"Miracle" Arteries: Posible Gumaling ang Sakit sa Puso ng Walang Opera. - By Doc Willie Ong
00:48.0
tinitingnan namin yung angiogram.
00:51.0
So, makikita mo, barado ba yung isang ugat, dalawang ugat, tatlong ugat.
00:56.1
So, normally, pag yung pasyente nakita namin,
00:58.9
Nako, sakit na ng dibdib.
01:00.8
So, malala na siya.
01:02.1
Pag nakita namin, uy, barado.
01:05.1
Kailangan operahan, i-bypass agad.
01:07.6
Ang bypass, mahal, 1 million or more.
01:11.5
Angioplasty, baka 500,000, 1 million, lalampas na yun.
01:15.1
Ay, paano ko walang pera yung pasyente?
01:17.2
Pero, magugulat ka, may instances,
01:21.0
yung pasyente, naglalakad, malakas.
01:24.7
Walang ganong sintomas, malakas siya.
01:27.7
Pero, pag inandiogram namin, super barado siya.
01:32.1
So, magtataka kami, bakit baradong barado ang mga ugat niya?
01:36.1
Pero, buhay siya, naglalakad siya na parang walang nangyayari sa kanya.
01:40.4
Sasabi ng consultant ko, nabuhay yan, swerte siya,
01:44.7
kasi meron siyang natural na ekstra mga ugat.
01:53.0
Tawag namin dyan, kolateral.
01:55.3
Nandito ang miracle na yan.
01:58.4
Ito, barado, pero nabuhay yung pasyente.
02:01.2
Ang dami niyang ekstra ugat na yan.
02:05.2
Sabi, nabara yung main highway, gumawa ng maraming maliit na daanan.
02:10.3
Naturally, yung katawan niya.
02:12.0
Ituturo natin sa inyo, paano ito nangyayari, paano mapaparami, lalo na sa walang pera.
02:18.5
Kahit may pera ka, ito nga, maganda naturally.
02:21.0
Tignan natin ha, pakita mong Dok Liza.
02:24.4
Pag ang isang tao, ito puso, yan o, diba, nabarahan, ito, barado.
02:30.1
Pag nabarahan yan, mangyayari, heart attack yan, masakit ang dibdib, mamamatay itong parte ng puso.
02:37.9
Ito, mamamatay ito, magiging peklat siya, nabarahan bigla eh.
02:42.8
Pero, may mga tao, sino swerte, ito, pare, ito, nabarahan din siya unti-unti.
02:50.6
Ang nangyayari, bago namatay itong part ng puso, hindi siya mamamatay.
02:56.5
Paano, tumubo ito, ang dami, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7.
03:02.7
So, ang daming tumubong ekstra ugat.
03:06.3
Ito, walang ekstra ugat na tumubo, kaya na heart attack siya.
03:10.7
Ito, maraming ekstra, hindi siya maha-heart attack.
03:13.7
Malakas pa rin siya, may supply pa rin ng dugo yung buong puso niya.
03:20.6
Kaya, pag nakakita, alam ko kung malalim itong topic.
03:24.2
So, parang puno yan eh.
03:26.6
Paano ko ba explain? Parang puno.
03:28.9
Pag yung puno, pinutul mo yung ugat niya agad.
03:32.5
Ay, patay yung halaman, diba? Pinutul mo yung ugat eh.
03:35.9
Pero, kung yung puno, dahan-dahan na masisira yung main na ugat niya,
03:41.7
may chance pa siya magtubo ng maliliit na ibang ugat.
03:46.2
So, in 3 to 4 months, pag tumubo pa yung puno ng maliliit na ibang ugat,
03:50.6
kahit patayin mo yung main na ugat niya, mabubuhay siya.
03:54.9
Kasi marami siyang maliliit na ugat eh.
03:57.3
So, may tao gumagawa nitong collaterals naturally.
04:02.5
At tuturuan ko kayo, paano mapaparami yan.
04:07.8
Ano muna sakit sa puso?
04:09.2
Sakit sa puso, alam natin, barado.
04:12.1
Diba? Bakit nagbabara?
04:14.0
Alam nyo na yan po yun.
04:15.4
Cholesterol, sigarilyo, high blood, nakakabara,
04:22.6
lahi nang may nagbabara.
04:24.6
Diba? May tao mataas talaga.
04:26.6
So, yan nagbabara.
04:27.6
So, panagbara, yan ang delikado.
04:29.6
Pag biglang nagbara,
04:31.6
nang walang pasabi-sabi, biglang nagbara,
04:34.6
wala tayong oras gumawa nitong miracle arteries na collateral,
04:40.6
mamamatay itong part ng puso.
04:45.6
pwede mag-irregular tabok ng puso,
04:47.6
pwede rin mamatay yung pasyente.
04:50.6
Diba? Kasi wala siyang time.
04:52.6
Biglang nagbara eh.
04:53.6
Pero pag unti-unti ang bara,
04:55.6
unti-unti sumasakit ang dibdib.
04:58.6
Madalas ng chest pain pa konti-konti,
05:01.6
may bara sa puso,
05:02.6
may chance pa magising yung mga ugat
05:05.6
at gumawa ng collateral.
05:07.6
Ito yung mga chest pain, ang sakit sa puso,
05:11.6
Normally, pag may bara, sasabihin ng doktor,
05:14.6
angiogram angioplasty.
05:16.6
Diba? Kaya lang mahal itong mga stent eh.
05:19.6
Actually, maganda ito.
05:20.6
Walang problema sa may pera.
05:22.6
Diba? So ito, mabubuksan ang ugat.
05:25.6
Pag hindi kaya buksan ng angioplasty,
05:28.6
bypass. Binubuksan yung dibdib.
05:30.6
Pinapalitan yung ugat.
05:32.6
Gumagawa ng ekstra daanan.
05:34.6
Pero syempre, yung procedure, may risk yun. Diba?
05:37.6
Bubuksan yung dibdib eh.
05:38.6
Ito rin, may konting risk.
05:40.6
Pero, life-saving din ito.
05:43.6
Pero may ibang tao,
05:44.6
swerte, pwedeng hindi na gawan ito.
05:48.6
Ito, papakita ko sa inyo.
05:50.6
Isang picture pa.
05:53.6
Ito yung ugat niya.
05:57.6
Pero nakita mo, meron siyang maliliit na ekstra ugat.
06:04.6
Kahit barado yung main na highway niya,
06:06.6
may ekstra daanan,
06:10.6
So, nabubuhay yung pasyente.
06:14.6
Yes, maraming collateral yan.
06:16.6
Tawag diyan, natural bypass.
06:19.6
Hindi na binubuksan.
06:21.6
Yung puso na pusa gumagawa,
06:23.6
may araw mga collateral.
06:26.6
So, papano nangyayari?
06:29.6
Papano nagkakaroon ng collateral?
06:35.6
One is, kung meron ka ng bara sa puso,
06:39.6
unti-unti ka nage-exercise everyday.
06:42.6
Ibig sabihin, hindi ko sinabi,
06:44.6
mag-jogging ka bigla,
06:46.6
baka mabarahan, ma-heart attack.
06:48.6
Yung kahit may masakit, lalakad konti,
06:51.6
sasakit ang dibdib, pahinga.
06:53.6
Pag okay na, lakad ulit konti, pahinga.
06:56.6
Unti-unti, parang pinupush mo yung sarili mo.
07:03.6
Exercise training,
07:07.6
hanggang kaya mo,
07:09.6
bibilis yung blood flow dadami,
07:11.6
mapipilitan gumawa ng collateral.
07:16.6
Ewan ko, naintindihan niyo itong picture.
07:19.6
Nakita niyo ito ah.
07:20.6
Ito yung sample natin, Dok Liza.
07:27.6
So, dapat mamamatay itong part ng puso.
07:30.6
Pero hindi namatay ito kasi
07:32.6
yung kabilang ugat na walang bara,
07:35.6
nagpadala ng extra dugo.
07:39.6
Pero kung maliit itong daanan,
07:42.6
maliit yung daanan na yan,
07:44.6
magkukulang ang blood supply.
07:47.6
So, pag nage-exercise ka
07:50.6
at kumakain ng maayos,
07:53.6
So, may oras ka na tumubo ito
07:56.6
at lumaki itong maliliit na street na daanan.
08:00.6
Para gumawa ng maraming collateral,
08:02.6
mabuhay itong part ng puso na kahit marano.
08:06.6
Yan o. May external pressure eh.
08:08.6
From exercise, increased blood flow, at iba.
08:11.6
Ito, mas malaking picture pa.
08:18.6
parang highway ito eh.
08:22.6
palagayin natin EDSA ito.
08:25.6
Diba? Laging traffic, EDSA.
08:29.6
Pag barado ang EDSA,
08:31.6
barado ang C5, wala na.
08:33.6
Traffic na. Mahartatak na tayo both.
08:37.6
Pag nabarahan, let's say,
08:39.6
ito, ano ba nang barahan?
08:40.6
Itong C5, nagbara.
08:42.6
O, pag nagbara yung C5,
08:44.6
lahat ng mga kotse doon, hindi na makakaandar.
08:47.6
Diba? Wala na, wala na.
08:50.6
Biglang may aksidente, kung nga rin sa C5.
08:53.6
So, traffic na yan. Limang oras, anim na oras.
08:56.6
Ano pwede mangyari?
08:58.6
So, oras na may magbara sa C5,
09:02.6
kung dahan-dahan yung bara, kaya lang ito, nag-traffic konti,
09:05.6
pwedeng gumawa ng extra daanan.
09:08.6
Ibig sabihin, di ba? Misan.
09:10.6
From C5, may shortcut ka. Pwede ka mag-Ortigas.
09:13.6
Diba? Pwede ka may ibang daanan pa.
09:16.6
Yung mga small street na Ortigas,
09:18.6
pag may oras, pwedeng lumaki yung daanan niya.
09:22.6
So, from Ortigas, makakapunta ka pa rin ng EDSA.
09:25.6
So, hindi siya magta-traffic.
09:27.6
Kasi nga, merong maliliit na daanan ang puso,
09:31.6
parang sa highway, kahit magbara yung EDSA o C5.
09:34.6
Basta, merong maliliit na maiikutan ng mga kotse,
09:38.6
aandar pa rin yan, dadalo yung dugo, dadalo yung traffic,
09:43.6
matatapos pa rin yan.
09:45.6
Huwag lang masyadong marami ang load ng kotse sa mga highway.
09:50.6
Ibig sabihin, huwag mo lang masyadong pagurin yung puso.
09:53.6
Unti-unting lakad lang, tutubo ito.
09:56.6
At pag dumami na itong small highways mo, small street,
10:00.6
imbis na one lane, ito ang liit ng collateral niya, one lane lang.
10:04.6
Ayan, ang payat ito. Ito lumaki na.
10:07.6
So ito, buhay na yung pasyente.
10:10.6
Hindi mo na kailangan i-bypass dito o lagyan ng angioplasty.
10:14.6
O lagyan ng stent. Paano? Nabuhay na siya.
10:17.6
Yan ang natural heart bypass. Ito.
10:20.6
Kaya pag nakita namin yan, tuwang-tuwa yung mga consultant namin.
10:24.6
Ah, kaya nabuhay.
10:26.6
Nabuhay itong puso. Walang heart attack dahil dito.
10:30.6
Ayan, yan ang mga extra collaterals na sinasabi ko.
10:39.6
Paano paparamihin siya?
10:42.6
Mas madalas dumadami ito pag unti-unti yung bara sa puso.
10:47.6
Kung biglang nagbara na heart attack, eh wala nang chance gumawa nito.
10:53.6
Pero kung unti-unti sumasakit yung dibdib, umiinom ka ng gamot sa puso,
10:57.6
meron kang mga aspirin, mga astatin, maingat ka sa pagkain mo, di ka naninigarilyo,
11:04.6
may time pa gumawa nitong mga collaterals.
11:06.6
Pero hindi lahat ng tao gumagawa eh nito.
11:09.6
May tao siguro, swerte siya o blessed siya, nakakagawa siya ng maraming collaterals.
11:16.6
Pero marami rin ibang tao, pag nagbara, eh tapos na ang usapan.
11:22.6
Ang isang nakikita nila, ano nagpo-push gumawa nitong extra daanan, natural bypass.
11:31.6
Pag nag-exercise yung tao, mag-exercise.
11:33.6
Mag-exercise yung tao, mas maganda.
11:35.6
Ayan, mag-umpisa ka lang ng 3 minutes lang daw eh.
11:39.6
Gawin mo 5 minutes.
11:41.6
Nag-uumpisa sa mabagal, kahit may sakit sa puso, unti-unti.
11:45.6
Unti-unti, hanggang doon lang kaya, tapos pahinga na.
11:49.6
Ayaw mo umiire. Bawal umiire.
11:53.6
Bawal nagbubuhat ng mabigat kasi magbabara agad yung puso.
11:57.6
Gusto mo lakad-lakad, hugas-hugas lang.
12:00.6
Yung mabibigat na gawain kung may sakit sa puso, hindi.
12:03.6
Pero kung may pera kayo, syempre, may pera pang bypass.
12:07.6
Okay na, bypass, masigurado.
12:09.6
May pera pang angioplasty, pang angiogram, ay mas maganda pa rin, sigurado.
12:14.6
Pero kung walang ka pera-pera, wala tayong million na ganito, wala namang libre makukuha.
12:20.6
Diba? So, pwede natin ito.
12:23.6
Habang nag-exercise, bantayan mo lang yung sintomas mo.
12:28.6
Okay? Hindi dapat sumobra sakit kasi baka kulang pa itong extra daanan eh.
12:35.6
Pag masyado mabilis ang lakad mo, ay baka magkulang yung blood supply.
12:40.6
Masyado malamig, hindi rin maganda kung may sakit sa puso.
12:44.6
Masyado marami kumain.
12:46.6
Kaya pag may sakit sa puso na, konti-konti lang ang kain.
12:50.6
Mas madalas pero konti.
12:52.6
Pag binusog mo sarili mo, yung dugo pupunta sa tiyan, mababawasan yung dugo sa puso.
12:58.6
Sobrang stress na galit, kulang sa tulog.
13:02.6
Yan. Hindi rin maganda.
13:04.6
Okay? So, meron mga bagay kailangan mas relax lalo na kung may sakit sa puso.
13:09.6
Itong mga gamot na binibigay natin, mga aspirin, pampalabnaw ng dugo.
13:14.6
Diba? Depende sa doktor ninyo, siya lamang bibigay.
13:17.6
Pero may tulong yan.
13:19.6
Diba? Mas malabnaw yung dugo, mas maganda yung daloy ng dugo.
13:23.6
Pampababa ng kolesterol, kundi makuha ng diet, oatmeal, gulay.
13:29.6
Meron mga statins, may tulong din yan.
13:32.6
Pampabagal ng tibok ng puso.
13:34.6
Kung masyado mabilis, itong beta blocker.
13:36.6
Kung may high blood, itong mga amlodipine.
13:39.6
Diba? Itong mga nitrates, binubuka konti yung ugat.
13:43.6
Yung mga Isordil, Imdur, ISDN, ito yung mga binibigay natin.
13:48.6
May tulong din yan. Pampaluwag.
13:51.6
So, itong mga gamot, exercise, tapos bantay lang sa sintomas, may tulong din yan.
13:58.6
Mas healthy dapat yung pagkain natin.
14:01.6
Bawas ang mga mantika para hindi magbara.
14:05.6
Huwag papagurin yung puso.
14:07.6
Okay ang kolesterol, blood pressure.
14:11.6
Sugar, huwag itataas. Huwag magpapataba.
14:15.6
Mga pagkain healthy, pinakita na natin.
14:20.6
Ito po, maraming mga medical studies.
14:24.6
Collateral circulation of the heart.
14:27.6
Pero minsan di mo masabi.
14:29.6
Bakit may taong nagkakagawa ng ganito?
14:32.6
May taong ninakagawa?
14:34.6
Eh, minsan swerte-swertihan.
14:37.6
Pero may tulong din naman itong mga exercise, pagdarasal.
14:42.6
Pero syempre kung may pera, sundin nyo na lang yung cardiologist nyo
14:46.6
o yung cardiovascular surgeon nyo kung kailangan talagang operahin.
14:50.6
Sana po nakatulong ito at nakabigay ng konting pag-asa sa mga pasyente
14:55.6
yung may sakit sa puso na walang perang pang operahin.
