* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
MGA KUWENTO NI ZERO
00:30.0
Nangyari ito may katagalan ng panahon ang nakakalipas sa isang purok sa probinsya ng Capiz, kung saan naninirahan ang mga magulang ng aking ina.
00:46.4
Isang beses nun, kakauwi ko pa lamang sa bahay. Nang madatnan kong umiyak si nanay, nakita ko rin ang kapatid niyang si Tia Lor Nana namumula at nabumugto ang mga mata.
01:01.0
At maaalata mong kagagaling lamang nito sa pagiyak.
01:05.9
Saglit na inilapag ko ang bitbit kong gamit at nilapitan ang dalawa nun.
01:11.4
Tia Lorna, napadalaw po kayo. Kamusta na po kayo?
01:18.4
Nagaalangan ng ngiting pagbati sa tiyahin ko. Naisip ko kasing baka nag-away silang magkapatid o kaya naman ay nagkasagutan nun.
01:29.1
Saglit na tumingin.
01:30.0
Tumingin sa akin ang tiyahin ko at pilit ang ngiting nagsabing ayos lamang siya.
01:35.2
Bumisita o manusa sa bahay namin dahil may mahalaga siyang balitang ipinarating sa aking ina.
01:43.2
Nay, may problema po ba? Bakit ko kayo umiiyak?
01:49.8
Baling at pag-aalala lang tanong ko sa aking ina.
01:54.5
Ilang segundo ang nakakalipas ay wala akong nakuhang sagot mula sa kanya.
02:00.0
Sa halip ay patuloy pa rin ito sa paghagulgol nun.
02:04.6
Dahil sa wala nga akong makuhang sagot sa kanya ay ang tiyahin ko na lamang ang tinanong ko.
02:10.4
Kung ano ang nangyayari at bakit umiiyak si nanay nun?
02:16.3
Nagbiru pa nga kung baka kinurot ni tia Lorna si nanay kaya ito umiiyak.
02:23.1
Sa mahinang boses ay sinabi ng tiyahin kong ibinalita niya sa aking ina.
02:30.0
Na may matinding sakit na dinaramdam ang kanilang ama.
02:34.4
At ilang linggo nang nakaratay sa may higaan.
02:38.5
Hindi na makatayo dahil sa malaking sugat na natamo sa binti nito.
02:44.1
Nakiusap raw si Lolo Ador kay tia Lorna na sunduin si nanay dahil gusto niya itong makita bago pa man umanobawian ng buhay ang abuelo ko.
02:53.5
Kahit sa uling pagkakataon lamang uno ay mag-usap sila.
02:58.3
Simula umanon ang magkasakit si Lorna.
03:00.0
Walang araw na hindi niya hinahanap si nanay.
03:04.7
Palagi niyang kinukult si tia at nakikiusap na puntahan itong panganay nga niyang kapatid at kausapin itong bisitahin siya.
03:14.2
Kahit sa uling sandali man lang.
03:17.6
Kailangan umanon ni Lolo itong sinanay.
03:21.5
Nakikiusap siya na kahit sa uling pagkakataon.
03:25.9
Magpakita sa kanya sinanay.
03:28.5
Dagdag pa ni tia.
03:30.8
Gusto na rin kasi umanong makita nila Lolo at Lola.
03:34.9
Ang mga anak niya.
03:38.4
Napakunot noo at nagtataka ako nun.
03:41.9
Dahil akala ko ay kung ano na ang nangyari sa aking ina.
03:46.5
May sakit lang pala ang kanyang ama.
03:49.1
Kung makahagulgol naman ang iyak sinanay ay akala mo na matayan na.
03:54.5
Sinabi ko sa aking inang punta niya ang kanyang ama para magkitan sila at magkausap.
04:00.0
Tutal naman ay gustong gusto na siyang makita nito.
04:03.3
Baka yun na ang tamang panahon para magkita at magkabati na silang mag-amanon.
04:09.4
Kung hindi nyo kasi na itatanong mga kagiliw.
04:12.9
Ilang taon nang hindi naguusap o nagkikita man lamang ang aking ina at ang mga magulang niya.
04:19.0
Dahil sa kwento ni nanay, bago pa man umalis sa bahay ng kanyang mga magulang,
04:25.0
ay nagkasagutan umanon sila ng kanyang ama.
04:28.3
At pinagsasalitaan siya ng hindi.
04:32.5
May ginawa raw kasi ang lolo ko na mas lalong ikinasama ng loob at ikinagalit ni nanay nun.
04:39.5
Na magpasa hanggang ngayon ay hinding-hindi niya matatanggap.
04:44.8
Simula nang umalis ang aking ina sa bahay ng kanyang mga magulang,
04:49.1
ay palaging si Tia Lorna na lamang ang bumibisita sa aking ina.
04:54.6
Nay, pumayag na po kayo.
04:58.6
Punta na po kayo sa bahay nila.
05:01.7
Niminsan, hindi na po natin sila nabibisita eh.
05:05.7
Gusto ko naman pong makita at makilala yung lolo at lola ko.
05:11.4
Dahil yun naman talagang nais ko.
05:13.9
Gusto kong makilala ang mga magulang ni nanay.
05:17.3
Dahil simulat sa poll, hindi ko pa sila nakita nun.
05:22.9
Saglit na pinunasan ng aking ina ang mga luha niya sa pisngi.
05:26.7
At saka nagsabing kailanman,
05:28.6
ay hinding-hindi kami pupunta sa bahay ng kanyang mga magulang.
05:34.0
Pero nay, hindi po ba kayo naawa sa ama nyo?
05:38.7
Siya na yung nakikiusap na makita kayo. Ayaw nyo bang?
05:42.5
Hindi ko na naituloy pa ang sasabihin dahil
05:45.0
mariing sinabi ng aking inang,
05:48.4
huwag akong maging makulit.
05:51.0
Kahit kailan ay hindi ko siya makukumbinsing
05:53.6
pumayag na pumunta kami sa lugar ng kanyang mga magulang.
05:57.0
Wala siyang pakialam kung mamamatay man ang kanyang ama
06:00.9
hindi sila nagkakausap nun.
06:05.0
Tinanong ko siya kung bakit hindi kami pwedeng pumunta gayong
06:08.3
nakaratay na nga ang kanyang ama
06:10.7
at kailangan siya nito.
06:14.5
Ganoon na lang ba talaga katindi ang galit na
06:16.9
nararamdaman niya para matiis niyang kanyang ama
06:19.4
sa panahong kailangan-kailangan siya nito?
06:24.4
Kahit sa kahuli-hulihan ay matigas pa rin talaga
06:26.9
ang puso ng aking ina
06:28.3
at matindi pa din ang galit na nararamdaman niya
06:31.4
para sa kanyang ama.
06:34.5
Ay naku naman po na eh.
06:37.0
Huwag niyo na pong pairalin yung galit na nararamdaman niyo
06:40.9
Kung meron mang kayong hindi magandang pagkakaintindihan
06:43.6
baka pwedeng ibaon niyo na lamang po sa limot.
06:48.2
Magkapatawaran na po kayo ni Lolo Ador.
06:52.1
Wala kang alam Gemma.
06:54.4
Hindi mo alam ang pinagdaanan ko
06:56.1
kaya huwag kang magsalta ng ganyan.
07:00.6
At muli namang humagulgol ng iyak nun.
07:05.8
Matanda na po kayo.
07:07.7
Dapat hindi na kayo nagtatanim ng galit.
07:11.0
Tsaka siguro naman matagal nang pinagsisisihan ni Lolo Ador
07:13.8
kung ano man yung nagawa niyang kasalanan sa inyo.
07:18.6
Dahil sa totoo lang Sir Seth,
07:21.1
kahit anong pangungulit kong itanong sa aking ina
07:23.4
kung ano ang dahilan ng matinding galit
07:26.0
na nararamdaman niya kay Lolo Ador,
07:28.9
hindi niya sinasabi sa akin
07:30.5
o mas kesa mga kapatid ko.
07:34.5
Palagi niya na lamang iniiba ang usapan
07:37.0
kapag kinukulit ko siya nun
07:38.4
na magbakasyon sa lugar ng kanyang mga magulang.
07:43.9
Ilang saglit pa ang nakalipas
07:45.7
ay dumating na si tatay
07:47.5
at nakita niya ang sitwasyon ng aking ina.
07:51.1
Tulad ko kanina pagkarating sa bahay
07:53.3
ay ganoon rin ang ginagawa ng aking ama.
07:56.0
Nag-aalala lang tinanong niya ang aking ina
07:59.6
kung ano ang nangyayari nun.
08:02.5
Nung sabihin sa kanya ni Tia Lor na ang dahilan,
08:05.0
saka pa lamang napahinga ng maluwag si tatay
08:08.4
at kinumbinsi ang aking inang
08:11.0
bumisita sa bahay ng mga magulang nito.
08:16.0
Siguro, wala namang masama kung bumisita tayo, di ba?
08:20.5
Matanda na yung tatay mo
08:24.3
Patawarin mo na siya.
08:26.0
Anya pa ni tatay nun.
08:28.8
Sinabihan ako ng aking amang kumbinsin niya si nanay
08:32.0
na pumunta kami sa lugar na kinalakihan nito
08:34.7
para naman kahit papano ay makilala ko
08:38.3
ang iba pang kaanak ni nanay nun
08:40.0
na naninirahan doon at maging ang kanyang mga magulang.
08:46.3
Kinabukasan nga pagkagising ko sa umaga.
08:49.7
Habang nag-aalmusal kami ay sinabi ng aking inang
08:52.4
pumapayag na siyang pumunta kami
08:54.9
sa tirahan ng kanyang mga magulang.
08:56.0
Pero sa isang kondisyon.
09:01.5
Kahit anong mangyari,
09:03.8
ay huwag na huwag kaming aalis ng dalawa kong kapatid sa tabi niya
09:07.1
o sa tabi ng aming ama.
09:10.4
O kaya naman ay huwag kaming basta-bastang lumabas ng bahay
09:13.5
nang hindi sila kasama.
09:17.9
Bakit naman po, Nay?
09:19.1
Parang ginawa nyo naman po kami mga batang paslit niyan.
09:25.3
Sunod-sunuran kami.
09:25.8
Sunod-sunuran kami sa inyo kahit saan kayo magpunta?
09:28.8
Kapag naroroan na tayo sa probinsya nila, Lolo?
09:32.1
Tanong ng kapatid kong si Kuya Marlo.
09:36.7
Basta, sundin nyo na lamang yung mga sinasabi ko para tapos ang usapan.
09:42.2
Para sa inyo lang din naman itong sinasabi ko eh.
09:47.9
Para wala nang ang usapan pa ay tumangun na lamang kaming magkapatid nun.
09:53.3
Sinunod nga namin ang sinabi niya.
09:55.8
Nang araw ngang yun ay bumiyahin na kami papunta sa lugar kung saan nakatira ang kanyang mga magulang.
10:03.2
Pagkarating namin sa terminal, ay sumakay pa kami ng habal-habal papunta sa Purok.
10:09.4
Habang binabagtas namin ang daan,
10:12.0
ay bahagya kong nilibot ang aking paningin sa mga kabahayang dinadaanan namin.
10:18.8
Habang tumatagal kasi sa pagbabiyahe,
10:22.0
ay napapansin kong paunti-unti ng...
10:25.8
kumukonti ang mga kabahayan.
10:28.8
Hanggang sa napadako na kami sa nag-iisang bahay,
10:33.1
na napapalibutan ng naglalaki ang mga puno.
10:38.0
Pagkababa ko ng sasakyan,
10:40.5
ay hindi ko na iwasang magtaasa ng mga balahibo sa batok nun.
10:45.3
Hindi ko alam kung bakit kinilabutan ako ng mga sandaling yun.
10:50.7
Parang nakakatakot naman dito.
10:53.9
Nakakapanindig balahibo yung katahimikan.
10:55.8
Irinig kong wika ng kapatid kong babae sa mahinang boses nun.
11:01.9
Pinasadahan ng tingin ang bakuran ng bahay na nasa harapan namin.
11:07.8
Medyo may kalumaan na ang bahay.
11:10.9
Yari sa tabla ang dingding at yero naman ang bubungan pero...
11:16.9
ay masasabi kong pulido ang bahay dahil sa...
11:19.7
para yung mga sinaunang bahay ng mga kastila.
11:25.8
Sigurado po ba kayong dito nakatira ang mga magulang ninyo ni nanay?
11:32.0
Tanong ni Kuya Marlo at inalalayan ng magbaba ng gamit si Tia Lorna.
11:37.7
Siguro ay nakaramdam rin ng hindi maganda ang kapatid kong lalaki nun.
11:43.1
Isang matipid ng ngiti lamang ang ikinawad ng tiyahin namin sa tanong ng kapatid ko.
11:48.8
At naglakad na papasok sa loob ng bakuran.
11:53.8
Maya-maya pa ay may isang matandang bakuran.
11:55.8
Ang mga babae ang nagbukas ng pintuan nun.
11:59.6
Malapad ang pagkakangiti nito.
12:02.8
Nang makita kami,
12:04.8
at mangyak-yak na lumapit sa aking inat niyakap ng napakahibit si nanay.
12:11.8
Tinanong niya ito kung bakit ngayon lamang nagpakita.
12:16.3
Kitang-kita sa mga mata ng abuela ko ang pagkasabik na makita si nanay nun.
12:23.5
Ito na ba mga apo ko?
12:25.8
Tanong niya matapos siya kapi ng aking ina at pinunasan ng mga luha.
12:32.1
Opo nay, sila na nga po.
12:35.7
Pasensya na po kayo at hindi ako nakadalaw. Sana po naiintindihan ninyo.
12:41.1
Tugo ng aking ina.
12:43.6
Abay ayos lamang yun anak.
12:45.8
Ako nga ang nahihiya sa'yo dahil sa nangyari.
12:49.3
O siya, halina kayo't pumasok na sa loob na lamang tayo ng bahay mag-usap.
12:53.5
Sigurado akong matutuwa ang tatay mo kapag nalaman niyang nandito na ang panganay niyang anak.
12:59.5
Ayan ang abuela ko, matapos naming magmanong magkapatid nun.
13:05.5
Nang banggitin ng abuela ko ang pangalan ng aking lolo,
13:09.5
ay nakita kong biglang nag-iba ang ekspresyon ng mukha ni nanay.
13:14.5
Ang kaninang ngiti sa labi ay napalitan ng pagkasimangot nun.
13:20.5
Narinig kong sinabi ni lola ang pagkasimangot.
13:23.5
Huwag raw mag-alala ang aking ina.
13:26.5
Dahil matagal nang pinagsisiyan ng kanyang ama ang kapangasang ginawa nito.
13:32.5
Nangako rin ang kanyang amang hinding-hindi na ito gagawa ng anumang hakbang na ikakapahamak ng mga anak niya.
13:41.5
Lalong lalo na sa panganay na anak.
13:46.5
Sa totoo lang, matapos kong marinig yon ay kung ano-anong mga kabulustugan ang pumasok niya.
13:54.5
Naisip ko pa noong baka pinagtangka ang halayin ni lolo at orang aking ina.
14:00.5
Kung kaya't ganoon na lamang katindi ang galit na nararamdaman nanay.
14:06.5
Sa bungad pa lamang ng pintuan ay may kakaiba na akong malansang amoy na nalalanghap.
14:13.5
Parang amoy baktol o amoy nabubulok na laman na hindi ko maintindihan.
14:19.5
Sandali pa akong napatakip ng ilong pero,
14:23.5
kaagad ko namang inalis ang kamay ko sa pagkakatakip noon.
14:27.5
Baka kasi isipin ni lola na maarte ako at mamaya, madismaya pa siya kapag nakita niya ako sa ganong sitwasyon.
14:36.5
Mga apo, gusto niyo bang makita ang lolo niyo?
14:41.5
Masayang tanong sa amin ni Lola Minda.
14:45.5
Sasagot na sana kami pero mabilis na kumontra ang aming ina.
14:49.5
Sinabi nitong hindi pwedeng makita kami ni Lolo Ador.
14:54.5
Hayaan na lamang siyang siya ang magpapakita rito nang sa ganon.
14:59.5
Kahit sa huling sandali ay magkausap silang dalawa at magkapatawaran noon.
15:06.5
Hindi naman sa wala na akong tiwala nay pero,
15:10.5
hindi naman pumunta dito ang mga apo ko para makita si tatay o makita ni tatay.
15:17.5
Sa ating lahat, ikaw mas nakakaalam at nakakakilala kay tatay kung ano ang kaya niyang gawin kapag makita si tatay.
15:24.5
Kaya sana kahit sa mga apo niyo lang po, bumawi kayo at huwag niyong hayaang mapahamak sila.
15:31.5
Wika ng aming ina na siyang ikinagulat naming magkapatid noon.
15:37.5
Malungkot ang mga mata ang humingi ng paumanhin si Lola Minda.
15:41.5
Habang tumatagal ang usapan nila ay hindi ko na maintindihan kung ano ang ibig tukuyin ng aking ina.
15:49.5
Natigil lamang ang pakikinig ko sa usapan nila.
15:53.5
Nang balingan kami ni Lola Minda at sinabihang, ihahatid na kami sa silid pahingahan noon.
16:00.5
Kinagabihan ng araw na iyon ay hindi ako makatulog.
16:05.5
Sa palagay ko ng mga sandaling iyon ay tila ba namamahay ako?
16:10.5
Dahil kahit anong pikit ng mga mata ko ay hindi talaga ako dinadalaw ng antok.
16:15.5
Sumasakit na lamang ang ulo ko pero wala.
16:19.5
Ayaw pa rin akong dalawin ng antok noon.
16:24.5
Nung tingnan ko ang orasan ay pasado alas 12 na ng hating gabi.
16:30.5
Eh, buti pa sila. Ang sarap-sarap na ng tulog.
16:36.5
Napahinga na lamang ako ng malalim at bumangon para sana ibuksan ang bintana.
16:42.5
Makalanghap man lamang ng hangin kahit papano.
16:45.5
Pero nung akmang bubuksan ko na sana ang bintana,
16:50.5
bigla na lamang akong napaatras.
16:54.5
Sa kadahilan ng may malakas na puwersa ang bumagsak sa bubungan ko
17:00.5
at parang may malaking mga pakpak ang pumapagaspas noon.
17:04.5
Kasabay noon ay ang mahihinang pagsinghap at huninang wakwak
17:10.5
na aakalain mong bumubulong na lamang sa tenga ko.
17:13.5
Kinilabutan ako sa isipin may aswang sa taas ng bubungan.
17:20.5
Hindi naman kasilingid sa akin ang tungkol sa mga ganitong nilalang.
17:25.5
Dahil nakakapanood ako sa telebisyon tungkol sa mga ganuan.
17:29.5
Alos tumalo na ako pabalik sa higaan dahil sa takot na nararamdaman ko.
17:36.5
Mabilis na akong nagtalukbong at sumiksik sa kapatid kong babae.
17:41.5
Habang nakatalukbong ay pinabalik.
17:43.5
Kinapakiramdaman ko ang nilalang na nasa may taas ng bubungan noon.
17:48.5
Rinig na rinig ko pa ang pagtaas-baba ng mga pakpak nitong sumasayad sa yero.
17:54.5
Lumakas na rin ang hangin sa buong paligid na animoy may paparating na bagyo.
18:00.5
Dahil sa sumasabay rin sa paghampas ng pakpak ang mga sanga ng puno sa bubungan ng bahay.
18:07.5
Maya-maya pa ay narinig kong parang may sumisitsit
18:12.5
mula sa may taas ng bubungan.
18:15.5
May lumalangit-ngit na parabang marahang tinutuklap ang bubungan ng bahay noon.
18:23.5
Nang mga oras na iyon, tagaktak na ang pawis ko sa noo.
18:29.5
Malakas na rin ang pagkabog ng dibdib ko.
18:33.5
At halos mabingin na ako't wala na akong ibang naririnig kundi ang langit-ngit at uyog ng mga sanga.
18:42.5
Dahil sa lakas ng hangin noon.
18:45.5
Kahit hindi ako paladasal ay talagang aaminin kong
18:50.5
ng mga sandaling iyon ay napadasal na lamang ako
18:53.5
at lahat ng kilalakong santo.
18:59.5
Humingi ako ng gabay at tulong na sanay paalisin na ang kung anumang nilalang ang nasa bubungan ng bahay.
19:09.5
Hindi katagalan, Sir Seth.
19:12.5
Marahil ay dininig nang nasa taas ang panalangin ko.
19:17.5
Dahil bigla na lamang tumahimik ang buong paligid at nawala na ang nilalang sa taas ng bubungan.
19:26.5
Maging ang malakas na hangin ay tumigil na rin noon.
19:31.5
Saglit pa akong nakikiramdam hanggang sa hindi ko na namamalayang nakatulog na pala ako.
19:39.5
Kinabukasan, tanghali na ako nagising.
19:44.5
Pagkat bangon ko ay dumiretsyo na ako sa kusina para maghanap ng pagkain.
19:49.5
Gising ka na pala, anak.
19:52.5
Sandali lang at maghahanda ako ng pagkain mo.
19:55.5
Bungad na wika ng aking ina nang madatnan ko siya sa may kusina.
19:59.5
Habang nagsasandok siya ay sinabi niya sa'king huwag akong basta-bastang kumuha o sumandok ng pagkain na kahain.
20:07.5
Kakainin ko lamang umano ang mga pagkain na kahain sa mesa o sa plato ko.
20:15.5
Kung siya ang magluluto o magsandok ng pagkain noon.
20:20.5
Maliban doon, wala nang iba.
20:25.5
Bakit naman po, Nay? Paano kung si Lola yung magbigay sa'kin ng pagkain?
20:33.5
Nag-usap na kami ni Nanay tungkol diyan. Tugo niya.
20:37.5
Matapos niya akong bigyan ng pagkain ay sumagi sa isipan ko ang tungkol sa nangyari kagabi.
20:43.5
Anay, wala po ba kayong nararamdamang kakaiba kagabi?
20:49.5
Anong nararamdamang sinasabi mo, anak?
20:53.5
Nilunok ko muna ang inunguyang pagkain bago nagsalita noon.
20:57.5
Ah, eh kasi Nay, hindi ako sigurado kung aswang ba o kung ano yung naririnig ko kagabi.
21:05.5
Napansin kong saglit na itinigil ng aking ina ang ginagawa't tumingin ng deretso sa akin noon.
21:14.5
Ano ka mang sabi mo?
21:17.5
Ang sabi ko po, may narinig akong kakaibang huni kagabi.
21:22.5
Hindi kayo may aswang dito.
21:25.5
Wika ko sa aking ina't medyo tinaasan ko pa ang boses ko para marinig niya noon.
21:31.5
Mabilis niyang sinabi sa aking hinaan ko ano ang boses ko.
21:36.5
Dahil baka mamaya ay may makarinig pang iba sa mga sinasabi ko.
21:42.5
Bakit naman po, Nay?
21:45.5
Totoo naman po yung sinasabi kong may naririnig talaga akong kakaiba kagabi.
21:50.5
At siguradong sigurado ako, hindi normal na hayop yun.
21:55.5
Tinanong niya ako kung ano ang ginawa ko matapos marinig ang huni na yon.
22:01.5
Sinabi ko naman sa kanyang dahil sa takot, ay patakbo na akong bumalik sa higaan at nagtalukbong noon.
22:08.5
Bala ko kasi sanang buksan ang bintana para makalanghap ng sariwang hangin.
22:13.5
Kaya lang, bago ko pa man mabuksan ang bintana, ay narinig ko na ang malakas na pagkalabog sa bubungan.
22:22.5
Kaya napatakbo ako sa higaan ko noon.
22:25.5
Bumuntong hininga lamang siya at nagwikang kalimutan ko na lamang umano
22:30.5
ang kakaibang napapansin ko kagabi.
22:33.5
Baka pusa lamang yon.
22:36.5
Inakala ko lamang umanong aswang.
22:40.5
Hindi na ako nakapagsalita pa dahil lumabas na ng kusina si nanay matapos niyang sabihin sakin ito.
22:48.5
Kinahapon na naman habang naguusap kami ng mga kapatid ko sa may balkonahe, nagulat na lamang kaming bigla.
22:57.5
Nang magsisisigaw si nanay,
23:00.5
nagmumura niya si Lolo Ador.
23:03.5
Napatakbo kaming lahat papunta sa silid kung saan naroroon si nanay at si Lola Minda.
23:10.5
Pagkalapit namin sa pintuan ng silid tulugan ni Lolo Ador,
23:15.5
wala nang tanong-tanong pang agarang binuksan ng kapatid kong lalaki ang pintuan noon.
23:21.5
Gayon na lamang ang hilakbot ko.
23:25.5
Nang makita kong nakadapa sa may higaan si Lolo.
23:28.5
Walang tigil sa pagtulo ang laway.
23:33.5
Namumula ang mga matang, halos lumuhana.
23:38.5
Nang lumingon ito sa aming magkakapatid.
23:42.5
Umaangil ito na parang pusang nagagalit at pilit na inaabot ang aking ina.
23:49.5
Na parabang meron itong nais ibigay.
23:54.5
Sigaw naman ng sigaw si Lola Minda at sinasaway si Lolo Ador.
24:01.5
Nangako ka sa aming mga anak mong hindi mo ipapasa sa panganay mo anak ang pagiging aswang mo Ador.
24:08.5
Tumigil ka na sa binabalak mo.
24:11.5
Sigaw ni Lola na siyang ikinalaki ng mga mata naming magkakapatid.
24:17.5
Hindi na ako papayag bang mapahamak ang mga anak ko.
24:21.5
Dahil lamang dyan sa pagiging awok mo Ador.
24:25.5
Kung may natitira ka pang pagmamahal sa mga anak mo.
24:28.5
Sa iba mo nalang isali ng pagiging aswang mo.
24:32.5
Pakiusap ni Lola Minda.
24:35.5
Tila natauhan naman si Lolo Ador.
24:38.5
Bahagya itong tumigil sa ginagawang pagnanais abutin si nanay.
24:43.5
At parang asong umaatungal ng iyak nun.
24:47.5
Humagulgol na nagwika ang abuelo kong hindi niya na kaya pang tiisin ang sakit na nararamdaman.
24:55.5
Gustong gusto niya nang mamahinga.
24:57.5
Kaya't nakikiusap siyang saluhin na ng aking ina ang pagiging aswang niya.
25:04.5
Matagal na panahon nang gusto niyang mamahinga pero
25:08.5
dahil sa ayaw saluhin ni nanay ang pagiging awok.
25:12.5
Kaya't hindi siya mamatay-matay nun.
25:16.5
Awang-awa ako nang pinagmasdan ko ang payat na pangangatawan ni Lolo Ador.
25:21.5
Buhay na buhay pa siya pero
25:23.5
para ng bangkay na unti-unting naaagnas.
25:28.5
Pasintabi po sa mga kumakain mga kagiliw.
25:32.5
Noong titigan kong maigi ang sugat ni Lolo Ador
25:36.5
mula sa paa papunta sa tuhod.
25:39.5
Halos malata na iyon.
25:41.5
At may mga maliliit na insekto akong nakikitang gumagalaw-galaw.
25:47.5
Parang may mga itlog rin ng bangaw at nakakasoka yung pagmasdan.
25:54.5
Marahil, iyon ang nalalanghap ko noong unang pasok ko pa lamang sa bahay.
26:02.5
Napakayapis na rin ang kanyang pangangatawan.
26:05.5
Parang butot balat na.
26:07.5
Humpak na rin ang kanyang muka.
26:11.5
Mga bata, lumabas na kayo dito sa kwarto ng Lolo niyo.
26:16.5
Magsipasok na kayo sa silid niyo at huwag kayong lumabas hanggat hindi ko sinasabi.
26:23.5
Mariing utos sa amin ni Lola Minda.
26:27.5
Nagmadali na akong hinatak ang kapatid ko at binala sa silid tulugan.
26:32.5
Para akong lutang na hunghang na mga sandaling iyon.
26:36.5
At hindi pa rin mawala-wala sa isipan ko ang nakakaawang kalagayan ni Lolo.
26:44.5
Ngayon, naiintindihan ko na kung bakit napakatindi ng galit ni Nanay kay Lolo.
26:50.5
Rinig kong wika ng kapatid kong babae noon.
26:58.5
Sinabi niyang malinaw na malinaw nang kaya galit na galit si Nanay at matagal na panahon na siyang hindi nagpapakita.
27:05.5
Yun ay dahil sa noon pa lamang ay gusto nang ipasa ni Lolo Ador ang pagiging awok nito kay Nanay.
27:14.5
Para makalaya na sa sumpa ng pagiging aswang.
27:18.5
May mga naririnig kasi umano siyang ganoong klaseng kaganapan.
27:23.5
Na may mga aswang talagang ganoon.
27:26.5
Na tanging ang panganay lamang na anak ang siyang maaaring sumalo sa pagiging aswang ng isa sa mga magulang nito.
27:35.5
O kung ayaw mang tanggapin ang panganay na anak, ay ang bunsong apo sa panganay ang pwedeng pagpasahan noon.
27:43.5
Nang sa ganoon ay malaya ng makapagpahinga matapos ipasa ang pagiging awok.
27:50.5
Nagkatinginan kaming magkapatid at sabay ring napatingin sa akin ang dalawa kong kapatid noon.
27:57.5
Sa kadahilan ng ako ang bunso sa aming magkakapatid.
28:03.5
Sinabihan ko silang huwag manakot dahil hindi nakakatuwa.
28:08.5
Malinaw na malinaw nating naririnig kanina yung sinasabi ni Lola Minda, hindi ba?
28:15.5
Na isang aswang si Lolo Ador.
28:17.5
Muling wika sa akin ng kapatid kong lalaki.
28:21.5
Kalokohan naman yung sinasabi mo, hindi totoo yan.
28:25.5
Wika ko at pilit na pinapakalma ang sarili.
28:29.5
Sa totoo lang, nagumpisa na naman akong kabahan at nararamdaman ko na naman ang pangangatog ng kamay ko.
28:37.5
Sumagi rin sa aking isipang hindi kaya isa sa dahilan rin ang nangyari kagabi noon.
28:44.5
Dahil kung iisipin lang ng maigi,
28:47.5
bakit sa dinami-rami naming nandito sa bahay kagabi,
28:52.5
bakit natatanging ako lamang ang hindi makatulog at nakarinig ng huni ng wakwak?
29:00.5
Noon kasing tanungin ko ang mga kapatid ko ay wala rin silang kamalay-malay na inaaswang na pala kami kagabi.
29:09.5
Hindi kaya, hindi kaya si Lolo Ador yung aswang kagabi.
29:17.5
Saglit na tumahimik ang dalawang kapatid ko at nagkatinginan,
29:21.5
na para bang naguusap ang kanilang mga mata sa isa't isa.
29:27.5
Hoy, kayong dalawa dyan.
29:30.5
Bakit ganyan kayo kong magkatinginan?
29:34.5
Huwag niyong sabihin tatakutin niyo na naman ako,
29:37.5
porket ako yung bunso dito.
29:39.5
Kabadong tanong ko.
29:42.5
Ilang saglit pa ay bumukas ang pintuan at pumasok ang mga magulang ko.
29:48.5
Kaagad naniyakap ako ng aking ina at tinanong kung ayos lamang ba kaming magkapatid noon.
29:55.5
Ayos lang po kami, Nay.
29:59.5
Ayos lang ako, anak.
30:01.5
Mag-impake na kayo ng mga gamit dahil bukas na bukas uuwi na tayo.
30:08.5
Nakapag-usap na po ba kayo ng masinsinan ni Lola Minda at Lolo Ador?
30:12.5
Natahimik ang aking ina.
30:17.5
Pero maya-maya ay nagsabing nag-usap na sila ng masinsinan ni Lola Minda.
30:23.5
Pero si Lolo Ador mukhang tuluyan ng nilamon sa pagiging aswang nito at pagiging makasarili.
30:32.5
Dahil kahit anong pakiusap niya ay hindi talaga nakikinig si Lolo Ador noon.
30:37.5
Sinabihan ko siyang bakit hindi na lamang lumapit sa may manggagamot o albularyo si Lola Minda.
30:45.5
Baka may iba pang paraan para maalis ang pagiging aswang ni Lolo Ador.
30:51.5
Sumagot naman ang aking inang minsan na raw lumapit sa magaling na manggagamot at albularyo si Lola.
30:58.5
Para ipagamot si Lolo noon.
31:01.5
Kaya nga lang ay hindi nila mahanap-hanap ang lunas para maalis ang pagiging aswang nito.
31:07.5
Hanggang sa sinukuan na lamang ito ng mga albularyo at manggagamot na nilapitan noon.
31:15.5
Eh nai, ano po yung gagawin natin? Hindi naman pwedeng habang buhay mong takasan si Lolo Ador.
31:23.5
Tingnan mo at napakatagal mo na siyang iniwasan pero ayan, buhay na buhay pa siya.
31:30.5
Hinihintay niya yung pagbabalik mo dahil wala siyang ibang pagpapasahan kundi ikaw lang.
31:37.5
Dahil ikaw ang panganay na anak.
31:40.5
Tanong ng kapatid kong lalaki noon.
31:43.5
Sinabi ng aking inang minsan na silang sinabihan noon ng manggagamot na kung ayaw niya umanong tanggapin ang pagiging aswang ni Lolo Ador.
31:53.5
Isa lang ang pwedeng solusyon.
31:56.5
Yun ay kung kakayanin niya at masisikmura niya noon.
32:08.5
Kailangan kong patayin si tatay para hindi na siya maghihira pa at hindi na niya maipasa ang pagiging aswang niya.
32:15.5
Manghihak-hihak na wika ni nanay.
32:19.5
Sabay kaming napamaang ng kapatid kong babae at hindi makapaniwala sa sinasabi ng aming ina.
32:27.5
Tinanong pa siya ng kapatid kong lalaki kung wala na bang ibang solusyon maliban doon.
32:33.5
Bakit kailangang idaan pa sa brutal na pamamaraan?
32:38.5
Kung pwede namang hindi.
32:41.5
Dahil sa totoo lang ay napakaimposibleng mangyari yun.
32:45.5
Dahil hindi naman mamamatay tao ang aming ina.
32:49.5
Sunod-sunod na umiling ang aming ina at nag-uwi ka na yun lamang ang natatangin paraan.
32:56.5
Kaya nga umalis siya at nagpakalayo-layo noon.
33:00.5
Dahil ayaw niyang masaktan ng kanyang ama.
33:03.5
Hindi niya ito kayang patayin.
33:08.5
Sana hindi na lang ako pumayag na pumunta dito.
33:15.5
Noong mga sandali nga na yun ay nag-impake na kami.
33:19.5
Dumating naman ang mga kapatid ni nanay at binantayan kami para hindi kami malapitan ni lolo.
33:26.5
Gano'n naman yung ginagawa nila palagi tuwing gabi noon.
33:29.5
Pumupunta sila sa bahay ni Lola Minda para magsama-sama't mabantayan kami laban kay Lolo Ador.
33:36.5
Nasabi na rin ni nanay sa kanila ang plano niya.
33:40.5
Pumayag naman sila at nag-uwi kang wala na nga sila magagawa pa.
33:44.5
Dahil ang akala nila ay tuto pa rin ni Lolo Ador ang pangako nitong makikipag-usap lamang ng maayos kay nanay.
33:52.5
Para magkapatawaran sila.
33:55.5
Bukod doon, wala nang iba.
33:59.5
Yung buntot pagi, dala mo ba?
34:03.5
Tanong ng tiyahin ko sa tiyuhin ko.
34:06.5
Tumangu naman ang tiyuhin ko at nagsabing bitbit niya yun.
34:10.5
Pati ang langis na hiningi niya sa albularyo.
34:14.5
Nung sumapit na ang dilim ay pinapasok na kami ni nanay sa loob ng kwarto noon.
34:20.5
Pagkatapos maghaponan.
34:22.5
Huwag na umano kaming lumabas hanggat hindi pa nag-uumaga.
34:26.5
Kung anot-anuman ang maririnig namin sa labas ng kwarto o maging sa labas ng bahay ay huwag na kaming lumabas pa ng silid noon.
34:37.5
Sige na mga anak.
34:40.5
Magpahinga na kayo.
34:44.5
Sa paglipas ng mga oras habang nagkikwentuhan kaming magkapatid.
34:49.5
Para na akong dinuduyan ng antok.
34:52.5
Hindi katagalan ay hindi ko na namalayang tuluyan na ito.
34:56.5
Hindi na pala akong nakatulog noon.
34:59.5
Hanggang sa nagising ang diwa ko.
35:02.5
Nang makaramdam ako ng panakanakang basang pumapatak sa mukha ko noon.
35:08.5
Yun bang parang umulan ng malakas at may tulo sa bubungan ng bahay.
35:13.5
Tapos napatakan ka.
35:15.5
Nakapikit na hinimas ko ang pisngi ko para punasan ang basang pumapatak na iyon.
35:21.5
Pero saglit akong natigilan.
35:23.5
Nang maramdaman kong napakalagkit ng basang nahawakan ko.
35:31.5
At sobrang baho noon.
35:34.5
Marahan kong idinilat ang mga mata ko.
35:38.5
At ganun na lamang ang takot na naramdaman ko.
35:42.5
Nang sa pagdilat ko ay nakita ko si Lolo Ador.
35:46.5
Nakatayo ito sa gilid ng higaan.
35:50.5
Nakadungaw sa mukha ko.
35:53.5
Dilat na dilat ang mga matang namumulat.
35:56.5
Walang tigil sa pagtulo ang mga laway sa pisngi ko.
36:01.5
Nang hilakbot ako nang makita ko siya sa ganung sitwasyon.
36:05.5
Kaya naman napasigaw na ako at agarang humingi ng tulong noon.
36:10.5
Bago pa man ako makatayo ay mabilis niyang hinawakan ang leeg ko at malakas na sinalampak pabalik sa mahigaan.
36:19.5
Mahigpit ang pagkakahawak niya sa leeg ko.
36:22.5
Na halos himatayin na ako sa tindi ng pagkakasakal niya.
36:26.5
Pilit akong nagpupumiglas.
36:29.5
At inaabot ang kapatid kong mahimbing pa rin sa pagkakatulog.
36:33.5
At parabang hindi man niya narinig ang malakas na sigaw ko noon.
36:38.5
Lolo, tumigil na po kayo.
36:43.5
Mapapatay niyo ako.
36:46.5
Hirap na hirap kong sambit noon.
36:49.5
Kitang kita ng mga mata ko ang marahang pagkakasakal.
36:52.5
At nagbukas ng bunganga ni Lolo Ador.
36:56.5
Pilit na pinapanganga niya ako noon.
36:59.5
Halos pagsakluban ako ng langit at lupa nang mapagmasdan ko siya sa nakakakilabot na wangis.
37:08.5
Naisip kong katapusan ko na ng mga sandaling yon.
37:12.5
Mukhang wala na akong takas.
37:15.5
Dahil ayaw tanggapin ni Nanay ang pagiging aswang niya.
37:18.5
Kung kaya't sa akin na lamang ipapasa ng abuelo ko.
37:24.5
Para tuluyan na siyang makapagpahinga.
37:28.5
Napapikit na lamang ako at napapaluha.
37:32.5
Dahil kahit anong gawin ko ay alam kong hindi ako matutulungan ng mga magulang ko at mga kamagana ko.
37:40.5
Dahil ni isang salita ay wala nang lumalabas sa bibig ko noon.
37:45.5
Pero napahinto si Lolo Ador sa kanyang ginagawa.
37:50.5
Nang biglang bumukas ang pintuan.
37:53.5
Sumigaw ang aking ina't walang sabi-sabing hinawakan sa balikat ang lolo ko.
38:00.5
Sabay ibinalibag noon.
38:06.5
Ilang beses akong nakiusap sa'yo pero hindi ka nakinig.
38:10.5
Pwes ngayon wala na akong iba pang naisip na paraan kung di gawin to sa'yo.
38:15.5
Patawarin mo na lang ako tay.
38:18.5
Sigaw ng aking ina.
38:21.5
At sunod-sunod na inundayan ng saksak si Lolo Ador noon.
38:25.5
Saka pa lamang nagising ang mga kapatid ko nang magkagulo na sa loob ng kwarto.
38:31.5
Kaagad na tinulungan akong makabango ni Tia Lorna.
38:35.5
At umiiyak na nagtanong kung ayos lamang ba ako noon.
38:39.5
May nalunok ba umano ako o napatakan ni Lolo Amador ng laway ang bibig ko.
38:45.5
Luha ang umiling-iling ako bilang tugon sa tanong ng tiyahin ko.
38:50.5
Dahil ng mga sandaling yon ay wala na akong lakas ng loob na magsalita pa.
38:55.5
Niyakap na lamang ako ng tiyahin ko para patahanin at pagaanin ang loob ko.
39:02.5
Kahit nanlalabo na ang mga mata ko dahil sa luha, ay nakita kong pinipigilan na ng mga tiyuhin ko ang aking inang
39:10.5
itigil na ang ginagawa nitong sunod-sunod na pagtarak ng hawak nitong patalim.
39:18.5
Nung tinigil na nga ni Nanay ang ginagawa niya, mabilis nang tumakbo at tumalun palabas ng bintana si Lolo.
39:27.5
Kahit naduguan na ito, nakita kong mabilis pa sa kidlat na nakatalon siya palabas ng bahay noon.
39:35.5
Nakatakas si Tatay! sigaw ng isa sa mga tiyuhin ko.
39:41.5
Agarang lumabas ng bahay ang mga tiyuhin ko.
39:43.5
Samantalang ang mga tiyahin ko naman at ang aking inang nanginginig sa takot
39:49.5
ay binilinan ng mga tiyuhin ko at ni Nanay na huwag lumabas ng bahay.
39:54.5
Umiiyak na ni Yakap ni Lola Minda ang aking ina at sinabihan itong tumahan na dahil wala siyang kasalanan.
40:03.5
Walang dapat sisihin sa mga nangyari kundi si Lolo Amador.
40:08.5
Ilang beses silang nakiusap rito na huwag kaming pagbalakan ng masama pero
40:13.5
hindi nakinig ang abuelo ko noon.
40:16.5
Maya-maya pa ay narinig ko ang malakas na kalabugan papunta sa likuran ng bahay.
40:23.5
Nagsisigawan na ang mga kalalakihan at nagwikang hanapin si Lolo Amador.
40:29.5
Huwag hayaang makalayo dahil baka may makakitang ibang tao rito.
40:37.5
Ilang minuto rin ang namutawing katahimikan.
40:40.5
Tanging mga kaluskusan ng dahon ang naririnig namin at huninang mga kuliglig na panggabi.
40:48.5
Ano nang nangyari sa kanila? Nasaan na sila? Tanong ng tiyahin ko at sumilip sa bintana.
40:56.5
Inutusan naman siya ni Lola Minda na isara ang bintana noon dahil baka mamaya ay biglang sumulpot si Lolo Amador.
41:05.5
Hindi na yung babalik para pagbalakan ng masama si ate at si Gemma Nay.
41:10.5
Dahil sigurado akong hindi naaabutan pa ng kinabukasan si tatay.
41:15.5
Nakita ko yung mga saksak niyang natamo sa katawan kaya napaka imposibleng mabubuhay pa yun.
41:21.5
Mahinang wika ng isang tiyahin ko bago isinara ang bintana.
41:27.5
Tumahimik lamang ang abuela ko habang inaalaw ang aking ina.
41:32.5
Makaraan lamang ang ilang minuto ay bubalik na sa loob ng bahay ang mga tiyuhin ko at ang aking ama noon.
41:38.5
Sinabi nilang hindi na nila naabutan pa si Lolo.
41:43.5
Marahil nakapagpalit na kaagad yun ng anyo.
41:47.5
Pagkapasok sa may talahiban.
41:50.5
Kaya mabilis nang nakatakas at hindi na nila nasundan pa.
41:56.5
Hintay na lang muna natin ang pagsikat ng araw bago natin halagugin ang kakaoyan.
42:01.5
Alam kong doon tumakbo si tatay para magtago.
42:05.5
Wika ng isa ko pang tiyuhin.
42:07.5
May hawak ng buntot pagi.
42:12.5
Susunduin ko lang si Aling Tasing.
42:16.5
Sa pagdaan ng ilang sandali ay bumalik na ang tiyuhin ko kasama ang isang matandang babaeng may mga borloloy sa katawan.
42:25.5
Unang tingin ko pa lamang sa kanya ay alam ko na isa siyang manggagamot.
42:30.5
Base na rin sa kasuotan at mga nakasabit na borloloy sa leeg niya.
42:37.5
Kagad na pinasuri ako ng abuela ko para malaman kung naisalin ba raw sa akin ang pagiging aswang ng abuelo ko.
42:46.5
Matapos akong tingnan, nagsabi ang matandang manggagamot na hindi ako nasalina nun.
42:55.5
Mabuti na lamang talaga at nalimpungatan ako't parang narinig kong may sumisigaw sa loob ng kwarto.
43:02.5
Kaya ginising ko ng asawa ko at sinabihang tingnan ng mga bata.
43:05.5
Dahil kung hindi, baka kung ano na'y nangyari sa anak ko, wika ng aking ama nun.
43:13.5
Napakunot noon naman si Tiyo Alfred at nagtanong kung papanong nakawala si Lolo mula sa pagkakagapos nito.
43:22.5
Gayong tinignan niya yung maigi bago iniwang mag-isa sa may silid niya.
43:28.5
Sinabi naman ang manggagamot na siguro dahil sa kagustuhan ng abuelo kong makalaya sa pagiging aswang niya.
43:35.5
Nakagawa siya ng paraan para makawala sa pagkakatali nun at makatakas sa silid nito.
43:43.5
Aniya, lahat ng aswang ay may kanya-kanyang pamamaraan, kaya hindi na dapat yun ikinapagtaka.
43:52.5
Sa magdamag ng iyo na hindi kami nakatulog, hinintay namin ang pagbabalik ni Lolo Ador.
43:59.5
Pero sumapit na lamang ang umaga, hindi pa rin siya bumabalik.
44:05.5
Kaya naman napagpasya na nila tatay na halughugin ang kakahuyan.
44:10.5
Dahil kagabi bago nawala sa kanilang paningin si Lolo, ay natanaw nilang tumakbo yun papasok sa kakahuyan.
44:18.5
Bit-bit ang matatalas na itak, ay nagmadali ng sinuong nila ang kakahuyan.
44:25.5
Hindi nagtagal ay bumalik na rin sila kasama ang wala ng buhay na katawan ni Lolo Ador.
44:31.5
Nalungkot ang lahat at nagluksasa nangyari nun.
44:35.5
Pero ni isa sa kanila ay walang umiiyak.
44:39.5
Narinig ko pang nagsabi si Lola Minda, na sa wakas, matatahimik na rin siya.
44:47.5
Hindi na siya makakarinig ng mga nakakaawang pagdangoy-ngoy at pag-atungal sa kalagitnaan ng gabi.
44:54.5
Nakakapanindig at nakakarimarim pakinggan sa tuwing naaalala niya ang mga gabing nakikita niyang naghihirap si Lolo Ador.
45:05.5
Hindi na rin pinatagal pa ang lamay ni Lolo.
45:08.5
Agara ng inilibing ito pagkatapos nun ay bumalik na kami sa baryo namin.
45:14.5
Samantalang si Lola Minda naman ay tuluyan nang iniwan ang lumang bahay nila at sumama kay Tia Lorna.
45:22.5
Mag-isa na lamang kasi siyang maninirahan doon at piniguradong malulungkot lamang siya dahil wala na si Lolo Ador.
45:31.5
Anya pa ng abuela ko.
45:33.5
Kahit na isang aswang si Lolo Ador, naging mabuting asawa naman ito.
45:39.5
Naging mabuting ama rin sa mga anak niya.
45:42.5
Yung nga lang, dumating sa panahong nasa tamang edad na ang aking ina, ay hindi na napigilan ni Lolo Ador ang pagiging awok niya.
45:53.5
May mga gabing hindi nito namamalayang, unti-unti na pala nitong pinagbalakang biktimahing hawaan ng aking ina.
46:01.5
Namamalayan na lamang ni Lolo Ador na sinasakal niya ang aking ina noon at pilit na sinasalina ng pagiging aswang.
46:11.5
At dahil doon, ay magkahalong galit at takot ang nararamdaman ni nanay sa kanyang ama.
46:19.5
Kung kaya't naglayas ito at ilang taon din nang lumipas, bago siya nagpakita rito.
46:31.5
Pagkakataon ni Lolo Ador sa mga anak niya.
