00:58.1
21, or to be exact, mga 22 years na kami nagpa-practice sa Las Vegas, no?
01:03.0
And ang practice namin doon is mostly primary care, pero nag-umpisa ako doon sa hospital.
01:09.9
Ngayon, na-adventure kami sa outpatient, and then now, ang naging focus na namin is treating yung mga senior.
01:18.4
So, naging senior focus na kami ngayon.
01:20.0
Karamihan ng patients mo, Dr. Benjun, ay mga Pinoy, Philam din.
01:25.0
Mga 80% ng patients ko.
01:28.1
Ang daming Pilipinas sa Las Vegas.
01:30.0
Meron na siguro tayong 200,000 Pilipino.
01:33.0
Tayo ang biggest na Asian community sa buong Nevada.
01:41.7
Pag samasamahin mo lahat ng Asian doon, Pilipino pa rin ang pinakamarami.
01:45.8
200,000 na mahigit dyan.
01:48.2
So, maganda magtrabaho doon, magsikap, kumita ng pera.
01:52.6
Pero pag senior na sila, let's say hindi lang naman sa Amerika, sa Canada,
01:58.1
sa ibang bansa, ano nagiging nakikita mong parang issue?
02:03.4
Bakit sinasabi mo na maganda rin, may option sila mag-retire, bumalik sa Pilipinas?
02:08.9
Just like lahat ng mga OFW.
02:11.5
Kami, parang OFW rin kami.
02:15.8
Nanging ibang bansa, karamihan yan, merong panahon na sabihin mo, magandang umuwi pa rin sa bayan natin.
02:23.0
Kasi kahit na pa paano, sa mga batang kagaya natin, may mas bata sa atin,
02:28.1
magandang mga ibang bansa para kumita.
02:31.1
Pero pag medyo nagkakaedad na tayo, nagkakaroon na tayo ng mas maraming panahon kasi nag-retire na tayo,
02:40.1
nakakainip na ko minsan, no?
02:42.1
Iniisip natin, ano ba ito? Tapos na ako, trabaho ako ng trabaho, ngayon kailangan ko na ng suporta.
02:49.1
Medyo malungkot kung nasa ibang bansa tayo.
02:52.1
Yung mga kaibigan natin na iniwan dito, andun pa rin yung kwento na pinag-uusapan natin sa ibang bansa,
02:57.1
gusto natin gunatein ulit, remember.
03:02.1
Nasabi mo kanina off-cam na ang depression, nakamamatay yun,
03:07.1
pag yun ang marami ka nakikitang nadidepress, naka-antidepressant sa...
03:14.1
Very common na nakikita namin, bukod sa hypertension, sa diabetes, at saka sa cholesterol,
03:20.1
ang biggest na napapansin namin na issue sa mga pasyente namin na nagkakaedad na,
03:26.1
is kalungkutan. At saka yung anxiety na sinasabi, more of mental issues.
03:34.1
Kasi nag-iisa sila eh. Hindi na naman nakapagmamaneho, na ando na lang sa bahay.
03:40.1
Of course, pag uwi nung mga anak nila sa hapon, makikita sila, masaya na naman.
03:46.1
Pero pagpasok na naman the following day niyan, sila naman mag-isa.
03:50.1
Pagkatapos ang problema pa dyan, hindi na sila nakapagmamaneho. Kung nakapagmamaneho pa, masaya yan.
03:56.1
Bakit di na sila nakakamaneho? Eh, because sa edad na siguro, because sa medical condition na meron sila.
04:02.1
Ah, bawal na. Or baka talagang hindi sila nagmaneho to begin with, no?
04:07.1
Kasi alam mo naman, ang bibilis na sasakyan dyan sa Amerika.
04:12.1
So, minsan kasi hindi makarelate yung kababahayan natin dito. Parang isipin nila sa Amerika ka na eh.
04:18.1
Ang ganda-ganda. May pera ka na. Ba't ka pa malulungkot doon? You have everything. It's a... Anong...
04:26.1
Anong meron dito sa Pilipinas na advantage? Sabi mo nga mula nung last video natin, sa patients mo lang, 100 na ang umuwi sa Pilipinas.
04:36.1
Eh, yeah. Magandang report. Isandaan na ang umuwi.
04:39.1
Naisasabihin ko kay Dr. Willie kanina na after nung last episode natin dito, mahigit isandaan na siguro ang nagpaalam sakin na pwede pala yung umuwi sa Pilipinas, no?
04:51.1
Hindi na pala ako dapat matakot kasi ang worry nila palagi.
04:55.1
Pag umuwi ba ako doon, paano kung magkasakit ako? No? Eh, yung isang example na pasyente ko, nagpa-pacemaker pa dito, inabutan dito, nakapag-reimburse naman sa Amerika nung bumalik siya, no?
05:09.1
Yung insurance, kinopere yun. Dito sa tinatawag natin na Medicare Advantage, no? Yun yung HMO ng Medicare.
05:15.1
Ah, ulitin natin. Nag-pacemaker siya sa Pilipinas.
05:19.1
Gumasto siya dito.
05:20.1
Gumasto siya dito ng halos kalahating milyon.
05:23.1
Binayaran ng Amerika?
05:24.1
Binayaran ng insurance niya sa Amerika, no?
05:28.1
Basta importante lang, pag emergency case na napunta ka sa Pilipinas, saka nagkaroon ka ng emergency case or emergency na condition, kunin mo lang yung resibo.
05:40.1
Pagkatapos ibalik mo sa Amerika kung naandong ka sa Medicare Advantage. Ito yung HMO na tinatawag nila sa mga Medicare.
05:48.1
So ang ganda pala. So marami ba sa kanilang merong ganitong...
05:53.1
...healthcare na ganito, itong Medicare Advantage, na pag nag-gumasto sila dito, let's say sa Makati Med, Asian Hospital, St. Luke's, pwede pa ma-reimburse doon?
06:05.1
Pwedeng ma-reimburse doon. That's the beauty about this Medicare Advantage, no?
06:09.1
Dati, hindi popular yan. Kasi...
06:13.1
Ano to? Government? Private?
06:15.1
It's a private. Kasi meron tayo. You have to realize, meron tayong Medicare na...original Medicare na sinasabi.
06:23.1
At saka meron tayong pre-nibetized na Medicare, which is the Medicare Advantage, no?
06:28.1
Ngayon, ang penetration na ngayon is mahigit 40% na ang nasa Medicare Advantage.
06:33.1
Imagine ninyo kung ilang milyon ang Amerikano na may Medicare. Mahigit 30 million yan.
06:40.1
So ibig sabihin, mga 15, almost 15 million is nasa Medicare Advantage or more. No?
06:47.1
So ngayon, we are here. Makikiusap nga rin ako kay Dr. Willie dito.
06:52.1
Para ma-educate natin yung Pilipino. Nakababayan natin.
06:55.1
Ano ba itong Medicare Advantage? Para makauwi naman ako sa Pilipinas na hindi ako nag-worry. No?
07:01.1
Na pag na-emergency pala ako, gumasta ko na isang milyon o dalawang milyon. Pwede ko palang i-reimburse yun doon sa Medicare Advantage.
07:10.1
Or doon sa HMO. No?
07:12.1
Yun ang beauty about itong Medicare Advantage.
07:15.1
Yung mga check-up nila. Ito emergency, heart attack, stroke. So...
07:20.1
Pag napa-admit sila dito, masisingil din nila.
07:24.1
Pag emergency. Ang ayaw lang nila doon sa mga insurance sa amin sa Amerika is gawin mo dito yung mga preventative. No?
07:34.1
Ah, yung pampaganda.
07:36.1
Yung pampaganda at saka yung regular check-up at saka yung mga...
07:41.1
Ang gusto nila doon is kung emergency, meron kang backup na hospital. No? Kahit anong hospital.
07:48.1
Mapa sa Cebu man yan o maba sa Baguio man yan o sa Manila. No?
07:54.1
So sa tingin mo sa healthcare, kasi yung mga big hospitals natin, magagaling naman yung doktor. Kompleto naman sa equipment.
08:02.1
So yung mga 99% ng sakit, di ba, makukuha naman dito.
08:07.1
Kung ano po yung ginagawa namin sa US ngayon at saka lalag na sakin sa Las Vegas, kayang gawin dito sa Pilipinas yun.
08:14.1
Magagaling ang mga doktor natin dito.
08:16.1
Inauulit ko nga lang.
08:17.1
Inauulit ko nga lang.
08:18.1
Kailangan tayo yung proactive. No?
08:21.1
Unlike sa Amerika, napakaganda nung technology natin sa electronic medical record.
08:28.1
Kaya walang nakakalusot.
08:29.1
Kompleto sa record.
08:30.1
Walang nakakalusot. No? May analytics tayo dyan. May dashboard akong tinitingnan.
08:34.1
Kasi yun ang tinitingnan ng insurance namin. If we're doing a good job, we get paid more kapag ang pasyente namin alagang-alaga.
08:43.1
Na napababa namin yung hemoglobin A1C nila.
08:46.1
Yung sa diabetes. Kung napababa namin yung kolesterol nila, napapababa namin yung blood pressure.
08:52.1
Pag-click lang nila dun sa dashboard. Ang tawag nila, dashboard dun.
08:56.1
At saka nakita nila, aba, magaling pala tong doktor na to. Binibigyan nila kami ng incentive.
09:02.1
Maganda yun. So may incentive yung mga US doctors na pagalingin yung pasyente. Siguradong bababa, gagaling, tunay na gamot bibigay.
09:12.1
Nakukulonoskopi mo ba? Namamamogra mo ba?
09:15.1
At saka yun na check-up ba silang madalas?
09:18.1
That's correct. So hindi kami incentivize na magpatingin ka na magpatingin sa akin.
09:24.1
Yung tawag nila na lumang sistema ng panggagamot sa Amerika. Yung fee for service. I see you, you pay me.
09:32.1
Ngayon hindi na. Iba na. Ang tawag nila dun is value-based care. Kailangan namin happy yung pasyente. Kailangan namin napapababa yung mga metrics nila. Yung medical quality metrics na sinasabi nila.
09:44.1
Yung hypertension, yung diabetes, your cholesterol. At saka kailangan i-report namin kung how sick yung pasyente sa insurance para napopondohan nila ng mas maayos.
09:56.1
Doon kami ini-incentivize ngayon. Which is a different concept ng medical practice sa Amerika. Which I'm part of. Kaya lumaki yung pasyente namin ngayon. Kaya lumaki ang practice ko. Liman na po kami ngayon sa Las Vegas. Paano yung Pilipino?
10:12.1
Yan yung pinopromote natin.
10:14.1
Pinoy ba ang doktor mo? No? Kasi mas madaling magkakaintindihan kapag Pilipino ang doktor mo. Kahit nasaan lupalap ka sa Amerika, may Pilipino ang doktor doon. Doon kayo magpatingin.
10:23.1
Siguro sa Amerika, konti lang manahon-manahon sa akin. Kasi kompleto na check-up, manggaling na eh. Dito maraming walang check-up eh. Kaya nakapunta sa page ko. Anyway, baka umabot din tayo doon sa isang araw. Hindi natin masabi.
10:39.1
Pero ngayon itong topic natin na magre-retire sa Philippines.
10:44.1
Okay rin ba ito sa Amerika? Happy rin sila? Yung mga insurance doon, happy rin sila na maraming umuwi? O ayaw din nila?
10:54.1
Hindi nila pinopromote yun. Pero ang katotohanan yan, para sa colonoscopy, gumagasto siguro ang insurance doon ng up to $2,000.
11:02.1
Ah, mas mahal din doon.
11:04.1
So, hindi nila pinopromote yun kasi meron silang guidelines. Hindi pwedeng ipromote yun kasi magagalit ang gobyerno.
11:12.1
Pero ang totoo yan, kung nagpa-colonoscopy ka dito, medyo may konting bayad lang ng dugo yung puwit natin.
11:18.1
Pagkatapos nagpa-colonoscopy, gusto nila yun. Emergency yun.
11:24.1
So, itong ginagawa mo Dr. Benjun, ginagawa natin, tulong talaga sa kababayan natin sa Amerika.
11:30.1
Dahil baka nadidepress sila mag-isa. Marami akong kilala nga eh na nagiging bipolar, nagwawala, napapaaga yung demensya.
11:41.1
Kasi nga wala makausap.
11:44.1
E napansin ko na nga yun doon sa mga maraming kong pasyente na bakit ganito? Mainiti ng ulo tong nanay ko.
11:51.1
Bakit to? Parang nagdi-demensya na.
11:53.1
Pag pinauwi dito, ang daldalong nanay kasi alam ko yun dahil nagtetelevisit pa rin sila sa akin.
11:59.1
Kahit napasyente ko sila sa Pilipinas, padadala ko lang ng link yan parang Zoom.
12:04.1
Nagkukonsulta pa rin sila sa akin. So, tuloy-tuloy yung medical care nila.
12:08.1
Para alam nila kung anong tatanong nila doon sa primary care nila.
12:11.1
Kung ano yung doctor nila dito sa Pilipinas.
12:13.1
Kasi nasa akin ang record. Kompleto ang record ko sa akin.
12:16.1
So, yung mga 100 na umuwi na pasyente mo, nagkukonsulta pa rin siya sa inyo?
12:21.1
Correct. Pasyente ko pa lang yun.
12:23.1
Nagbabayad pa rin yung insurance sa iyo?
12:25.1
Bayad pa rin sa akin.
12:27.1
Kahit nandito sila?
12:28.1
Kahit na nandito sila.
12:29.1
Ah. So, ang laking advantage sa kanila. Ano pa ang kinakatakot nila? Nasa cellphone na, nandun din eh.
12:36.1
Ang kinakatakot lang nila is yung sa gamot.
12:38.1
Ah, yung maintenance.
12:40.1
Maintenance medication.
12:41.1
Kompleto naman sa mga drugstore. Ah, yung bayad. Paano pala yung bayad ng maintenance nila dito?
12:47.1
So, anong nangyayari sa amin ngayon?
12:49.1
Magkaiba, no? Meron kaming nire-reseta doon. Pinapadala ng kamag-anak.
12:53.1
Kamag-anak magdadala ng mga amlodipine at mga atay.
12:57.1
Ipapadala dito sa Pilipinas.
12:59.1
Oo. So, ang sinasabi nga namin sa kanila, magtiwala kayo doon sa mga gamot din dito sa Pilipinas.
13:06.1
Basta doon sa mga big pharmaceuticals.
13:10.1
Pharmaceutical natin kukunin, no?
13:12.1
Adyan yung mga big names natin. From Mercury to Watson.
13:15.1
Hindi ko, walang pinopromote dito.
13:17.1
Pero kapag kinuha natin doon sa mga kilalang pangalan na pharmacy, eh sigurado ang quality noon is mas maayos.
13:25.1
So, in short, gusto lang nila kunin sa Amerika yung gamot dinadala dito para libre?
13:34.1
Ah, kung dito sila bibibili sa drugstore natin, babayaran nila.
13:39.1
Hindi meron inversion.
13:40.1
Yun lang naman ang issue.
13:41.1
Yun lang ang issue.
13:42.1
Pero kung mura lang naman maintenance mo, di dito ka nalang bumili.
13:46.1
Kung mura lang ang maintenance mo, dito nyo nalang kunin. Kasi yung shipping pa lang noon is magkano na.
13:53.1
So, I think kung maisi-set up lang natin na maayos yung record keeping natin.
13:59.1
Dito yung record, syempre hindi ganun ka-kompleto. So, dapat pag uwi nila, dalad-dalan nila yung record.
14:06.1
May dali silang folder.
14:08.1
Lahat ng laboratory nila, lahat ng mga konsultasyon nila, lahat ng medication list nila, dalad-dalan na nila yun.
14:17.1
So, pag nagpatingin sila dito at saka binigyan sila ng bagong result, ilagay lang nila doon sa folder nila yun.
14:24.1
At saka sinasabi ko rin sa mga pasyente ko na pauwi dito na kayo na mag-schedule every 3 months.
14:30.1
Huwag kayong maghintay na next year pa. Just like yung nanay ko na magpapatingin lang kung may naramdaman, hindi ganun.
14:37.1
Dapat kayo ang nagpapacheck every 3 months or every 4 months, no?
14:42.1
Meron bang rule yung Amerika na pag umuwi sila dito, kailangan ilang buwan lang, babalik sila once a year, ganun?
14:50.1
Doon sa Medicare Advantage, up to 6 months, no?
14:52.1
6 months dito, ang tagal na noon.
14:55.1
Tapos babalik lang ng sandali.
14:56.1
Babalik sila doon para sa annual testicle nila. Para sabihin lang, buhay pa ba itong pasyente ito, no?
15:01.1
Every 6 months ang balik.
15:03.1
Pero between us, may mga pasyente ako na isang taon na naandito.
15:06.1
Nagpapatingin sa akin pa rin.
15:09.1
Tuloy-tuloy pa naman yung insurance sila.
15:12.1
So ang issue lang naman, insurance eh. Pero doon sa citizenship nila, wala namang issue yun, di ba?
15:18.1
Hindi na mawawala.
15:19.1
Wala na issue yun eh, tuloy na.
15:21.1
Hindi na mawawala.
15:22.1
Another issue ba nila dito, yung bahay nila? I think pati yung bahay nila, tinitignan mo rin.
15:28.1
Ang issue ng mga senior na umuwi dito, kasi medyo gusto nga nila doon sa pinaglakihan nila.
15:36.1
Yung mga amenities doon sa pinaglakihan nila, for example, doon sa probinsya, naliblib na masyado.
15:41.1
Naghahanap sila ng kakainan na regular, gaya nung kinakainan nila sa US. Wala doon, no?
15:48.1
So naghahanap sila ngayon nung medyo masyudad ng konti, no?
15:52.1
Mas city ang gusto nila. May option sila kung ayaw nila doon sa probinsya nila.
15:57.1
Nabanggit mo nga na galing ka ng Clark?
16:00.1
Part nung umuwi ko dito eh, gusto kong i-explore. Kasi wala akong sagot doon sa mga pasyente na pauwi doon.
16:05.1
Saan ba ang magandang umuwi, no?
16:07.1
Eh just so happen na kausap ko yung main person na nagde-develop doon sa section ng Clark na si Evan McWright.
16:19.1
I think he's one of the main guy there.
16:23.1
And sinabi niya nga sa akin, meron silang din-develop doon.
16:25.1
And pinakita niya pa nga sa akin, tinuruan niya sa akin yung medical...
16:28.1
Parang ano to, for Phil Ams? Pang-retire?
16:31.1
Hindi siya for Phil Ams. Yung buong master plan ng Clark.
16:35.1
So kaya sabi ko sa kanya, meron ba ditong para sa retirees?
16:39.1
I think they're thinking about it.
16:41.1
But now na pinag-uusapan na to, hopefully madinig niya to at sabihin niya talaga maglagay nga ako dito nung retired community.
16:48.1
Ang daming kondo dito. Grabe. Left and right, kondo, tayuan.
16:53.1
Correct, correct.
16:54.1
Actually, i-share to ng mga nagbebenda ng kondo.
16:57.1
Kasi pag-uwi nila, siyempre bibili sila ng kondo. Most likely, di ba?
17:02.1
Anong ma-advise mo sa mga taga-abroad pag-uwi?
17:06.1
Well, depende kung pabalik-balik sila sa U.S.
17:11.1
Kung pabalik-balik sila sa U.S. saka Pilipinas, at saka wala rin magbabantay dito.
17:16.1
Kung meron silang katiwala, ito maganda yung may bahay. Kung gusto sila malapit doon sa kanila.
17:21.1
Pero kung wala rin nagbabantay, maganda rin ang kondo.
17:24.1
Pero palagi ko sinasabi sa mga kababayan natin na pauwi sa Pilipinas, subukan nyo muna.
17:30.1
Okay, mag-design na bumili ka agad. Tingnan nyo muna. Mag-stay kayo doon. Mag-renta kayo doon.
17:33.1
Mag-renta kayo ng 6 na buwan o 3 buwan.
17:36.1
Rent muna. Tama, rent muna.
17:38.1
Kung magustuhan nyo, tsaka kayo bumili.
17:41.1
Kasi baka mamaya magsisi kasi. Merong mga pasyente kami na bumili, tapos hinila rin ang mga kamag-anak back sa U.S.
17:48.1
Kasi nalulungkot din yung mga kamag-anak sa U.S. Dito na kayo. Balik na kayo sa U.S.
17:55.1
Pero sa U.S. mas madalang sila nagkikita. Hindi katulad dito 24x7.
18:03.1
Naaasar ka na nga sa kamag-anak mo dito, di ba?
18:06.1
Meron ako isang magandang kwento siguro. Meron pagka nung huli nating discussion, a week later, may nagtetext sakin na isang senior with a pension na napakaganda.
18:16.1
Ang pension nila siguro is for, I think, $8,000.
18:21.1
Pension niya sa Amerika?
18:25.1
Kalahating milyon, tama ba?
18:27.1
450,000, mga ganyan.
18:32.1
For 8 years, hindi na siya nakakalabas ng bahay para alagaan yung asawa niya. May tatlo silang anak pero nakatira sa iba-ibang estates.
18:42.1
Nadadalaw lang sila once a year kung maisipan pa.
18:46.1
Malulungkot talaga yun.
18:47.1
Oo. Ang tanong niya sa akin, pin-text niya ako, pwede ba kung magkakasya na ba sa amin to?
18:53.1
Oo. Sobra yun dito.
18:55.1
Sabihin ko sa kanya, siguro kung iuwi mo yan, kuha na mo ng first class na aeroplano.
19:02.1
Pagkatapos kuha na, mag-hire ka na ng isang doktor at isang nurse. Magkakasya, eh, kada buwan meron kang kailangan.
19:10.1
Lahat ng pagkain, mabibili mo dito.
19:12.1
Correct. E may katulong, siya lang nag-aalaga doon sa asawa niya na nais-stroke for 8 years na.
19:20.1
So ang cost of living here is how many times cheaper sa Amerika? Masa alam mo.
19:25.1
Ang conversion lang natin is sa 1 is to...
19:30.1
56. So panalong-panalo talaga.
19:33.1
Panalong-panalo. Panalong-panalo.
19:34.1
Baryal lang talaga dito.
19:36.1
Pero ulitin ko, hindi para sa lahat.
19:39.1
But karamihan sa mga pasyente kung umuwi dito, mas nag-improve ang kanilang demensya na sinasabi.
19:46.1
Nawala yung demensya.
19:47.1
Akala nila demensya yun pala.
19:48.1
Nabawasan yung gamot.
19:49.1
Nabawasan yung gamot nila.
19:51.1
Pati blood pressure bumaba kasi related sa mental health yan eh.
19:56.1
Kapag ang tao nai-stress palagi kasi nalulungkot.
19:59.1
Naalala yung kamag-anak dito.
20:01.1
Tumataas ang mga blood pressure niyan.
20:03.1
Kapag nag-depress yung pasyente, tumataas ang blood pressure.
20:06.1
Kapag nag-a-anxiety ang pasyente, tumataas ang blood pressure.
20:09.1
Pati mga asuka nila, tumataas na rin kasi kain ang kain.
20:12.1
May mga stress eating na sinasabi tayo.
20:14.1
Wala nang pakialam. Kakainin ko na lahat to.
20:17.1
Pag uwi dito, nagka-chansa na na may kausap. Nakita mo, naglalakad na.
20:23.1
Siyempre, matutuwa yung mga kamag-anak dito pag uuwi sila.
20:28.1
Kasi siyempre, galing Amerika, galing ibang bansa, mayaman.
20:33.1
Lahat didikit kay nanay, kay lola, kay auntie.
20:40.1
Para sa mga nanonood natin dito sa Pilipinas, yun din ang worry ng mga kababayan natin sa Amerika.
20:46.1
Anong worry nila? Baka hutangan sila?
20:48.1
Hindi naman. Kaya lang, baka hindi magkasha. Kasi gusto nilang tulungan lahat ng kamag-anak nila.
20:53.1
Hahaba yung pila ng kamag-anak.
20:57.1
Ang sabi ko, mag-budget kayo.
20:58.1
Kasi limited. Limited ang budget natin. Kada buwan.
21:01.1
Hindi nyo kayang isalbay ang buong barangay.
21:04.1
Ang kailangan natin, mag-set aside kayo na pwede nyo pang-share sa kapitbahay o sa kamag-anak.
21:11.1
Kasi uunahin nyo yung sarili nyo muna. Kasi kung hindi, magpo-prostrate kayo. Babalik lang kayo sa Amerika.
21:16.1
Siyempre, may hihingi para sa skwelhan.
21:19.1
Papatayo ng whatever, di ba?
21:23.1
Tulong naman kayo sa school, sa barangay, sa halo-halo.
21:27.1
Di ba? Pwede sa simbahan, pwede sa ibang group.
21:29.1
So, nahihirapan din sila. Paano tumanggi?
21:33.1
So, paano ba dapat tumanggi?
21:35.1
Sabi ko sa kanila, sinasabi ko lang, may budget kayo.
21:38.1
Andito na yung pagkain nyo sa kumiyente, sa bahay and everything.
21:41.1
And lahat ng sobra, yun ang pwede nyo i-share.
21:44.1
Huwag nyo i-share lahat. Kasi hindi pwede. Hindi magkakasya yan.
21:48.1
Magpo-prostrate lang kayo. Talagang uwi kayo sa Amerika uli.
21:51.1
Out of frustration.
21:53.1
Yung iba naman, lumilipat ng ibang bayan.
21:55.1
Lumilipat na ibang bayan.
21:56.1
Lumilipat na ibang bayan.
21:58.1
Lumilipat sa ibang bayan, no?
22:00.1
Hindi na dalaw lang pa rin nila yung mga kamag-anak dito.
22:02.1
Ako naman magsasalita para sa mga kamag-anak dito.
22:05.1
Hinay-hinay ang pag-ingi.
22:08.1
Di ba? Pag binigla mo si lolo-lola, baka biglang umalis.
22:13.1
Pero advantage to sa Pilipinas.
22:15.1
Kasi syempre, dadali nila yung pera dito.
22:18.1
Dito nila gagastusin. Maraming bibili dito.
22:21.1
Yun ang gusto natin.
22:22.1
Yun ang gusto natin.
22:23.1
Yun ang pabaliktad ng OFW.
22:27.1
Yun ang reason kung bakit naging advocate ako ng pagpapauwi dito.
22:32.1
Isa na yun sa mga mental health ng pasyente natin.
22:35.1
At saka about yung quality of life ng mga senior.
22:37.1
Kasi sa amin nagko-complain yan eh.
22:39.1
Every visit na makikita ko sila, malungkot.
22:42.1
Maraming masaya, of course.
22:45.1
Sabi ko, kung maitutulak ko sila sa Pilipinas,
22:49.1
magiging mas masaya sila.
22:51.1
But at the same time, matutulungan nila ang ekonomiya ng Pilipinas.
22:54.1
Whatever pension na nakakuha niyan,
22:55.1
ang mababa siguro 1,000.
22:57.1
Pero may mga kilala tayo.
22:59.1
Gaya yung sinasabi ko, 8,000 dollars.
23:02.1
Pag narinig nila 8,000 dollars dito, nako.
23:08.1
Napakalaki na yun.
23:09.1
Uubusin lang nila yun.
23:11.1
Dahil alam nila, next month may padating na naman.
23:13.1
So tuloy-tuloy yun for life?
23:15.1
For life hanggang mamatay na.
23:16.1
Ang laki ng pension.
23:18.1
Hindi lahat yan ah.
23:19.1
Ang average siguro na nakakita mo yan, may 1,000, 1,000.
23:22.1
Siyempre may ipon ka pa naman sa trabaho.
23:24.1
Meron ka pa sa trabaho mo.
23:26.1
Pero ito pa yung mga retirement pension nila.
23:31.1
Napakaganda para sa ekonomiya natin.
23:34.1
Napakaganda para support.
23:36.1
So nalulungkot sila pag nakakausap mo kahit maganda bahay nila,
23:40.1
nabibili nila lahat kasi wala silang makausap basically?
23:45.1
Ganun nangyayari.
23:46.1
Kasi ang ganda ng bahay, maglilinis sila ng bahay,
23:50.1
maglilinis ang kotse.
23:51.1
Pagkatapos nakahiga na sila.
23:54.1
Hihintay na naman ng...
23:55.1
Buong araw walang gagawin.
23:56.1
Dito maraming silang makikita.
23:58.1
Tapos maaalala nila yung 40 years ago, 50 years ago na i-stimulate yung utak.
24:05.1
At saka pwede sila mag-hire ng somebody that can drive them all over the country.
24:11.1
Ah, driver. Eh bakit doon walang driver?
24:14.1
Eh kung meron man saksa ka ng mahal.
24:17.1
Saka kung kailangan mo nakasambahay wala din.
24:21.1
Ikaw lahat doon. Ikaw maglalaba.
24:23.1
Ikaw magpa-plan siya. Ikaw magdadrive.
24:26.1
Dito sa ganung pension, pwede na siya may driver kasambahay. May condo na siya. Kompleto na.
24:34.1
Kompleto na yan. May pambayad na siya ng kuryete.
24:36.1
May taga-akay na. May taga-masahe ka na. May taga-tsismis ka pa.
24:41.1
Yun ang wala sa amin doon.
24:43.1
Kaya ang ganda dito sa Pilipinas is kahit na pumunta ka lang sa ibang bayan na malapit sa dagat o malapit sa bundok,
24:54.1
Ito naman ang issue pa, diba? Ito. I don't want to put you on a spot, diba?
24:59.1
Na yung peace and order sa Amerika, sa Pilipinas, how would you compare? Saan sila?
25:08.1
Sabi rin kinakatakot nila na mas safe ba dito? Diba marami sila napapanood?
25:13.1
Kami rin, marami kami napapanood na biglang may mga barilan doon. So saan sila?
25:19.1
Actually sa lahat naman.
25:22.1
Buong mundo ngayon is having issues with peace and order.
25:27.1
All I can tell you is yung mga kamag-anak ko, anim na kapatid ko at nanay ko, is nakatira pa rin dito.
25:34.1
And may potential akong dalhin sila sa Amerika.
25:37.1
Ang kapatid ko is immigration lawyer sa Las Vegas. So pwede ko talaga silang ituhilahin doon.
25:44.1
Pero hindi ko ginagawa yan dahil mas masaya dito. Alam natin na may issue about peace and order.
25:50.1
Pero wala pa naman ako nakakita na problema sa kanila dito.
25:53.1
Sa Las Vegas, may patayan nga lang doon sa isang university na pinapasukan ng isang anak ko.
26:01.1
Anything can happen.
26:03.1
Ano to? Yung mga shooting?
26:06.1
Parang sa Pilipinas hindi uso yung shooting?
26:09.1
Parang hindi uso. Kasi I don't know why.
26:14.1
Ano dito ang uso? Suntukan, marami.
26:16.1
I don't know why. Siguro.
26:18.1
Walang access tayo sa mga...
26:19.1
Sa mga high powered siguro.
26:22.1
At the same time, ang karamihan sinisisila is about the mental health nung isang mga tao.
26:28.1
Yung mental health nila ang problema.
26:31.1
Paano naman, Dr. Benjun, yung mga lumaki na sa Amerika?
26:36.1
Yung second generation na doon na sila pinanganak.
26:39.1
Siyempre hindi na sila uuwi dito pag tumanda sila. What do you think?
26:43.1
Akala ko ganun din eh.
26:44.1
Diba? Kasi lumaki sila Amerika na eh.
26:48.1
Yung isang pasyente ko na nagpaalam sa akin two weeks ago bago magpasko.
26:52.1
Sabi niya, pauwi akong Pilipinas.
26:55.1
Kasi retired na ako. Medyo malungkot dito.
27:00.1
Lungkot ng issue.
27:01.1
Yung anak ko, nasa ibang lugar.
27:04.1
Naka-stack lang ako sa Las Vegas.
27:07.1
So, subukan ko na umuwi sa Pilipinas kasi nagbakasyon ako doon. Masayang masaya ako.
27:11.1
Biyahe lang ako ng biyahe sa Ilocos, sa Pangasinan, sa Zambales. Umiikot lang siya.
27:17.1
Pagkatapos sabi niya, at saka meron ba tayong dentista doon? Yan ang sinabi niya sa akin.
27:24.1
Maraming dentista dito.
27:25.1
Correct. Correct.
27:26.1
So ngayon, iniexplore niya na mag-retire dito.
27:30.1
Eto, mga pinanganak na to sa Amerika na nag-consider pa na mag-stay na dito.
27:38.1
And matutuwa ka. Kasi yung mga Amerikano pa na pasyente ko na may asawang Pilipino or Pilipina,
27:45.1
sila pa yung mapursigin.
27:48.1
Kasi nakita nila, mas easy daw ang buhay dito.
27:54.1
Laging late, okay lang yun.
27:56.1
Laging late, okay lang yun.
27:58.1
Pero pag traffic, doon ka na lang sa lugar mo. Huwag ka na umalis.
28:02.1
Pero sa probinsya, wala naman traffic.
28:04.1
Lalo na kung retired ka na. Hindi ka naman na nagmamadali.
28:07.1
Anong edad maganda sila mag-isip yung mga nasa abroad na mag-retire dito?
28:15.1
55, 60, 70. Anong magandang age?
28:18.1
Iba-iba eh. Kasi meron akong sinasabi, pinupush ko nga habang malakas ka pa.
28:24.1
Kasi you can enjoy traveling. And from the Philippines, you can travel sa Vietnam, you can travel sa Thailand na malapit.
28:33.1
Japan, Singapore.
28:34.1
Lalo na sa pinakita nga sa amin nung kausap namin sa Clark na may airport na doon that goes to Japan and all these places na maganda nilang punta na malapit.
28:47.1
Pero ang karamihan na uuwi na napansin ko sa pasyente namin…
28:51.1
Is yung mga hindi na nakapagmamaneho.
28:54.1
Anong age ba ang retirement nila usually doon sa Amerika?
28:58.1
Well, iba-iba. Meron mga pasyente na at 50. Yung pinakabata na nakakita ko is 55. Nag-retire na eh.
29:04.1
Ah, basta may pera na siya, pwede na siya mag-retire?
29:06.1
May pension na yan. Lalo yun sa mga military. Ang babata niya nag-retire.
29:10.1
50, 55. Basta nakapag-serve na sila.
29:13.1
Nakapag-serve na sila ng 20 years yata yung sinasabi nila sa amin. Then meron dumadating na pension yan.
29:20.1
So makikita mo yung mga nag-i-enjoy dito pag golf-golf at saka travel ng travel.
29:25.1
50 years old, retired na, may pension na. Paano yung mga professionals?
29:30.1
Well, you can also do the same.
29:33.1
Gaya ng isang doktor na kaibigan natin, nagtrabaho siya sa gobyerno, may pension na sila.
29:38.1
So ikaw kung mag-retire ka, may pension ko na rin?
29:43.1
But hindi natin, kasi gusto pa natin pataasin yung pension natin.
29:47.1
Ah, mas matagal, mas mataas, mas malaki pa yung pension.
29:50.1
So yun ang sinasabi namin na i-enjoy nyo habang bata.
29:55.1
But at the same time, ang advice ko nga dun sa mga senior ko kung meron kaya ako,
30:00.1
I don't think I'll be able to retire completely.
30:03.1
Gusto mo pa rin mag-practice?
30:05.1
Gusto ko pa rin mag-practice kahit na pa konti-konti.
30:10.1
Kasi ang problema dyan is,
30:12.1
gaya nga nung pinakamatandang doktor na nasa news recently, 103 na siya.
30:18.1
E nagpa-practice pa siya.
30:20.1
Tinanong siya kung anong sikreto.
30:22.1
E kasi hindi ako nag-complete, completely retire.
30:27.1
Kasi yun doon nag-i-stimulate kung bakit niya gusto pang mabuhay.
30:30.1
Is dahil gusto niya yung ginagawa niya.
30:32.1
I think na-cover na natin lahat.
30:34.1
Meron pa bang concern ang mga Pinoys abroad na uuwi dito?
30:39.1
Applicable dito sa mga taga-Canada?
30:42.1
What do you think?
30:43.1
I think sa Canada, sa Australia, ang worry pa rin nila is yung medical care natin dito.
30:48.1
But we just have to educate them about yung care na meron tayo.
30:52.1
Hindi naman huling-huli talaga.
30:54.1
Ang nakikita ko lang din sa medical record na kailangan natin i-save ng maayos.
31:03.1
At saka yung pagre-retire nila ng lugar.
31:05.1
Ano ba kalapit sa kanya?
31:07.1
Ganon ba kalapit sa hospital?
31:10.1
So yun talaga pinaka-concern na mababa isip nila ang care dito.
31:15.1
Baka hindi sila gumaling.
31:17.1
Pero pag doon naman, malungkot sila masyado, stress sila, high blood sila, nadidepress sila.
31:23.1
Doon din, nakakaikli din ang buhay.
31:25.1
So they have to wait kung ano gusto nila.
31:27.1
You have to wait.
31:28.1
Sabi ko nga, I can prolong your life by another 10 or 20 years na medyo malungkot ka.
31:34.1
Lagi ka naman naka-anti-depressant.
31:37.1
Naka-anti-depressant.
31:38.1
O kaya medyo na-shorten nga ng time.
31:39.1
Dahil na-shorten nga ng konti.
31:41.1
Dahil yung hindi mo nakukuha yung gustong medical care mo.
31:44.1
Pero yun ang pinaka-masaya mo na buhay.
31:47.1
Lalo na sa medyo end of life na sinasabi nila.
31:51.1
I think mas maganda yung mas better quality of life than yung longevity.
31:56.1
Kami mga followers ko, ano kami dito, bahala na.
32:00.1
Inuman na lang natin ng tubig.
32:03.1
Idasal na lang natin.
32:04.1
I mean, wala naman yung haba or yung ikli.
32:07.1
Dito nga, hirap nga magamakabili.
32:09.1
Magbili ng libring maintenance eh.
32:12.1
So anyway, final words Dr. Benjun para sa nandito at para sa doon.
32:20.1
I think we covered everything.
32:22.1
Siguro po ang maisasabi ko lang is be proactive about your health.
32:29.1
Important, huwag nating isang bahala yung preventative care.
32:35.1
Pacheck ng blood pressure, pacheck ng sugar, pacheck ng cholesterol.
32:38.1
At saka yung mga preventative na colonoscopy, MAM, pap smear.
32:43.1
Kailangan natin yan.
32:45.1
May mga naghahanap ng contact number mo from Virginia.
32:49.1
Pwede ka daw ba maging primary care doctor niya?
32:54.1
Ilalagay natin mamaya yung contact number mo.
32:58.1
Contact number mo sa US.
33:01.1
Baka madumog ng ano. Okay lang naman.
33:04.1
Ang pinakamaganda sa amin is i-text yung opisina namin.
33:06.1
Ay, lagay na lang.
33:07.1
Ilalagay ko na lang yung office number.
33:09.1
Ilalagay na lang namin yung office number.
33:10.1
And you can text us, no? Kung tinatanggap namin yung insurance.
33:12.1
At kung inaalaw ng insurance nyo.
33:14.1
Pero again, kung may mga Pilipinong doktor tayo sa kapitbahay nyo,
33:19.1
basta siguraduhin nyo lang, lalo yung mga Pilipinong pasyente,
33:22.1
eh, humahanap kayo ng Pilipinong doktor.
33:24.1
Hindi ibig sabihin na mahinang klase yung Pilipinong doktor natin sa Amerika.
33:28.1
Ang importante lang, gents, nagkakaintindihan kayo na ang kinakain nyo yung sinigang o yung bagoong.
33:33.1
Kung hindi naiintindihan ng ibang lahi na doktor yan, eh, sigurado.
33:37.1
Kung makain ka lang ng sinigang, akala nila may atake ka na sa puso, eh.
33:40.1
Hyperacidity lang pala yun.
33:42.1
I-stressless ka na ng ibang lahi niyan.
33:44.1
So, bago yung sinabi mo, nire-recommend mo sa Phil Ams,
33:48.1
humahanap ng Pilipinong doktor?
33:50.1
Palagi ko sinasabi yun, Pinoy ba ang doktor mo?
33:53.1
Kasi iba yung nagkakaintindihan tayo.
33:55.1
Sa pagkain, sa kultura.
33:57.1
Hindi nila alam na nagpapadala tayo ng balikbayan box.
34:00.1
Pag hindi natin ipadala ng maaga yung balikbayan box, tumataas ang blood pressure natin.
34:05.1
Wala silang concept ng balikbayan box.
34:07.1
Ganon kasimple, no?
34:09.1
Yung pagkain natin na kare-kare o yung binagoongan,
34:13.1
hindi nila alam yung ingredients ng binagoongan na pwede magtaas ng uric acid natin.
34:19.1
Wala silang concept niyan.
34:20.1
I-treat-treat na niya kaysa i-educate na lang tayo, no?
34:24.1
So, kailangan naiintindihan nila kung ano yung kultura natin, ano yung pagkain natin, kung ano yung values natin.
34:32.1
So, thank you very much, Dr. Benjamin Calderon.
34:35.1
Kung nakita tayo ulit, I think 3 minutes.
34:37.1
300 na makaka-uwi dito sa Pilipinas.
34:40.1
Pero magbabalik pa naman tayo with another topic.
34:43.1
Maraming salamat po.
34:45.1
Maraming salamat.
