May Naririnig Kang Boses sa Utak Mo? (Voices in your Head). - By Doc Willie Ong
00:55.3
Pero common pala.
00:57.3
Pwede palang normal lang siya.
00:59.4
So, papakita ko, kailan normal lang ito at kailan dapat magpa-check up sa therapist o sa doktor.
01:11.8
Worldwide, 10% ng tao nakakarinig ng boses ng ibang tao.
01:20.0
Pero walang tao doon. Nasa voices in their head lang.
01:24.1
Actually, merong ang grupo ito.
01:25.7
180 support group sa buong mundo.
01:29.3
Hearing Voices Network. Support group sila.
01:33.2
Yung iba nga daw, positive naman yung naririnig. So, walang problema.
01:37.5
At maraming tao, 3 out of 4, once in their lifetime, baka kung kailan sobra stress, parang may naririnig silang boses.
01:50.2
Kasi yung utak natin, di ba minsan, paano ko ba sasabihin?
01:54.2
Di ba minsan, pag pinipindot mo,
01:55.7
yung mata mo, di ba?
01:57.1
Tapos parang nakakita ka ng ilaw-ilaw.
01:59.7
O parang pag bagong gising ka, nananaginip ka, parang gising ka ba, tulog ka ba, parang may nakikita ka pa.
02:06.8
Yun pala, panaginip o tunay.
02:08.8
Kasi nga, nasa brain lang natin yan.
02:10.9
Merong visual center, merong auditory center.
02:14.5
So, minsan, pag merong mga sobrang stress, may mga sakit dito sa utak, pwedeng makarinig ng boses.
02:23.4
Tawag natin dyan, auditory.
02:25.7
Auditory hallucination.
02:30.3
Mga yung nalalasahan, wala naman doon.
02:33.8
Another topic yan.
02:35.3
Visual hallucination.
02:37.5
Nakikita yung mga ibang tao o yung kamag-anak na nawala na, pero wala naman doon.
02:44.2
That's another topic.
02:47.0
Ano tong mga boses na naririnig usually?
02:50.8
Usually ito po, ibang tao.
02:52.8
Hindi ikaw mismo.
02:54.0
Kasi kung ikaw mismo,
02:55.7
isip wala naisip, di ba?
02:57.0
Narinig mo lang yung boses mo, di ba?
02:58.5
Normal naman yun eh.
02:60.0
Pero pag ibang tao, pwedeng friend or parang enemy.
03:05.9
Minsan, maganda sasabihin sa'yo.
03:09.0
At minsan, magsasabi ng masama.
03:13.2
Yung mga sikreto na ikaw lang may alam-alam niya, paano nga?
03:17.2
Galing nga sa utak mo eh.
03:19.2
At yung mga nakakarinig, 100% sasabihin nila, tunay na may naririnig ako.
03:25.7
Naniniwala sila doon.
03:29.0
Pwede rin naman, in a rare instance, malay mo, spiritual guidance.
03:34.5
Hindi natin masabi.
03:35.8
Sa Biblia, puro ganun, di ba?
03:37.6
Pero rare naman yun.
03:40.6
Ngayon, delikado lang to, kung yung boses ay sinasabihan ka gumawa ng masama,
03:48.2
dapat lalabanan mo.
03:49.7
Doon lang tayo magkaka-issue.
03:51.7
Parang, hawain mo yan, kawain mo, suntukin mo yan.
03:55.7
O, pag ganun na, sabihin mo, no.
03:58.7
Pero, research suggests, 10% nga ang tao, merong auditory hallucination.
04:05.7
Iba itong naririnig na wala doon sa intrusive thoughts.
04:11.7
Marami sa atin ngayon sa social media, sobrang stress.
04:15.7
May intrusive thoughts, let's say,
04:18.7
iniwalayan ka ng boyfriend mo, di ba?
04:22.7
Di ba? Ulit na ulit.
04:24.7
O, inaway ka ng kaibigan mo.
04:26.7
Yung ginawa niyo sa'yo, paulit-ulit.
04:28.7
Ibang usapan yun.
04:30.7
Talagang ikaw yan, na, di ba?
04:32.7
Na, naiinis ka, paulit-ulit.
04:34.7
Replay ng replay.
04:38.7
Intrusive thoughts, eh.
04:39.7
Ikaw mismo yan, eh.
04:41.7
Pero, pag ibang boses ng ibang tao, yun ang auditory hallucination.
04:48.7
Ayon sa mga research, di ba?
04:51.7
Oras na may ganito, kahit nga pala,
04:53.7
kahit nga payo nga sa mga therapist, psychiatrist,
04:56.7
huwag agad sasabihin na may depresya sa pag-iisip yung tao.
05:02.7
Huwag sabihin agad na schizophrenia or psychosis.
05:07.7
Pero, hindi lahat ganun.
05:09.7
Maraming hindi ganun.
05:11.7
Usually, yung boses dahan-dahan nag-uumpisa.
05:15.7
Minsan tumatagal.
05:17.7
Minsan may trigger.
05:19.7
May trigger kung kailan ka-stress.
05:21.7
Kung kailan ka-push.
05:23.7
Kung kailan ka-puyat.
05:25.7
Ito, ito. May picture. Ayan.
05:29.7
Ano ang mga normal cause nitong hearing voices?
05:34.7
Na pag nawala yung mahal mo sa buhay, talagang sobrang stress.
05:40.7
Asawa mo, magulang mo, parang naririnig mo pa minsan.
05:45.7
Di ba? Malay natin, tunay.
05:47.7
Hindi mo masabi, di ba?
05:48.7
Your grieving, pwede.
05:50.7
Head injury na suntok.
05:53.7
Sobrang-sobrang stress.
05:56.7
Sobrang-sobrang stress. May auditory, visual.
06:07.7
Talagang nakakarinig sila.
06:09.7
Kasama yun sa epekto ng droga.
06:16.7
Nanggahanap ng alak.
06:17.7
Common din makarinig.
06:18.7
So ito, may cause talaga yan.
06:21.7
Kung inayos mo ito,
06:23.7
pag nakalipas na, matagal na nawala yung loved one,
06:26.7
nasanay ka na, naka-move on ka na,
06:35.7
Di ba? Hindi mo alam.
06:36.7
Gising ka ba? Tulog ka ba?
06:43.7
Post-traumatic stress disorder.
06:46.7
Galing sa, let's say, sa Yolanda.
06:50.7
Makarinig lang ng ulan.
06:52.7
Talagang nagpapanik na sila.
06:54.7
O pwede rin makarinig.
06:56.7
Yung iba, galing sa gera.
06:58.7
Di na sila makalabas nung anger nila.
07:01.7
Sobrang stress sa social media.
07:12.7
Alzheimer's disease.
07:17.7
Brain tumor, common.
07:19.7
Pwedeng makarinig ng sound or boses.
07:23.7
Sa Alzheimer's daw, yung mga may ulyanin,
07:26.7
mas common daw yung may nakikita eh.
07:29.7
Di ba minsan yung mga nag-uulyanin,
07:31.7
nakikita nila yung kaibigan nila?
07:34.7
At mag nakikita nila nagsasalita,
07:36.7
parang naririnig na rin nila sa utak nila.
07:39.7
Visual hallucination,
07:41.7
pati auditory hallucination sa Alzheimer's.
07:49.7
Yung mga temporal lobe epilepsy.
07:55.7
Sobrang tasa ang lagnat.
08:02.7
O parang may heat stroke.
08:05.7
Pwedeng spiritual experience.
08:08.7
Or pwedeng hindi mo alam.
08:10.7
Kaya nga yung iba nagdodroga eh.
08:12.7
nagkakaroon sila ng gaya experience eh.
08:15.7
Minsan sa gabi naririnig,
08:24.7
or pwedeng may mental illness.
08:26.7
Papasok tayo dun mamaya.
08:30.7
Parkinson's disease,
08:35.7
at meron nga ang mental illness.
08:39.7
Sa mental health problem,
08:45.7
anxiety and depression.
08:47.7
Pwedeng sobrang anxiety,
08:50.7
sobrang depression,
08:52.7
Parang naririnig.
08:54.7
At pwede rin naman,
08:56.7
yung tinatawag na mental health disorder,
08:58.7
talaga mental illness,
08:59.7
na schizophrenia.
09:01.7
Actually, wala namang masama sa schizophrenia.
09:04.7
Talagang meron lang tao,
09:06.7
kulang ng isang chemical sa utak,
09:08.7
parang yung iba may diabetes,
09:10.7
may sakit sa puso.
09:11.7
Merong iba may schizophrenia.
09:13.7
Marami ako nakita ang pasyente noon,
09:16.7
Basta nabigyan ng gamot,
09:18.7
okay na naman sila eh.
09:20.7
Pag nabigyan ng gamot,
09:21.7
nawawala na yung mga boses,
09:24.7
masunuring bata na.
09:26.7
Wala namang kaso doon.
09:29.7
pag ganito ang possibilities,
09:31.7
papacheck tayo sa psychiatrist.
09:34.7
Pero bago natin isipin ito,
09:36.7
marami rin namang possibilities.
09:41.7
Kailan tayo magpapacheck up sa doktor?
09:45.7
Kung hindi naman nakaka-bother sa inyo,
09:47.7
lalo na sa mga kabataan,
09:48.7
baka merong mga bata nakikinig sa akin,
09:51.7
common din daw ito.
09:54.7
Pag nabubully ka sa school,
09:57.7
parang kaka-imagine mo.
10:00.7
Merong sa depression kasi,
10:02.7
merong tinatawag na symptom na
10:04.7
feelings of unreality eh.
10:07.7
Ako naka-experience ako noon eh.
10:09.7
Feelings of unreality,
10:11.7
parang wala ka sa mundo,
10:13.7
wala ka sa sarili,
10:14.7
parang yung katawan mo umaandar,
10:17.7
pero yung parang pinapanood mo lang sarili mo.
10:20.7
Parang pinapanood mo lang sarili mo.
10:23.7
A few people can relate,
10:25.7
kaya excited ako sa topic na ito
10:28.7
life-saving siya eh.
10:30.7
Baka may matulungan.
10:31.7
Kasi nakakatakot to,
10:33.7
hindi mo rin makwento sa ibang tao,
10:36.7
baka pagtawanan ka anong gawin sa'yo.
10:39.7
So, kailan lang siya concerning
10:41.7
na kailangan papacheck tayo?
10:43.7
Usually sa psychiatrist eh.
10:47.7
Kung sasabihin niya wala,
10:48.7
na-stress ka lang,
10:52.7
Kung feeling mo wala ka na sa realidad,
10:54.7
kung di ka na makatrabaho,
10:57.7
di ka na makapasok sa school,
10:59.7
di ka na makatrabaho,
11:00.7
meron ka pang ibang sintomas,
11:03.7
or kung masama ang sinasabi.
11:07.7
Kung sasabihin saktan mo yung kaibigan mo,
11:10.7
ay ibang usapan na yun.
11:12.7
Kukontrahin mo yun na yan.
11:16.7
kung nawawala na yung
11:18.7
parang self-worth mo,
11:20.7
nawawala na yung confidence mo,
11:21.7
na istorbo ka na dito.
11:24.7
Anong mga magagawa?
11:26.7
Pwede ka sumulat ng journal.
11:28.7
Kung di mo masabi sa ibang tao,
11:32.7
kailan ba na-trigger?
11:33.7
Meron ba ako inisip?
11:34.7
Meron ba ako inaway?
11:36.7
Meron ba nangyari?
11:37.7
Napahiya ba ako sa school?
11:40.7
Ikwento sa isang close friend,
11:45.7
Ito daw ang technique
11:47.7
turo ng ibang researcher.
11:49.7
Ewan ko lang kung it will work or not.
11:52.7
Pwede rin kasi i-accept lang.
11:54.7
May tao talagang part of their life.
11:56.7
Kaya meron akong pinakitang support group eh.
11:59.7
Mag-search kayo online.
12:00.7
Meron mga hearing voices support group.
12:03.7
Pwede mo i-accept.
12:05.7
Talagang meron yan.
12:09.7
Parang maraming movies tungkol dito eh.
12:11.7
Maraming movies yun.
12:12.7
Parang minsan meron.
12:13.7
Minsan mawawala na.
12:15.7
May two choices kayo.
12:19.7
pwede hindi pansinin yung boses.
12:22.7
Kung wala namang important,
12:23.7
parang wala lang.
12:26.7
Distract mo lang sarili mo.
12:28.7
Makinig ka ng music.
12:30.7
kung masama na sinasabi,
12:32.7
pwede mo daw i-kontrahin.
12:36.7
Pag may narinig ka na sinabi,
12:38.7
gawin to sabihin mo,
12:40.7
Speak calmly and compassionately.
12:44.7
Pag mayroong maling sinasabi,
12:47.7
Okay, naririnig kita.
12:49.7
gagawin ko muna yung trabaho ko.
12:52.7
Hindi ako pahayag dyan.
12:58.7
Actually, lahat naman ang sakit ganun eh.
13:00.7
Parang kung nahihilo ka,
13:03.7
Hindi, mawawala yung vertigo.
13:05.7
Lalaban mo sa depression,
13:11.7
Hanap tayo ng kaibigan.
13:12.7
Gawin natin ang tama.
13:27.7
Felt physical activity.
13:29.7
Matulog ng mahaba.
13:32.7
Kasi umataki kung puyat.
13:34.7
Actually, bagay ito sa lahat to eh.
13:37.7
Spend time with loved ones.
13:41.7
Sama sa mga event.
13:44.7
Pumunta ka sa mga creative.
13:54.7
Gusto mo maglaro ng video game?
13:56.7
Actually, maganda video game sa mga may anxiety and may depression eh.
14:05.7
Merong mga nadadownload ng mga podcast.
14:09.7
So, maraming tubig inumin.
14:11.7
Huwag pa pa ka-dehydrate.
14:15.7
Tuloy-tuloy exercise para busy ka.
14:18.7
Talk with friends.
14:21.7
Prioritize sleep.
14:23.7
At syempre, mag-schedule lang time para sa'yo.
14:26.7
At mas maganda rin, meron tayo sariling goal na maganda para alam natin.
14:31.7
Basta may mission.
14:32.7
Kailangan kasi lahat ng tao may goal eh.
14:34.7
Pag wala ng goal, boring na.
14:37.7
Kailangan yung goal ninyo a little higher.
14:40.7
Itong project na ito.
14:42.7
Para meron kang mission.
14:46.7
Meron kang silbi sa pagtulog.
14:51.7
Kailangan mo ng pera.
14:52.7
Pero para saan yung pera?
14:54.7
Pag meron ka na sapat sa sarili mo,
14:56.7
kailangan meron ka rin itutulong sa iba.
14:58.7
Kasi doon ka lang magiging masaya eh.
15:02.7
Kakita nyo ang daming mayaman di rin naman masaya.
15:04.7
So, babalik tayo sa
15:09.7
Masosolve yung depression.
15:12.7
Pati itong mga hearing voices.
15:15.7
Pwede naman normal.
15:16.7
O pwede magpacheck tayo sa doktor.
