00:57.0
Bumili ako ng ice cream nila.
01:00.4
Chamamé no, abuela de Kiko morir ayer no.
01:07.8
Nakita ko kasi kahapon namatay yung...
01:10.4
Yung abuela, yung lola ni Kiko nakita ko na nandito ko kahapon nung namatay.
01:15.8
Namatay yung lola niya.
01:18.0
Kaya rason porke muerto?
01:28.2
65 years old po, matanda na.
01:33.7
Cuatro personas, mucho.
01:35.2
Trabajar, trabaja, trabaja.
01:36.8
Ah, mucho trabajar.
01:38.8
Sabi niya ay 65 years old po, matanda na sa kanila yun.
01:41.8
Kaso, sabi ko matanda na ba yun, ay 65 pa lang.
01:45.0
Sabi niya sa ilsa, kapag trabaho ng trabaho o sobrang pagod siguro, kaya namatay.
01:51.0
Pero tiyanat problema sa kukwerpo?
02:01.9
Rheumatismo, alwasin.
02:04.9
Ah, posible diabetes?
02:08.9
3 months yung problema, yes.
02:10.7
3 months daw nagkasakit, tapos namatay na.
02:14.2
So, tingin ko may diabetes yun, kaya ganun.
02:18.8
Pero no andar lang.
02:23.0
Si, hospital. Doktor, ito man yung medisina, ito man yung medisina.
02:29.0
Pero ano sabi ko yung enfermo?
02:31.0
Hindi ko alam kung ano yung sakit.
02:35.0
Pero po talaga mga amigo dito, kadalasan, maraming mga taong namamatay na hindi lamang sakit.
02:41.0
Pero iso, la verdad siya mami, iso pa isa, mucho gente morir, pero no sabi ko yung enfermo.
02:51.0
Dito ba, masanda yun.
02:52.0
T auduna, Beatles at yun lamang?
02:55.0
Mare ko kasi malaking beevena, illa.
03:09.0
Mikes셨 Inside the store is uh, private relaxing room, inside...
03:15.0
Yung living expenses na dito.
03:16.0
Hindi naman lang.
03:17.0
Hindi naman lang rin, isihab nyo rin.
03:19.0
naman po yan kasi di kita niyo po si Paulino
03:20.9
kita niyo po yung mga ibang tao
03:23.1
dito walang ginawa kung di uminom
03:24.5
kaya sa edad na gano'n e maaga pong
03:30.6
chamame de, esa abuela
03:37.9
dati daw naglalasing
03:42.8
and then po mga amigo
03:45.2
si Lihia po yung kanyang tatay
03:46.7
ay namatay din po kahapon
03:48.1
sabay-sabay talaga
03:49.7
pero hindi ko po nakita yung tatay ni Lihia
03:52.4
kaya sabi niya siya
03:53.8
sa yakdo ng yak si kahapon si Lihia
03:57.6
yung bata na gusto-gusto po natin
04:02.0
pinagbabawalan po tayo na
04:05.0
ayaw po ng kanyang lola
04:07.2
ng kanyang nanay na mag-video-video
04:09.3
kaya po hindi po natin sila nakakasama
04:11.7
so si Lihia lang po ang
04:15.7
pagbalik ko rito ay okay na
04:17.9
po mga kanyang i-video si Lihia
04:20.6
chamame pa pa de Lihia
04:26.6
el pescar despues
04:29.1
despues escama de pescao le entra en la uña
04:33.1
el pescar despues?
04:34.3
pescador despues?
04:35.4
despues e limpiar un pescao asi
04:37.1
ke klase de pescado?
04:38.1
no se, me guste algo asi
04:41.1
escama de pescao le entra en la uña
04:44.6
yasta sumano kranko infectar
04:50.9
cuánta día enfermo?
04:56.4
cuántos días después ah
04:57.4
enfermo dispes morir
04:59.9
kaya diicho hospital?
05:00.9
estimates di infectar
05:04.0
so yung tate po ni Lihia mga amigo ay ah
05:07.2
sabing si Zoe ay magsasaka
05:10.5
yun po mga amigo ah
05:11.4
ita-translate ko lang po para po mabilis mo
05:13.0
na huwag na po natinUp niya ng subtitle
05:15.0
kasi po ah nahihirapan po editor
05:16.6
kaya minsan po na lo luma na i-video
05:17.9
Kasi hirap na hirap po na i-edit yung video
05:20.5
Dahil po maraming salita
05:21.7
So yun po sabi ni Tia Cel
05:23.1
Nangingisda po ang tatay ni
05:26.3
Nangingisda ang tatay ni Leah
05:27.9
Tapos may nakuwang isda, nilinis
05:29.8
Tapos pumasok po sa may kuko
05:38.7
O kumbaga meron po siguro
05:39.9
Yung poisonous po siguro
05:42.1
Poisonous yung isda
05:44.0
Malamang yun po ang nangyari
05:48.3
Kasi may mga isda po na poisonous
05:49.5
Yung nangyari daw ay
05:51.7
Pumasok po sa may kuko
05:53.6
Tapos pagkayari ay
05:54.9
Nagkaroon po ng sakit
05:57.1
After ilang days po ay namatay na
05:58.6
So napag-uusapan na po natin about po sa patay
06:02.7
Tiyanong ko kay Tia Mame
06:04.7
Tia Mame po pwede bang mag-video
06:07.3
Sa mga patay dito
06:08.5
Ang sabi ni Tia Mame, pwede kung kapamilya mo
06:11.7
Limbawa si Tia Mame
06:14.6
Meron pamilya na namatay
06:17.7
Pwede ka pong i-video, walang problema
06:21.3
Aki, kundo un persona
06:30.6
To pamilya, to pwede aser photo, no hay problema
06:34.3
No pamilya, otro pamilya, no pwede
06:37.2
Eso falta de respeto
06:38.4
Walang respeto po sa kanila
06:41.7
Kapag ka po ganun
06:43.1
O ganun na nagbibidyo
06:44.4
Tapos po ay hindi naman po
06:45.7
Kakilala o siguro hindi ka mag-anak
06:48.7
Yun ang sabi ni Tia Celsa
06:49.8
Kasi sabi ni Tia Celsa
06:52.4
Hindi natin pwedeng i-video yun
06:53.6
Kasi nga, ayan, hindi naman natin ka mag-anak
06:55.8
Sabi niya, o hindi naman niya ka mag-anak
06:57.8
So napag-uusapan na po natin to
07:01.4
About sa mga namamatay dito
07:04.3
Kasi po iba po yung ano dito
07:06.0
Iba po yung tradisyon nila about po sa namamatay
07:08.6
So sa unang araw po
07:10.5
Inilalagay po sa deposito
07:15.5
Nang isang namatay
07:18.9
Kando un persona morir aqui
07:20.4
Su cuerpo poner da deposito
07:24.7
Si para no gastar
07:31.7
Esperar la familia
07:35.0
Si toda familia no
07:36.1
Despues decidir que dia pa enterar
07:38.7
So ganun po mga amigo
07:40.1
Lalagay sa freezer yung
07:41.1
Yung katawan ng tao
07:45.1
Inaantay yung pamilya
07:47.1
Tsaka yung kataol na
07:53.1
Sa taon na namatay
07:54.1
Tapos tsaka palang ililibing
08:02.1
Solo poner la deposito
08:08.1
Stand dentro de cuerpo
08:14.9
Ito no paga solo poner
08:18.9
So ayun po mga amigo
08:19.9
Nagalagay din para sila ng formalin dito
08:21.9
Tapos basta umpisa nilagay po sa may yellow
08:24.9
Tapos pangalawa po mga amigo ay
08:26.9
Kung may pera ka daw po
08:27.9
Pwede nilagay ng formalin
08:29.9
Hindi na nilalagyan
08:44.9
Mucho gente hasta cuatro dia
08:49.9
Tres dia si no problema
08:50.9
Cuando hay medicina tres dia
08:55.9
Cuanto dia esta en casa
09:02.9
Si depende de dinero
09:03.9
Depende de dinero
09:05.9
Cuatro dia a casa no hay problema
09:13.9
Pero dito na po sa bata
09:14.9
Ay isang araw lang
09:20.9
Tapos kinabukasan po
09:23.9
Hindi kaya sa atin sa Pilipinas
09:24.9
Na matagal po yung
09:27.9
Misan tatong araw
09:35.9
Sa pag may mga namamati dito
09:38.9
Ayaw preguntar no
09:39.9
Ako nagابótado, ano na sa mga lahat kapag mas umasal?
09:46.1
sige na siya ang langit na p gusto bago ilalim Sidney pag matala siya
09:49.8
Nasa bato, papag matalo, kung may taro,
09:52.1
isang centassano ang unuhin ang suyul typically
09:57.8
ito ay satang mga diyan kung naga- highlights
10:01.8
Dorm hindi ngunit
10:04.9
Dorm sakit from sa oczywiście
10:07.5
Ano ang sinasabi ni Tia Celsa kapag mamatay daw isang tao dito at yung buong pamilya daw po ay hindi pwedeng matulog sa kama, sa taas, kailangan sa buong pamilya po, lahat ng pamilya po ay matutulog sa may sala sa baba po.
10:33.3
Eh, kaya saan siya mamaya porke dormir abao?
10:35.2
Como nosotros, para nuestro cuerpo. Como ayer, esta mujer murido. Familia para, como Kiko, abuela. Todo abajo hasta cuando enterar.
10:45.5
Ah, hasta enterar. Kaya rason?
10:49.2
Tradicion. Antaño, antaño, todo año.
10:51.3
Kaya, kaya significa?
10:55.0
Para el cuerpo. Cuando el cuerpo pudri, nosotros, nuestro cuerpo también acompañan.
11:00.7
Ah, okay. Ayun, ganoon, sabi ganoon. Tradicion daw po nila yun.
11:04.6
Ah, kapag namatay yung isang tao, ay hindi pwedeng sa kama matulog, lahat po ng kutso na ibababa para daw po, ah, pagka, parang, ah, sabi ko, anong rason?
11:13.8
Anong, ah, ah, kahulugan noon? Anong signipika? Sabi ko, bakit, ah, ginagawa yung sa may sala sa tutulog at hindi natutulog sa may kama o sa may kwarto?
11:23.4
Sabi ni T.S.L. sa aya, para, ah, ayun, para daw po samahan mga amigo, para samahan yung, ah, namatay.
11:30.3
Kung baga, yung paghihinagpis po.
11:32.7
Ayun yung, ah, ibig sabihin po noon.
11:34.0
Lahat po ng buong pamilya ay sa sala sa tutulog sa baba lang.
11:37.3
Seven, seven, siete días, no?
11:38.8
Seven days daw po mga amigo.
11:40.9
Ah, después siya mami, ah, kaya celebration mas?
11:44.9
Después de siete días, misa.
11:47.0
Kung nasa misa, no?
11:48.1
Siya sa misa, la comida, la gente va en la iglesia, viene.
11:52.1
Después, cada uno en su casa.
11:54.8
Después empezamos a poner luto.
11:57.0
Que luto. Ah, negro, si.
11:58.5
Ang sabi po ni T.S.L. sa mga amigo ay seven days daw po, ah, after noon, ay nasa...
12:03.1
After seven days daw po, ay nasa...
12:04.0
Tapos po ay may misa na magaganap, tapos po ay magsusot ng itim.
12:09.1
Hasta cuánto día o año umpisara vestir negro cosas, negro ropas?
12:15.4
Cuando una semana al terminal, empezaba a vestir ropa.
12:19.3
Tu quieres vestir seis meses, tu viste.
12:23.0
Tu quieres vestir un año, como cuando marido morir, un año.
12:27.5
Cuando tu quieres, si tu tiene alianza, tu viste un año.
12:31.9
Un año llega, tu saca.
12:34.0
Y esta hace misa, y esta.
12:35.7
Sabi po ni T.S.L. sa kapag kasal daw po yung, ah, halimbawa asawa po ay, ah, kinasal, ah, one year po mga amigo.
12:42.1
One year na nakasuot ng itim at saka, ah, um, ah, nagdadalamhati, nagdadalamhati ng one year po.
12:48.9
Ganun po mga amigo.
12:49.9
Tapos, sabi ni T.S.L. sa, ay, ah, ah, hanggang, kapag ka, hindi naman ka, kapag ka mag-anak lang,
12:59.7
depende sa'yo kung kailan ka gusto mong magsuot ng itim na damit.
13:04.0
Eh, T.S.L., kain pagar todo comida de fiesta cuando morir?
13:09.4
Kumpo, kumpo, kumpo, kumpo, kumpo.
13:11.1
Ah, repartir, repartir, no?
13:13.4
Oto nga viene, teda, presta me, kaka de bebida, teda, 5,000.
13:18.0
Oto viene 2,000, oto viene 10,000, ah, si.
13:21.1
So, tinatanong ko kay T.S.L., ah, sino ang gumagasa sa mga pagkain?
13:24.0
Sabi niya, yung pamilya daw, ah, mga kamag-anak, ah, nagpa-party, nagpa-party-party po, o nag-a-bibig, nag-aambag-ambag po, mga amigo, para po sa mga pagkain na gagamitin po sa may, ah, ano, sa may living po.
13:38.3
T.S.L., no, ah, kaya sabi ko kay T.S.L., eh, kasi minun ako nakita rito namatay, mga amigo, na mga nakakotse, natawa si T.S.L., eh, kasi sabi ko, T.S.L., may nakita ako rito may namatay.
13:48.1
Tapos, mga nakakotse, ah, bakit nagkakantahan, nagsasayawan?
13:54.0
Sa loob ng, ah, nasa may kotse na pick-up po, mga amigo, ang dami, buru, nagsasayawan, nagkakantahan.
14:01.1
Ah, chamamé, ah, kaya rason, porque mucho, yo ha visto uno, ah, mucho kotse, después pasar, después bailar, cantar, por qué?
14:08.4
Ah, cuando abuela morir.
14:24.0
No, yo, ah, bailar, cantar, música, todo, pero eso, ah, porque él va a descansar.
14:29.2
Ok, ganoon pala dito, mga amigo, kaya pala mayroong nagkakantahan, wala daw umiiyak kapag ka ang namatay po ay, ah, yung abuela o yung lola, yung pangatlong lola, kasi dito po mayroon, diba, kaya chamamé daw, tapos yung nane, yung lola niya, tapos yung lola niya, kumbaga, siguro, sa ka, ah, lola niya sa ka, kaapu-apuhan, ganoon po, nagsasayawan, wala daw iiyak, lahat daw ay, ah, magsasaya, dahil, ah, nagpahinga na po yung lola.
14:53.0
Ah, magpahinga na po yung lola, yung sabi niya si Elsa.
14:55.8
Eh, chamamé, no, kundo, ejemplo, ah, ejemplo de papa de, papa de lejilla, morir, no, puerto, después, ah, mucho gente venir a su casa para dar dinero, o no?
15:09.3
Ah, dar dinero tambien?
15:10.3
Dar dinero para ayudar.
15:14.3
Si, kung buong kurasong, dar.
15:17.3
Sabi ko ka, chamamé, chamamé, meron, nag-aambag din ba, o nagbibigay din ba ng, ano, nagbibigay din ba ng mga pera yun sa ka?
15:23.0
Sa kanila, pagka namamatay, sabi ko, pag may namatay, nagbibigay din ba ng pera?
15:27.5
So, ayun po, sabi niya si Elsa, kapag nakaburo na rin po mga amigo yung, ah, namatay, ay, ah, lahat po ng tao, maraming tao ang tutulong naman.
15:36.2
Para po sa, para tutulong para po sa pamilya ng, ah, namatayan.
15:41.9
So, parehas na parehas po sa atin, ah, diba?
15:44.4
Eh, chamamé, may kaya mas, ah, tradisyon aqui, kundo un persona morir.
15:49.4
Mi pais, ejemplo, no?
15:50.6
Ah, no, no pwede.
15:53.0
Eh, limpiar la casa.
15:54.1
Kundo, kundo un persona, kund, kund ataul, no, chamamé, no?
15:57.8
De ataul está en casa, kund su cuerpo, no pwede, no pwede limpiar, no pwede lavar.
16:04.1
Esto mi pais así.
16:05.2
Así también, no puede barrer.
16:07.8
También, no puede sacar de basura.
16:09.4
Nada, no, sacar basura, no barrer.
16:12.3
Así, escoba, todo escoba guardar.
16:18.9
So, parehas po pala sa atin mga amigo, kasi pag namamatay po sa atin, yung kaugal yan natin,
16:23.0
bawal daw magwalis, bawal maglinis.
16:24.6
Dito rin daw po mga amigo, pati kuchillo tinatago, hanggang sa, hanggang sa mga walis, lahat po tinatago.
16:31.2
So, bawal po hanggat hindi pa na ililibing.
16:34.7
Eh, chamamé, cuan de tukuhi do esto tradición?
16:37.6
De español o de tu...
16:42.7
O, tinanong ko ka chamamé kung sa español na ito nakuha.
16:45.0
Sabi niya, hindi, sa kanilang tribo daw.
16:47.9
Pwede, pwede, pwede.
16:50.4
Sabi ni Tia Cesa mga amigo, kapag ka-living daw po, ang mga kamag-anak o ang pamilya ay pupunta po sa dagat at maliigo.
17:17.4
Pagbalik po, kukuha po ng daho ng banana o ng sagan.
17:20.4
Tapos ay, ang mangyari po ay susunugin, tapos po ay padadaanin yung mga bata hanggang sa buntis.
17:28.5
So, parang sa atin siguro, no, yung sa may sisiu, yun ang aking napansin na parang kamuka.
17:35.9
Eh, chamamé, kaya signipika esto? Por qué pasarle hojas?
17:38.7
Ah, siye. Como tradición.
17:40.4
Tradición. Solo tradición. No signipika?
17:42.9
No, podemos perder nada. Todo. Se tiene que hacer todo.
17:46.0
Solo tradición esto?
17:46.8
No, no, no, sabemos que, que, por qué hacer esto?
17:50.4
No, no, sabemos que, por qué, no.
17:52.4
Ah, hindi nila. Sabi niya mamaya, tradición lang daw ito at hindi nila alam kung bakit ginagawa ito.
17:58.0
So, may mga explanation, hindi talaga ma-explain kung bakit ginagawa ito dahil sa tradición lang nila.
18:03.9
Kasi sinatanong ko lagi kung ano ang explanation, bakit ginagawa ito.
18:07.0
So, kukuha ng daho ng saging at susunugin, tapos ay padadaanin yung mga kamag-anak doon po sa may siga ng tuyong banana o saging.
18:18.5
So, ayun po mga amigo.
18:20.4
So, malungkot na araw mula kahapon hanggang ngayon dahil sa si Lihia po ay nandun at inaantay kung kailan po ililibing ang kanyang tatay.
18:30.6
Ganon din po si Kiko.
18:32.9
At sabi nga ni Tia Selsa ay hindi muna kami magbibenta ngayon hanggang hindi pa na ililibing.
18:42.7
Kasi po ang bayan ni Kiko ay malapit lang po dito kay Lachia Mami.
18:45.3
So, sabi ko kay Tia Selsa, ang gawin na lang niya ay,
18:50.4
yung kapipiting program namin ngayon at mula kahapon po ay gawin na lang namin ay ibigay na lang doon po para sa pamilya ng namatay.
19:02.9
Kasi bibili po ng mga pagkain eh.
19:04.7
So, wala muna piting program mula kahapon ngayon at siguro hanggang bukas pa.
19:10.0
Baka bukas wala pa rin.
19:11.0
Gaya kasi bukas po ililibing yung tatay ni Lihia at yung lola ni Kiko.
19:18.9
So, ayun po mga amigo.
19:19.7
Maraming tayong natututunan sa bansang ito na kakaiba at ganoon din po sa Pilipinas.
19:25.7
At tradisyon nila na kapag namamatay ay ganoon. May mga ganoong eksena po pala.
19:31.0
So, ayun po mga amigo.
19:33.0
I pray na sa buhay ng pamilya ni Kiko, sa nanay, sa tatay ni Kiko, sa mga kapatid kay Lihia,
19:44.0
sa mga pamilya ni Lihia ay i-comfort sila ng Lord.
19:49.7
At I pray na maging magaan ang kanilang kalooban in God's perfect time.
19:53.9
Salamat po mga amigo at God bless.
19:56.4
Mabuhay po ang Pilipino.
20:03.0
I appreciate yung kapaano sila nagdadasal.
