Close
 


R&R: WAS MAROCS JR WRONG ON TAIWAN -- and CHINA!?
Hide Subtitles
Click any subtitle word to view Tagalog.com dictionary results.
Computer Shortcuts: Left / Right arrows to jump 2 seconds back or forward. +Enter or Space to toggle Play/Pause button. Full Screen Mode
A special R&R episode.
Richard Heydarian VLOGS
  Mute  
Run time: 26:11
Has AI Subtitles



Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )
00:00.0
Alright, ni hawa! Okay, eto, this is it.
00:03.6
Thank you, Secretary Llamas, for joining us.
00:06.5
And eto na, thank you also to the Taiwanese, newly elected president and outgoing vice president William Lai,
00:15.0
President Ferdinand Marcos Jr.
00:18.7
Ayan naman, ang dami nagtatrash talk ng isa raw, SD card president versus renegade president.
00:25.8
Anyway, last time muna tayo, diplomatic tayo for a moment.
00:30.4
O, eto sabi ni BPM na congratulate siya.
00:32.6
Saan naman tagal yung moment na diplomatic tayo?
00:35.6
3 minutes, 3 minutes.
00:38.1
Medyo 10 minutes na lang, kaya na ito.
00:40.7
Kapit lang.
00:41.5
Eto, Sir Boss Ronald, eto sinabi ni Marcos Jr. na congratulate siya sa newly elected president of Taiwan
00:48.8
and he said you have to, you know, more cooperation, peace and security region, and mutual interest.
00:53.3
You have to focus on mutual interest.
00:54.7
And within, you know, an hour or so, nag-respond naman si President-elect Lai and he congratulated,
01:01.3
I say he thanks so much to Philippines and said my special relationship tayo
01:05.0
and he called for more economic cooperation.
01:06.7
Importante sabi niya, championing democracy, meaning tayo mga democracy.
01:10.6
So, is this about great wall of democracy?
01:13.9
I don't know, like Taiwan, Philippines, Japan, US together?
01:17.1
Or nagpakiyot lang si BPM?
01:18.6
What's going on here?
01:19.3
Because nag-aalit ang China.
01:20.3
For China, it was potentially a violation.
01:23.7
Well, they contend.
01:24.7
This is a violation of one China policy because anong presidente sinasabi mo?
01:28.6
Ang nangyari dyan is that itigal election in a renegade province.
01:32.1
This is the position of China.
01:33.6
So, bakit ka nagmamaganda doon?
01:35.3
How do you read this?
01:36.5
Parang wala tayong ibang presidente na gano'n, no?
01:38.6
I don't remember any president since 1996 na na-introduce yung direct election in Taiwan
01:43.5
who so openly congratulated and warmly talked about bilateral relations.
01:47.1
Ikaw, Ronald, do you know something?
01:48.6
Tell us about your experience of being in Taiwan.
01:50.0
Kung narinig ko yung nabasa ko yan, yung congratulations na yan, no?
01:54.7
Ang pumasok sa isip, ang aking thought bubble,
01:57.2
Oops!
01:58.4
Now, oops!
01:59.9
Tapos yung...
02:00.6
Baka hindi niya alam yung one China policy.
02:02.8
Tapos, kailangan ko yung friends ko sa DFA, no?
02:05.4
Naka-text ko.
02:06.8
Pati sila, sabi niya,
02:08.1
Oops!
02:08.9
Hindi ko na nalang sabihin kung sino yung mga yun, no?
02:11.3
Kaya dahil, yun nga, may protocols dyan, eh.
02:14.0
May protocols dyan.
02:15.6
Dapat kukonsulte mo yung DFA.
02:17.5
Dapat pag-uusapan yan, etc., etc., no?
02:20.2
Lalo na, very delicate ng Taiwan.
02:22.4
At saka may one China policy tayo, no?
02:24.7
Kaya, ngayon, binabak-pedal na yan, no?
02:27.2
Na, hindi, congratulations naman na yan
02:29.4
para dahil sa pagtulong sa ating mga OFW.
02:32.0
Pero...
02:32.5
Which was totally not mentioned sa KGBM.
02:36.4
Totally not mentioned.
02:37.9
So, nakikita na natin.
02:39.9
Pero supportato natin ang presidente dyan
02:43.1
basta sa usapin ng China, no?
02:46.7
Kaya, very sharp yung statement ni Guibo, eh.
02:49.9
No?
02:50.6
Bakit pumupunta bagong low yan
02:53.5
ng foreign...
02:54.7
Ministry of Foreign Affairs ng China.
02:57.1
Kaya, yung trash talk na yan, no?
02:59.4
A new low, even for China, no?
03:01.7
So, siyempre, dapat, all the king's men
03:04.7
will support the president, no?
03:08.1
Will support the president.
03:09.6
Ganun din ang DFA, etc., ganyan-ganyan, no?
03:11.9
So, let's leave it at that.
03:13.7
Kahit alam natin na medyo may konti...
03:15.8
Oops!
03:17.4
Dahil kahit yung mga ibang bansa
03:19.0
na supportive sa Taiwan,
03:21.1
ay hindi ginawa yan.
03:23.2
No?
03:23.3
Hindi ginawa yan.
03:25.0
Well, I'll tell you, Ronald.
03:26.7
Ginawa ng Singapore.
03:28.0
So, baka it's more about...
03:29.8
Diba sabi ni BBM,
03:30.9
kung hindi nyo pinaano yung tatay ko
03:32.6
yung etsapuera na yan,
03:33.8
di sana Singapore.
03:34.8
Mala Singapore na tayo.
03:35.9
Baka it's about us and Singapore
03:37.9
and first world countries
03:39.6
together with Taiwan.
03:41.7
Baka may mga...
03:42.4
Baka ganyan siyang drama.
03:44.5
Hindi kaya?
03:45.2
I mean...
03:45.5
Hindi ko na isa-second guess yung presidente.
03:48.4
Aba, aba, aba.
03:49.1
Ngayon, ganyan.
03:50.1
Kano yung kanilang spin?
03:52.4
Kano yung kanilang...
03:53.1
Tama na.
03:53.6
Tama na yung diplomatik.
03:54.4
Okay na yun.
03:54.9
Okay na yun.
03:56.7
Masyado ka ng diplomatik.
03:58.3
Hindi, ako, for me,
03:59.8
what if this is not an oops moment?
04:01.8
This is about
04:02.5
let's push the envelope.
04:04.2
Let's see where this goes.
04:05.4
You know?
04:05.6
I mean,
04:06.4
maybe the president is pressing,
04:08.9
you know,
04:09.3
pressing his advantage
04:10.3
and seeing how the rest will catch up
04:12.8
or good cup, bad cup.
04:13.9
I don't know.
04:14.2
I mean,
04:14.7
I don't think the president is that clueless.
04:16.8
Pero sana, Richard,
04:18.3
may ibang bansang
04:19.0
nag-follow na kanyang example.
04:22.4
Pero, for now,
04:23.1
wala eh.
04:23.9
So, medyo lone ranger si
04:25.7
si BBM
04:26.8
dyan sa congratulations
04:27.9
sa Brasilia.
04:28.8
May kasama natin
04:29.7
the United Kingdom,
04:31.0
the United States,
04:32.9
leading democracist of the world,
04:35.0
the black sheep democracist.
04:37.9
Medyo, kung titignan mo,
04:39.1
medyo nuanced yung kanilang mga statement.
04:41.4
Sabagay.
04:42.2
Sabagay.
04:42.8
Diba?
04:43.8
Pinag-aralan yan.
04:44.9
Pinokos group discussion yan.
04:46.7
Tinest out yan.
04:47.7
At sya, tara.
04:48.6
Diba?
04:49.1
Bakaroon na.
04:49.8
Dapat nasa malakanyan ka
04:51.2
para yan ang ginagawa mo.
04:53.1
Eh, di ako tinanong eh.
04:54.4
Hindi, Edda Ronald,
04:55.4
baka naman,
04:56.3
dahil hindi sila nabayad sa Twitter,
04:58.7
hanggang 200 characters lang pwede
05:01.0
hindi nila nilagay
05:02.3
yung, yung,
05:03.2
yung copy at sano.
05:04.7
Towards the end.
05:05.6
But, we still adhere
05:06.7
to the one China.
05:07.9
So, naman naman
05:08.7
si Ambassador Flor Cruz,
05:10.1
napatawag siya, no?
05:11.5
Napag-alit.
05:11.6
Oo nga,
05:12.1
doon ako na-hurt
05:13.5
kasi parang,
05:14.2
wait lang,
05:14.6
si,
05:14.8
shock si sir,
05:16.4
ano, si Jaime pala yung,
05:17.7
ano natin.
05:18.4
Like, oh my God,
05:19.5
papagalit.
05:20.1
Eh, napakabayad na
05:21.0
ng mga tao yan.
05:21.9
Siyempre,
05:22.5
mga classmates niya yung mga
05:23.9
liderato ng Chinese Communist Party.
05:26.1
Exactly,
05:26.8
exactly.
05:27.6
Andun siya nung panon
05:28.7
ng
05:29.0
70s pa yata.
05:31.1
Oo.
05:32.3
So, my God.
05:33.7
Si Jaime Flor Cruz naman,
05:35.1
no si-stop.
05:37.3
Oo naman,
05:38.3
ang CNN International.
05:39.3
Yan, yan.
05:40.8
Oo, kaya,
05:42.2
kaya yun,
05:43.9
dapat na,
05:45.0
tumulong ka mag-advise
05:46.2
sa mga ganyan mga
05:47.0
pagbabagay,
05:47.9
no?
05:48.8
To be more successful.
05:50.1
Sul-sul pa nga ako eh.
05:51.7
Ay,
05:51.9
ay piled on eh.
05:53.4
Nakakatawa lang ka rin
05:54.2
ay yung paliwanag kayo ngayon.
05:55.5
Ay, para sa mga OFW natin yan.
05:57.4
Oo, diba?
06:00.3
Wala man lang
06:01.0
minention na FW.
06:02.6
Tsaka, kawawa rin.
06:03.5
Hindi, tsaka hindi kawawa.
06:04.9
Or hindi,
06:05.2
in a way,
06:05.8
kawawa rin si ano,
06:06.9
yung ano natin,
06:08.0
sino yung,
06:08.3
ano yung,
06:08.8
dole sekretary natin
06:11.3
ngayon na sa,
06:12.9
ano natin.
06:13.4
Meko.
06:13.9
Meko.
06:14.5
Meko natin.
06:15.4
Si ano, diba?
06:16.2
Belo.
06:16.7
Belo.
06:17.3
Oo, si Bebot.
06:19.2
Bebot.
06:19.6
Yeah, yeah.
06:20.3
Siguro mga Taiwanese
06:21.4
masyadong,
06:21.7
masyadong excited na yun.
06:23.7
Pinapakain na siya.
06:24.6
Sir, ano na?
06:25.3
Ano na ang next project natin?
06:26.7
Tapos,
06:27.4
hindi pa tayo BBM,
06:28.9
pero one China pa rin kami.
06:30.9
Siguro ganun, diba?
06:32.3
Siguro ganun.
06:33.6
Ikaw, Ronald,
06:34.6
kasi I'll tell you what,
06:35.5
of course, I mean,
06:36.0
just for purpose of transparency,
06:38.2
I was based in Taiwan
06:38.9
for quite some time
06:39.7
as a visiting scholar.
06:41.3
I met, you know,
06:42.5
President Ma,
06:43.1
President Tsai,
06:44.0
a lot of people.
06:44.6
So, I've been following
06:45.2
what's happening in Taiwan
06:45.9
for quite some time.
06:48.0
And,
06:48.4
one of the things I understood,
06:49.9
and Siguro Ronald,
06:51.0
you can also comment,
06:51.7
because a lot of things
06:52.5
happened during your era
06:53.4
when you guys were in power,
06:54.8
was,
06:55.4
actually,
06:55.8
we had many tense moments
06:56.7
with Taiwan, diba?
06:57.7
Yung isang tense moment
06:58.6
is yung pinatay
06:59.3
yung kanilang fisherman
07:00.7
ng ating Coast Guard,
07:02.1
diba?
07:02.8
13.
07:03.5
So, actually,
07:04.1
nag-ultimate naman Taiwan.
07:05.4
There were attacks
07:05.8
on Filipino community in Taiwan.
07:07.2
So, panahon niyan.
07:08.9
Naresolve lang niyan,
07:09.6
2019, diba?
07:10.7
Na nagkaroon ng court
07:11.5
on this issue.
07:12.5
Ang daming back and forth yan.
07:13.6
Even si Secretary de Lima
07:15.1
was in the heat of the action
07:16.3
because they were asking
07:17.1
for joint investigation.
07:18.5
But we cannot have
07:19.4
joint investigation
07:20.0
with a country
07:20.6
that we do not recognize.
07:21.7
Ang gulo na, diba?
07:23.0
That was a big, big problem.
07:24.8
Actually, Pinoy,
07:25.7
nagkaroon ng incident
07:26.5
dahil may huli pa yung mga triads, no?
07:29.4
Tapos,
07:29.8
imbis na pinadala natin
07:31.0
sa Taiwan,
07:31.8
pinadala natin sa mainland.
07:33.3
So, nag-alit yung Taiwan dyan, no?
07:35.3
And then,
07:35.9
not to mention,
07:36.6
nung lumabas yung arbitration award
07:38.2
right after you guys left power,
07:40.3
Taiwan rejected
07:41.0
yung arbitration award natin
07:42.8
ng UNCLOS
07:43.4
sa West Philippine City
07:44.2
because,
07:44.5
originally,
07:45.5
sila naman,
07:45.9
na kanya lagaling yung
07:46.7
9-9-9-9-9-9-9,
07:48.2
eh, no?
07:48.7
Exactly.
07:49.2
Yung original dyan,
07:49.8
yung Ku-Mintang, no?
07:50.7
Exactly.
07:51.8
Yung pro-China.
07:52.7
Imagine mo naman,
07:53.2
which the DPP did not reject.
07:56.2
I remember very well,
07:56.9
I asked President Tsai Ing-wen
07:58.2
on this issue,
07:59.4
and in particular,
08:00.1
Tsai Ing-wen,
08:01.0
you know,
08:01.3
both of them are lawyers,
08:02.1
PhD in Law,
08:02.7
both Si Ma and Tsai.
08:04.3
Si Ma,
08:04.7
medyo kukuyong mga sinasabi
08:06.4
na parang
08:06.7
ang kiniclaim
08:07.6
na meron silang
08:08.5
exclusive economic zone
08:09.5
na 200 nautical miles,
08:10.6
eh di,
08:10.9
abot na yan sa Iloo,
08:12.1
sure, di ba?
08:12.9
Exactly.
08:13.3
pwede lang nasabigan na kayo
08:16.8
sa inyo na rin
08:17.5
medyo kuku yan
08:19.2
pero yung kay Tsai
08:20.2
parang ang disappointment ko sa Taiwan
08:22.2
and I'm saying this as a friend of Taiwan
08:23.7
is that
08:24.1
parang hindi nila nagdinidistansya
08:26.1
yung 9-line pa rin
08:27.0
kahit hindi naman komintang pa rin
08:28.4
yung power
08:28.9
but more importantly
08:30.2
nagdisagree sila sa arbitration award natin
08:32.5
kasi sinabi ng arbitration award
08:33.7
among others
08:34.3
yung Itoaba
08:35.1
na hinahawak nila
08:36.3
hindi isla
08:37.0
isa itong rock lang
08:38.2
so it cannot generate
08:39.0
so actually
08:40.3
naging isa lang
08:41.1
so naging kampo ng China
08:43.0
biglang Taiwan
08:44.4
in a weird
08:45.0
ang gulo diba
08:47.4
ang gulo nung ngyari
08:48.4
so that's why
08:49.2
pansin ko
08:50.0
medyo awkward tayo with Taiwan
08:51.8
hindi lang dahil sa one China policy
08:53.6
may mga ganito tayong disagreements
08:55.4
can you tell us about your story
08:57.1
you know when you were
08:58.6
kasi ikaw nag Vietnam ka na
09:00.2
and dealing with other countries
09:01.1
during arbitration
09:01.8
did you have any
09:03.1
significant interaction with Taiwanese
09:04.8
or may ano pa rin
09:05.7
may parang semi-blockade diplomatic
09:08.0
kasi diba
09:09.2
maraming lit
09:09.9
naminit ko yung office na rito
09:11.8
na more
09:12.9
more or less
09:13.7
parang kwala lang
09:14.5
getting to know you
09:16.9
yan yung
09:18.6
yan yung
09:19.5
kabalan
09:22.1
alam mo naman
09:22.8
masarap ang kabalan
09:23.8
award win
09:24.4
award win
09:24.9
ayan na naman tayo
09:27.0
ayan na naman tayo
09:28.8
so
09:29.9
naminit ko sila
09:31.3
pero tapos
09:31.9
alam ko yung nangyari
09:32.9
nung first year ni Pinoy
09:34.0
dun sa mga hinuulin natin
09:35.6
mga Taiwan-based triads
09:36.8
na pinadala sa mainland
09:37.9
hindi ko alam
09:38.7
kung buhay pa yung mga yun
09:39.7
so
09:40.8
meron ganung mga
09:42.1
mga nangyari
09:42.9
eh oo nga no
09:43.6
Taiwanese yung hinuli
09:45.0
ang gulo na hindi sa Taiwan
09:47.1
pero sa China
09:47.9
ang gulo na
09:48.5
kaya kasabi ko sa kanila
09:50.3
nung first year ni Pinoy
09:51.9
ay
09:52.7
nag-defer siya sa China
09:54.7
hindi tayo dumaludo sa Nobel Peace Prize
09:57.5
na award na yung isang
09:58.7
Chinese activist
10:00.8
tapos
10:01.5
unang state visit ni Pinoy
10:04.7
ay sa China
10:05.7
imbis na sa US
10:07.1
pinuntahan pa nga nila
10:08.9
yung kanilang ancestors doon
10:10.2
sa China
10:12.2
yung
10:12.6
Ko Hang Ko
10:13.5
tapos si Katlo
10:15.7
itong Taiwanese incident
10:17.0
at ikaapat
10:19.4
nagkaroon siya ng tension
10:20.8
with the Chinese ambassador
10:22.0
dahil
10:24.0
meron tayo nakuhang canister
10:26.3
sa Fort Magsaysay
10:27.3
pinapasoli natin sa US
10:28.7
ayaw ng US
10:29.7
dahil nga bawal sa US
10:32.4
na tumanggap
10:34.2
ng any chemical weapons
10:36.0
eh sabi ni Pinoy
10:36.9
eh sa inyo galing yan eh
10:38.0
so for
10:39.0
6-7 months
10:40.4
hindi niya kinakausap
10:41.4
si
10:41.7
si
10:41.9
si
10:42.4
ambasador na yon
10:43.7
si Harris
10:44.7
si Harry Thomas
10:46.7
nung panahon na yon
10:47.6
so
10:48.0
nung first year ni Pinoy
10:50.0
ay
10:50.8
nagkukuhan siya
10:52.8
hindi mo pwedeng sabihin
10:54.7
na anti-China siya
10:56.3
first state visit
10:58.5
Nobel Peace Prize
10:59.7
Taiwan
11:00.1
tapos yung
11:01.0
tension with the US ambassador
11:02.8
binaliwanag ko yan
11:04.7
sa mga Chinese
11:05.6
sino sinasabi nila
11:07.0
pro-US tayo
11:07.9
hindi ko
11:08.2
hindi
11:08.6
si Pinoy
11:09.4
is his own man
11:10.9
kahit matagal yan
11:12.3
tumiras sa US
11:12.8
kaya napansin ko
11:13.6
pero Ronald
11:14.5
I'll tell you this
11:15.2
parang feeling ko
11:17.1
hindi naman binastos
11:18.1
pero parang feeling ko
11:18.9
yung US
11:19.5
medyo
11:20.4
they didn't give the due respect
11:22.3
to President Aquino
11:23.1
no?
11:23.7
parang
11:24.0
nagkaroon ba siya
11:25.2
ng state visit at all?
11:26.6
galit na nga si Pinoy
11:27.4
tinest namin yung isang
11:28.6
barko na binigay ng US
11:30.1
parang
11:30.8
kubes din
11:32.0
medyo kubes din
11:33.0
yung Pindicali Verda
11:33.8
naging isang barel
11:34.7
nagjam
11:35.4
so sorry
11:36.6
pero
11:37.5
yung mga binibigay sa atin
11:39.2
yung mga
11:39.7
diba
11:41.0
yung mga luma
11:41.8
bulok na
11:42.7
how can we protect our
11:44.2
noon na noon
11:45.4
yan yung
11:46.0
taking for granted talaga talo eh
11:49.4
yung sabi daw ng US
11:50.7
na sabay-sabay tayong
11:51.7
aatras
11:52.3
sa Scarborough
11:53.6
sa Bajo de Masinlo
11:54.7
yung pala tayo lang
11:55.4
pala aatras
11:56.2
no?
11:57.8
yeah
11:57.9
mutual disengagement
11:59.0
bubu yun
11:59.3
pero ang nagsabi sa atin
12:01.1
na
12:01.4
sabay aatras
12:03.2
are the
12:03.8
were the Americans
12:04.6
Kurt Campbell
12:05.2
if I'm not mistaken
12:05.9
Kurt Campbell
12:06.6
was the
12:07.1
assistant secretary for
12:08.3
Asia's
12:08.8
mga ganong klaseng
12:09.8
mga
12:10.2
mga bubu
12:11.4
nung palahon na yan
12:12.3
it was tough
12:14.0
so ikaw Ron
12:14.9
how did you feel
12:15.5
nung minumura-mura
12:16.4
nandigong yung mga Amerikano
12:17.8
na wala kayong kwenta
12:18.6
ng ambag nyo
12:19.3
I mean
12:19.8
he kinda had a point
12:20.9
sometimes right?
12:22.2
tayo naman
12:22.6
tayo naman Richard
12:23.9
lumaki tayo
12:25.3
sa pagiging critical
12:26.6
sa mga Americans
12:27.5
diba?
12:28.9
sa mga empires
12:29.9
in general
12:30.6
hindi naman tayo
12:32.7
masyado
12:33.2
hindi tayo
12:34.7
masyado affected
12:35.5
no?
12:36.2
dun sa
12:36.6
hindi yan bag
12:38.9
hindi yan frech
12:39.6
sa atin
12:40.0
medyo lost
12:40.7
yung drama
12:41.8
medyo
12:42.9
gaskas na yan
12:43.9
medyo weird lang
12:45.2
nung sinabi ni Digong
12:46.2
let us build
12:47.0
a new world order
12:49.1
with China
12:50.3
with Russia
12:51.7
hindi lang
12:52.2
nabilangget
12:52.8
kulang na lang
12:53.4
North Korea
12:54.5
oh nga
12:55.1
pati
12:56.1
diba
12:56.8
siguro sabi ni
12:58.7
new world order
12:59.5
sabi ni Kim Jong-un
13:00.6
like
13:00.9
wait lang
13:01.7
like hello
13:02.3
like what
13:03.5
but ako wala ako dyan
13:04.8
may hypersonic missile
13:06.0
nuclear weapon ako
13:07.4
ikaw wala
13:07.9
ano meron ka
13:08.6
tapos may broke back
13:09.5
pa sila ni Putin
13:10.3
no?
13:10.7
bilib na bilib na sila
13:11.3
sa isa't isa
13:11.9
diba?
13:13.4
I don't think
13:14.7
may idol
13:16.3
may idol
13:17.2
change topic
13:18.7
parang medyo
13:19.7
wag na tayo mag broke
13:21.0
hindi mo na imagine
13:21.8
yung broke back
13:22.4
anyway
13:24.4
may magtaste naman
13:25.6
si Putin
13:26.2
but anyway
13:27.0
balikan natin ito
13:28.9
balikan natin ito
13:30.8
kasi si Harry
13:32.0
nasira yung
13:32.7
nasira yung
13:33.6
si Harry
13:34.3
medyo call mo
13:35.2
no eto eto
13:37.8
let me tell you this
13:39.1
Ronald
13:39.4
kasi ako sa akin
13:40.6
nasasayangan talaga ako
13:41.9
sa Taiwan
13:42.5
kasi
13:42.9
napakalapit sa atin
13:44.7
in fact
13:45.2
mas malapit sa atin
13:46.0
kaysa any ASEAN country
13:47.8
in one way or another
13:49.1
although of course
13:49.6
I mean
13:49.9
yung mga dulo ng Indonesia
13:51.6
and whatever
13:52.3
well Sabah
13:53.5
talaga sa atin
13:54.6
naman talaga yan
13:55.3
but you know like
13:56.2
you look at ASEAN capitals
13:57.4
ang layo nila
13:58.1
yung Taipei
13:58.6
ang lapit lang
13:59.4
yung southern shores nila
14:00.7
ako sa amin sa Ilocos
14:01.7
pag pumunta kami
14:02.3
narinig namin
14:03.9
yung mga Taiwanese radio
14:05.0
napakalapit nila
14:05.9
no I mean the thing is
14:07.4
and Taiwan
14:07.9
is such a developed
14:09.0
prosperous country
14:10.0
one trillion dollar economy
14:11.7
napakayaman na bansa
14:13.3
and we have
14:14.4
180 to 190 thousand
14:16.6
OFWs there
14:17.7
250
14:18.2
ah 200 thousand
14:19.4
binila
14:20.2
200 thousand
14:21.0
almost no
14:21.6
dahil hindi naman natin alam
14:23.0
yung exact records eh
14:24.1
so
14:24.3
there's such an important country
14:26.6
ilan lang bang mga OFWs
14:27.9
natin sa China
14:28.5
napakakunti
14:29.3
so
14:29.4
and Taiwan
14:30.5
parang andamin natin
14:31.9
makuwang investments
14:32.7
meron silang southbound
14:34.0
defense and strategy
14:36.3
andamin Taiwan
14:37.0
is na investor
14:37.6
pero wala
14:38.2
Thailand
14:39.5
yung election
14:40.5
during the campaign
14:41.6
yung tatlo na kandidato
14:43.2
oo
14:43.9
kasi hindi nagsama
14:44.8
kung nag-uniteam
14:46.1
kung nag-uniteam
14:47.2
yung independent nga
14:48.8
kung sumama yung
14:49.6
sa kulit
14:50.1
talo yung
14:51.2
wala tapos
14:51.7
tapos ang laban
14:52.8
munti nila
14:53.8
hindi nagkasundo
14:54.6
pero
14:55.2
ganung kadikit yan
14:56.9
unitim
14:58.4
hindi sila nag-uniteam
14:59.3
hindi sila
14:59.8
or siguro nakita nila
15:02.4
nangyaring unitim
15:03.3
sa Philippines
15:04.0
ay huwag natin
15:04.7
gawin nga
15:05.2
wala silang tiwan
15:06.1
look at the Philippines
15:07.5
after
15:07.9
maganda lesson
15:08.9
maganda lesson
15:09.4
maganda lesson
15:09.4
maganda lesson
15:09.5
maganda lesson
15:09.5
and hindi sila
15:10.6
nag-uniteam doon
15:11.5
but going back to this
15:12.8
ang sinasabi ko is
15:13.6
ang dami natin makuha sana
15:14.8
in terms of our relationship
15:15.8
with Taiwan
15:16.4
high quality
15:17.2
parang mini Japan
15:19.0
ng Taiwan
15:19.6
if you look at it
15:20.4
in terms of culture
15:21.2
in terms of
15:22.1
levels of development
15:23.1
technology
15:23.9
pero sobrang konti
15:25.3
yung investment nila sa atin
15:26.5
compared to what
15:27.3
they could have done
15:28.1
don't you think
15:28.8
part of this is good
15:30.1
masanggap yung whiskey nila
15:32.0
masabi yung pagkain nila
15:33.7
kasi
15:34.1
and mura
15:35.4
ang mura ng pagkain nila
15:36.4
yung chicken
15:36.8
80 pesos lang
15:38.4
wala pang
15:38.8
70 pesos
15:39.5
lang ganun
15:40.0
sabang sarap-sarap
15:42.0
the best ang
15:42.6
Taiwanese
15:43.2
no no
15:43.8
but Rona
15:44.5
don't you think
15:45.1
that the presidents
15:46.1
I don't know
15:47.9
FOPA
15:49.9
whatever you wanna call it
15:50.8
actually in a way
15:51.5
may be an icebreaker
15:53.4
for more serious discussion
15:54.7
hindi lang
15:55.2
EDCA
15:55.7
security
15:56.4
kasi I doubt
15:57.3
na makakaroon ng giyer
15:58.1
on Taiwan anytime soon
15:59.2
I think
15:59.5
both Xi Jinping
16:00.7
and Lai
16:01.5
realize that
16:02.3
they're playing a weak hand
16:03.5
both of them have
16:04.1
economic problems at home
16:05.2
divided government
16:06.7
in Taiwan
16:07.3
medyan
16:08.5
kung nagsama
16:09.5
lang yung kabila
16:10.1
wala na si Lai
16:10.9
and then sa China
16:12.0
ang dami nilang issues
16:12.9
and problems
16:13.5
so magmang
16:14.2
gaganun yung China
16:15.1
but I doubt
16:15.8
anyone wants to have a war
16:16.9
I think China is waiting
16:18.0
for November
16:18.7
November
16:20.4
ah US elections
16:22.3
ah
16:22.5
US
16:22.8
medyo mahalaga yan
16:25.3
para sa China
16:26.0
yeah let's see
16:26.8
if Trump wins
16:27.4
or something like that
16:28.3
but ibang usapan
16:29.1
we can have a different episode
16:30.2
baka mag Trump
16:31.4
series na tayo
16:33.1
diba
16:33.3
no but going back to this
16:34.6
don't you think
16:35.0
it's time for us
16:35.9
to push for aggressive
16:36.7
economic
16:37.7
cooperation with Taiwan
16:39.5
semi-conductors
16:40.2
so for instance
16:40.7
nung nasa Taipei ako
16:41.5
last year
16:41.9
pinag-usapan namin
16:42.7
with some Taiwanese experts
16:44.2
na malapit sa government
16:45.1
sabi nila
16:45.5
baka pwede kaya sa
16:46.7
packaging and design
16:47.9
kasi syempre
16:48.4
wala pa tayong technology
16:49.8
for super high-end
16:50.9
na ginagawa ng TSMC
16:52.2
but I think we can help
16:53.2
with design, packaging
16:54.1
things that Vietnam is doing
16:55.2
things that Thailand
16:56.2
and Malaysia are doing
16:57.3
so parang
16:58.0
medyo huli tayo sa laro
16:59.1
eh kapit-bahay natin eh
17:00.4
napakalapit sa atin
17:01.6
para nag-invest sila
17:02.4
sa kabilang barangay
17:03.6
pero kung ito yung Taiwanese
17:05.3
no
17:05.8
bakit ka mag-iinvest ngayon
17:07.7
ano yung value added
17:08.7
natin sa kanila
17:09.3
no
17:10.2
alimbawa kung yung
17:11.2
high-tech industry
17:12.6
paano high-tech
17:13.3
ang Taiwan eh
17:14.2
saan sila papasok
17:15.2
no
17:15.8
ano yung
17:17.1
ano yung ating
17:17.9
i-offer sa kanila
17:19.0
in terms of infrastructure
17:20.5
no
17:21.6
and
17:22.6
highly educated
17:24.4
workforce
17:25.3
no
17:25.7
et cetera
17:27.0
so
17:27.4
yun yung
17:28.3
yun yung pan eh
17:29.2
ah
17:29.8
ang dami kasi natin
17:31.3
mga MOU eh
17:32.2
no
17:32.6
pero
17:33.0
hindi pa yan
17:34.0
nagsisimulang pumasok
17:35.6
dahil nga
17:36.4
yung lagi natin
17:37.2
pinag-uusapan
17:38.0
is our
17:38.4
comparative advantage
17:39.4
yun din lang
17:40.5
yun din lang
17:40.5
ng Taiwan
17:40.9
yun din lang
17:42.0
ng Taiwan
17:42.4
no
17:42.6
lalo na
17:43.3
yung
17:43.6
lalo na
17:44.1
yung economy
17:45.2
parang Singapore
17:46.3
high-tech eh
17:47.2
parang Japan
17:47.8
no
17:48.1
yeah
17:49.0
understand
17:49.4
but Ronald
17:50.0
of course
17:50.4
we know also
17:51.0
investments are
17:51.6
sometimes also
17:52.3
geopolitically motivated
17:53.5
right
17:54.3
like
17:54.9
US
17:55.5
can help
17:56.2
the Philippines
17:56.7
to create the condition
17:57.7
for more Taiwanese
17:58.6
investment in the Philippines
17:59.5
there could be
17:59.9
something like that
18:00.5
or there could be
18:01.0
Japan and US
18:01.8
helping the Philippines
18:02.7
to create
18:03.0
in terms of
18:04.1
engineering and all
18:05.0
marami naman tayo
18:05.7
mga engineers
18:07.0
na nandito
18:08.4
sa Pilipinas
18:09.0
who are already
18:09.5
working with
18:10.2
IBM
18:10.9
and those like
18:11.7
so I think
18:12.9
pag medyo
18:13.5
mid-range level
18:14.6
of high-tech
18:15.7
kasi sa high-tech
18:17.3
levels din eh
18:18.2
baka pwede
18:18.8
sabi nga ng
18:19.3
undersecretary
18:20.2
ng DepEd eh
18:21.5
yung
18:22.0
yung report
18:23.3
ng PISA
18:23.9
oh great
18:24.9
no
18:25.4
great daw
18:26.3
no
18:26.6
napaka great
18:27.9
nung PISA
18:29.0
report
18:29.4
kasi hindi last
18:30.2
so
18:30.8
if I were
18:32.9
foreigners
18:33.5
going to here
18:34.5
ba pinagmamalaki natin
18:36.0
yung ating
18:36.6
pagiging
18:37.1
the lowest
18:38.4
sa education
18:39.7
doon sa
18:40.5
eh
18:41.3
medyo
18:42.3
ehm
18:43.5
lipat na ako
18:44.1
pupunta ako sa iba
18:45.7
yung gano'n
18:46.6
who is this
18:48.2
idiot
18:49.4
undersecretary
18:50.4
na sabi na
18:51.7
ang ganda raw
18:52.4
ng resulta ng PISA
18:53.5
baka ano yan
18:55.7
AI
18:56.3
yung inedit
18:57.3
yan
18:57.7
pwede na ako
18:59.3
magmura
19:00.7
dahil hindi na ako
19:01.5
diplomatic eh
19:02.4
tapos na yung
19:03.4
10 minutes
19:03.8
tapos na yung
19:04.8
10 minutes
19:05.2
ako naman Ronald
19:06.8
I mean
19:07.2
I'm the last one
19:08.4
last person
19:08.9
to have illusions
19:09.9
about you know
19:10.6
problems in the country
19:11.4
I always talk to investors
19:12.3
from Japan
19:12.9
from US
19:13.4
alam ko yung mga problema nila
19:15.3
but my point is
19:16.5
I also believe in
19:17.5
strategic investments
19:18.5
geopolitically
19:19.6
motivated investments
19:20.4
like may interest din sila
19:21.8
na hindi sabog
19:22.6
at pobre ang Pilipinas
19:23.8
because
19:24.1
the government
19:25.4
has 4 years
19:26.5
diba
19:27.2
4 years na lang
19:28.1
no
19:28.4
at usually
19:30.1
yung ganyang klaseng
19:31.1
strategic investment
19:32.3
takes time
19:33.0
yan yung
19:34.2
10 year thing
19:35.2
yan yung magiging
19:36.5
problema natin
19:37.3
at hindi
19:37.7
yung
19:38.4
para sa investors
19:39.2
hindi nila sigurado
19:40.2
kung sino yung susunod na
19:41.1
gobyerno
19:42.0
lalo na sa isang bansang
19:43.0
katulad natin
19:43.9
so yung continuity
19:45.7
yung unity
19:46.6
medyo
19:47.3
medyo mahirap
19:48.7
but chicken or egg yun eh
19:50.4
kasi Ronald
19:50.9
like again
19:51.5
my argument is
19:53.0
mag-invest na kayo
19:54.3
kay BBM
19:54.8
long term
19:55.6
para
19:55.9
mga BBM company
19:57.5
na manalo sa next
19:58.4
elections right
19:59.3
kasi
19:59.6
yun ang mali ng China
20:01.4
diba
20:01.7
wala silang
20:02.3
time ni Digo
20:03.6
to swap license
20:05.0
yan din sana yung
20:05.9
pakiusap natin sa US eh
20:07.3
to invest with Pinoy
20:08.3
with his successor
20:09.7
et cetera et cetera
20:10.6
pero
20:11.2
bet on the right
20:12.4
pero kinapusay
20:13.5
diba
20:13.9
ayun yung
20:14.8
gano'n eh no
20:15.5
nga
20:17.4
short-sighted din sila
20:18.5
short-sighted din tayo
20:19.7
walang mangyari
20:20.3
banana
20:20.7
banana
20:21.5
para syempre
20:23.0
ang magandang sa kanila
20:23.9
profit margins eh
20:25.4
binabalansin nila yan
20:26.6
with geopolitics
20:27.8
at saka
20:28.0
profit margins
20:29.3
alimawa ngayon
20:30.5
dapat magbubuo
20:31.5
ng industrial estates
20:32.5
yung mga Koreans
20:33.3
dito sa
20:34.2
Bulacan Airport
20:35.2
eh dahil na
20:36.1
na B2 yung
20:37.0
ecozone
20:37.5
so
20:38.2
that's off the table
20:39.2
no
20:39.5
so ang laki sana
20:40.7
major and major
20:41.9
major sana yan
20:42.7
Ramon Anga
20:45.2
alam ko yan
20:45.6
diba kay Ramon Anga
20:46.4
kausap ni Ramon Anga
20:47.7
yung mga Koreans
20:48.4
yun yung isa sa reason
20:49.8
dun sa
20:50.2
sa airport
20:51.0
so ano ngayon
20:52.2
balik ka uli
20:53.0
balik ka uli sa drawing board
20:54.5
so dapat
20:55.1
pumapasok na ngayon yan
20:56.7
no
20:57.0
so baka
20:58.0
baka
20:58.7
next time
20:59.5
baka magdalawang isip
21:00.8
na yung mga yan
21:01.4
no
21:01.7
dahil nga
21:03.0
oh
21:03.4
parang overnight
21:04.5
na reject
21:05.1
sigurado sila
21:06.9
about their industrial estates
21:08.2
beside
21:09.4
the new
21:10.1
ah
21:10.8
ah
21:12.0
airport
21:12.6
sa Bulacan
21:13.2
so yung mga ganyan ba
21:14.3
no
21:14.9
kailangan meron tayong
21:16.7
kaunting
21:17.4
ah
21:18.0
professionalism
21:19.1
and
21:20.1
there has to be
21:21.2
proper planning
21:22.1
and long term plans
21:22.9
oh
21:23.2
just
21:23.6
just siguro to give them
21:24.5
slightly more positive
21:25.5
halimbawa
21:25.8
narinig ko si
21:26.9
Paul Otila
21:27.6
sabi niya
21:28.1
ay
21:28.5
hindi naman talaga tayo
21:30.0
pinakamataas
21:31.7
ang kuryente
21:32.2
sa region
21:32.9
kaya lang tayo
21:34.1
pinakamataas
21:35.0
dahil wala tayong subsidies
21:36.3
totoo rin yun
21:37.6
no
21:37.9
pero
21:38.4
bottom line
21:39.5
good point
21:40.0
parang yung pinakamataas
21:41.0
tinatabi ko na
21:42.8
wala industrial strategy
21:44.5
ah na subsidies
21:45.2
no
21:45.7
kailangan na industrial strategy
21:47.2
yeah
21:47.5
yes
21:47.9
nama subsidies
21:48.9
tax breaks
21:50.2
kasama dapat yun
21:51.9
sa ating plano
21:52.7
yung sinasabi mo
21:53.7
strategic planning
21:54.7
yung mga subsidies
21:55.7
exactly
21:56.4
diba
21:57.7
exactly
21:58.3
hindi mo pwedeng
21:59.2
i-justify na
22:00.2
oy
22:00.5
hindi naman talaga tayo
22:01.8
pinakamataas
22:02.5
kaya lang tayo tumaas
22:03.4
dahil wala tayong subsidy
22:04.3
eh
22:05.1
mataas pa rin talaga tayo
22:07.3
diba
22:07.7
I mean he's implying
22:09.0
that actually something
22:09.9
can be done about it
22:10.9
short of
22:11.5
taking out all the oligarchs
22:13.1
something like that
22:13.7
kasi
22:13.9
marxist revolution na yan
22:16.3
kung ang socialism
22:17.6
mas madaling ma-achieve
22:18.6
kasi
22:18.9
exactly
22:19.5
landing heights
22:21.1
i-subsidize na lang natin
22:22.3
if hindi natin
22:22.8
overtake my nationalism
22:24.0
I mean
22:24.2
last point
22:24.9
ako I just wanna end this
22:26.1
on a slightly more positive note
22:27.3
kasi
22:27.6
alam natin
22:28.5
in Qualcomm
22:29.2
and some of the American
22:30.2
big tech companies
22:31.3
are considering some
22:32.5
quite investments
22:33.2
in the Philippines
22:33.8
not billions
22:34.8
but a few millions
22:36.2
in the coming months
22:37.1
and
22:37.7
kasi may konting movement
22:39.7
kasi may konting movement
22:41.1
kasi I think
22:41.6
nag-get style ka na America
22:42.7
is
22:43.0
you cannot rely on the Philippines
22:44.5
if you cannot
22:44.9
if you do not invest
22:46.1
in the Philippines
22:46.8
foundations
22:47.7
and I think
22:48.5
that's why pumapasok din
22:49.8
ang Japan
22:50.2
si Kishida
22:50.9
pumunta dito last year
22:52.2
and hopefully
22:53.0
Taiwan is also gonna look
22:54.3
in that direction
22:55.3
as relationship improve
22:56.6
but you're right
22:57.5
you know
22:59.0
sometimes you have to
22:59.9
take the horse to the water
23:01.1
you know what I'm saying
23:03.0
the water cannot come
23:04.3
to the horse
23:04.8
you take the horse
23:05.4
to the water
23:05.9
medyo minsan
23:07.0
kailangan
23:07.5
things don't just work
23:09.4
like that magically
23:10.0
pero alimbawa
23:10.9
last month
23:13.7
may delegation
23:14.9
na trade unions
23:16.0
na pumunta sa US
23:17.4
pumunta sila
23:18.6
sa West Wing
23:20.2
na-meet nila
23:21.1
yung head
23:21.5
ng National Security Council
23:23.0
na-meet nila
23:23.9
yung Secretary of Trade
23:25.4
and Industry
23:26.0
na-meet nila
23:27.0
ang high ranking
23:27.8
at dahil
23:29.8
binakapan sila
23:30.9
ng American Trade Unions
23:32.2
which are very powerful
23:33.4
so itinikit
23:34.8
ng US
23:35.4
yung kanilang
23:35.9
GSP Plus
23:36.9
sa US
23:37.5
human rights
23:38.1
lalo na sa
23:39.6
labor
23:40.3
kaya
23:41.1
tapos na yung
23:42.3
GSP Plus
23:43.0
with EU
23:44.1
pero yung
23:45.7
GSP Plus
23:46.4
with US
23:46.9
wala pa
23:47.4
eh
23:48.5
pa na yun
23:49.0
much delayed na yun
23:50.0
so
23:50.4
makikita mo na
23:53.4
yes
23:55.1
gusto mag-invest
23:56.0
ng US dito
23:56.8
pero merong
23:57.7
mga kulatila
23:58.8
may mga kulatila
24:00.1
na hinihintay
24:01.0
at isa dyan
24:01.9
ngayon
24:02.2
is human rights
24:03.0
ironically
24:04.5
dahil
24:05.5
yung
24:05.8
AFL-CIO
24:07.5
talagang
24:07.7
tinulak yung gobyerno
24:09.0
lalo na
24:09.4
Vietnam
24:09.8
human rights
24:10.7
lalo na
24:11.8
lalo na
24:12.5
election year
24:13.2
election year eh
24:14.7
so
24:14.8
they have to listen
24:16.1
with the trade unions
24:16.9
in the US
24:17.6
pero nagulat ako
24:18.9
talagang
24:20.4
center of power
24:22.8
nakaabot itong
24:23.6
mga trade union
24:24.4
leaders natin
24:25.1
pwede sila
24:25.5
nagulat
24:26.5
good point
24:28.4
thank you very much
24:29.0
because US is also
24:29.8
moving towards
24:30.4
its own industrial policy
24:31.8
so parang tayo na lang
24:32.7
neoliberal dito
24:33.7
na umasa sa mga
24:34.6
oligarchs na ayusin
24:35.6
yung bansa natin
24:36.2
panghuli
24:36.7
panghuli
24:37.1
alimbawa
24:37.6
yung sinabi ni
24:38.5
Tessie Gosson C
24:39.7
na
24:40.5
hindi tayo pwede
24:41.9
magdelink sa China
24:43.1
dahil
24:43.7
lahat ng ating
24:45.1
mga
24:46.3
mga
24:47.5
low-end
24:49.1
cheap products
24:51.1
galing sa China
24:52.0
lalo na
24:53.1
Shumart
24:53.8
so
24:54.6
bakit tayo
24:55.5
paano tayo magdelink
24:56.7
na sinuportahan din
24:57.8
ng ibang mga
24:58.6
senador
24:59.6
katulad ni
25:00.3
Wingachal Yan
25:01.1
yung statement na yan
25:02.4
pero
25:03.4
meron kang
25:04.9
meron kang
25:05.9
marami ngayon
25:06.9
na not only
25:07.7
Walmart
25:08.2
ang nagdadiversify na
25:10.2
beyond China
25:11.5
going to
25:12.7
India
25:13.3
Vietnam
25:13.9
Bangladesh
25:15.2
etc.
25:16.7
So
25:16.9
dapat may sumagot
25:18.3
sa Philippines na rin
25:19.4
dapat may sumagot
25:21.0
kay Tessie Gosson C
25:22.2
na
25:23.0
pwede
25:23.7
pwede
25:24.8
at least hindi ganong
25:25.8
kadependent
25:26.6
na divisorya type
25:28.0
Shumart type
25:28.9
na economy
25:29.8
yan yung
25:31.1
isang
25:32.2
consumerist
25:33.1
import-oriented
25:34.0
economy
25:34.6
exactly
25:35.1
I mean
25:35.4
we'd rather talk about
25:36.7
us producing our own
25:37.7
but alam mo naman
25:38.8
wala naman may interest
25:39.9
yung ibang oligarchs yan
25:40.9
sa industrial strategy
25:42.6
and that's why
25:43.0
the state should come in
25:43.9
don't worry Ronald
25:45.7
pag nagkara ng
25:46.3
revolutionary government
25:47.2
ayusin natin yan
25:48.3
anyway
25:49.4
thank you very much
25:50.1
thank you very much
25:52.3
Sir Ronald
25:53.1
bago tayo magulag
25:54.0
ayusin muna natin yan
25:55.1
thank you very much
25:55.8
next episode
25:56.8
pag-usapan naman natin
25:57.8
yung
25:58.9
magandang bagay
26:00.4
which is
26:00.9
in favor topic natin
26:02.2
ano naman gagawin
26:03.2
ng opposition dito
26:04.2
eto na naman
26:05.0
baka pa box out
26:05.8
na naman dyan
26:06.7
thank you very much Sir