* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in
the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider
becoming a patron
to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com
00:00.0
Ano ang dapat gawin at hindi dapat gawin kapag marami ka ng pera?
00:04.8
Isa ito sa pinakamahalagang tanong na dapat mabigyan natin ang sagot ngayon
00:08.7
dahil alam nating lahat na kahit gaano pakalaking halaga ang pwedeng kitain ng isang tao,
00:13.9
posibli pa rin maubos ito lahat kapag hindi ito na-manage ng maayos.
00:18.5
Katulad na lang sa nangyari ng King of Pop na si Michael Jackson.
00:22.4
Despite na kumita siya ng malaking halaga sa kanyang karir,
00:25.7
hindi pa rin ito naging sapat dahil nagkaroon siya ng malaking utang.
00:29.3
Kung gaano kalaki, halos umabot ng 500 million dollars.
00:34.5
Ang sikat na American actor na si Nicolas Cage naman ay ganun din.
00:38.9
Merong report na umabot na sa 150 million dollars ang kanyang net worth.
00:44.2
Pero sa kasamaang palad, umabot din sa point na naubos ito lahat
00:48.2
at nagkaroon din siya ng malaking utang.
00:51.2
Ang matututunan natin sa ganitong pangyayari ay kung gusto mong yumaman at manatiling mayaman,
00:56.8
kailangan mong imaintain ang pagiging hamas.
00:59.3
Ang perang pinaghirapan, dapat bigyan ng proteksyon.
01:04.2
Lahat tayo ay parehong consumer at producer.
01:07.5
Kapag sinabi nating producer, ibig sabihin nagbibigay tayo ng value at serbisyo sa mga tao kapalit ang pera.
01:15.1
Sa mga employee, nakakatanggap sila ng sahod galing sa kanilang trabaho
01:19.1
dahil tinutulungan nilang ma-execute ang goal ng business owner.
01:23.4
Sa mga business owner naman, kumikita rin sila ng pera sa kanilang negosyo
01:27.9
dahil natutulungan nilang ma-execute ang goal ng business owner.
01:29.3
Kailangan nila ang kanilang mga customers gamit ang kanilang produkto at serbisyo.
01:33.9
Sa ibang salita, the more na malaking value ang kaya mong iproduce, malaking halaga rin ang babalik sayo.
01:40.6
Pero ang kasalungat naman ito ay ang pagiging consumer.
01:44.3
Yes, normal lang nagagastos tayo dahil meron tayong mga pangangailangan.
01:48.8
Walang masama kung may gusto tayong bilhin o gusto nating mag-acquire ng mga bagay.
01:53.5
Pero kung palagi ka nalang gumagastos ng higit pa sa iyong kinikita,
01:57.1
yan ang pinakasiguradong paraan kung paano maghirap.
02:00.8
Kung ayaw mong negative palagi ang resulta ng iyong finances,
02:04.8
ang pinaka-obvious na dapat mong gawin ay huwag kang gumastos ng lagpa sa iyong income.
02:10.2
At yan ang punto na gustong iparating ng video natin ngayon.
02:14.1
Ibabahagi ko sa iyo ang 7 bagay na dapat mong gawin kapag marami ka ng pera.
02:19.3
Kahit hindi ka pa mayaman o kumikita ng malaking halaga ngayon,
02:22.6
mahalagang matutunan mo ito ng maaga para kung darating na iyong araw na mayaman,
02:27.1
alam mo na ang dapat gawin.
02:29.9
At ang unang bagay na dapat mong gawin ay huwag kang bumili agad ng mga mamahaling gamit.
02:35.4
Karamihan sa atin ay gustong bumili ng mamahaling gamit kapag nakakatanggap ng malaking halaga.
02:41.2
Dahil aside sa convenience at mapapakinabangan natin ito ng matagal,
02:45.6
gusto rin nating makuha ang atensyon ng ibang tao.
02:48.8
Hindi natin maitatanggi na iba talaga ang pakiramdam kapag afford mo ang isang bagay
02:53.5
na hindi kayang bilhin ng ordinaryong tao.
02:56.3
Pero minsan, dahil afford natin ang isang bagay,
02:59.3
gastos lang tayo ng gastos at nalilimutan nating itanong sa ating sarili
03:04.3
kung kailangan ba talaga natin ang mga bagay na ito
03:07.3
o gusto lang natin itong bilhin dahil sa intensyon na magpa-impress.
03:12.3
At dahil sa kawalan ng awareness sa paggastos,
03:14.3
nagiging impulse buyer na tayo hanggang umabot sa point na na second nature na natin ang ganitong pag-uugali
03:21.3
or worse, binabase na natin ang ating paggastos sa kung ano ang gusto natin.
03:26.3
Bumibili ka ng designer clothes dahil gusto mong magmukhang cool.
03:32.3
Kung bibili ka ng sasakyan, dapat sports car para unique.
03:36.3
Pero ang mahalagang tanong, ano ba talaga ang iyong goal?
03:39.3
Umaman para magpa-impress o umaman para magkaroon ng freedom?
03:44.3
Kapag marami ka ng pera, wala ka nang dapat patunayan sa ibang tao.
03:48.3
Dahil alam mo na mayaman ka na.
03:50.3
Mas mabuting ang walang ideya ang ibang tao kung gaano ka kayaman.
03:54.3
Ang gawin mo dapat ay binabase.
03:56.3
Ipiliin lang ang simpleng buhay at mamuhay ng merong purpose.
04:04.3
Ang pagkakaroon ng utang o bad debt ay isa sa mga dahilan kung bakit karamihan sa atin ay patuloy na nagihirap.
04:11.3
Dahil parayang damo na kapag hindi mo pinutol ang ugat, tutubo yan ulit.
04:15.3
Ang utang naman kapag hindi mo binayaran ay magko-compound ang kanyang interest.
04:21.3
Kaya gawin mong number one expense ang pagbabayad ng iyong utang
04:24.3
kapag kumikita ka na ng malaking halaga.
04:27.3
Maging responsable at huwag baliwalain ang mga taong inutangan mo ng pera.
04:32.3
Kausapin mo sila, magpasalamat ka at payaran mo lahat ng iyong utang.
04:36.3
Huwag mong i-underestimate ang iyong mga utang kahit kaano pakaliit na halaga.
04:41.3
Dahil hindi lang yan tungkol sa pera o kung magkano ang iyong hiniram.
04:45.3
Nakasalalay din dyan ang iyong reputasyon.
04:48.3
Kapag marunong kang magbayad ng utang, marami rin ang magtitiwala sayo.
04:52.3
At kapag marunong ka magbayad ng utang,
04:55.3
pinapakita mo rin sa ibang tao na hindi lang sarili mo ang iyong iniisip.
05:00.3
Number three, maging handa ka sa malaking pagbabago.
05:04.3
Kapag marami ka ng pera at nabago mo ang quality ng iyong buhay from mahirap to mayaman,
05:09.3
kailangan mo nang magdobli ingat dahil malaking bagay na ang pwedeng mawala sayo.
05:14.3
Kaya napakabuting maging handa ka sa ganitong pagbabago.
05:18.3
At ang magandang paghahanda na pwede mong gawin ay i-design mo ang bagay mo.
05:20.3
At ang magandang paghahanda na pwede mong gawin ay i-design mo ang bagay mo.
05:21.3
At ang magandang paghahanda na pwede mong gawin ay i-design mo ang bagay mo.
05:23.3
Maglaan ka ng sapat na oras para mag-isip kung anong panibagong goal ang gusto mong ma-achieve,
05:28.3
anong uri ng lifestyle ang gusto mo,
05:30.3
at anong uri ng mga tao ang gusto mong pakisamahan.
05:33.3
Yes, kailangan mo itong gawin kapag mayaman ka na,
05:36.3
dahil hindi ka dapat mag-settle sa kung ano ang achievement mo ngayon.
05:40.3
Kailangan mo pa rin magpatuloy at i-pursue ang ibang meaningful na bagay,
05:44.3
dahil kailangan mong mag-grow.
05:46.3
At hindi ka rin dapat maging naive sa iyong paligid,
05:49.3
dahil maraming mga tao,
05:51.3
ang susulpot kapag alam nila na meron silang makukuha sa iyo.
05:59.3
Maging grateful ka sa iyong achievement at magpasalamat ka na dumating ito sa iyo,
06:03.3
pero huwag kang makuntento.
06:05.3
Kung kumikita ka ng malaking halaga ngayon,
06:09.3
pero huwag kang makuntento.
06:11.3
Yung iba sa atin ay iniisip agad na negative ang ganitong advice,
06:15.3
dahil tinuturoan tayo na huwag maging greedy.
06:17.3
Pero kailangan mo rin intindihin na kahit gaano ka paka-successful,
06:21.3
kahit gaano pa kalaki ang kinikita mong pera,
06:24.3
hindi yan magtatagal kung hihinto ka at wala ka ng gagawin.
06:29.3
Kung na-achieve mo ang una mong goal,
06:31.3
gumawa ka ulit ng panibagong goal,
06:33.3
at kapag na-achieve mo ang panibago mong goal,
06:36.3
gumawa ka ulit ng isa pang goal and so on.
06:39.3
Ang tagumpay kasi ay para yung paglilinis.
06:42.3
Kung naglilinis ka ngayon sa iyong bahay,
06:44.3
kailangan mong maglinis ulit bukas,
06:47.3
at gagawin mo ito araw-araw
06:49.3
para ma-maintain mo ang pagkakaroon ng malinis na bahay.
06:52.3
Sa iyong buhay naman ay parang ganun din.
06:55.3
Para ma-maintain mo ang pagiging successful,
06:58.3
kailangan mong mag-aim ng panibagong target.
07:05.3
Magandang gamitin nating advantage ang pagkakaroon ng maraming pera
07:09.3
para lalo pa nating ma-improve ang iba't ibang bahagi ng ating buhay,
07:13.3
katulad ng ating kalusugan,
07:15.3
kaalaman o skills,
07:17.3
relationship sa mga tao,
07:19.3
at peace of mind.
07:20.3
Ang ibig sabihin ng pag-iinvest sa iyong sarili
07:23.3
ay constant kang gagawa ng mabuting desisyon ngayon
07:26.3
para sa hinaharap ay mapaganda mo ang quality ng iyong buhay.
07:30.3
O kung sa tingin mo ay maganda na ang quality ng iyong buhay ngayon,
07:33.3
kailangan mo pa rin magpatuloy sa pag-iinvest sa iyong sarili
07:37.3
para ma-maintain mo ito.
07:39.3
Magpatuloy ka pa rin sa pag-develop ng skills na makakatulong sa iyong pag-unlad.
07:43.3
Magpatuloy ka sa pag-eexercise,
07:47.3
at pagpapahinga ng sapat na oras araw-araw.
07:50.3
At magpatuloy ka lang sa pag-iinvest ng oras sa iyong mga mahal sa buhay.
07:54.3
Ang pag-iinvest sa sarili ay palagi mo iyang gagawin.
07:58.3
Kahit kumikita ka na ng malaking halaga at sa tingin mo ay successful ka na,
08:02.3
hindi ka dapat hihinto na gawin ang mga bagay na nakakatulong sa iyong pag-angat.
08:08.3
Mag-diversify ka ng iyong investments
08:11.3
Kapag marami ka ng pera,
08:13.3
kailangan mo rin i-consider na dagdagan ang iyong asset.
08:16.3
Ang pag-diversify ay isang investment method o strategy na kung saan ay ilalagay mo ang iyong pera sa iba't ibang investment category.
08:25.3
Katulad ito ng kasabihan na don't put all your eggs in one basket.
08:30.3
Ang purpose ng ganitong strategy ay para ma-minimize mo ang risk ng iyong pag-iinvest at para magiging consistent din ang iyong return taon-taon.
08:39.3
Halimbawa, nag-iinvest ka sa real estate,
08:45.3
at sa mutual funds.
08:46.3
Let's assume na meron kang tigwa 1 million sa mga investments na ito.
08:50.3
Kung sakaling nag-down ang real estate at wala kang kinita dito,
08:54.3
pero profitable naman ang iyong negosyo,
08:56.3
at tumaas din ang value ng gold,
08:59.3
at ng iyong mutual fund investments,
09:02.3
hindi ka pa rin malulugi dahil isang investment lang ang hindi nag-perform ng maayos.
09:07.3
At apat naman ang merong magandang return.
09:10.3
Magandang mag-diversify ka ng iyong investments kapag marami ka ng pera,
09:14.3
para hindi ka lang aasa sa isang source ng income at para ma-preserve mo rin ang iyong yaman.
09:23.3
Huwag mong hayaan na i-take advantage ka ng ibang tao.
09:26.3
May pera o walang pera na a-apply ang advice na ito.
09:30.3
Dahil kahit ano pa ang sitwasyon mo sa buhay,
09:33.3
hindi talaga nawawala ang mga taong magti-take advantage sayo.
09:37.3
Kung wala kang trabaho, iti-take advantage ka ng ibang employer na magtrabaho ng mahabang oras,
09:43.3
pero mababa lang ang sahod.
09:45.3
Kung marami ka namang pera, marami rin ang gustong lalapit sayo at ihihingi ng pabor.
09:51.3
Para maiwasan mo na ma-take advantage ka ng ibang tao, dapat matutunan mong mag-set ng boundaries.
09:57.3
Yes, may mga taong tumutulong sayo noong mga panahong walang wala ka pa,
10:01.3
at hindi mo sila dapat kalimutan.
10:03.3
Pero ang katotohanan na hindi mo maiiwasan kapag marami ka ng pera ay babangu ka sa mga tao,
10:09.3
at dyan nalalapit ang iyong mga kamag-anak at mga kakilala.
10:12.3
Tapos meron niya mga storytelling kung gaano sila kahirap at kung bakit kailangan mo silang kaawaan.
10:19.3
Kapag nangyari ito sayo, ang gawin mo ay tumulong ka kung gusto mo.
10:23.3
Tumulong ka nang hindi nag-iisip ng kapalit.
10:26.3
Pero wag kang tumulong dahil gusto mo lang i-please ang ibang tao,
10:29.3
o gusto mo lang tumulong dahil ayaw mong sumama ang loob ng ibang tao sayo.
10:33.3
Okay lang na tumanggi, lalong-lalo na kung ang request ng ibang tao ay nakaka-apekto sa iyong goal at sa iyong oras.
10:40.3
Hindi ka rin dapat tumulong.
10:42.3
At mag-guilty kapag hindi mo kayang ibigay ang hinihinging pabor ng ibang tao sayo.
10:47.3
Kailangan mo rin i-re-evaluate ang mga tao sa iyong paligid o kung sino ang gusto mong pakisamahan.
10:53.3
Hindi mo kailangan ng mga toxic na tao at puro problema na lang ang ambag.
10:58.3
Kailangan mo ng mga taong supportive, strategic, marunong umako ng responsibilidad, at long-term mag-isip.
11:05.3
At yan ang 7 bagay na dapat mong gawin kapag mayaman ka na o kumikita ka na ng maraming pera.
11:11.3
Huwag kang bumili agad ng mga mamahaling gamit.
11:14.3
Bayaran mo lahat ng iyong utang.
11:16.3
Maging handa ka sa malaking pagbabago.
11:18.3
Gumawa ka ng bagong goal.
11:20.3
Lalo kang mag-invest sa iyong sarili.
11:22.3
Mag-diversify ka ng iyong investments.
11:25.3
At huwag mong hayaan na i-take advantage ka ng ibang tao.
11:28.3
Sa tingin mo, ano pa kaya ang magandang gawin kapag kumikita ka na ng maraming pera?
11:33.3
Mag-comment ka sa iba ba.
11:35.3
Sana ay marami kang natutunan sa video natin ngayon.
11:39.3
Huwag kalimutang mag-subscribe para lagi kang updated sa mga bago naming videos.
11:44.3
I-like kung nagustuhan mo ang video.
11:46.3
At i-share mo na rin ito sa iyong mga kaibigan.
11:49.3
Maraming salamat sa panunood.
11:51.3
At sana ay magtagumpay ka!
