Super-sustansya ang Atay (Liver): Para sa Anemic at Gusto Lumakas. - Luto ni Doc Liza Ramoso-Ong
00:33.7
Yung dahong sibuyas, mamaya po ito sa ending para pampaganda.
00:38.7
Ang mainstay natin, baboy, hiniwa-hiwa po ng maliliit.
00:43.8
Yan ang gagawin natin kilawin.
00:45.2
Yung kilawin natin, niluto yan kasama ang atay.
00:49.6
Bakit tinatawag na kilawin?
00:51.1
Hindi po lahat ng kilawin ay hilaw.
00:53.1
Pwede pong iluto.
00:54.5
Kasi sa atin, sa katagalugan, kapag nilagyan mo ng suka,
00:58.6
ay kilawin ang tawag.
01:00.4
So ang mga panimpla natin, suka, paminta,
01:04.0
kung gusto nyo may konting kulay, toyo.
01:06.7
At itong ating labanos, ang ating gulay,
01:09.3
hiniwa-hiwa na po natin.
01:11.3
So umpisahan na natin ang pagigisa ng ating sibuyas.
01:16.7
Actually, malapit sa loob ko ito kasi marami sa ating mga kababayan
01:20.8
mahilig ng kilawin.
01:22.2
Pero ang gusto natin ituro, hindi po yung hilaw na kilawin,
01:25.9
kundi yung nilutong kilawin.
01:28.0
Natatandaan ko nung grade 6 kami,
01:30.5
dun sa aming home economics, meron pa yun noon,
01:33.6
ito ang unang-unang pinaluto ng teacher namin.
01:37.8
At simula nun, hinanap-hanap ko na kasi may good memories po ito.
01:43.0
So igisa nyo lang yung inyong bawang, sibuyas, at kamatis.
01:49.1
At pag mapula na yung inyong bawang, sibuyas,
01:52.4
kamatis, or medyo luto na, eh dun yung ilalagay yung inyong baboy.
02:02.2
Huli na pong ilalagay yung atay at saka yung labanos.
02:07.5
So ano ba ang benefits nung ating atay ng baboy?
02:11.9
Pwede po natin gamitin dito atay ng baka, atay ng baboy, laman ng baboy, o laman ng baka.
02:19.7
Depende po kung ano yung available.
02:22.2
Dito sa ating mga palengke.
02:27.1
Ang atay po, eh, considered superfood.
02:30.9
Lahat po ng nutrisyon na kailangan nyo ay nasa atay ng baboy.
02:37.0
Meron siyang B12, copper, vitamin A, mayaman po, riboflavin, niacin, lahat po ng B, selenium, zinc, at iron.
02:44.9
So mataas na kalidad ng protina ang makukuha nyo dun sa inyong...
02:54.0
May vitamin B12 siya para sa paggawa ng dugo, yung red blood cell, para sa DNA, para sa utak natin.
03:02.2
Vitamin A, mata at immunity.
03:05.7
B2 para sa selula, saka energy.
03:08.6
Yun yung sinasabi ko sa inyong pangpalakas.
03:10.4
May folate din po, o yung tinatawag na B9 para sa selula.
03:14.9
May iron, siya po yung magdadala ng oxygen sa buong katawan nyo.
03:20.5
Para hindi kayo nahahapo.
03:22.2
O hindi kayo napapagod.
03:24.7
May copper, may energy para sa utak.
03:28.6
Saka kailangan nyo po ng copper para sa inyong iron, pang tulong sa iron.
03:33.9
Saka may kolin din po itong pagkain na to.
03:37.1
So kailangan to para sa energy, sa brain, at sa liver ninyo.
03:42.1
So brain at utak, ito po yung kailangan.
03:45.8
So pag nagisa na ninyo itong inyong bawang, sibuyas, kamatis,
03:52.2
Ilalagay na po natin yung ating laman ng baboy.
03:58.0
Isang kutsa po natin yan.
04:02.2
Pwede pong ang pangpalasa natin dito.
04:06.1
Siyempre tayo mga Pilipino, patis ang gusto natin.
04:10.3
Pwede pong patis, pwede pong asin, at lagyan natin ng paminta.
04:16.6
Kailangan nyo rin po ng konting tubig.
04:19.9
Para lumambot at malutong.
04:22.2
Ito maigis yung ating baboy.
04:28.4
Yung sa ating pagsasangkot siya para hindi dumikit.
04:36.0
Pag ganito na po, pwede nyo nang ilakas yung inyong apoy.
04:40.0
At magagawa na po tayo ng pagtitimpla dito sa ating niluluto.
04:44.7
Kasi maganda tinitimplahan habang ginigisa natin yung ating mga bawang, sibuyas, kamatis.
04:53.2
Simutin nyo para hindi sayang.
04:55.2
Kasi nandyan lahat ng pampabango at pampalasa.
05:01.2
Lagyan na po natin ng paminta.
05:03.2
Sabi ko nga, pwede pong asin ang ating ititimpla.
05:10.2
Kung gusto nyo maputi yung inyong kilawin.
05:15.2
Lagyan natin ng asin.
05:17.2
Pwede rin pong lagyan ng konting patis.
05:20.2
Kasi tayo mga Pilipino,
05:21.2
lagi natin gusto yung patis.
05:25.2
Ako nilalagyan ko ng konting sugar.
05:28.2
Kasi hindi ako gumagamit ng mga ibang pampalasa.
05:31.2
Kaya natural salt and sugar na lang yung ginagamit ko.
05:36.2
Para medyo maganda.
05:38.2
Kung gusto nyo may konting kulay,
05:42.2
pwede rin po ang toyo.
05:44.2
Para lang gumanda yung kulay nung ating niluluto.
05:55.2
So, pang samantala,
05:57.2
papalambutin natin at isasangkot siya yung ating baboy.
06:03.2
Haluhaluin nyo lang.
06:05.2
Takpan muna sandali.
06:07.2
Para mas mabilis maluto.
06:11.2
So, mabalik naman tayo dun sa mga kailangan nating malaman.
06:18.2
Dito sa ating mga pinapaulang sa ating pamilya.
06:25.2
Para lang lutong-luto.
06:27.2
So, yung water ninyo.
06:31.2
Pwede nyo dagdagan ng konti pang water.
06:34.2
Kasi matutuyo din naman yan eh.
06:37.2
Pwede nyo gawing a little medium na lang.
06:43.2
kaya lang naman natin nilagay sa high heat eh.
06:46.2
Para mas maluto agad.
06:50.2
So, lagyan muna natin ang atin.
06:53.2
Yung atin namang ilalagay na labanos mamaya.
06:57.2
Maganda po ang labanos kasi antioxidant po ito.
07:01.2
May catechin, may pyrogalol, vanillic acid, phenolic compounds,
07:06.2
at antioxidant po ang vitamin C.
07:09.2
So, protection para sa inyong cellular para hindi ma-damage.
07:15.2
Maganda ba sa diabetic ang labanos?
07:19.2
Kasi meron siyang glucosinolate,
07:24.2
Maganda po ito sa chan.
07:26.2
High fiber ang ating labanos.
07:29.2
At saka alam nyo ba?
07:31.2
Anti-fungal pala ang labanos.
07:34.2
Kasi meron siyang anti-fungal protein.
07:36.2
At sabi ko nga, itong niluluto natin anti-anemia.
07:40.2
Kasi itong mismong labanos, siya yung gulay na mataas din.
07:46.2
E ngayon, sasabihin nyo sa akin,
07:48.2
E do, may benepisyo ba yung sabi nyo kasi liver yung gagamitin ninyo?
07:55.2
Actually, itong mga parts ng baboy or baka like
08:01.2
atay, puso, lapay, pali, dila, may benepisyo.
08:07.2
Mamaya ko po sasabihin yung negative side nun.
08:10.2
Kasi itong mga parts ng laman nito,
08:15.2
Kompleto po yan sa vitamin B, iron, zinc, folate, magnesium, selenium.
08:21.2
Lahat po ng vitamin A, D, E, K, protina.
08:25.2
Sabi ko nga, mataas na kalidad.
08:28.2
Kasi super food ito.
08:30.2
Mataas na kalidad ng protina.
08:32.2
Maganda ba ito sa ating utak?
08:35.2
Yes, kasi may vitamin B siya.
08:37.2
Para yung hindi tayo maging malinutin.
08:40.2
At sabi ko nga, pampalakas ito.
08:43.2
Bukod dun sa laman, itong atay.
08:45.2
Kasi, pampalakas ng energy.
08:48.2
Nakukuha po yun sa atay, batok, kidneys.
08:51.2
Lahat po yan, mariyaman sa iron.
08:53.2
So, kung kayo ay medyo anemic,
08:55.2
mabilis mapagod, walang lakas,
08:58.2
o bagong panganak, malakas magregla,
09:00.2
o yung mga batang lumalaki,
09:02.2
kailangan po lagyan naman natin ng iron yung kanilang kinakain.
09:06.2
Ah, nagpapababa din po ito ng risk ng cancer.
09:10.2
Kasi nga, sabi ng WebMD,
09:12.2
yung vitamin B2 or yung riboflavin,
09:15.2
nakakatulong po yan sa anti-cancer.
09:18.2
Nakukuha po yun sa atay at bato
09:21.2
ng mga niluluto nating animals.
09:25.2
Tapos, nagpapababa din ang risk ng...
09:28.2
Kasi sabi nyo, baka hindi ito masustansya.
09:31.2
Hindi. Nakita nila, nagpapababa din ang risk ng heart disease.
09:34.2
Kasi may B12 at folate.
09:36.2
Binababa po yung homocysteine level sa dugo.
09:39.2
So, isang risk factor kasi yun sa heart disease.
09:42.2
Maganda din sa immune system natin
09:45.2
kasi mataas sa zinc ang atay,
09:47.2
ang kidneys at yung puso.
09:50.2
Para din iwas sa infeksyon.
09:52.2
Mataas sa protina. Mas busog ka.
09:55.2
Kailangan ng liver mo yung protein at ng heart mo.
09:59.2
May choline para sa utak, sa muscle, sa atay din natin.
10:04.2
At saka nakita nila, mas mura.
10:06.2
Di ba ngayon, nagtitipid tayo. Mahal yung laman ng baboy eh.
10:10.2
So, ito, mas mura.
10:12.2
Tsaka sa heart, may folic acid siya. May iron, chromium, copper, zinc.
10:17.2
So, kailangan to sa nakukuha yan.
10:19.2
Kaya sabi ko nga sa inyo, superfood to.
10:21.2
So, anyway, balik na tayo dito sa ating niluluto.
10:26.2
Yan. So, mukhang nasangkot siya na yung ating baboy.
10:32.2
Yung laman. So, pwede nyo pong gamitin dito beef ha.
10:37.2
Yan. So, ang ganda na ng kulay.
10:40.2
So, pwedeng beef. Pwede yung pork. Actually, pwede rin po chicken.
10:50.2
Yan po yung mga pwede nyo gamitin.
10:52.2
Pag gusto nyo ng labano, ng hilawi na labanos.
10:58.2
Yan yung mga pwede nyo i-sahog.
11:03.2
So, pag huluto na at malambot na yung inyong laman, dun yun ako ilalagay yung inyong liver.
11:09.2
So, hiniwa-hiwa na natin to eh.
11:12.2
So, gusto lang naman natin ituloy sa inyo yung example paano iluto.
11:17.2
Okay. So, ganyan po. Inilagay na natin yung liver.
11:24.2
Sa ending po kasi yung liver tsaka yung labanos.
11:28.2
Mabilis naman po kasing maluto ang liver.
11:31.2
Yan. At tsaka yung labanos.
11:39.2
So, yan nga. Masarap siya.
11:42.2
Pwede pa po kayong magdagdag ng a little water pag gusto ninyo para hindi matuyuan.
11:56.2
Tapos tsaka nyo titimplahan nung inyong...
12:04.2
Nung inyong suka.
12:08.2
Okay. So, malakas naman yung ating apoy.
12:10.2
So, pwede medium to high heat.
12:13.2
Tapos yung final pagtitimpla ninyo, ilalagay ninyo.
12:18.2
Okay. So, dahil kilawin to, ilalagay natin yung ating suka.
12:24.2
Yan. So, magiging masarap to kasi napakalasa.
12:28.2
So, any kind ng suka. Puti, dilaw, yellow suka.
12:34.2
Ang akin po meron ding red suka.
12:37.2
Any suka na preferred nyo, wag lang munang hahaluin.
12:41.2
Sabi nga ng ating mga nanay, hanggat hindi kumukulo yung ating suka.
12:47.2
So, mamaya titikman nyo na.
12:49.2
So, ito po yung tinatawag nating kilawin.
12:52.2
Kilawin na niluto, ang gamit po natin e laman at atay.
12:58.2
So, yan po ang ating recipe for today.
13:01.2
Superfood po ito pareho.
13:03.2
Kaya, ito yung itinuro ko sa inyo.
13:08.2
Yes, pwede kasi mataas na kalidad po ng protina ang makukuha natin dito.
13:14.2
Tsaka sabi ko nga, hindi ba, mahilig tayong mga Pilipino sa kilawin.
13:22.2
Yan, palambutin nyo lang.
13:25.2
Magiging malasa to.
13:28.2
Paano malalaman mo ito na luto na?
13:32.2
Actually, mabilis itong maluto. Kasi, maliit na ito.
13:34.2
Kasi, maliit lang naman na hiwa ang ginawa natin.
13:40.2
So, tikman nyo na at okay na ho yan.
13:44.2
Pwede nyo nang ihain.
13:47.2
So, basta lumambot na yung inyong laman.
13:49.2
So, depende sa laman na ginamit ninyo.
13:52.2
Pero, any part, mabilis lang. Basta liitan nyo lang yung inyong hiwa.
14:00.2
Timplado na po. So, ayan na ang ating kilawin. Salamat po.
14:04.2
Thank you for watching!
