
36:44.3
mga peacenik na ganyan.
36:47.3
peace at any chance,
36:51.8
they have to realize
36:54.4
when you say at any cost,
36:56.6
damay ang buong bansa.
37:01.0
alipin ang Pilipinas sa China.
37:05.0
Tsaka minsan nga,
37:06.2
yung lethal combination,
37:11.2
parang pangit eh.
37:13.1
O, bobo na trader pa,
37:17.4
May mga ganyan tayo
37:20.1
Which basically is yung
37:21.1
dun sa mga trolls,
37:26.7
if you look at it
37:27.3
in the previous administration,
37:28.3
the way it was conducted,
37:29.6
meron sila nga na to.
37:31.6
scare tactics a lot.
37:33.8
Hindi nila sasabihin
37:34.9
na pro-China sila.
37:37.4
scare tactics eh.
37:40.1
Like, for example,
37:42.1
yung hindi ko talaga malimutan
37:44.9
the arbitration victory,
37:47.4
there was this text
37:49.5
that spread throughout
37:51.0
yung network systems
37:56.6
ang multinational forces
37:59.1
sa Clark Air Base.
38:02.1
ng mga kaibigan ko.
38:03.0
Sinatatalong ako,
38:03.8
mga classmates ko sa high school,
38:07.9
Kasi nanalo tayo.
38:08.9
So, you could see
38:09.7
na may info ops operation
38:14.1
dito sa Pilipinas
38:16.4
the Filipinos, no?
38:18.0
And that was very common
38:19.4
during the time of Duterte.
38:20.6
Na pati mismo si Duterte,
38:22.8
gigera rin tayo ng China,
38:25.3
mga he was fear-mongering.
38:28.4
makes us weak, no?
38:30.7
Na nagiging mahihina tayo.
38:32.7
Hindi na natin tinitignan
38:35.4
kaya natin gawin.
38:38.8
noong time ng Duterte,
38:40.1
noong pag nagsasalita ako,
38:41.7
and I was getting a lot of
38:44.4
Ang dami kong harassment
38:45.2
na nangyayari, no,
38:46.1
from that administration
38:50.6
tignan mo ang Indonesia,
38:52.0
tignan mo ang Vietnam,
38:52.9
ba't hindi sila ginagera?
38:53.9
Hindi nga siya ginagalaw ng China.
38:55.0
Lalo ng Indonesia,
38:56.3
mas malala pa ginagawa
38:57.3
kaya sa atin, eh.
38:58.5
Kinapasabog yung mga naging
39:00.6
Ba't hindi sila ginagalaw
39:04.5
magpropotest lang tayo,
39:05.4
i-assert lang natin yung ano to,
39:06.8
bakit makikipag-link tayo
39:10.0
bakit gigera na ba?
39:16.2
mutual defense treaty, eh.
39:17.8
Hindi nga siya ginagalaw
39:19.8
may mutual defense treaty tayo
39:21.3
with the United States,
39:27.7
mga insidious tactics
39:30.1
ng mga maka-China
39:32.6
Ng mga kapabaya natin,
39:36.2
huwag tayong gagamit
39:36.9
ng mabibigat na words,
39:38.1
yung kunwari insidious,
39:40.3
ano na yung public services
39:44.8
sa mga insidious,
39:49.8
matagal na insidious.
39:51.7
hindi ito yung movie lang,
39:53.4
may movie kasi insidious,
39:56.9
parang public service
39:59.0
dun sa bobong trader,
40:03.7
Di naman masalimot yun,
40:04.9
di naman masalimot.
40:07.4
Negative term yan,
40:10.4
yan ba yung isang galaw
40:14.2
na may masamang bala.
40:17.7
yan ang parang insidious,
40:22.5
Pailalim na banat,
40:25.6
akala mo inosente,
40:27.6
Meron tinatagong masamang agenda.
40:30.1
Agenda naman siguro
40:30.9
naintindihan nila,
40:31.7
yung mga troll na yan,
40:34.9
mahirap yung mga troll na yan
40:36.2
kasi wala naman konsensya
40:40.7
Hindi natin mababago
40:42.1
Hindi natin mababago
40:43.0
yung mga troll na yan,
40:44.6
meron silang road to Damascus,
40:46.3
Na sariling road to Damascus
40:49.5
pati yung reference na yun,
40:51.8
road to Damascus,
40:52.8
masyadong malalim yun.
40:54.0
Naka trip to Jerusalem
40:55.1
na nga alam naman ngayon,
40:57.5
na medyo ano lang.
40:58.4
Yung parang maliwanagan.
41:00.5
maliwanagan sila,
41:01.5
which is downfall.
41:02.3
Huwag na ipipani,
41:03.1
masyadong mahirap ispell, eh.
41:13.6
O sige, sige, sige.
41:16.3
Patuwa ito yung pinaggagawa
41:17.3
ng mga trolls na ito, no?
41:19.0
maraming salamat, ano,
41:20.0
Mr. Jose Antonio Custodio, no?
41:22.0
Salamat din sa opportunity na ito.
41:27.9
10 degrees ata ngayon.
41:31.5
7 degrees Celsius.
41:34.7
Kasi panag-Fahrenheit ka na,
41:36.0
didisaw na kita, eh.
41:38.5
I'm conscious, eh.
41:40.5
Conscious lang tayo.
41:41.1
Pag sinabi mo distansya sa akin,
41:43.1
sasabihin ko sa'yo.
41:44.5
Pag pinag-convert mo pa ako, eh,
41:46.7
hindi na kita imbitahin.
41:47.9
Hindi na, wag-wag.
41:51.6
si Mr. Jose Antonio Custodio.
41:53.8
Merry Christmas, ha?
41:55.9
Tapos, happy New Year in advance.
41:56.8
Maraming maraming salamat.
41:57.8
Ingat ka dyan, ha?
41:58.9
Pag-ibate kay Lamas, ha?
42:02.6
Ay, di ba yung panot?
42:03.8
Sino ba yun yung...
42:16.6
Thank you, thank you.
42:17.5
Nanonood yun, ha?
42:24.6
May episode kami sa Barbershop.
42:31.5
Maraming salamat, ha.
42:32.4
Thank you, thank you.
42:32.8
Maraming salamat.
42:35.7
Napalusotan tayo doon.
42:37.5
Hindi natin na-expect yan.
42:40.0
That escalated quickly.
42:42.8
Maraming salamat.
42:43.8
Mr. Jose Antonio Custodio.
42:47.3
Medyo mabigat yung pinag-usapan natin
42:48.7
meski nasa Christmas mood pa po
42:50.7
yung karamihan sa atin.
42:51.7
Pero gano'n talaga, no?
42:52.9
Kasi nakakainis yung gaslighting ng China.
42:54.9
Yung talaga ikaw pa sinisisi.
42:56.6
Tapos, sige po na nakakainis.
42:58.4
Yung mga Pilipino,
42:59.8
yung ilang mga politiko na
43:01.0
alam mong interest ng China
43:02.5
yung pinaprotektahan.
43:04.2
Tapos sabihin nila,
43:05.2
pag kinulaut mo sila,
43:07.0
eh kasi kayo pro-US, eh.
43:08.5
Hindi tayo pro-US, eh.
43:10.7
Pro-Philippine interest tayo.
43:12.1
Ngayon, kung sino yung mga kaalyado natin
43:14.1
na tinutulungan tayo
43:15.9
isulong yung ating interest,
43:17.5
syempre, doon tayo kakampi.
43:19.2
Alam mo, kung pabitay sa China,
43:21.1
na siya mismo nang yuyurak sa ating interest.
43:23.6
Parang kalakuhan naman yata yan, no?
43:25.5
Kanina nga, di ba,
43:26.3
yung reference na binanggit ng guest natin,
43:28.6
yung bully metaphor, no?
43:30.6
Kunwara, binubully ka sa school yard.
43:34.6
humingi ka ng tulong sa security guard.
43:36.1
O siguro, sa classmate mo na, no?
43:37.7
Kunwara, nagsama ka ng dalawa, tatlo
43:39.3
para makadaan ka,
43:40.7
makauwi ka ng matiwasan
43:42.1
ay hasabihin sa'yo ng China.
43:44.4
Pinaprovoke mo ko, eh.
43:46.0
Hasabihin sa'yo ng bully sa school.
43:47.7
Pinaprovoke mo ko, eh.
43:48.9
Dapat tayo lang mag-uusap dito.
43:51.2
Tapos ipapakalat sa school.
43:52.8
Eto, gusto ng away, oh.
43:54.8
Parang kahit sa anggol mo tingnan,
43:56.7
China ang mali rito.
43:58.9
Napakalinaw po kung sino yung mali
44:00.3
at saka sino yung tama dito.
44:02.2
Ngayon, madali na makaintindihan
44:03.7
kung bakit meron tayong mga politiko.
44:06.0
Meron tayong mga ilang Pilipino
44:08.8
na nagpapanggap na analyst
44:11.6
ikampi naman sa China.
44:14.7
I suppose, alam naman nila yung tama, no?
44:16.7
Alam nila yung mali.
44:17.8
Ngayon, ano kaya yung nagpapaganan sa kanila?
44:20.4
Ano kaya yung nagtitrigger sa kanila?
44:24.1
that kind of attitude or positioning?
44:31.0
pinag-uusapan namin,
44:32.4
nakakatulog pa kaya sila ng mahimbing?
44:35.6
Oh, alam ko, may mga masisipag dito na talagang, ano, ha?
44:39.5
Pinaglalaban ng China, no?
44:41.6
Hindi natin sinasabi na, ano, no?
44:43.2
Pag nanindigan tayo sa China,
44:44.9
gusto natin makapagsuntukan.
44:46.6
Gusto natin makapag-gera.
44:52.3
Ayun, nabahin ako.
44:54.0
Huwag niyo, huwag niyo papansinin yung narrative na yun, no?
44:56.4
Yung si Duterte nagpakalat ng dati pa, eh, no?
44:59.3
Talagang, ano eh,
45:01.1
ina-amplify ng kanyang mga supporters, eh,
45:03.1
tsaka ng mga pro-China people ngayon, no?
45:04.6
Pag nanindigan ka raw, gusto mo ng gera?
45:09.4
Alam naman natin, talo tayo sa gera, eh,
45:11.0
pagdating sa China.
45:12.7
Mahirap tayo manalo.
45:14.4
Mau-overwhelm tayo.
45:16.1
O, ayun natin umabot sa ganun.
45:17.9
Pero hindi bisabihin,
45:19.9
hindi mo ipaglalaban yung karapatan mo.
45:22.0
Kadawagan po yun.
45:23.6
Napaka-duwag po nun.
45:25.4
Lalo porsa mo na nangako magja-jet ski.
45:29.3
Tapos ipa-plug na yung Philippine flag.
45:33.0
Huwag naman sanang ganun, no?
45:36.0
kung matinu kayo mag-isip,
45:39.0
hindi porket naninindigan ka sa China,
45:41.6
gusto mo agad makapag-gera sa China.
45:44.3
O, tapos sinasabi ng iba,
45:45.4
hindi, dapat diplomasya,
45:46.6
diplomasya talaga dapat ang ginagamit natin.
45:49.0
Ano ba ginagawa natin ngayon?
45:51.1
Hindi ba diplomasya ang track?
45:54.6
Nire-renounce naman talaga natin ang gera, eh.
45:56.4
O, diplomasya ang ginagamit natin.
46:01.9
Kaya huwag kayo magpapaniwala roon sa ano,
46:06.3
propagandista ng China.
46:08.7
Tapos eto pala yung mga politiko, no?
46:10.3
They don't have to name names.
46:11.6
Parang kilala nyo naman sila, eh.
46:14.1
Sana huwag po tayo magpakatanga
46:17.7
Huwag tayo magpakabobo.
46:21.0
Huwag nyo kakalimutan
46:21.8
ng mga politiko na ito
46:23.0
na isinusulong interest ng China,
46:25.8
hindi interest ng Pilipinas.
46:27.6
Pag tumakbo ulian sa eleksyon,
46:31.5
Grabe ang damage ng mga ganyang politiko.
46:36.6
Dapat nga yata, hindi sila na-eelect sa ganyang posisyon, eh.
46:39.2
Parang hindi naman capable, eh.
46:41.6
Sana akong pakialam dun, eh.
46:42.9
Sa issue na yun, eh.
46:44.7
Pwede hindi sila katalinuhan
46:45.9
o pwede bobo talaga outright, di ba?
46:47.8
Pero ang point ko para
46:51.3
protectahan mo yung interest ng
46:53.8
at hindi interest ng bansa mo.
47:01.2
bago tayo magtapos,
47:03.3
yung mga babatiin lang tayo, no?
47:05.4
kay Jmode Mercado.
47:09.1
Ayan, if you have time,
47:10.0
just please, hi, hello.
47:11.6
Sa mga tagahanga tulad ko,
47:13.5
Always watching from
47:15.8
Maraming salamat sa'yo.
47:18.7
Tapos, si Mary Grace Olfindo.
47:21.0
Natanggap na rin niya yung kanyang
47:24.2
Facts First shirt.
47:27.0
Pwede po pabatiin naman
47:28.7
this coming December 25.
47:30.3
Eh, pasensya na po.
47:31.1
Recorded yung episode natin kahapon.
47:33.3
So, Mary Grace Olfindo.
47:34.7
Maraming maraming salamat sa'yo
47:35.9
at Merry Christmas.
47:37.4
Si Jonathan Trindelad.
47:39.6
Ayan, batiin po natin
47:44.0
na si Jesus Trinidad.
47:45.8
Birthday niya kahapon?
47:53.0
happy birthday sa daddy mo,
47:54.7
si Mr. Jesus Trinidad.
47:56.7
Ayan, maraming maraming salamat po
48:01.7
Kilala nyo na kung sino yung mga
48:02.6
enablers sa China.
48:06.0
Mukhang, ano, may mga
48:07.5
pasigasing magtanggol sa China.
48:09.6
Dito sa ating episode, ah, no?
48:11.1
Yung mga nagko-comment, no?
48:13.1
Sana nakakatanggap man lang kayo
48:14.6
ng bayad dyan, ah.
48:15.8
Huwag kayong masyadong, ano, ah,
48:17.7
huwag magpapakatangan ng libre, ah.
48:19.5
Kahit pa pano, oh.
48:20.9
Sulingil naman kayo.
48:22.1
Sana nakatanggap man lang kayo
48:24.6
O kaya, yung mamurahing keso,
48:26.8
Diba, yung parang Christmas basket.
48:30.3
Huwag magpakatangan ng libre.
48:33.7
Maraming salamat po sa inyo.
48:34.7
Kita-kita po tayo, ano,
48:36.2
sa susunod na episode natin.
48:38.3
O, si Rodolfo Valbuena.
48:43.7
Huwag muna akong gamitan ng, ano,
48:45.3
Hindi ko gusto yung nickname na Chris, eh.
48:49.7
Hindi yun ang nickname ko, eh.
48:51.4
Buuhin mo na lang, oh.
48:57.0
Sige, sige, sige, sige.
48:58.4
Maraming salamat po sa inyo lahat, no?
48:59.8
Kita-kita po tayo
49:00.8
sa susunod na episode ng Facts First.
49:02.9
Ako po si Christian Esguerra.
49:04.9
Again, Merry, Merry Christmas po sa inyo.
49:06.7
Maraming, maraming salamat po