01:02.4
Tulad ng kibit, pinangilawan, kasag, alimasag at maging mga alimango
01:09.9
Ang lugar na yun ay inaabot ng labing apat na kilometro ang layo sa bayan
01:15.8
Medyo liblib at mahirap ang daan
01:19.0
Madalang panoon ang mga sasakyan
01:22.1
Halos dalawa o tatlong jeep lamang ang bumabiyahe dahil
01:27.3
Pinaglalagyan yun ng mga kopra na dinadala sa bayan
01:30.0
Bilang panghanap buhay
01:32.4
Kung kaya't napilitan akong bumili ng bisikleta tulad ng aking mga kasamang guro
01:37.7
Bisikleta lamang ang ginagamit ng mga guro bilang transportasyon pa uwi pa bayan
01:43.9
Hindi naman nakikituloy o nagpapatayo ng bahay tuluyan ng mga kasamang kong guro dahil
01:49.4
Meron silang pamilyang inuuwihan sa bayan noon
01:52.1
Kaya nagtatsaga silang bumiyahe
01:55.2
Para lamang makauwi ng ligtas
01:60.0
Hindi ko akalaing mapupunta ako sa ganung uri ng lugar
02:03.7
Hindi ko rin lubos maisip na may paaralan doon
02:08.1
Ang paaralan ay binubuo ng maliit na bilang ng mga istudyante
02:12.2
Kaya nanibago ako sa uri ng pagtuturo
02:15.5
Dahil pinagsasama-sama ang dalawang baitang sa iisang silid aralan
02:21.3
O ang tinatawag na multi-grade o class combination
02:27.0
Nung una ay hindi ko alam ang gagawing diskarteo
02:30.0
Dahil hindi yun ang itinuro sa amin sa kolehyo
02:33.6
Kaya naman noong naroon na ako mismo
02:36.7
At sa araw-araw kong pagtuturo
02:39.6
Ay natuto ako base sa aking karanasan
02:43.1
At base rin sa mga gabay ng aking mga kasamang guro
02:47.0
Doon ko napatunayan na hindi lahat ng mga bagay
02:51.4
Ay napapag-aralan sa libro o paaralan
02:54.2
Kung hindi sa personal na karanasan o pagkatuto sa ibang tao
02:60.0
Hindi pa noon kompleto ang bawat baitang
03:02.7
Mula kindergarten hanggang grade 4 lamang ang binubuo ng klase
03:07.1
Kung kaya't napipilitan ang ibang magulang na dalhin ng kanilang mga anak sa bayan
03:12.0
Para maipagpatuloy ang pag-aaral sa ikalimang baitang
03:16.1
Samantalang ang iba namang pamilyang may hirap
03:19.7
Ay pinapahimto na ang mga anak sa pag-aaral
03:22.7
Kung kaya't naiisipan nilang magsipagtrabaho
03:25.6
Pangingis na, pangangabayo
03:28.4
At pagkokopra ang ibang mga anak sa bayan
03:30.0
Ay kinabubuhay ng mga tao doon
03:31.5
Bagamat mababait at maghiliw naman sa maguro ang mga magulang
03:36.0
Ay hindi pa rin mawala sa isip ko ang matinding takot
03:39.9
Dahil sa liblibang lugar
03:42.3
Napapalibutan ng bundok ang buong paaralan
03:46.3
Tatlo lamang kaming guro noon
03:50.4
Ang pinakamatanda sa amin ay ang aming school head na isang lalaki
03:54.7
Siya ang naghahawak sa ikaapat na baitang
03:58.2
Samantalang ang isa ko pang kasamahan ay isang babae na may tatlong taon na sa serbisyo
04:03.6
Malapit na rin ikasal
04:05.8
Siya naman ang naghahawak ng kindergarten at unang baitang
04:10.3
At ako naman ang may hawak ng ikalawa at ikatlong baitang
04:13.8
Naging masaya naman ang aking una at ikalawang buwan na pagduturo
04:19.1
Natutunan ko rin kumain ng mga mapupulang lamang dagat
04:23.1
At makarating sa iba pang magagandang bahagi ng lugar na yon
04:26.5
Payak ang pamumuhay at hindi pa komplikado ang sistema ng pagtuturo
04:32.2
Magagalang panuon ang mga bata at madali pang disiplinahin kumpara sa kasalukuyan
04:38.3
Isang araw, inabot kami ng hapon sa paaralan dahil may tinapos kaming report na dadalin sa bayan
04:48.1
Hindi na namin yon pinagpaliban dahil kinakailangan na madala sa bayan para maisumite ng maagap
04:56.5
Nagmamadaling umunang umalis ang aming schoolhead
04:58.9
At nakisakay siya sa jeepney driver na may kargang kopra sa jeep
05:03.0
Pinilit pa kami ng aming schoolhead na makisabay dahil medyo dumidilim na noon pero
05:09.0
Nagpahuli na kami ni Ma'am Juliana
05:11.5
Dahil may inayos pa kami sa loob ng aming silid-aralan
05:14.9
Kaya naman wala na rin nagawa ang schoolhead namin at nauna na siyang nagpaalam sa amin nun
05:23.2
Ay biglang sumagi sa isip ko ang mga naikwento na may mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga
05:26.5
Mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga, ukol sa mga kababalagan sa lugar na iyon
05:31.0
Tulad na lamang ng istorya niya tungkol sa inkanto na pinaglaruan
05:35.6
Ang isang matandang magkokopra noong nakaraang buwan
05:38.5
Kamuntik ng maligawdaan ang magkokopra
05:42.6
Mabuti na lamang daw at may kakaya nito makipag-usap sa mga inkanto
05:47.4
Kaya nakiusap siyang pauiin siya ng ligtas sa kanilang bahay
05:51.4
Mukhang nagdilang anghel naman ito at pinagbigyan ng inkanto
05:57.4
Nakauwi naman ang ligtas ang matandang lalaki pero inabot siya ng hating gabi bago siya nakauwi sa kanilang tahanan.
06:07.6
Isa pa sa kwento sa amin ng schoolhead, may nakapagkwento na sa kanya na merong babae na hinabol ng tiktik
06:15.7
noong inabot ang babae ng gabi sa daan matapos itong manguha ng panggatong sa may ilaya.
06:22.2
Matapang ang babae, tinaga niya ang dila ng nilalang kung kaya't natakot ito at hindi na nito nagawang gantihan ng babaeng iyon.
06:34.5
Yun ang kahinaan ng tiktik. Kapag umano na putol ang dila nito, matatakot na ito sa taong nakaputol ng dila niya.
06:44.7
Batay sa mga kwentong kababalagan ay kinabahan ako at bigla akong naalarma.
06:50.6
Hindi ko na ninaisip.
06:52.2
Nang magtagal sa paaralan at nagmamadali na akong naglipit ng mga gamit para makauwi na rin ako bago sumapit ang gabi.
07:02.5
Alas 5 ng hapon, nagumpisa na kaming magsarado ng aming sidid-aralan.
07:09.1
Tinuruan kami ng aming ilang istudyante na malapit lamang ang tirahan sa paaralan na iyon.
07:16.5
Binigyan pa kami ng mga ito ng ilang bungkos na manggang naani nila sa sariling puno.
07:22.2
Nagpasalamat kami at pagkatapos ay kinuha ang aming mga bisikleta bago kami nagpaalam at nagumpisang umalis sa paaralan.
07:32.2
Nung una, masaya kaming magkakwentuhan ni Ma'am Juliana habang magkasabay na nagbibisikleta.
07:39.2
Kaya naman komportable ako at nawala sa isip ko ang pagkaalala na gabihin sa pag-uwi.
07:46.2
Pero noong dumaan kami sa may bahaging bakanting madamong lugar,
07:50.2
ay bigla siyang umuna sa akin at hindi ko na siya nasundan ng tingin.
07:56.2
Napabulalas ako at naisip ko na pinagkatawaan niya akong iwanan habang hindi pa man lang kami nakakarating sa bayan.
08:06.2
Nainis ako pero ipinagpatuloy ko pa rin ang pagdipa, kaso dumagundong ang malalakas na kaba sa dibdib ko dahil yun ang unang pagkakataon na
08:18.2
bumiayay ako na malapit ng gumabi.
08:23.2
Lumagbas ako noon sa tinatawag na Sitio Labneh at noong mga panahon na iyon ay kokonti pa ang mga kabayan sa paligid.
08:32.2
Halos magubat at masukal na daan ang tinatahak ng mga tao patungo sa bayan.
08:39.2
Walang katao-tao sa lugar na iyon, pero lumalakas na ang mga huninang ibon sa taas.
08:45.2
Medyo nagbabadya na rin ang paglubog ng araw sa kalangitan.
08:52.2
Napasulyap ako sa kabilang daan. Nakita at narinig ko ang malalaking alon sa gawing tabing dagat na sakop ng Dagat Pasipiko.
09:02.2
Humahampas ang alon sa mga batuan. Ramdam ko ang alimpuyo ng hangin, gayon din ang lansa ng katubigan.
09:11.2
Nag-uumpis ang lumamig ang buong paligid noon.
09:15.2
At talagang nanonood sa kaibituran ng aking balat ang malamig na simoy ng hangin.
09:22.2
Paglingon ko ay may nakita akong lalaking nakasuot ng salakot. May bitbit na kahoy na panggatong.
09:30.2
Malapit ng lumubog ang araw sa kalangitan, kaya naman lalo na akong natakot noon.
09:37.2
Saglit akong huminto sa isang tabi at nagpahinga.
09:41.2
Nagstretch ako ng binte at minasamasay ang mga kamay.
09:46.2
Walang ano-ano ay nilapitan ako ng lalaki at nabanggit niya sa akin na magmadali na akong umalis dahil mukhang gagabihin ako sa pag-uwi sa bayan.
09:58.2
Pinayuhan din niya ako na huwag tumigil sa pagbibisikleta sa mga liblib na lugar dahil baka may makasalubong akong hindi kaaya-ayang elemento at ikapahamak pa ng buhay ko.
10:13.2
Matapos noon ay nagpatuloy na siya sa paglalakad at hindi man lang nagpakilala sa akin.
10:20.2
Nihindi na niya ako magawang lingunin pa.
10:23.2
Sa puntong yon ay talagang parang sasabog ng puso ko sa kaba lalo pat nag-iisa na naman ako sa bahaging lugar na napapalibutan ng mga punong kahoy.
10:35.2
Muli akong tumipa at binilisan ko ang pagbibisikleta.
10:40.2
Kaso ay nakaramdam ako ng pag-iihinot. Hindi ko na yon matiis dahil malapit nang sumabog ang pantog ko.
10:49.2
Humanap ako ng madamo at tagong lugar at doon ako mismo huminto at umihi.
10:57.2
Wala pa rin ako makitang sino man o anumang sasakyang dumaraan pero naririnig ko ang mga kuliglig sa paligid. May namataan pa akong mga alitaptap sa hindi kalayuan.
11:10.2
Pagkasarado ko ng zipper ay kinuha ko kaagad ang bisikleta at mabilis akong tumipa pero noong mapadaan ako sa may koprahan, pakiramdam ko ay may sumusunod sa aking likuran at naririnig ko ang kanyang paghinga.
11:29.2
Paglingon ko ay may nakita akong isang lalaki na may katangkaran.
11:34.2
Nagangat siya ng tingin.
11:37.2
Tinapunan ako ng masamang tingin.
11:40.2
Hindi ko lubos maisip kung bakit pero umakyat sa tuktok ko ang matinding kilabot noon.
11:48.2
Mabilis siyang naglalakad na parabang hinahabol niya ako at sa bilis ng kanyang mga paa ay tila hindi lumalapat ang mga paa nito sa lupa.
11:59.2
Napangiwi ako at naliligo na ako noon sa pawis. Kahit nangangalay na ako ay binilisan ko pa ang pagtipa.
12:08.2
Pakiramdam ko na kapag huminto ako sa pagbibisikleta ay katapusan na ng buhay ko sa kamay ng lalaking iyon.
12:17.2
Muli ko siyang nilingon at doon ko nasilayan ang kanyang nagbabagang mga mata.
12:23.2
Nangingitim at nangingintab na balat na animoy pinahiran ng langis.
12:28.2
Rumihistro sa isip ko na isa siyang aswang at kaya niya ako sinusundan.
12:35.2
Ay balak niya akong patayin.
12:38.2
Hindi ko inaasa na makakainkwentro ako ng ganong klaseng nilalang sa lugar na iyon.
12:44.2
Inilabas niya ang kanyang mahahabang kuko at ibinuka pa ang bibig at ipinakita sa akin ang kanyang matatalas na pangil.
12:53.2
Naparabang lalong nananakot noon.
12:56.2
Hindi ako makasigaw o makapagsalita dahil sa matinding takot ko.
13:03.2
Taimtim akong nagdasal habang tahimik na nagfofocus sa daan.
13:09.2
Kung ano-anong naiisip ko ng mga oras na iyon.
13:13.2
Dahil talagang natutuliro na ako kung sakaling maabutan ako ng nilalang na iyon.
13:19.2
Sinikap ko pa rin na lunukin ang takot ko at umisip ng paraan para makaligtas sa piligro ang buhay ko.
13:26.2
Nagpatuloy ako sa pagtipa hanggang sa makarating ako sa gawing sagingan.
13:32.2
At doon ko naisip na lumiko ng daan para maghanap ng shortcut.
13:36.2
Kung saan pwede kong matakasan ang aswang.
13:40.2
Hindi na ako nagdalawang isip at sumot ako sa daan sa maraming sagingan.
13:46.2
Kamuntik pa akong mapahampas at mawala ng balansi noon.
13:50.2
Mabuti na lang at nakontrol ko ang aking mga kamay.
13:54.2
Nangingilabot na ako sa bawat sulok na nadadaanan ko.
13:58.2
Kung saan saan na lamang ako napapasumpong.
14:02.2
At halos mapauntog ako sa ilang punong kahoy pero
14:05.2
hindi ko yun ininda.
14:08.2
Dire diretsyo pa rin akong nagbisikleta.
14:12.2
At napansin ko na hindi pa rin ako tinitigilan ng nilalang na iyon.
14:17.2
Nakasunod pa rin ito sa akin kahit saang dako man ako dumaan.
14:23.2
Hindi ko naman magawang buksan ang dala kong bag para kumuha ako ng anumang sandata na pwede kong maipanlaban sa kanya.
14:31.2
Dahil ayokong huminto sa pagbibisikleta noon.
14:35.2
Naisip ko rin akong ihihinto ako ay para ko na rin binigyan ng pagkakataon ng aswang na patay na ako sa mabilisang paraan.
14:44.2
Malapit na malapit na siya sa aking direksyon.
14:47.2
At napapapikit na ako ng mga mata dahil nawawalan na ako noon ang pag-asa na makakatakas pa ako sa kamay ng aswang.
14:56.2
Nang biglang may marinig akong ugong ng sasakyan sa hindi kalayuan.
15:05.2
Tunog iyon ng jeepney at mukhang may nagliliwanag sa bahaging dulo ng sagingan.
15:13.2
Tinahak ko ang daan patungo doon.
15:17.2
Pinanghawakan ko ang natitirang pag-asa na kung maaabot ko ang sasakyan ay posibleng makaligtas ako at makalayo sa sumusunod sa akin.
15:27.2
May nadaanan pa ako ng maraming bato at muntik na akong mahulog sa bisikleta pero
15:32.2
nanimbang ako kaya nakapagpatuloy ako sa pagbibisikleta noon.
15:37.2
Nung malapit na ako sa sagingan, doon ako sumigaw ng pagkalakas lakas at humingi ng tulong.
15:45.2
Eksaktong tumapat sa akin ang liwanag na nagmumula sa flashlight at narinig ko ang boses ni Mam Juliana.
15:52.2
Nabuhayan ako ng loob. Naisip ko na hindi ako iniwan at pinabayaan ni Mama
15:59.2
at posibleng hinahanap pa niya ako hanggang sumapit ang gabi.
16:04.2
Pagkalapit ko sa kanya, nakita ako ng driver gayon din ni Mam Juliana na sumakay sa natitirang bakanting upuan sa unahan katabi ng driver.
16:17.2
Lumingali nga ako sa paligid. Hindi ko na nakita o naramdaman ang presensya ng nilalang na iyon.
16:24.2
Mabilis na bumaba sa sasakyan ng driver at kinuha ang bisikleta ko.
16:29.2
Nagtulong kaming dalawa na itali sa bubong ng jeep ang aking bisikleta.
16:34.2
At doon inatagpuan ko rin na nakatali ang bisikleta ni Mam Juliana.
16:40.2
Bumalik sa isip ko ang tungkol sa nilalang.
16:43.2
Kaya noong naitali na namin ang maayos ang bisikleta sa gawing bubungan,
16:48.2
ay kaagad na akong pumasok sa loob ng sasakyan at pinaandar na ng driver ang naturang sasakyan na iyon.
16:56.2
Tinanong ko si Mam Juliana kung anong nangyayari.
17:00.2
At bakit niya ako iniwan nun.
17:03.2
Pero nagulat ako sa kanyang isinalaysay sa akin at taliwas iyon sa aking inaasahan.
17:10.2
Ayon kay Mam Juliana, inakala niya na nasa bandang likuran lamang niya ako kaya naman panatag siyang kasama niya ako.
17:18.2
Kaya lang, nung medyo malayo na ang kanyang nararating ay napansin niya na bigla akong nawala sa kanyang likuran.
17:27.2
Nag-alala pa ito kaya binalikan niya ako kaya lang.
17:31.2
Parang may kung anong maligno ang natuwa at pinaglaruan siya.
17:36.2
Makailang beses pala siyang nagpaikot-ikot sa gawing niyugan.
17:41.2
At doon ay naisip niyang magbaliktad ng kanyang damit at umusal siya ng mga katagang tabi-tabi po.
17:49.2
Nadinagdagan pa niya ng ilang magagalang na pakiusap
17:52.2
para payagan siya ng anumang nilalang na makarating sa kanyang pupuntahan.
17:59.2
Makalipas ang ilang sandali.
18:02.2
Nakalagpas siya sa mainiugan at narating niya ang mga puno ng mangga
18:07.2
kung saan narinig niya ang ugong ng jeep sa hindi kalayuan.
18:12.2
Doon pa lamang siya nakahinga ng maayos kaya noong nakita siya ng driver
18:17.2
kusang loob na pinasakay niya ito sa jeep
18:20.2
sa kanya naisipang magbakasakal.
18:22.2
Kaling makasalubong ako sa daan noon.
18:26.2
Hindi siya nawala ng pag-asa na hanapin ako
18:30.2
hanggang sa masumpungan na nga niya ako sa gawing sagingan
18:34.2
pero bigo siya na makita ang aswang na sumusunod sa akin noon.
18:39.2
Matapos kong marinig ang kanyang mahabang pagsasalaysay
18:43.2
nagpasalamat naman ako kay Ma'am Juliana
18:46.2
gayon din sa driver.
18:48.2
Naglakas loob ako na ipagtapat sa kanila ang aking naranasan
18:52.2
at ganoon na lamang ang ikinamilog ng mga mata ni Ma'am Juliana.
18:57.2
Kinausap ako ng naturang driver na residente din sa lugar na aking pinagtuturuan.
19:03.2
Nabanggit niya sa akin na talagang may aswang na gumagala sa mga liblib na lugar
19:08.2
at dati-dati ay may napabalita din na natagpo ang bangkay sa Gawing Niugan
19:14.2
pero hindi nahuli ang pumatay dito.
19:18.2
Natagpuan na lamang nawakwak ang chan ng lalaking iyon.
19:22.2
Wala nang laman loob.
19:25.2
Kaya simula noon ay maraming residente ang natatakot na gabihin sa pag-uwi
19:30.2
o may stranded sa Gawing Niugan sa takot na masumpungan ng nilalang.
19:35.2
Mabuti na lamang daw at nakaligtas ako at hindi nila pa.
19:40.2
Yun ang una kong karanasan
19:43.2
at matapos mangyari sa akin ang nakakapangilabot na pangyayaring iyon
19:48.2
ay hinding-hindi na ako umuwi pa bayan ng mag-isa.
19:52.2
Pagkat maaari ay hindi na ako nagpapaabot ng takipsilim sa daan
19:57.2
at hindi na rin kami umuwi ng hindi samasama.
20:01.2
Naging maingat kami, lalo na sa mga bago pa lamang naming kakilala sa lugar na aming pinagtuturuan.
20:09.2
Sa awa ng Diyos, nakaraos ako ng isang taon na pagtuturo sa lugar na iyon.
20:16.2
Nasanay na rin ako sa pang-araw-araw na pamumuhay ko doon.
20:19.2
Maraming kalamidad ang dumating at gayon din ang iba't ibang pagsubok.
20:24.2
Napagtagumpayan namin ang lahat ng iyon.
20:28.2
Maraming na rin akong napakisamahang magulang.
20:31.2
Mga naging kaibigan sa inuman at kaibigang mga opisyal pero
20:36.2
hindi pa doon natatapos ang panibagong nakakatakot sa pangyari sa buhay ko.
20:42.2
Inakala ko na matatakasan ko ang bangungot ko sa aswang pero
20:47.2
sadyang mapaglaro ang tadhana.
20:49.2
Nadagdagan ng isang baitang sa aming paaralan
20:54.2
at maswerte na nabigyan kami ng panibagong guru noon.
20:58.2
Kahit paano ay lalo kaming natuwa dahil dumami kami sa paaralan na iyon.
21:02.2
Sumapit ang induction ball kung saan dumalo ang maraming magulang.
21:08.2
Gayon din ang barangay kapitan at ilang mga bisita kasama ang konsyal at mayor sa bayan.
21:14.2
Napalaban kami sa inuman at parang tubig kong uminom ang mga magulang.
21:19.2
Hindi sila nalalasing at wala rin silang kapaguran sa pagsasayaw sa barangay hall na pinagdausan namin ng programa.
21:27.2
Inabot na kami ng alauna bago matapos ang programang iyon.
21:31.2
Nagpasalamat kami sa pagdalo ng mga magulang at bisita.
21:36.2
Pagkatapos ay nagayak kami ng aming mga dala pero ha,
21:40.2
hindi na kami nagtangkang bumiyahi pa bayan kahit na may masasakyan na kaming tricycle ng mga oras na iyon
21:46.2
dahil sa pagod at antok na rin kami.
21:50.2
May ilan pang mga magulang na nag-imbita sa amin na tumuloy sa kanilang mga tirahan dahil nag-aalala sila sa amin na wala kaming matuluyan.
21:59.2
Pero napagkasunduan namin ng aking mga kasamahan na matulog na lamang sa paaralan at sa kinabukasan na lamang bumiyahi na maagap.
22:09.2
Hindi sang-ayon ang isa sa mga kasama namin at naisipan niya na baka lusubin kami ng mga tulisan.
22:16.2
Pero pinabulaanan naman namin iyon ng aming school head dahil ilang taon na siyang nagtuturo sa lugar na iyon at kahit kailan ay wala naman sa kanyang nananakit na mga rebelding kontra sa pamahalaan.
22:29.2
Mga ordinaryong tao lamang sila at hindi sila nandadamay ng ibang tao maliban na lang kung gawan sila ng hindi maganda.
22:38.2
Kinalaunan, natulog kami sa silid-aralan ng unang baitang
22:43.2
dahil iyon ang may malawak na espasyo sa lahat ng silid-aralan.
22:47.2
Kaso ay hindi pa noon matibay ang pinto at maraming butas sa may bubungan.
22:52.2
Kung kaya't madali itong mapapagtulungang masira ng kung sino mang magbanta sa amin.
23:00.2
Sa sobrang puyat at pagod din inaisipan na lamang naming pagtipon-tipuni ng mahahabang lamesa at upuan at latagan ng sapin at gawing unan ang mga dala naming bag.
23:11.2
Medyo lasing na namin.
23:13.2
Kailangan rin ako at nahihilo gayon din si Sir Nolan na noon ay bagwang guru pa lamang sa aming paaralan.
23:19.2
Hindi na namin naalimta na ang kataymikan ng paligid at basta na lamang kami nagtabi-tabing apat at humiga sa mahabang lamesa.
23:30.2
Bandang alas tres ay nagising ako sa malalakas na kaluskos sa bubungan.
23:35.2
Parang may gustong bumaklas ng bubung.
23:38.2
Naalimpong ata na din ang aking mga kasamahan kaya mabilis silang bumangon noon.
23:44.2
Nagsipagtahimikan kami.
23:49.2
Hanggang sa marinig namin na tila tumalo ng bultong nasa bubungan na iyon.
23:55.2
Lumipat ito ng pwesto at nagtungo sa may pinto.
24:01.2
Kinakalikot nito ang seradora at pilit na binubuksan iyon.
24:07.2
Bahagya kaming lumapit at sumilip sa siwang ng bintana.
24:11.2
At doon ay umakyat ang kilabot sa aking buong katawan.
24:16.2
Kitang-kita ko ang isang payat, baling kinitang mabuhok na lalaki na walang saplot ang katawan.
24:26.2
Nangingintab ang buong katawan nito at nagtataglay siya ng matutulis na mga kuko.
24:33.2
Habang kinakalikot niya ang seradora ay inaamuy-amuy niya ang paligid
24:39.2
na parabang inaamuy niya kami sa loob ng silid-aralan.
24:44.2
Noong mga panahon iyon ay talagang sira-sira at hindi na matitibay ang bawat haligi ng mga silid-aralan dulot ng mga nagdaang mga bagyo at lindol.
24:55.2
Kung kaya't kayang-kayang mawasak ito ng pwersahan sa malalakas na buwelo.
25:01.2
May nakuha kami mga kutsilyo sa aming mga dalang sisidlan
25:05.2
na pwede naming mapagtulong-tulungang magamit kung sakaling pasukin kami sa loob ng aswang.
25:12.2
Pero nagulat ako sa aming school head.
25:16.2
Lumapit siya sa may gawing pinto.
25:19.2
Doon ay binulyawan niya ang nilalang.
25:22.2
Pinagmumura niya ito at pinagbantaan niya na kung hindi ito aalis at lulubayan kami
25:29.2
ay mapipilitan siyang lumaban dahil nakikilala na niya ang taanyuan ito.
25:36.2
Hindi kami gumawa ng kung anumang aksyon.
25:41.2
Pinakinggan namin siyang mabuti hanggang sa biglang narinig na lamang namin na
25:47.2
may tumatawag sa aming mga pangalan sa hindi kalayuan.
25:53.2
Hindi nagtagal, biglang tumahimik ang buong paligid.
25:59.2
Tumigil ang pagalaw ng siradora at nawala na rin ang mga kaluskos
26:05.2
at kalabog sa buong paligid ng silid-aralan.
26:09.2
Nagkatinginan kami at matagal kaming nakatayo sa may bahaging pinto.
26:14.2
May pumalit na mga yabag ng paa at habang lumalapit ang mga bulto
26:20.2
ay naririnig namin ang iba't ibang tinig ng mga lalaki at babae na tinatawag ang aming mga pangalan.
26:28.2
Sa pagkakataong iyon ay nakahinga na kami ng maluwag
26:32.2
nang matiyak namin na mga tao na ang nasa labas ng pinto.
26:37.2
Pinihit ng aming school head ang siradora
26:41.2
at sa pagbukas ng pinto ay tumambad sa harapan namin ang barangay kapitan
26:46.2
gayon din ang ilang magulang ng aming mga studyante.
26:50.2
May dala silang gasera at mukhang nag-aalala sila sa aming kalagayan
26:55.2
dahil nakita pala nila ang nilalang na gustong pumasok sa loob ng silid-aralan.
27:00.2
Bigla na lamang pala itong lumundag at kumaripas ng pagtakbo noong namataan niya ang mga tao.
27:08.2
Siguro naisip nito na papalapit na ang pagdating ng kanilang presensya.
27:14.2
Inilahad ng aming school head ang buong pangyayari noon.
27:18.2
Ganun na lang ang paghanga sa kanya ng kapitan sa katabangan na ipinakita niya sa kabila ng paghahamon ng naturang aswang.
27:28.2
Inanyayahan kami ng kapitan na matulog sa kanilang bahay at maihatid na rin kami sa kinabukasan.
27:35.2
Bagay na hindi na namin tinanggihan sa takot na baka bumalik ang nilalang.
27:41.2
Kaya mabilis kaming gumayak at sumunod kami sa barangay kapitan kasama ang ilang mga magulang.
27:47.2
Hindi naman kalayuan ang bahay ng kapitan. Walking distance lamang ito mula sa paaralan noon.
27:55.2
Nung makarating kami sa malawak nitong tahanan,
27:58.2
ay ipinakilala niya kami sa kanyang may bahay at ipinagkaloob sa amin ang isa pa nilang bakanting silid tulugan na pinagpapatuloyan nila para sa mga bisita.
28:09.2
Mag alas 4 noon nang makatulog kami subalit, hindi na naging malalim ang aming pagkakatulog.
28:16.2
At alas nagtulog mano kami.
28:18.2
Nung sumapit ang alas 6 ay nagising na kami, napupungas-pungas.
28:24.2
Pinagkapi niya kami kasalo ang kanyang asawa at pagkatapos noon,
28:27.2
nagkakwentuhan pa kami bago kami tinulungan ng barangay kapitan na makahanap ng masasakyan pa uwi sa bayan.
28:35.2
Noong kasing sumunod na taon ay nagkaroon na din ang mang ilan nilang pampasaherong tricycle kaya medyo madali na rin ang pag uwi sa bayan at hindi na namin kinakailangang magbisikleta araw-araw sa pagpasok sa paaralan sa baryo.
28:49.2
Hindi rin naman nagtagal at may mga humintong tricycle noon sa tabi ng daan.
28:54.2
Doon kami mismong sumakay at nagpasalamat kami sa kabutihan ng barangay kapitan.
29:00.2
Kasunod noon, binaybay na namin ang daan at noong makarating ako sa aming bahay, napanatag na ang kalooban ko, lalo pat nasilayan ko ng aking buong pamilya.
29:13.2
Hindi ko nakalimutan ng Panginoon.
29:16.2
Nagawa kong manalangin at magpasalamat dahil binigyan pa niya ako ng panigbagong buhay at iniligtas sa matinding kapamakan
29:24.2
na maaaring dulot ng nilalang na iyon.
29:28.2
Sa mga sumunod na buwan, nakaranas naman kami ng kakaiba, mga iba pang karanasan sa ibang elemento.
29:37.2
Katulad ng diwende, noong may pinutol na sanga ng puno ang aking kapwa-guro.
29:43.2
Ilang araw siyang nilagnat at nagroon siya ng ilang mapupulang pantal sa katawan.
29:48.2
Kung kaya tumingi siya ng tulong sa albularyo at napagalaman niyang nagalit ang diwende dahil nasin siya.
29:54.2
Pagkatira ng aking kapwa-guro ang bahay nito.
29:58.2
Gumawa naman ng alay ang albularyo at humingi ng kapatawaran ng aking kapwa-guro sa naturang diwende sa mismong punong kahoy na pinagputulan niya ng sanga.
30:09.2
Basis sa nakita niya ay naikwento niya sa amin na ang diwende ay isang talampakan ng liitnon.
30:16.2
Malitang boses nito, pero ramdam niya ang malakas nitong kapangyarihan.
30:21.2
Kung kaya't ganoon na lamang ang pagbaba niya ng pride at pagmamakaawa na mapatawad siya nito.
30:28.2
Hindi naman naging malupit ang diwende pero pinagbantaan siya na huwag nang mauulit ang nangyari.
30:35.2
Kung hindi ay buhay na niya ang magiging kapalit sa susunod na lumabag ito sa kanilang kasunduan.
30:43.2
Bagay na sinunod at tinupad ng aking kapwa-guro.
30:47.2
Kung kaya't lumipas ang ilang araw ay unti-unti na rin siyang gumalit.
30:51.2
At nawala din ang mga mapupulang pantal sa kanyang tatawan.
30:55.2
Simula noon ay naging aral sa kanya ang nangyari at hindi na siya basta-basta pumuputol ng kahit anong bahagi ng punong kahoy.
31:04.2
At kahit saan man siya magpunta, lalo na sa paligid ng paaralan, ay nagsasalita ito bilang pagbibigay galang sa mga elemento na hindi nakikita ng mga matang mortal.
31:18.2
Tumagal pa ako ng limang taon bago ako nagsasalita.
31:21.2
At nagsasalita ako lumipat sa bayan para maipagpatuloy ang aking pagtuturo.
31:26.2
Nagkahiwa-hiwalay na rin kami ng aking mga kasamahan-guro.
31:30.2
At napapunta ang dalawa sa kanila sa ibang paaralan sa aming bayan.
31:35.2
Samantalang ang aming school head naman ay hindi na nakaisip na magpalipat sa bayan hanggang sa makapagretiro na ito sa pagtatrabaho.
31:44.2
Baon ko ang masasayang alaala noong kabataan ko palang na guro.
31:48.2
At malaki ang pasasalamat ko na napadistino ako sa baryo na iyon dahil napakarami kong aral sa buhay na natutunan.
31:58.2
Gayun din ang mga kababalagan na naging parte na ng aming karanasan.
32:18.2
Thank you for watching!
