00:26.4
Hindi. Maglakad ka lang sa ilalim.
00:28.1
Para kayong mga astronot doon sa ilalim.
00:34.8
Mga ilang oras ka bang tumatagal sa ilalim ng tubig?
00:38.8
Limang oras, apat na oras.
00:41.2
So yung mga buhangin na nanggagaling sa ilalim ng tubig dagat,
00:44.9
saka naman nila binabanlas, tinatanggal yung mga nakahalong bato.
00:49.6
At yung pinong buhangin na makukuha dito,
00:52.7
asya namang ipapaning para ma-extract yung ginto na nakahalo dito.
01:03.9
Grabe. Sobrang ganda dito.
01:07.5
Ayan. So, good morning mga ka-SFTV.
01:10.2
Panibagong vlog, panibagong lugar na naman ang ating explore ngayong araw.
01:14.5
So, sa ngayon nga pala, nandito po tayo sa bahaging ito ng Southern Leyte
01:18.7
kung saan mapapansin itong napakagandang mga baybayin.
01:22.8
Ito po yung mga beaches na dinarayo,
01:25.3
hindi lang ng mga taga rito sa probinsya ng Southern Leyte,
01:28.1
kundi yung mga malalayong probinsya na mula dito sa bahaging ito ng Eastern Visayas.
01:33.9
Yan. So, dito pansin po natin mula doon sa kabila sa Bitoon Beach,
01:38.5
dito sa Paraiso Crescent at doon sa Mulopulo Beach yung mga ganitong buhangin.
01:45.9
Tingnan nyo naman, malaburakay yung pino at maputing buhangin na bumabalot dito sa baybayin.
01:58.1
Pakita ko lang kung gaano kapino yung buhangin dito.
02:04.5
Yan o, parang pulboron.
02:09.9
Mula dito sa bahaging ito ng iluan, matatanong po natin yung bandang yan ng Panaon Island.
02:28.1
Kung saan, pupuntahan natin yung bayan na hindi pa gaano na-explore
02:33.1
o hindi gaano naririnig ng ating mga kababayan na nag-i-exist pala dito sa bahaging ito ng Southern Leyte.
02:40.1
Ngayon, alamin po natin kung kumusta na nga ba yung kalsada,
02:43.1
kung passable na nga ba at kung ano-ano yung mga makikita natin dito.
02:47.1
Dahil nga sa hindi tayo sigurado sa kalsadang ating madadaanan,
02:52.1
kaya yung gagamitin po nating sasakyan ay itong ating motor.
02:57.1
Mag isang taon na.
02:58.1
Itong motor natin.
02:59.1
Pero first time po natin itong magagamit sa vlog.
03:02.1
Kaya naman, makikita nyo, bago pa yung itsura nito.
03:07.1
Saktong-sakto kasi bagong taon.
03:09.1
Unang vlog ng ating taong 2024.
03:12.1
Kaya tamang-tama si CB150X.
03:15.1
So maliban sa motor, gamit po natin ngayon itong ating Evo XT300.
03:23.1
Bawat helmet may nakakabit na po na intercom galing kay Freedcon.
03:28.1
So itong mga intercom na ito, maliban sa pwede kami makapag-usap ng hindi nagsisigawan,
03:34.1
eh may mga built-in na ito na dashcam.
03:38.1
So mamaya papakita ko po sa inyo kung ano yung sample o yung sample shot na itong ating Freedcon.
03:44.1
So ito nga pala yung Freedcon R3 at ito yung R1 Pro.
03:55.1
Ayan. So ito nga pala si Sir Eugene.
03:58.1
Nataga rito sa Liloan.
04:00.1
At siya po yung sasama sa atin.
04:02.1
Papunta doon sa bayan na ating destination ngayong araw.
04:06.1
Sobrang init, Sir.
04:09.1
Pisan na kagad natin ng ating biyahe.
04:35.1
Medyo malayo-layo na rin yung ating nata-travel mula doon sa Paraiso Beach kung saan tayo nang mula kanina.
04:43.1
Ayan. So huminto po muna tayo dito sa bahaging ito ng Liloan kasi mula doon sa ilalim ng tulay hanggang dito, eh napansin natin itong napakagandang tubig dagat.
04:56.1
At yung buhangin po dito, yun, bagamat hindi ganun kapute doon sa kabila kung saan tayo nang mula kanina, eh makikita naman po natin napakaganda ng view dito.
05:06.1
Dahil nga sa kakaiba yung mga bato na nakapaligid dito sa kalsada at sobrang linaw pa ng tubig.
05:13.1
Parang mayahaling tulad po natin yung view dito sa mga makikita nating view na nandun naman sa ibang bansa.
05:20.1
Tulad na lamang dito.
05:22.1
Itong bangin na ito.
05:26.1
So nakadagdag pa sa drama na itong lugar, yung hampas ng alon at yung kalmadong tubig dagat.
06:21.1
So, maire-record po natin yung ating biyahe.
06:24.4
Kung limbaw, may mga hindi inasahang pangyayari, meron po tayong magiging ebidensya.
06:30.4
So, napaka-importante po ngayon ng mga ganitong paggamitan para mas maging safe yung ating mga biyahe.
06:51.1
Ayan, so matapos ang megit sa 30 minutes na travel mula doon sa sentro na itong liluan,
07:04.6
ay narating po natin itong bahaging ito ng San Ricardo, kung saan makikita itong ginagawang viaduct.
07:13.4
So, mula San Ricardo, papunta dito ay abutin lamang ng megit 15 minutes bago marating itong lugar.
07:20.1
At mula dito ay nasa megit 30 minutes naman papunta sa liluan.
07:25.8
So, mababawasan pa yung travel time na yan habang mas gumaganda yung mga kalsada papunta dito.
07:31.7
Sa ngayon kasi ay ongoing pa yung pagsasemento, pagsasayos ng mga kalsada na nandito sa side na ito ng Panaon Island,
07:40.3
kaya medyo mabagal yung ating biyahe papunta dito.
07:50.1
Buti na lang at nabisita po natin itong bahaging ito ng San Ricardo kasi dito nalaman po natin na may mga ginagawang kalsada, may mga development na nagaganap na dito.
08:01.8
Malaking bagay kasi dati daw, nung wala pang daanan itong lugar, mararating lamang natin itong mga barangay na nandito sa east side na itong Panaon Island sa pamamagitan ng mga bangka.
08:14.0
So ngayon, dahil nga sa unti-unti nang nabubuksan yung mga kalsada papunta dito,
08:20.1
mas madali nang napupuntahan itong lugar sa pamamagitan ng motor, bukyo at marami pang mga sasakyan.
08:35.1
Mapapansin po natin itong dagat na ito, ito yung tinatawag nilang kugtong.
08:41.1
Kugtong dahil sa dito daw mauhuli o nahuhuli yung mga malalaking isda na tinatawag nilang kugtong.
08:48.5
Yun po yung parang lapu-lapu din, pero umaabot daw ng mahigit 100 kilos yung bigat na itong mga isdang to.
08:55.9
Maliban dito sa dagat na tinatawag nilang kugtong, matatanaw din po natin yung Mount Kabalian.
09:02.5
At dito naman sa kabila, matatanaw na rin po natin yung mga isla na sakop ng Dinagat Islands.
09:09.3
So medyo malapit itong bahaging ito ng Mindanao at Southern Leyte, kaya meron na po mga biyahe ng Roro na nagkokonekta dito sa mga,
09:18.5
nabanggit nating lugar.
09:20.0
So sa susunod na mga araw ay susubukan po nating tawirin itong dagat na to sa pamamagitan ng Roro.
09:26.3
So pupuntahan po natin yung Dinagat Islands at yun naman po yung i-explore natin.
09:48.5
So ilang kilometro naman mula doon sa unang pinaghintuan natin dito sa Barangay Pinotan,
10:11.0
ay narating po natin itong bahagi ng kalsada kung saan sa gilid nito.
10:18.5
Meron isang abandonadong tunnel.
10:22.5
Tulad doon sa mga napuntahan nating tunnel sa Surigao City, sa Davao de Oro, ganito din yung mga hitsura ng tunnel dito.
10:30.5
Ayan, makikita po natin na wala nang taong pumapasok dito dahil nga sa abandonado na.
10:35.5
At karamihan sa mga nagmimina dito ay lumipat na dito sa dagat.
10:41.5
At yun yung sisilipin natin dito sa baba.
10:44.5
Tara sir! Let's go!
10:46.5
Sir, magamuna kami.
10:50.5
Medyo matarik yung kailangan nating daanan.
11:06.5
Parang itong daanan na dinaanan natin pababa dito sa dagat ay parte pa ng bundok.
11:12.5
Kaya karamihan sa mga bato na nalalaglag o nandito sa gilid ng dagat,
11:16.5
ay yung mga batong galing mismo sa ilalim ng bundok.
11:25.5
Ito yung parang kinatawag nilang bina.
11:33.5
At ito yung rason kung bakit marami yung mga nagmimina dito sa bahaging ito ng dagat.
11:40.5
So tulad doon sa unahan,
11:42.5
marami din yung mga hose na makikita natin dito.
11:49.5
Papunta yan sa ilalim ng dagat.
11:54.5
Mas marami yung nagbabanlas dito kumpara doon sa unahan.
12:08.5
Paano mo nalalaman na mayroong ginto na nakahalo dyan sa buhangin?
12:11.5
Ano? Yung margaha?
12:13.5
Yung itin na buhangin, yun yung tinatawag niyong margaha.
12:17.5
Sa isang araw, nakaka-ilang oras ka dito sa pagbabanlas?
12:22.5
Tapos mga ilang gramo yung mga nakukuha mo doon?
12:24.5
Depende po kasi iniipon po namin isang linggo.
12:28.5
Tapos sabay-sabay na yung pagpraprocess niyo?
12:31.5
Nagda-dive ka rin?
12:33.5
Bakit itinigil mo?
12:34.5
Ay, natatakot na ako. Mamamatay pa lang ako.
12:37.5
Nakaka-ilang oras ka sa ilalim?
12:41.5
Dada-dive tapos tanghali.
12:43.5
Aon, escape. Tanghali yan.
12:46.5
So, ilang taon ka na?
12:49.5
Ilang taon ka nung sumisisip ka?
12:51.5
Ano? Araw pa na ako ng high school.
13:01.5
Tulad sa mga buhangin na nakuha sa ilalim ng tubig-dagat,
13:04.5
iipunin siya dito sa kanilang tinatawag na banlasan
13:08.5
at bubuusan ng buhangin.
13:10.5
Ito ang tubig-dagat.
13:11.5
Para yung mga ibang bagay na nakahalo dito sa buhangin
13:15.5
ay kusang malalaglag dito.
13:17.5
At yung matitira dito sa mga telang to,
13:20.5
ayan, ay yung mga pinong buhangin at yung mga butil ng ginto
13:26.5
na posibleng nakahalo dito.
13:38.5
Ilalagay niya yung kanyang pabigat para mas madali siyang makakapailalim dito sa tubig.
13:44.5
Ano yan, Sir? Pag wala kayo nyan?
13:47.5
So, pag aangat na kayo, tatanggalin nyo lang yan?
13:49.5
Hindi. Maglakad ka lang sa ilalim.
13:51.5
Para kayong mga astronot doon sa ilalim.
13:53.5
Napansin ko nga pala, marami yung host na papunta doon. Ano yun?
13:56.5
Back up yung iba?
13:57.5
Oo. Mayroong palutang sa drum.
13:59.5
So, ayan. I-double check naman niya yung kanyang host na gagamitin para masiguradong sapat
14:06.5
yung hangin na papasok dito.
14:07.5
At hindi siya magkakaproblema kung alimbawang nasa ilalim na siya ng tubig.
14:12.5
Mga ilang oras kayo, Sir, sa ilalim?
14:14.5
Mamaya. Mga alas 4.30. A-aahon na kami.
14:17.5
Oras natin ngayon ay mag-alas 2 na ng hapon at alas 4 sila. A-aahon. So, may dalawang oras kayo.
14:24.5
Basta nga, Sir. Alas 5. A-aahon kami.
14:27.5
Paano nyo nalalaman na pag-abi na?
14:29.5
Madilim na. Medyo madilim-dilim na sa ilalim.
14:32.5
Wala kayong relodo sa ilalim?
14:33.5
Wala. Siniting na lang ang araw namin sa nopad. Ganun.
14:39.5
Sige, Sir. Ingat po kayo.
14:41.5
So, makikita nyo naman na hindi biro yung trabaho ng mga sumisisid dito sa ilalim.
14:47.5
At yung buong araw daw nila na pagsisid ay nagkakahalaga lang ng minsan 500, minsan 1,000.
14:56.5
Kung alimbawang suswertehin sila ay aabot pa sa higit 1,000.
15:01.5
Apat sila na nasa ilalim at kung magkano man yung makukuha doon sa ilalim
15:05.5
ay siya namang paghahatikan.
15:07.5
Para meron silang iuwi sa kanilang mga pamilya.
15:19.5
Ayan. So, eto si Sir. Kagagaling lang po niya sa ilalim ng tubig.
15:23.5
Katatapos lang po niyang sumisid at eto yung dalan niyang buhangin.
15:28.5
Hindi ba, Sir, mabigat yung buhangin na galing sa ilalim ng tubig?
15:33.5
Hindi. Hindi mabigat.
15:35.5
Wag dito lang pag-ahol.
15:37.5
Mga ilang oras ka bang tumatagal sa ilalim ng tubig?
15:41.5
Ano? Limang oras, apat na oras.
15:44.5
Grabe. So, yung mga buhangin na nanggagaling sa ilalim ng tubig dagat ay saka naman nila binabanlas, tinatanggal yung mga nakahalong bato.
15:55.5
At yung pinong buhangin na makukuha dito ay siya namang ipapaning para ma-extract yung ginto na nakahalo dito.
16:05.5
Hindi ba, Sir, natatakot sa ilalim ng tubig na baka may malakas na alon o mga hindi inaasahang bagay?
16:29.5
Hindi naman. Tanay na kami sumisig sa ilalim.
16:33.5
May pating. Takot naman yung pating sa hangin.
16:39.5
Gano'ng baka laki yung mga pating dito?
16:42.5
Laki din yung iba. Yung iba maliis.
16:45.5
Yun yung kumakain ng tao?
16:47.5
Grabe. So, bukod sa delikado, dahil nga sa posibleng silang maubusan ng hangin, eh meron din mga pating dito sa bandang to ng dagat.
16:57.5
At yun yung isa sa mga iniiwasan o binabantayan nila na hindi makalapit.
17:03.5
Yung pating dito sa mga sumisisig sa ilalim ng dagat.
17:07.5
Yan na po si Sir.
17:09.5
At naghahanda na po siyang sumisig.
17:12.5
Ina-double check niya yung hose na dadaluyan ng hangin.
17:19.5
So, meron po siyang bato dito sa kanyang likuran pang dagdag sa bigat para mas madali siyang makakapailalim dito sa tubig.
17:33.5
So, nakita niyo naman kung gaano kadelikado yung ginagawa nilang trabaho dito sa bahagyang ito ng dagat.
17:52.5
So, kung titignan natin sa malayo ay talaga namang kaaya-aya.
17:57.5
At mapapa-swimming ka o mapapa-relax ka dito sa gilid ng dagat.
18:02.5
Pero yung mga taong nakatira dito sa Pinutan, lalong-lalo na yung mga nandito sa Banlasan, eh sila yung mga taong makikita mong hindi narirelax.
18:13.5
Dahil nga sa pagod, sa delikadong trabaho na ginagawa nila dito sa ilalim ng dagat.
18:22.5
So, dahil nga sa wala silang ibang hanap buhay, yun nakita niyo naman yung mga niyog na hindi pa ganun kaganda yung tubo.
18:30.5
Dahil nga sa mga malalakas na bagyong dumaan dito, sinira yung kanilang mga bahay, winasak yung mga dati nilang hanap buhay.
18:38.5
Kaya karamihan sa kanila ay dito na napunta sa pagbabanlas o sa pagmimina ng ginto sa dagat.
