* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Good evening guys, welcome po sa ating episode ngayong gabi dito po sa ating Facts First Podcast.
00:30.0
So today is January 11. Maraming maraming salamat po sa pagsama niyo po sa amin ngayong gabi.
00:37.7
So magandang gabi po sa inyong lahat. Pasensya na po medyo late po tayo na i-start ngayon. Bakit nga ba? Wala lang.
00:44.6
Hindi kasi yung guest natin very special. So sabi niya baka raw malate siya. So in-adjust ko yung episode.
00:51.4
E lumabas ako yung na-late. Ganun talaga. Parang sa school yan. Pag mas malapit yung bahay mo sa school, mas pwede kang malate.
00:58.1
Anyway, nandito na po tayo ngayon. So pag-uusapan po natin. Siguro napanood niyo na ba this time yung TV ad kung saan sinisisi po yung Philippine Constitution dito po sa kakulangan o kawalan ng kaunlaran sa iba't ibang industriya o larangan dito sa ating bansa.
01:14.8
In particular, for instance, agriculture, education. So diba nakita niya ba yun? Medyo catchy eh. Medyo nagpapaka-catchy actually yung ad. Sinabi nila EDSA Pueras.
01:28.1
Because of course, yung 1987 Constitution pa natin, po natin, ito po ay bunga ng 1986 EDSA People Power Revolution. So 1986, nagkaroon po ng Constitutional Commission. Sila po yung bumalangkas ng ating kasalukuyang Constitution na naginga na nga po, na-ratify noong 1987. At yun po yung Constitution o saligang batas na sinusunod natin since then.
01:55.1
Pero syempre, ngayon,
01:58.1
in almost every administration after EDSA, talaga meron pagtatangka para palitan, baguhin, o at least amyendahan po yung ilang provision ng 1987 Constitution. So ngayon po, meron po ongoing. May pagkilos po para amyendahan yung ating 1987 Constitution.
02:19.0
And very telling itong latest television ad. Dahil nga po sinisisi yung Constitution doon sa mga...
02:28.1
Hindi na-achieve over the years. Ang tanong, kasalanan pa talaga ng Constitution yun? Tapos pangalawa, iginigate po rin sa TV ad na dapat payagan po yung mga banyaga, yung mga dayuhan na magmay-ari. In particular, yung mga foreign investors na magmay-ari ng lupa dito sa Pilipinas. Tama po kaya, ba yun?
02:48.9
So yun po yung pag-uusapan natin ngayong gabi. Ang guest po natin, I know she doesn't, she hates it when this becomes part of her introduction.
02:58.1
Pag-uusapan ko na rin po, no? Pasensya na kayo. Okay, dati po siyang Undersecretary ng Department of Finance. Incidentally, meron pong bagong kalihiman, Department of Finance, no?
03:08.9
Hindi naman tayo nagulat dyan, no? Matagal na pong uugong yan. Okay, so Jockno out, Ralph recto in. Ito pong guest natin, dati po siyang Undersecretary ng Department of Finance. Tapos, ito yung mas magandang introduction sa kanya.
03:24.1
Professor po siya dito po sa University.
03:28.1
University of the Philippines. I'd like to welcome to our program again si Professor Shelo Magna. Magandang gabi, Professor. Pasensya na kayo sa introduction ko. Alam ko, ayaw niyo yun.
03:38.4
Oo nga eh. Pero wala na akong magagawa. Binanggit mo na. Pasensya na. Nanay duties kaya nalit. Good evening, Christian.
03:45.4
Ako nga yung nalit, actually. Sabi sa inyo kanina, diba? Parang sa school yan eh. Pag mas malapit ang bahay mo, mas ikaw pa malilit eh.
03:51.9
Okay. Pag-usapan natin ito, no?
03:56.2
Napanood niyo yung ad, no? Yung TV ad.
03:58.1
Kung saan sinisisi yung 1987 Constitution dito sa kakulangan o kawalan ng kaunlaran. Is that fair to blame the 1987 Constitution?
04:07.0
It's not fair because usually, ang Constitution, ang binibigay lang niyan, framework eh.
04:12.3
Kumbaga yung principles na magagayad sa development, sa political context ng isang bansa.
04:17.8
And then from that framework, magbabalangkas ng mga batas ang ating kongreso.
04:22.3
Para itong mga batas na ito, magiging batayan ng economic development ng isang bansa.
04:26.2
So I don't think it's fair.
04:28.1
That we blame the 1987 Constitution for the extent of the development that we have right now.
04:34.3
But to be fair also, significant na yung mga nagbago kung ikukumpara natin ito dun sa sitwasyon natin prior to the 1987 Constitution.
04:43.5
Kasi, and I think na-discuss na ito ng mga ibang guests mo the previous night.
04:47.7
It's a response to the condition that we had before 1987.
04:52.4
And maraming progressive provisions ang Constitution natin.
04:57.0
That if not for that experience, hindi malalagay sa Constitution.
05:02.4
Isang halimbawa niyan yung karapatan ng mga katutubo.
05:08.1
I'm sure from a perspective ng business sector, hindran siyan sa pag-pursue ng business interest nila.
05:16.4
Because if ma-identify yung isang lugar as an ancestral domain, they cannot proceed without the authorization ng indigenous community.
05:25.2
Pero na-recognize siya ng Constitution natin.
05:28.3
In ordinary times, I doubt if our Congress would recognize and give our indigenous peoples right over their land.
05:38.0
So, hindi natin pwede. Basta isang tabi.
05:43.4
So kahit pa paano, mas pinahirapan yung mga nang-aabuso sa ating mga katutubo.
05:49.3
Nang-aabuso pa rin sila.
05:50.9
Nagagawa pa rin naman nila. Pero kahit pa paano, mas nahihirapan. Hindi ganun kadali.
05:55.2
Yeah. Meron kang provision ng Constitution na maaaring i-invoke para protektahan ng Supreme Court yung karapatan ng mga katutubo.
06:03.8
Naalala ko talaga yung kwento ni Anna, no? Makliing dulag, no?
06:07.5
I don't know kung naaalala to ng mga viewers natin.
06:10.3
Yung Baracay, di ba? Lupa ng mga kababayan nating ati yan.
06:15.5
Pero they had to experience violence bago ma-recognize yung karapatan nila dyan.
06:21.8
Hindi na-detect may provision, ha.
06:25.2
Broad strokes muna tayo, no?
06:26.8
Nung napanood niya yung ad na yan, blaming the 1987 Constitution, ano yung mga parang tabakbo sa utak niyo?
06:33.5
Parang nagkaroon ba ng konting alarm? Dahil napaka-simplistic kasi yung narrative na yun, eh, no?
06:39.3
Walang kaunaran sa siya yung Constitution.
06:42.5
Big lies. Kasi naman yung nakalagay na banner, wala ang foreign investors.
06:47.4
Kasalanan ng Constitution dahil hindi inaalaw ang 100% ownership of land sa Pilipinas.
06:55.2
Paano naman nawala ng foreign investors? Eh, may data naman.
06:58.2
Sa government portals, PSA, punta ka sa website ng Treasury, pinapakita yung foreign direct investment.
07:05.8
Hindi ba tuwing magubiyahe yung presidente, binabalita nila dami ng foreign direct investment na supposedly nakukuhang commitment ng presidente?
07:13.1
Paano nasabing wala?
07:15.0
And then, yun nga, una kong reaction. Tagal nang pinag-uusapan nito, eh.
07:19.2
Di naman requirement sa investment ng foreigners ang ownership of land.
07:24.1
Marami ng pag-aaral na ginawa dyan. At walang nagsasabi that it's a prerequisite for investors to come to a country and invest.
07:34.5
Let's cite an example nga, no? Bakit ba hindi naman kailangan talaga, panuari ako, yung dayuhang mamumuhunan.
07:42.6
Gusto ko maglagak ng puhunan dito sa Pilipinas.
07:46.5
Bakit hindi ko naman kailangang maging may-ari ng lupa para kumita yung aking investment?
07:54.1
Right. Kasi ang inaalaw naman na lease lang, eh. And normally sa isang business cycle, batay sa mga nakita kong proposal ng mga investors na mag-iinvest sa Pilipinas,
08:04.2
ang business cycle nila, 25 years, 50 years. And if they're allowed to lease land for that duration of time, napapactor in na yun dun sa financial analysis nila,
08:17.9
ng feasibility study ng isang business. So hindi nila kailangan yung total cost of acquiring a land.
08:24.1
Kasi kailangan naman nilang gamitin yun dun sa duration na mag-ooperate sila.
08:29.1
So a lease would be sufficient for them to invest or to establish a business in a country.
08:37.2
Kaya nyo sa ito, very concrete example, para mas malinaw dun sa mga nanonood, no?
08:42.2
Parang isang mamumuhunan. Okay.
08:44.2
Hindi, ito na lang halimbawa at the macro level. Halimbawa, Vietnam.
08:48.1
Di ba? Diniscuss ko na ito sa TikTok ko, eh. Kung hindi totoong...
08:54.1
Kung totoong kailangan ang land ownership for investment, bakit mas mataas ang foreign investment sa Vietnam kesa sa Pilipinas?
09:02.9
Sa kanila, talagang continuously increasing. Sa Pilipinas, decreasing.
09:07.2
Another example, pero baka sabihin, masyadong malayo na sa atin. Singapore, kapitbahay natin, no?
09:12.0
Of course, they have better quality of institutions, minimal corruption, better rule of law.
09:19.3
But at the same time, hindi rin ownership of land ang inooffer nila. Lease lang din.
09:24.1
So, hindi siya... Going back to Vietnam, if we are competing with Vietnam, if Vietnam is not doing it, and yet they're able to attract investors, why are we going to do it?
09:37.8
Secondly, if we're talking about... Pinag-usapan natin yung welfare ng mga Pilipino.
09:42.0
Once inopen mo yan sa banyaga, ibig sabihin tatas ang demand ng lupa sa Pilipinas.
09:47.0
Huwag tumaas ang demand ng lupa sa Pilipinas. Eh, fixed lang naman yung lupa sa Pilipinas.
09:50.9
Balik tayo sa supply and demand curve, diba?
09:54.1
Ano ang mangyayari dyan? Tataas ang presyo ng lupa.
09:56.4
Pag tumaas ang presyo ng lupa, sino na maapektuhan sa pagtaas ang presyo ng lupa sa Pilipinas?
10:01.8
Hindi na makakapagalit ng house and lot ang mga Pilipino.
10:05.4
Wala na nga ang housing project, wala pa nga yung mabiling lupa, diba?
10:09.2
Oo, nga, totoo yan. Nang tataas yung presyo ng lupa, yung ordinaryang Pilipino, mas magiging mahirap yung makapunda.
10:15.8
Dahil papasok yung mga foreigners.
10:19.2
Concrete example, hindi pa lupa.
10:24.1
Kaya balik na naman tayo kay Duterte.
10:26.0
Nung nag-boom ang Pogo sa Metro Manila, di ba dumoble halos ang presyo ng real estate?
10:33.2
Ito yung mga kondo, inupahan nila, diba?
10:35.6
Yes, right. Yung rent sa kondo.
10:37.8
Tapos naging less competitive, naka-affect yun sa BPO sector natin kasi tumaas ang rent.
10:43.5
The same thing if you allow ownership of land, tataas ang demand ng lupa sa Pilipinas,
10:49.3
tataas ang presyo niyan kasi fixed yan, fixed yung supply mo, hindi naman lumalaki yung lupa.
10:54.1
Tataas ang presyo, diba?
10:55.4
So hindi kailangan ng land ownership?
10:57.6
Hindi. Wala talaga. Andami niyang pag-aaral.
11:00.7
Hindi ito chika lang, hindi ko lang sinasahit ng Vietnam, hindi ko lang sinasahit ng Singapore.
11:07.5
But there are academic studies, reports by financial institutions,
11:13.9
a survey by business enterprises identifying na hindi ownership of land ang kailangan for them to invest in a country.
11:24.1
So anong kailangan for them to be more encouraged to put their money or investments in the Philippines?
11:31.5
Peace of doing business, efficient infrastructure, stable energy supply, cheap energy supply,
11:41.3
good quality of labor, human capital, healthcare system, corruption, walang corruption dapat.
11:54.1
So yun yung ease of doing business.
11:56.6
Of course, in some sector, critical yung tax packages. That's why we have incentives.
12:02.1
And I say in some sector because it varies.
12:05.8
Maybe in the future, we can talk about mining, but in mining, we don't give incentives
12:10.3
because foreign investors come to a country dahil mineralize yung country.
12:15.9
So yung mga locational specific characteristics.
12:18.4
So it's not always incentives, but in some sector, we may need to provide incentives.
12:24.1
So yun yung mga factors.
12:27.0
Okay, isa-isahin natin yan. Sana yung mga viewers na kakasunod.
12:31.0
Alam ko naman yung mga tatali na natin viewers na kakasunod.
12:33.9
Ewan ko lang yung mga trolls dito.
12:35.5
Mamaya may magmumura na dyan.
12:36.9
Ito, simplihan natin. Isa-isahin natin yung factors na yun.
12:39.6
So basically, pag pinagsama-sama yan, predictability.
12:43.2
Kung baka pag ikaw yung mamumuhunan, ayaw mo nang paiba-iba yung rules of the game, di ba?
12:47.9
How are we doing in the case of ease of doing business?
12:50.9
Kunwari gusto maglagak ng negosyo.
12:53.4
So let's say sa isang syudad, kumusta ba yung ease of doing business doon?
12:58.6
How are we faring?
13:00.4
Ang challenging, if you don't go through BOI, yung Board of Investment natin,
13:06.0
or our economic zones, at gagawin mo yan ng ikaw lang,
13:10.3
then you have to go to the local governments, get a permit, and then you go to BIR.
13:15.4
Actually, before you go to the local government, you get a business name.
13:18.7
Punta ka sa DTI, and then you register sa SEC,
13:22.3
and then you go to the...
13:23.4
Local government, and then you go to BIR, bago ka makapag-establish na isang business.
13:28.4
I guess, yung mga local enterprises natin, na-experience yan.
13:32.7
For foreign investors, as much as possible, we try to set up a one-stop shop.
13:37.9
So paglapit nila sa economic zones, or sa Board of Investment,
13:42.2
tina-facilitate na yung mga kailangan nila so that they only interact with one office.
13:47.9
Hindi yung masyadong marami.
13:50.8
So ganun yung nangyayad doon.
13:52.1
We try to address yung question ng ease of doing business.
13:58.2
Kunwari ito, gawin natin kongkreto.
14:00.1
Although, siyempre, laging binibida ni President Marcos.
14:02.7
Ginagawa naman ito ng lahat ng presidente na nagbabiyahe sa ibang bansa.
14:08.1
Although, originally, medyo napaka-intellectually dishonest pa nga nung ibang mga...
14:12.5
Hindi ko sinasabing siya, pero yung previous president sinasabi.
14:15.7
I don't know, baka tanga lang yung reporting sa media.
14:18.9
Sinasabi, kunwari, President X nag-uwi.
14:22.1
20 billion na investments.
14:25.1
Eventually, kinorect na yun, di ba?
14:26.5
Pledges, pangako.
14:27.6
Hindi naman pwede.
14:28.7
Pagpunta mo sa China, pagbalik mo, meron ka 20 billion na dollars.
14:34.4
O hindi automatic yun.
14:36.5
Kapag pledges, nangangako lang sila.
14:38.9
Siyempre, nakakahiya naman kaharap may presidente.
14:41.4
Siyempre, makakaka.
14:42.7
We'll bring this much investment.
14:44.7
Pero kung magta-translate ba yan into real investment, yun yung question.
14:50.5
Ito example, di ba, kunwari?
14:52.1
President Marcos.
14:54.1
Ngayon, nakita ko, pupunta yata sa March.
14:56.1
If I'm not mistaken, Germany naman.
15:00.7
So, kunwari, humarap siya rin sa mga negosyante.
15:04.0
O mag-invest kayo sa Pilipinas.
15:05.7
The Philippines is open for business.
15:08.3
Tapos, siyempre, nangako yung mga kumpanya.
15:10.5
O sige, papasok kami dyan.
15:12.3
Gano'n baka bilis bago mag-materialize yung, let's say, an investment pledge?
15:15.9
Usually, ano ba yung batting average natin dyan?
15:18.9
Dyan, wala akong figure.
15:20.1
I-guess mo si, ano, si Yusek.
15:22.1
Perry Rodolfo ng DPI.
15:25.0
Masarap kausap yun.
15:26.7
He can give you very good insights in terms of foreign investors.
15:30.7
Pero, usually, pag nakakausap ako ng investors, may mga reklamo pa rin dahil medyo matagal pa rin daw.
15:37.0
Umaabot ng two months, three months, yung pag-set up pa lang ng business.
15:43.2
Paperworks sa Pilipinas.
15:44.5
And other complaints, yun nga, as much as possible, minimal contact with other agencies.
15:49.9
Sa atin kasi, like, for example, meron tayo.
15:51.9
Meron tayong policy ng, may fixed rate silang binabayaran.
15:56.8
I think it's 5%, substitute of all taxes that they have to pay at some point pag matapos yung kanilang tax incentive.
16:03.0
But the challenge now is, some LGUs would still impose fees sa kanila.
16:09.0
So, magre-reklamo yung mga yan kasi parang, oh, akala namin yung 5% na binayara namin, yun na.
16:13.3
Bakit ngayon itong LGU-A na to, kinukulektahan pa kami?
16:17.7
So, may mga ganyang reklamo yung ating mga investors.
16:21.9
Pag ganun ba nagwavary yung experience na per LGU?
16:27.7
Kasi, yung sinabi natin na yung kinukulekta ng, halimbawa, economic zone on your behalf.
16:32.8
Yung economic zone na yung magre-remit nun sa LGU.
16:35.6
Kaso, minsan nakipag-dialogue ako sa isang, nung nasa DOF ako, sa isang sektor ng industry.
16:42.5
Nag-identify sila sa akin ng tatlong LGUs na nangungulekta.
16:46.2
So, sabi ko nga, oh, kung yung tatlong LGUs ang pala yung problema, baka naman pwede natin kausapin at ipaliwanag.
16:51.4
Kasi nga, medyo mataas yung kinukulekta na fees.
16:54.7
So, may mga ganyang, ano, may mga ganyang galawan na nakaka-apekto sa intention ng foreign investors na mag-stay,
17:04.7
minsan nagpo-pull out sa Pilipinas.
17:07.6
Yung kultura naman, ito para mas makarelate sa ibang mga viewers natin, no?
17:11.6
Kung nanulog kayo ng mga Korean novella, medyo, mahilig ka ba sa mga Korean novella? Hindi?
17:19.7
Hindi masyado, eh. Pero meron akong isang pinapanood, yung Creature, ano ba yun?
17:27.4
Creatures, ano ba yun?
17:28.8
Hindi yung period movie, yung may mga creature ng isang araw, tsaka mga zombie ng Koreans yun.
17:36.6
Ito ba yung, ano, Gyeongseong Creature?
17:43.2
Spoiler alert ba? Spoiler?
17:46.5
Huwag mo yung nasasihin. Kainis ka.
17:52.2
Tsaka gusto ko yung mga zombies ng Korea mabilis gumalaw kaysa sa Walking Dead, diba?
17:58.1
Hindi ka na pa rin yung Walking Dead, eh.
17:59.9
Mga Korean zombies kumatanggo, eh. So, train to Busan, diba?
18:03.4
Oo, kaya ako nabanggit yan, no? Ito, highly recommended.
18:06.5
Meron ako nang panood na Korean series. Ang ganda.
18:10.3
Missing ang title. Missing. Hindi missing na, ano, ah.
18:13.9
Missaeng ang example, ang spelling.
18:16.7
Nasa Netflix pa siya ngayon.
18:18.2
Napag-usapan. Ano yun? Napahapyawan dun yung investment climate, let's say, sa China.
18:24.9
So, naalala ko lang siya ngayon kasi I want to ask about the culture of investment or corruption dito sa Pilipinas.
18:32.3
Kunwari, meron nang isip doing business, diba? Meron nang katayang arta.
18:36.0
Pero yung kultura ba, nabago ba yun at least doon sa perspective ng mga investors?
18:41.2
O baka nandun yung pagtingin sa kanila na gusto namin mag-invest sa Pilipinas, ang mga opportunities,
18:45.8
pero baka ang daming humingi sa amin.
18:48.2
Alam mo, malaki yung factor ng kung sino yung main marketing agent sa Pilipinas.
18:57.9
Kasi pag tinignan mo yung data natin ng foreign direct investment, may surge tayo ng foreign direct investment nung may certain years.
19:08.1
2010, 11, 12, 13, 14, 15. Maganda yung takbo ng foreign investments natin dyan pataas.
19:14.6
So, I think nakakadagdag sa confidence.
19:18.2
Yung reputation ng foreign investors, yung reputation ng presidente ng isang bansa.
19:25.3
And at that time, meron kasing mga international surveys, yung World Bank governance, worldwide governance indicators ng World Bank,
19:36.3
they show, it's more or less a ranking of countries showing the perception of corruption in a country.
19:42.6
At that time, mababa ba yung perception of corruption sa atin, nag-i-improve.
19:48.2
Tapos ngayon, nakikita mo, tumataas na naman yung perception ng corruption.
19:52.7
And we actually did a study on that, and we see na may relationship dyan.
19:58.2
Kapag tumataas ang perception ng corruption sa isang bansa, bumababa yung volume ng foreign investment na pumapasok.
20:07.7
So, pag sinabing perception, ito lang yung nakikita, diba?
20:12.4
Hindi siya actually documented na nangyayari sa corruption.
20:18.2
But even a signal that, for example, a government is committed to address corruption, walang corrupt, diba?
20:25.9
At that time, ang banner natin, walang corrupt, walang mahirap.
20:30.1
Kung walang corrupt, walang mahirap.
20:33.0
So, medyo kumagat yun. Maganda yung perception sa atin.
20:36.2
Madaling ibenta yung Pilipinas sa foreign investors.
20:43.1
May naisip ko, ang kalakuan sa utak ko eh, pero...
20:46.5
Ayaw ko nang sabihin.
20:48.0
Eh, kasi pag nag-Google ka, diba?
20:49.8
I mean, alam naman ang buong mundo yung history ng Pilipinas.
20:53.5
At saka yung history ng mga Marcoses.
20:55.6
So, kung siya yung main marketing person mo, kahit ilang bisita ata sa bansa, medyo challenging.
21:01.9
That's why, at that time, I was hopeful kasi medyo okay naman yung ating economic managers.
21:07.6
And sila yung humaharap.
21:10.2
So, wait. Sorry, ah.
21:13.4
Kasi technically, you worked under the Marcos administration for a while, no?
21:19.4
Kunwari, the president is the top salesman of the country.
21:24.1
Factor ba yun sa ibang mga investors na, hmm, teka muna, kinukonvince mo kami mag-invest sa inyo,
21:29.2
pero safe ba pera namin dyan?
21:31.5
Eh, meron kayong history?
21:33.1
As in, factor ba yun?
21:34.8
Oh, yeah, yeah, yeah.
21:36.3
Kaya dapat, kung halimbawa, ganun yung reputation niya, ibabalance niya ng mga taong nakapaligid sa kanya.
21:41.6
So, at that time, I thought, it was a good move to have Secretary Jocno,
21:47.8
Lisapan, Secretary Pascual as our economic managers, di ba?
21:53.3
To complement, or at least to balance the Marcos name in terms of attracting investment sa bansa.
22:03.3
Kumusta ang pakaramdam mo nung ongoing yan?
22:06.1
Nasa government ka pa?
22:08.2
At that time, it's a test.
22:10.2
Tetest mo yung water, di ba?
22:11.7
We must, you must be hopeful.
22:14.6
Kasi even if you don't like the government or you did not...
22:17.8
vote for this president, wala ka naman choice.
22:20.1
You only have one government, eh.
22:22.9
So, ayaw mo yung mag-fail.
22:24.0
Kasi pag nag-fail yan, tayo din yun, di ba?
22:25.9
So, kung kayang tumulong, baka naman at the time,
22:31.3
Baka naman pwedeng ibalance, ayusin, tulungan.
22:35.3
But every day, nandun pa rin yung careful, ano mo, eh, di ba?
22:40.7
You're testing the water, you're observing.
22:43.9
Tinitingnan mo kung saan talaga tayo papunta.
22:45.9
Ibig sabihin yung Marcos name,
22:47.6
given the history of ill-gotten wealth.
22:50.6
So, magka-baggage pa rin yun, kahit na supposedly na-reinvent na yung Marcos name,
22:55.8
binoto nga ng 31 million Filipinos, eh.
22:56.3
E, tanong naman nang naniwala sa fake news, eh.
23:00.3
Mga Pilipino lang naman naniwala sa fake news,
23:03.5
kasi documented naman yung history nala.
23:06.1
So, yung mga ilang milyon lang naman dito sa Pilipinas,
23:09.6
ang naloko, nabudol ng kasinungalingan na yan.
23:15.6
Pasintabi po, ah.
23:17.4
Professor Shelo po yung nagsasalita, ah.
23:19.6
Sa mga trolls, ayoko ma-hurt yung feelings nyo.
23:22.4
Baka meron tayong mga gen-C trolls dito, easily hurt yung feelings ng mga yan.
23:27.2
Hindi ako nagsabi nun, ah.
23:29.3
Alin, ang truth globally known, documented in books,
23:34.6
doon ang article, yung history ng atrocity at pagnanakaw ng Marcos family.
23:41.6
Alam niyan globally.
23:43.1
Tayo nga lang yung nabudol.
23:46.8
Ito pala, ano lang.
23:47.4
Ang definition of terms, para very basic, no?
23:50.3
Pag sinabi bang foreign direct investment,
23:53.6
ano ba yung pinakasimpling pag-unawa dapat dyan ng tao?
23:58.5
Bakit siya madaling mapakinabangan?
24:00.3
Pag sinabing FDI.
24:02.3
So, halimbawa, ito yung mga businesses na pumapasok sa Pilipinas.
24:05.6
Halimbawa, sa sektor ng electronics.
24:07.9
Pasok sila dito, magsaset up sila ng factory.
24:12.3
Gagamitin yun para mag-assemble ng mga produkto.
24:15.4
And therefore, ang advantage niyan, transfer of technology,
24:19.7
kung high-tech yung produkto,
24:21.9
additional employment para sa atin, sa mga manggagawa natin.
24:27.4
May dagdag na value din yan sa local sourcing,
24:30.3
especially kung yung mga input sa kanilang produkto manggagaling din sa Pilipinas.
24:35.8
So, talagang may multiplier effect once they start operating.
24:40.2
May mga certain policies din dyan.
24:41.8
Kasi, halimbawa, even if it's a foreign investment,
24:45.4
yung mga labor na available na sa isang bansa ay nasa Pilipinas,
24:50.5
yung technical capacity, then they have to hire Filipinos.
24:53.6
They have to prove first na yung mga kailangan nilang technical competence
24:59.0
ay hindi available sa Pilipinas before they can hire foreigners.
25:02.2
May mga ganun tayong labor laws.
25:04.4
So, beneficial sa satin.
25:06.8
Ang ganda yun, ha?
25:07.5
Parang sa mga school din, di ba?
25:08.7
Yung parang, sorry, baka malaya.
25:10.2
Example dito sa ibang mga viewers.
25:12.2
Di ba, may mga faculty benefits sa ibang universities.
25:15.4
Libre ka na mag-aral ng post-grad.
25:19.1
Pero kung inooffer yun dun sa school kung saan ka nagtatrabaho,
25:22.8
dun ka dapat mag-aral.
25:24.0
Pero kung, let's say, yung course na gusto mo,
25:26.3
hindi inooffer ng university mo,
25:28.6
pwede mo siyang kunin sa ibang university,
25:31.8
That's one of the benefits.
25:32.9
Parang ganun din sa atin.
25:34.5
So, kukunin yung labor
25:36.3
kasi kaya yun namang i-deliver ng ating labor supply dito.
25:42.4
So, may policy tayo na hindi pwedeng foreigners,
25:45.4
yung gumagawa ng trabaho,
25:47.4
kung available yung ganung kakayahan, specialty, or skill sa Pilipinas.
25:52.5
At merong mga ganung Pilipino.
25:54.9
Speaking of labor, no?
25:56.1
Nabanggit mo, eto, ano naman to?
25:58.6
Natanong ako sa lahat ng sektor,
25:59.8
sasabihin na naman ng mga troll,
26:01.2
ang dami kong alam.
26:03.6
Marami kang alam.
26:08.7
Ganun talaga, pag maraming alam.
26:10.4
And that example, di ba?
26:11.4
Meron tayong labor loss, for instance.
26:15.4
How big a come-on ba yung sinasabi nalang
26:19.3
very affordable labor in the Philippines?
26:23.2
Comparing sa all things considered.
26:25.8
Actually, hindi tayo very affordable.
26:27.5
Mas mataas ang ating minimum wage
26:29.2
kumpara sa ibang bansa.
26:31.1
So, medyo mahal tayo.
26:33.0
So, ngayon, ang bentahin na lang natin,
26:35.1
kung medyo mahal tayo,
26:36.1
skilled ang ating workforce.
26:38.2
Siyempre, kasi sabi mo, mas mahal ka,
26:39.6
pero mas efficient naman ako.
26:40.9
Magaling ako mag-Ingles.
26:42.9
Mas masipag ang mga Pilipino.
26:44.8
Ganun mo nalang ibibenta.
26:46.6
So, dapat masustain natin yan.
26:48.4
Like, for example, sa BPO sector.
26:51.5
Di ba, dati, top tayo dyan.
26:54.1
Ngayon, hindi na.
26:56.6
Dahil nga, dati, magaling tayo mag-Ingles.
26:59.5
But the industry is evolving.
27:02.0
Sino bang nag-takeover?
27:03.4
Di ba, dati, ano yan?
27:04.4
Parang it's a toss between India and the Philippines.
27:06.9
Sino bang malalasin?
27:09.7
And now, the problem is,
27:13.4
pumapasok na yung AI.
27:14.8
So, nag-iiba na yung nature ng industry.
27:19.0
Kaya dapat nag-a-adjust yung gobyerno natin.
27:21.0
Dapat ina-upgrade na yung skills
27:22.5
na nagma-match yung demand ng sector.
27:24.8
So, hindi na lang basta mas magaling mag-Ingles
27:27.1
or maganda yung accent.
27:29.8
But knowledge processing na siya.
27:32.4
So, mas may specialization,
27:34.2
mas may expertise na kinakailangan.
27:36.7
So, sa mga bagay na yan,
27:38.4
kailangan bang i-amend yung constitution dyan?
27:41.8
Kailangan lang mag-coordinate yung TESDA,
27:44.3
at saka yung mga industries
27:45.6
para malaman kung ano yung labor demand.
27:49.4
And to be fair naman sa TESDA,
27:51.2
alam ko naman ginagawa nila yan.
27:52.6
Meron silang programa regarding that.
27:55.5
Ito pa pala yung nabangit may labor.
27:58.3
Before kasi naka-attend ako isang forum.
28:02.5
Yung Swedish company.
28:07.3
ito ba yung biggest store nila in Asia,
28:09.6
if I'm not mistaken?
28:10.6
Yung nasa may MOA, no?
28:15.1
kasi nasurprise ako ron,
28:17.3
maganda yung labor law sa Sweden, no?
28:19.5
Tapos maganda yung kanilang pagtingin
28:22.3
pagdating sa labor union.
28:25.0
Dito kasi sa atin sa Pilipinas,
28:26.4
pag sumama ka sa union,
28:27.4
tawag sa'yo komunista eh.
28:29.9
that should be part and parcel
28:31.6
of the protection of labor rights, no?
28:34.7
Yung pag nag-unionize.
28:36.5
Sa Sweden, for instance,
28:38.8
They encourage people to be part of labor unions.
28:44.2
nang gagalingin mo,
28:46.4
ang ganda ng labor climate doon,
28:48.2
pero mag-iinvest ka dito sa Pilipinas,
28:50.1
how much of the standards that you have
28:52.1
in your home country
28:53.5
can you actually apply here in the Philippines
28:55.7
given our own labor laws and realities?
28:58.8
Nasa discretion yan ng isang company.
29:02.9
nagkakaroon tayo ng mga global standards
29:05.0
to standardize these things.
29:08.0
like for example,
29:09.3
very, very progressive na sila.
29:10.9
Sa ating mga developing countries,
29:12.8
iba yung perspective natin.
29:15.5
may mga global standards
29:16.7
that we want multinationals to adopt.
29:22.2
ng mga individual corporations
29:23.8
if yung mga practices nila
29:25.5
in their home country,
29:29.4
that they're operating
29:30.5
in another country.
29:32.5
Pero hindi lahat ng kumpanya ganyan.
29:34.6
Because, for example,
29:35.7
ito mas familiar ako
29:36.8
with the extractive companies
29:38.7
because I was part of a global board
29:40.6
monitoring governance
29:41.8
of the extractive sector.
29:45.0
very, very strict.
29:47.3
Ganbawa, sa mga practices
29:49.4
And yet, when they operate
29:51.3
and in other developing countries,
29:54.3
sila yung involved sa corruption,
29:56.4
sa pagbili ng mga armas.
30:00.8
always na nagde-differ
30:03.2
sa country na kung saan
30:04.4
sila maglolocate.
30:05.4
Yun ang governing
30:08.1
Pero minimum dun,
30:10.3
dito sa Pilipinas
30:11.4
tsaka yung labor laws.
30:13.1
meet those standards.
30:14.0
meet those minimum, no?
30:17.2
nung nasa DOF pa ako,
30:20.9
part of the monitoring
30:22.0
also is the compliance
30:24.1
with our regulation,
30:25.9
local regulation.
30:27.1
So, hindi lang labor,
30:29.0
and then when we give them
30:31.1
we have to monitor
30:32.0
whether they are able
30:33.0
to deliver the commitment
30:38.1
biglang nasa CREATE na tayo,
30:43.0
economic zones yung
30:44.0
Nag-aalaga sa kanila.
30:45.1
Economic zones yung
30:46.5
kung bibigyan sila
30:47.2
ng incentives o hindi.
30:48.7
When we had CREATE,
30:50.5
2 billion ng incentives
30:52.2
ipapasok mong investments
30:54.6
nagkakaroon ng evaluation
30:57.3
ng incentives o hindi.
31:01.0
ng isang gobyerno
31:04.0
ang isang kumpanya,
31:06.7
yan ang gobyerno.
31:08.5
instead na na-translate
31:09.6
yan into basic services
31:10.8
ng mga mamamayan,
31:13.0
as tax incentives.
31:14.4
kung bibigyan natin sila
31:15.3
as tax incentives,
31:16.1
dapat may kapalit.
31:17.3
So, ano yung kapalit na yun?
31:20.4
creation of employment,
31:22.2
transfer of technology.
31:24.0
nadagdag yan sa evaluation
31:27.4
ng kumpanyang papasok
31:28.6
na ganito karaming
31:34.7
ko ng incentives.
31:37.8
kung nangagawa nga ba
31:40.7
kasi ayaw din naman natin
31:41.8
na pumapasok na lang sila
31:46.0
yung mga manggagawa natin
31:47.0
hindi rin natin alam.
31:49.4
that's the advantage
31:51.9
from the perspective
31:52.7
of government collection,
31:55.3
wala nang tax incentives
32:02.2
ang problema dyan,
32:04.8
dyan din pumapasok
32:06.9
yung competitiveness
32:08.1
ng tax regime natin.
32:11.7
dyan yung very fluid.
32:14.9
dati meron tayong
32:21.7
Naglipatan na sila
32:26.0
Philippines, Philippines,
32:26.9
ngayon puro Bangladesh na.
32:28.4
So, nawala na halos
32:29.4
yung garment sector natin
32:33.1
part of the reform
32:34.9
we don't need to amend
32:36.6
kasi part of the reform
32:37.8
that the previous
32:39.0
administration did
32:40.5
the corporate income tax
32:42.6
competitive sa region.
32:45.5
sinasabi ba natin
32:46.4
walang kwenta yung
32:47.2
lahat ng in-effort
32:48.4
ni dating Pangulong Duterte
32:51.4
going competitive
32:53.3
kasi nung time niya
32:54.7
foreign direct investment.
32:57.8
Nagulat ako diba?
33:00.8
Kala ko golden year siya.
33:05.1
the COVID pandemic,
33:06.5
biglang bumababa.
33:09.2
bago naman siya umalis,
33:12.1
ng mga magagandang
33:15.2
Bago siya umalis,
33:16.9
dapat pinapakinabangan
33:18.1
ng Marcos administration.
33:19.7
it's a big question for me.
33:22.6
may mga magsusulong pa
33:24.0
ng charter change?
33:25.9
meron ka nga dyan
33:29.0
sisisihin mo yung
33:36.1
foreign investors,
33:40.3
yung Public Service Act,
33:42.9
May amendment na.
33:44.8
kung maga may mga work around,
33:46.1
you don't need to
33:48.4
fundamental of the land.
33:50.8
Lilima na nga lang
33:52.7
yung foreign ownership
33:53.7
sa Public Service Act,
33:58.1
percent ownership
34:04.4
May kaka-issue lang
34:14.7
we had retail trade
34:20.8
ng sari-sari store
34:26.7
pa rin natin yan.
34:29.3
na alam naman yan
34:36.4
they don't want to say it
34:38.7
napaka-complicated
34:43.8
They don't have to
34:45.7
Mas madali sa kanila
34:47.7
Doon sa mga promotor,
34:52.0
Ang goal lang nila doon,
34:54.9
ng isang magandang
34:55.9
negative branding
34:59.2
Kaya sinabi nila,
35:02.4
kung hindi ka mag-titingin
35:04.5
ano ba yung laman
35:05.1
ng messaging nila?
35:06.8
puro kasinungalingan,
35:08.4
I bet they cannot
35:12.0
ang kailangan mong
35:13.5
to improve the agriculture?
35:14.7
Maraming problema
35:15.3
yung agricultural sector.
35:17.4
The agri-secretary
35:19.2
should know that.
35:23.3
Secretary of Agriculture
35:39.0
Medyo nagulat ako
35:40.0
pati education sector
35:43.1
magaling na education
35:46.8
idulog doon sa bagong
35:48.7
doon sa secretary
35:53.9
sa sector na yan.
35:56.4
Kailangan malaman
36:01.3
education sector.
36:03.6
higher education.
36:15.3
yung mga anak natin.
36:18.3
papasok sa umaga,
36:20.2
Tapos susunod sa gabi.
36:22.6
a public education system
36:24.3
pero pumapasok ako noon
36:30.5
Tapos may another
36:31.1
group of students
36:35.7
students per class,
36:46.6
ang dami kong kakilala,
36:48.1
nanghingi ng assistance
36:52.3
Ano ma-achieve natin
36:53.4
in amending the constitution?
36:54.6
What are we saying?
36:55.4
Allowing foreign teachers
36:56.8
to teach in the Philippines?
36:58.1
Would they come here?
36:59.4
E di kung magbabayad
37:02.0
bayaran natin yung teachers natin.
37:03.4
Sila nga yung kulang
37:05.8
anong kailangan mong
37:07.6
kung gusto mong matuto
37:11.0
yung mga teachers natin,
37:12.1
di padala natin abroad,
37:13.4
bigyan natin ng budget
37:16.3
siguro kasi alam nila,
37:20.9
O isama natin to,
37:22.6
constitutional amendment.
37:24.0
Pwede nga nabanggit nyo,
37:24.9
napapaisip din ako,
37:26.1
ano bang kailangan
37:29.7
problems sa education
37:32.3
Ownership ng school?
37:34.9
Kasi devolution naman,
37:36.0
nangyari na yun nung,
37:37.4
devolution started
37:41.0
Isa sa mga problema ron,
37:42.6
kumagang nagbagsak
37:43.3
ng sangkatutak na
37:44.4
responsibilities sa baba.
37:47.0
Kulang naman yung resources
37:48.1
at that time, no?
37:52.2
Nasusulat pa lang ako
37:52.9
ng paper dyan, eh.
37:57.1
the local government
38:00.6
on how we allocate
38:03.8
from the national government
38:05.1
to local government.
38:06.0
Kasi mas napapaboran
38:06.9
yung mga cities, eh.
38:08.8
Imposibling di yan
38:09.6
alam ng Congress,
38:11.0
had several cases
38:12.0
na kung saan yung mga
38:13.5
nagko-convert into cities
38:14.9
just to get a bigger share.
38:17.4
Ilang expert na yung
38:20.8
so that we can have
38:29.2
Hindi ba siya na,
38:30.1
hindi ba siya na,
38:34.9
Or Mandanas ruling?
38:39.1
Lumaki lang yung pipe,
38:40.4
how you allocate it
38:43.3
hindi pa rin na bago.
38:44.7
Kasi ang importante diyan,
38:47.2
for local governments
38:48.5
to collect taxes.
38:50.1
Kasi while magta-transfer ka
38:51.3
at the national level,
38:52.7
part of the devolution,
38:55.4
fiscal federalism, eh.
38:59.7
ng fiscal federalism.
39:02.4
yung mga ibang funksyon
39:03.3
sa local government.
39:04.8
Kasi sila na yung
39:05.5
magsaservisyo sa'yo.
39:06.7
Tayo na yung gagawa
39:09.1
o development plan.
39:11.6
Pero, binigyan ka rin
39:12.5
ng power to collect taxes.
39:14.6
Lahat ng mga LGUs
39:18.3
on the national transfer.
39:21.3
nagkukulekta ng taxes
39:23.7
Ngayon, sinabi na nga
39:25.6
dyan sa intergovernmental
39:27.7
Dapat may incentive
39:28.5
for them to collect taxes.
39:31.8
Nakalagay din doon
39:34.0
dapat may evaluation
39:35.0
ng local government code.
39:37.2
Hindi na nga yun.
39:38.2
sa Congress, diba?
39:39.0
Oh, never nagawa yun.
39:40.4
Actually, incidentally,
39:42.0
doon sa mga promotor
39:45.0
mahal na Pangulong
39:46.7
hindi niya ginagamit
39:49.0
Oo, bawal yan eh.
39:50.6
Medyo bastos kasing
39:51.5
guest natin ngayon.
39:52.2
Pasensya na po kayo
39:52.9
mga kaibigan nating
39:56.0
magbigay po kayo eh.
39:58.6
Hindi niya reason
39:59.6
na binabanggit nila
40:02.0
hindi naman nireview
40:02.9
yung local government code eh.
40:05.1
Kaya mag-federalize
40:06.9
Yan ang ano nila dyan eh.
40:07.9
Isa mga arguments
40:08.6
na ginagamit nila.
40:11.3
Tapos pagkakatiwalaan mo
40:12.7
to amend the Constitution
40:13.7
when they cannot even
40:15.5
like the local government code
40:17.2
nang sinasabing problematic.
40:22.3
bago tayo magtapos.
40:26.5
TikTok ko may nag-report
40:27.8
sa akin kasi nga sabi ko
40:32.8
Nagpapasignature campaign
40:34.6
Tapos nagpapamigay
40:40.3
video na kumakalat.
40:42.8
na charter change,
40:50.2
ng congressman mo,
40:51.6
wag mo nang iboboto
40:53.1
kasi ginagago ka.
40:54.7
So hindi mo kailangan
40:55.5
ng charter change
40:56.4
para gawing batas
40:57.7
Ang tagal nang mga may
40:59.3
institutionalize yung tupad,
41:01.2
di nila pinag-usapan,
41:02.2
di nila ginagawa.
41:03.7
charter change pa.
41:05.0
Ano ba ulit yung tupad?
41:06.4
Acronym talaga yung tupad?
41:11.4
at the local level.
41:15.1
yung social assistance
41:17.2
nasa special situation ka.
41:20.2
So kadalasan dyan,
41:23.6
Pipila ka sa bagay
41:25.4
or ni barangay captain,
41:30.7
na hindi daw yung
41:31.6
may institutionalize
41:32.8
kung hindi magsa-charter change?
41:34.7
yan, nabanggit nga yung IRA.
41:36.1
Sabi daw ng isang barangay
41:37.1
na nangungulekta ng firma
41:38.5
para lumaki yung IRA
41:40.7
kailangan mag-charter change.
41:43.5
So alam na alam na natin
41:44.8
yung mga kalokohan
41:45.9
na pinagsasasabi,
41:47.6
Eh kung ganun pala,
41:49.2
sige, abolish na lang natin
41:51.6
Sabaho nila yan eh.
41:52.6
Ba't di nila ginagawa?
41:54.4
Hindi ko first time mad.
41:56.1
bawal i-criticize
41:57.8
Ay, sorry, sorry.
42:01.0
yung mga trabahong
42:02.6
na dapat nabago nila
42:03.8
tapos i-anchor nila,
42:05.4
gagamitin ng excuse
42:07.3
constitutional change.
42:10.2
Eh anong ginawa nila,
42:12.5
Anong nagawa nila?
42:15.2
ano pala tingin niyo,
42:17.1
Prof, dito sa appointment
42:24.6
former Congressman,
42:28.2
dito sa Department of Finance.
42:33.8
biggest challenge
42:35.5
ng Department of Finance
42:37.2
to collect additional revenues
42:40.8
yung palaking-palaking utang
42:43.4
at palaking na palaking na deficit.
42:45.4
And if you actually look
42:49.8
yung budget na yan,
42:50.5
contingent sa pagpasa
42:54.0
para magkaroon ng dagdag na revenue
42:57.1
it will be interesting
43:00.6
the future Secretary
43:04.5
generate additional revenue
43:06.6
Kasi siya yung ways and means
43:07.8
nung panahon ni GMA
43:08.9
na nagpasa tayo ng VAT.
43:10.5
Which was actually very helpful.
43:12.4
Very helpful at that time
43:14.0
dahil nakaiwas tayo
43:15.8
sa fiscal crisis.
43:18.1
na nagmamature nun eh.
43:19.6
Yung mga utang nung 70s
43:21.3
na nagmature panahon ni GMA.
43:24.0
Kailangan may araw yung principal.
43:26.1
so nagpasa sila ng VAT nun.
43:28.6
Siya yung Senador.
43:30.8
Hindi tuloy siya nanalo
43:31.7
nung sumunod na eleksyon.
43:36.6
isang election cycle.
43:40.5
In fairness naman
43:42.9
nung time na hindi pa usin
43:44.8
pero ang ginamit sa kanya
43:45.6
ng mga kalaban niya,
43:49.4
VAT man ang ginamit sa kanya.
43:51.1
in fairness sa kanya,
43:51.7
bihira akong makakita ito.
43:53.8
ako lang nakakita ito.
43:55.7
sa isang national election,
43:57.0
pero naglabas pa rin siya
43:60.0
You remember that?
44:02.8
Alam nyo sa Pilipinas,
44:06.6
so I guess that experience
44:10.0
would inform his strategy
44:12.4
as he take on the challenges
44:15.0
of being the Secretary of Finance.
44:17.4
So, exciting times.
44:19.9
si Secretary Jock, no?
44:21.7
Balik sa monetary board, no?
44:23.6
Yan, yung nang sinasabi.
44:24.4
E gumawa siya ba yung timing niyan?
44:25.7
Yung pagpapalit ng
44:27.5
finance secretary.
44:30.3
Yung pinaka-bosing mo dyan sa
44:32.6
Bakit nasa BOMF na tayo uli?
44:34.8
Kanina chartered sa BOMF.
44:36.0
Eh, dahil mo alam,
44:36.6
eh, sabi nyo dyan,
44:38.4
Hindi, exploit na natin.
44:40.9
I think sinabay sa
44:42.3
reopening ng Congress
44:43.6
kasi kailangan nilang
44:45.0
isubject yung mga bagong
44:46.3
appointees sa CA,
44:47.9
Mga bagong appointees.
44:48.4
Hindi, I mean yung timing.
44:50.1
Given our current situation,
44:51.8
bakit yan magpapalit
44:54.8
Kailangan ng rush niyan
44:55.9
kasi mag-ielection na.
44:57.1
Usually, if you really want
45:01.3
dapat nangyayari na yan ngayon
45:02.5
kasi it's very difficult
45:03.5
to push for new taxes
45:05.1
kapag mag-ielection na.
45:09.8
you should hit the ground running
45:11.3
pagpasok niya sa lunes.
45:13.5
Tutukan na agad yung mga
45:16.4
it'll be interesting
45:17.6
kung paano yung mga strategies
45:19.7
because he was there
45:20.7
when we were in a
45:21.9
fiscal crisis situation.
45:25.6
I'm interested to see
45:27.9
Lalo na yung binanggit kasi na
45:29.4
tinitingnan natin dati,
45:31.2
isa sa mga magkocontribute
45:32.4
ng fiscal crisis in the future,
45:34.0
yung military and uniformed
45:36.5
personal pension program,
45:38.9
Eh, with the political issues now,
45:42.0
mukhang nakabangko
45:43.0
yung reform na yan.
45:45.0
Hindi pa ba siya na, ano?
45:46.0
Hindi pa ba siya na fine-tune
45:49.2
Kasi ginagamit din niya
45:50.3
ng mga nasa kabila naman
45:53.5
mahal na Pangulong
45:54.4
Bongbong Marcos, diba?
45:56.9
So, may committee report
45:58.2
may committee report na sa House
46:02.1
pag-resume ng session,
46:04.0
magkakaroon na ng
46:04.8
committee report sa Senate.
46:06.5
So, we'll see kung ano yung
46:08.5
ng reforma na yan.
46:11.0
may fiscal impact nga ba
46:13.6
or in the long run.
46:17.0
Medyo na-exploit ka na po namin
46:18.9
Napasensya na dahil
46:21.2
charter change lang
46:22.6
kung saan saan nakarating.
46:24.1
At least nakakita yan.
46:24.9
Nagkaroon kayo ng
46:25.7
mga viewers natin,
46:27.4
you got a preview of the
46:28.8
breadth and depth
46:30.7
of Professor Shelo Magno.
46:34.6
nag-i-guest dito ng
46:36.5
Kung gusto nyo ng mga
46:38.0
punta na lang kayo rin
46:38.6
sa ibang mga ano.
46:42.4
Sama ko talaga, ano?
46:44.7
may specific paper ako
46:47.0
attracting foreign investment,
46:49.5
it's publicly available.
46:50.8
They can just download
46:54.2
We studied 100 plus
46:55.8
countries doon ah,
47:00.1
anong search words?
47:03.0
Institute of Development
47:12.2
Google lang nila,
47:14.8
FOREIGN INVESTMENT
47:22.8
Policy paper siya.
47:28.0
nasa TikTok din siya.
47:30.8
yung approach niya
47:33.4
you've been trying
47:38.5
How's the experience
47:39.3
mo sa TikTok so far?
47:43.6
natsa-challenge ako
47:44.5
to explain things.
47:49.3
tinitingnan ko yung stats,
47:50.8
yung attention span
47:52.6
2 minutes lang pala.
47:55.2
reduce pa yung time
47:58.1
explain the issue
48:02.5
nage-enjoy naman ako.
48:04.1
hindi mawawala yung mga
48:06.2
but may mga positive
48:07.3
conversation naman
48:09.4
dun sa mga posts na yun.
48:11.0
That's why I continue
48:12.8
Parang extension na lang
48:15.8
So, as long as may
48:17.3
I think I'll continue
48:25.8
kumusta naman si Atoy?
48:27.6
pag nabobor ako dun,
48:32.5
Pero may entertainment
48:33.4
naman sila, diba?
48:37.9
Tsaka meron kayong
48:39.0
nag-tumbling-tumbling.
48:39.8
Yung aerial hoop,
48:41.5
Kasi hindi ko pa magawa
48:43.4
dances sa TikTok.
48:44.5
So, aerial hoop na lang
48:48.6
May entertainment din.
48:52.0
yung inyong asawa?
48:53.2
May guest pa ako.
48:54.9
Lumalabas sa TikTok eh,
48:56.1
pero parang hindi siya
48:57.5
Pero sumasagot naman.
49:00.5
Parang meron ka ng
49:01.3
law and economics
49:04.7
Tapos, mabasa na dito
49:05.7
extension ng classroom
49:09.8
pag pinapalik yung video.
49:11.0
Pero pag tinanong
49:12.5
napakahaba ng sagot, no?
49:15.1
Dapat in-character siya
49:17.2
character niya sa
49:24.5
Terror ba siya sa ano?
49:28.6
Eh, constitutional
49:32.6
meron naman akong
49:35.0
para mag-explain.
49:36.8
Parang conscription
49:39.2
ayaw yata mag-guest
49:42.4
Parang hindi naman bonsai.
49:43.6
Parang hindi bonsai
49:44.7
palagi yung kausap ko.
49:49.1
Pero maganda yung
49:50.8
Kasi nga yung TikTok,
49:51.9
ang daming basura
49:52.7
dyan sa TikTok eh, no?
49:56.9
At least kahit pa paano,
50:04.6
Parang ano yan eh,
50:07.2
Free market of ideas.
50:09.2
kung ganong karaming
50:10.0
mga kasinungalingan
50:12.3
dapat tapatan natin
50:15.7
So dapat marami tayong
50:17.8
Kahit medyo nakakapagod
50:22.8
We have to do it eh.
50:26.5
yun ang mapupulot
50:28.3
So kailangan damihan
50:29.6
ng good information
50:32.5
Sila na yung magtimbang
50:34.4
mas kapanipaniwala
50:35.7
yung mga informasyon
50:36.7
na nilalatag natin
50:37.9
o yung mga informasyon
50:41.0
At least inform sila
50:46.4
Well, maraming salamat
50:47.4
Professor Shelo Magno
50:48.6
for joining us tonight
50:56.3
pero ganun talaga eh.
50:58.9
44 minutes nga lang tayo.
51:03.3
Hahabaan pa natin.
51:05.5
Future Senator Garau.
51:09.5
Tingnan mo naman yung
51:11.2
senador natin eh.
51:12.6
Kailangan magaling
51:15.4
magaling mag-selfie.
51:19.4
Hindi ako mayaman.
51:22.7
qualified mag-senador.
51:28.1
Bukit practice nila
51:31.1
pasensya na po kayo.
51:32.0
Masyadong overqualified.
51:33.8
Double redundancy na yun ha.
51:36.3
I'm being sarcastic, no?
51:39.1
Overqualified naman.
51:40.8
Mag-aaral muna po ako
51:47.6
Hindi mo nanalo yan
51:48.5
kasi masyadong matino eh.
51:50.2
Saka wala akong pera.
51:59.6
ng standard sa atin talaga eh.
52:01.7
Wala akong maging
52:05.2
Action star dapat.
52:08.7
Sige, maraming salamat
52:09.7
Professor Shellomagno.
52:11.4
Thank you, thank you.
52:12.8
Good night, good night.
52:16.4
Ayan po si Professor Shellomagno.
52:18.9
napahaba yung ating discussion
52:20.6
ang ganda eh, no?
52:22.3
Iba talaga pag matinuna
52:23.5
tsaka matalino po
52:24.3
yung guest natin, no?
52:28.3
overqualified siya sa Senado,
52:32.7
Tsaka pag tumakot,
52:34.2
eh alam naman natin
52:35.9
Sayang lang, eh alam nyo naman
52:37.2
ng mga butante sa Pilipinas eh.
52:38.7
Mas gusto yung sinasayang
52:40.4
kandidatong matitino eh.
52:43.2
Eh, dun tayo sa mga
52:47.5
pero magaganda yung pangalan.
52:49.1
Ganun naman talaga tayo eh, no?
52:50.8
Kaya minsan napakahirap
52:51.8
mahalin ng Pilipinas eh.
52:55.6
Tanggapin na lang ba natin?
53:00.3
nagiging sarcastic lang ako
53:01.6
pero we're not losing hope.
53:05.6
Kailangan talaga natin yan.
53:07.7
shoutout kay Winston Vicencio.
53:11.8
nagkaroon na rin siya ng
53:13.7
ng Facts First merch
53:16.7
Chester and Winston Vicencio.
53:20.2
Maraming salamat sa iyo.
53:22.4
Chester and Winston.
53:23.8
Tapos si classmate,
53:27.5
Hindi ko agad nabasa.
53:28.4
Kinabahan niya ata.
53:29.1
Kala niya wala tayong program
53:31.1
Medyo delayed lang.
53:34.5
si Atty. Barry Gutierrez.
53:35.9
Pag-uusapan natin
53:38.5
Congressman Pulong Duterte.
53:41.5
Marcos Administration
53:43.0
kasi tinanggalan daw
53:47.2
yung kanyang distrito
53:55.2
ng Pulong Duterte.
53:57.9
marginalized siya
54:05.1
after the 2025 elections.
54:08.3
pumoposisyon ngayon
54:14.6
against Sarah Duterte.
54:16.2
Pag nagbago na naman po
54:21.7
yung mga politiko natin eh.
54:27.5
Shoutout kay Mark.
54:35.1
Meron pa akong gusto
54:35.7
sabihin pero gabi eh.
54:39.7
Ito, reminder lang ulit
54:42.4
Facts First Merch.
54:44.6
Medyo nagkalat na po
54:50.0
Yung merch po natin
54:54.0
at tries the price
54:58.4
papatulan yung mga yun.
54:59.5
Talay yung tinataga
55:01.0
pag umorder kayo,
55:01.9
eh walang dumating
55:05.6
Nakikita ko parang
55:08.9
Parang galawang troll lang.
55:10.5
Nasa pala yung mga
55:11.9
Parang wala masyado ah.
55:21.0
susunod kung gusto nyo
55:21.9
mag outreach program
55:25.9
dito sa Facts First.
55:27.4
Pull your resources.
55:28.3
Bili tayo na maraming
55:29.8
Bigyan natin sa mga
55:30.9
trolls na dinudugo
55:31.9
ilong pag complicated
55:40.0
kay Francis Llaguno.
55:47.8
Ganda dyan sa Taiwan eh.
55:57.9
Si Grace Kitayama.
55:59.6
hi pala kay Menchi Mizuno
56:05.0
Nakita kami kanina eh.
56:08.1
Have a safe trip.
56:10.4
Pabalik dyan sa Tokyo.
56:17.2
Maraming salamat po sa inyo lahat.
56:19.1
tsaka team delay.
56:20.5
Maraming maraming salamat din po.
56:22.2
Magandang gabi po.
56:31.7
Thank you for watching!