12 Tips Para Humaba Buhay Mo. By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:50.5
So blood pressure dapat 120 o 130 lang yan.
00:54.2
Blood sugar napakahalaga din.
00:57.4
Dapat normal, 100 mg per DL o medyo mild lang yung diabetes mo.
01:04.0
Mga 120 mg per DL, mas mababa.
01:08.0
Oras na hindi makontrol ang blood sugar, na dyan yung komplikasyon.
01:12.4
Magkikidney failure, magdadialysis, magkakaheart attack, masisira yung paa, magkakasugat.
01:19.5
So blood pressure, blood sugar, yan talaga.
01:23.0
Kapag nakontrol mo, pwede mo makontrol sa pagkain, sa jeta, sa exercise,
01:29.3
or pwede makontrol sa pag-inom ng maintenance medicines pag hindi na kaya.
01:35.9
Let's say mataas talaga yung blood pressure, talaga may lahi kayo ng high blood, diabetes,
01:40.9
hindi na makuha ng jeta, so kailangan nyo ng maintenance.
01:46.5
Basta makontrol ang blood pressure, blood sugar, plus 9 years yan sa life expectancy.
01:53.5
So ang ibig sabihin, ano yung ibig sabihin na plus 9 years?
01:57.4
Yung isang grupo, pinag-aralan, high blood, diabetes, hindi ginagamot.
02:04.1
Yung kabilang grupo, controlled ang blood pressure, controlled ang blood sugar.
02:09.3
Mas mahaba ang buhay nung controlled ang blood pressure, blood sugar by 9 years.
02:15.3
So palagayin natin, umabot sila ng 90 years old on the average dito.
02:19.7
Yung kabila, baka 81 years old.
02:23.0
Mas maikli by 9 to 10 years.
02:26.3
So napakahalaga yan.
02:28.2
Siyempre, blood pressure, blood sugar, kailangan din mga low salt intake para sa high blood.
02:34.2
Kunti lang kakainin, bawas junk food, matatamis na inumin, yan din ikokontrol.
02:41.0
Number two, siyempre, para humaba ang buhay, healthy eating.
02:46.1
Nasa pagkain talaga eh, diba?
02:48.5
So kalaban natin yung mga fast foods, diba?
02:51.9
Mga junk foods, yung mga processed foods, diba?
02:56.4
Ang gusto natin kakainin yung healthy eating, yung makukulay na gulay.
03:02.9
Rainbow eating ang tawag dyan.
03:05.2
Anong rainbow eating na gulay?
03:07.2
Rainbow, red, orange, yellow, green, blue, indigo, violet.
03:11.5
Red, ano ba merong red?
03:26.4
Orange color, ano?
03:33.5
Ano pa yung mga orange?
03:43.3
May pagayelo o yelo.
03:56.1
Sari-saring gulay.
03:58.7
Especially okra and ampalaya.
04:00.8
Pang-diabetes yan.
04:02.1
So, rainbow colored.
04:03.7
Ano yung mga blue and violet?
04:09.6
Talong is violet also.
04:11.8
So, ibat-ibang kulay.
04:15.4
Yan talaga ang ginawa ng Diyos.
04:18.3
Mako-kompleto mo yung mga antioxidants pampahaba ng buhay.
04:22.8
Sa prutas, para sa akin, mga tatlo lang ang kailangan mo talagang basically na prutas.
04:30.3
Magandang mansanas.
04:31.5
Kahit diabetic, pwede mansanas.
04:34.8
Kailangan mo saging.
04:38.7
At yung mga maasim.
04:40.6
Yung mga citrus fruits na vitamin C.
04:50.4
Basta meron kang maasim.
04:51.4
Kung ano man ang meron sa inyo.
04:53.4
Kung kalamansi juice lang.
04:55.4
So, apple, banana at isang citrus fruits.
04:56.4
Let's say dalandan.
04:58.4
Pampahaba ng buhay.
04:59.4
Kailangan kompleto ka sa tubig.
05:01.4
8 to 10 glasses of fluid or water in a day.
05:02.4
Ito lang susundin nyo.
05:05.4
Malaking chance sa hahaba buhay nyo.
05:07.4
Pagkulang ang ino mo ng tubig.
05:08.4
Let's say dalawa, tatlong basong tubig ka lang sa isang araw.
05:09.4
Pwede kang magka-kidney stones.
05:11.4
Pwede kang magka-kidney disease.
05:12.4
Masisira kidneys.
05:15.4
Ito lang susundin nyo.
05:17.4
Pampahaba ng buhay.
05:18.4
Kailangan kompleto ka sa tubig.
05:20.4
Pampahaba ng buhay.
05:21.4
Kailangan kompleto ka sa tubig.
05:22.4
Ito lang susundin nyo.
05:23.4
8 to 10 glasses of fluid or water in a day.
05:24.4
Ito lang susundin nyo.
05:25.4
Pwede kang magka-kidney stones.
05:27.4
Pwede kang magka-kidney disease.
05:28.4
Masisira kidneys.
05:31.4
Pwede mag-kidney failure.
05:32.4
Pwede mag-dialysis.
05:33.4
Pagkulang sa tubig, pwede magka-UTI.
05:36.4
Actually, pagkulang sa tubig, dehydrated.
05:37.4
Pwede rin ma-heat stroke.
05:38.4
Pwede rin ma-heart failure.
05:39.4
May bagong pag-aaral yan.
05:40.4
Humihina ang puso pag laging dehydrated.
05:41.4
Laging dehydrated.
05:42.4
Pwede rin ma-heat stroke.
05:43.4
Pwede rin ma-heart failure.
05:44.4
May bagong pag-aaral yan.
05:45.4
Pwede rin ma-heat stroke.
05:46.4
Pwede rin ma-heart failure.
05:47.4
May bagong pag-aaral yan.
05:48.4
Humihina ang puso pag laging dehydrated.
05:49.4
Laging uhaw na uhaw ang katawan.
05:51.4
Lalo na yung mga senior.
05:52.4
Madalas ma-dehydrate sila.
05:55.4
Pampahaba ng buhay.
05:58.4
Yung mga naninigarilyo, ayon sa pag-aaral, 4 years ang nababawa.
05:59.4
Yung mga naninigarilyo, ayon sa pag-aaral, 4 years ang nababawa.
06:00.4
Mga 4 to 6 years ang nababawas.
06:01.5
Hindi naman 100%.
06:02.4
Siyempre, may naninigarilyo.
06:03.4
Umaabot ng 70 years old o lampas pa.
06:05.5
Siguro maganda lahi
06:30.1
natin talaga yung mga naninigarilyo
06:32.4
lalo na yung mga one pack a day
06:35.9
yan talaga medyo high risk
06:38.0
kasi pwede sa batang edad
06:40.4
pwede edad 40 o 50
06:42.3
magka lung cancer
06:43.6
magka emphysema, hindi na makahinga
06:46.4
pwede ma-stroke, ma-heart attack
06:50.2
throat cancer, pwede magka prostate
06:52.4
problem, ang daming problema
06:54.5
makukuha sa smoking
06:56.2
kaya tigil sigarilyo, tipid ka pa
07:00.5
ito po, tip ko lang ha
07:01.9
para humaba ang buhay
07:04.4
sa bagong panahon natin
07:06.3
dapat ma-handle natin
07:09.5
ang mental health dapat maayos
07:13.7
bakit ko sinabi ito? kasi ngayon
07:17.4
sobrang stress ang mga tao
07:20.2
dapat stress reduction
07:23.9
connected ka sa pamilya mo
07:27.2
pag wala kang mga kaibigan
07:29.6
pag kaaway mo ang magulang mo
07:31.5
kaaway mo kapatid mo
07:32.8
mahirap eh, ma-stress ka pa rin
07:34.7
kahit sabihin mo masungit siya
07:36.9
ano pa rin yun eh
07:38.1
it takes two to tango
07:40.3
kailangan dalawa bago mag-away
07:43.3
kung yung isa lang nakikipag-away
07:44.9
hindi ka naman nakikipag-away
07:46.2
at least, magulang mo, kapatid mo
07:48.7
at least cordial, at least kinakausap
07:51.2
kasi yung mga may galit
07:53.1
sa pamilya, kahit pa pano
07:54.7
stress ka pa rin eh
07:57.9
ito pa, sa mental health natin
08:02.0
don't compare yourself to others
08:05.3
yan ang nakaka-depress
08:10.2
wag mo na ikumpara
08:11.8
kung maganda ang bahay niya
08:14.2
pinapakita niya, haya mo na
08:15.7
kung nakaka-abroad siya lagi
08:18.8
kung masarap yung pagkain niya
08:21.0
bago kotse niya, haya mo na
08:23.1
kung yung anak niya, first honor lagi
08:27.5
anyway, pera naman
08:29.9
di naman porke may pera masaya
08:31.7
tsaka tandaan mo, yung mga pinopost nila
08:34.7
ay, ba't sila nagpopost
08:37.5
yung mga pinopost nila, yun yung mga
08:39.8
positive nila na panlabas
08:42.7
outside nila yun eh
08:46.0
sa bahay nag-aaway
08:47.3
malay mo, malungkot din sila
08:49.9
malay mo, hiwalay na pala sila
08:51.8
may kanyang-kanyang pamilya na
08:53.3
may kanyang-kanyang partner na yung
08:56.7
kasi panlabas lang yan eh
08:59.7
so wag mo ikumpara
09:03.9
who knows, baka pasikat lang yung
09:09.1
kung panloob mo, tingin mo
09:11.6
normal ka lang, ordinary lang
09:13.8
okay lang yun, baka sila gano'n din eh
09:16.2
diba, ba't kailangan maging showy
09:19.7
yung tunay na mayaman, di naman
09:21.6
nagpapakita ng kahit ano, diba?
09:23.6
so handle stress, mental stress
09:25.9
mental health, don't compare yourself
09:27.9
to others, maging connected pa rin
09:29.9
kahit papano sa family and friends
09:31.9
number six, avoid risky
09:35.9
iingat sa mga, misa may ugaling
09:37.9
gustong, misa kung malungkot ka
09:39.9
diba, kailangan mo ng adrenaline
09:41.9
gusto mo mag-racing ng
09:45.9
umalis ng madaling araw
09:47.9
diba, gusto mo mag-inom
09:49.9
diba, para hindi ka na
09:51.9
nag-iisip, basta aalis na lang ako
09:53.9
gusto ko eh, bakit risky?
09:55.9
kasi malungkot ka eh
09:57.9
hindi mo mapuno yung buhay mo ng kasiyahan
09:59.9
kailangan mo gumawa ng
10:01.9
excitement, so risky yun
10:03.9
baka ma-aksidente ka
10:07.9
manakawan ka, mag-ingat
10:09.9
ngayon ha, maraming kulang
10:11.9
sa pera ngayon, number seven
10:15.9
napakahalaga, hindi ko
10:17.9
sinasabing mag-gym kayo, kahit yung
10:19.9
exercise lang, lakad lang
10:21.9
kahit 3,000 to 5,000
10:23.9
steps in a day, kung ano
10:25.9
lang malalakad mo, kahit
10:27.9
light weights ka lang, pwede na yan
10:29.9
konting exercise, konting
10:31.9
sit up, konting stretch, basta
10:33.9
gumagalaw ka sa buong araw
10:35.9
trabahong bahay, maglinis
10:37.9
diba, independent ka
10:41.9
maghugas ng plato mag-isa, maglaba
10:43.9
mag-isa, lahat yan, exercise
10:45.9
yan, good for mental
10:47.9
health pa yan, kasi nga
10:49.9
independent, yan ang pampahaba
10:51.9
ng buhay ng senior, kaya mo
10:55.9
number eight, dapat healthy weight
10:57.9
ito, number eight out of twelve
10:59.9
healthy weight, huwag magpapataba
11:01.9
bihirang bihira yung
11:03.9
overweight na mahaba ang buhay
11:05.9
so meron tayong tips pang diet
11:07.9
talagang tubig lang
11:09.9
iwas ang matatamis
11:11.9
konti lang kakainin pag tumatanda
11:15.9
mas mahaba ang buhay, hindi hirap
11:17.9
yung katawan, parang isang
11:19.9
truck yan eh, pag yung isang truck
11:21.9
walang karga, konti lang karga
11:23.9
maganda takbo, pero
11:25.9
isang truck, punuin mo ng sampung
11:29.9
masisira ang gulong
11:31.9
masisira yung mga shock absorber
11:33.9
masisira lahat yung sasakyan
11:35.9
paano mabigat eh, kaya pag
11:37.9
mabigat ka, ano nangyari?
11:39.9
sira ang tuhod, sira ang paa
11:41.9
sira ang likod, puso
11:43.9
high blood, nababalot ng taba
11:45.9
diabetes, lahat yan
11:47.9
sama-sama, diba mataas pa
11:49.9
cholesterol, kasi nga overweight
11:51.9
so dapat, pampahaba ng buhay
11:53.9
maintain the weight
11:55.9
number 9, iwas na lang
11:59.9
alak walang pupuntahan eh, actually
12:01.9
minus 3 years, lalo na kung heavy
12:03.9
alcoholic, nakakataba ang
12:05.9
alak, nakataas ng
12:07.9
stroke, pagdugo sa ulo
12:11.9
liver cirrhosis, liver
12:13.9
cancer, masisira atay
12:17.9
mauulyanin na maaga
12:19.9
dementia, alzheimer's disease
12:21.9
at sa alak, mapapaaway ka pa
12:25.9
accident, diba yung
12:27.9
maliligo ka, nakainom ka, mahirap yun
12:29.9
marami ka makakaaway nyan
12:33.9
sariling tip ko lang, pampahaba ng buhay
12:37.9
do not overwork yourself
12:39.9
wag sobra trabaho
12:41.9
diba sabihin mo, Dok, anong klaseng
12:43.9
payo ba yan eh, gusto magtrabaho
12:45.9
pwede ka magtrabaho
12:49.9
overwork mo, dapat may tulog
12:51.9
ka pa rin ng 7 to 8 hours
12:53.9
kung makakatulog ka pa rin
12:55.9
ng 7 to 8 hours, kahit
12:57.9
nagtatrabaho ka, okay siguro yun
12:59.9
pero kung sobra ka na trabaho
13:01.9
hindi ka na makatulog, insomnia na
13:05.9
easy lang, kasi pag overwork
13:07.9
masama din sa mental
13:09.9
health, okay, alam ko
13:11.9
kailangan kumita ng pera, pero minsan
13:13.9
okay lang mas konting
13:15.9
pera, matipid na lang
13:17.9
kaysa trabaho ka ng trabaho
13:19.9
malaki nga sweldo mo
13:21.9
para lang makabili ka ng mga
13:23.9
gamit na mamahalin, pero in the end
13:25.9
sira yung kalusugan mo
13:27.9
pag na hospital gagastos ka
13:29.9
500,000, 1 million
13:31.9
lugi din, diba, so wag
13:33.9
overwork, tama tama lang
13:35.9
pag hindi kaya, eh baka hindi kaya
13:37.9
wag na natin nabulin yung
13:39.9
kayamanan ng iba, number 11
13:41.9
out of 12, dapat alam mo
13:43.9
family history mo
13:45.9
okay, ano ba lahi sa pamilya
13:47.9
may lahi ba kayo ng breast cancer
13:49.9
o namatay ba yung isang
13:51.9
kamag-anak breast cancer at
13:53.9
age 50, o dapat maingat
13:55.9
ka na, mag-carrots ka na
13:57.9
lagi, healthy foods ka na
13:59.9
iwas na taba, iwas na sunog
14:01.9
pacheck mo na yung breast mo, kung may konting
14:03.9
bukol, pacheck na agad
14:05.9
so, may history ba
14:07.9
ng heart disease, o ingat tayo
14:09.9
diba, so dapat alam mo
14:11.9
family history mo, dyan mo malalaman
14:13.9
mahaba ba buhay ng
14:15.9
magulang mo, o di mas maganda yun
14:17.9
o baka maagang may
14:19.9
colon cancer, o yun na babantayan
14:21.9
natin, so based on family
14:25.9
parang ma pre-predict mo rin
14:27.9
kasi syempre yung genes
14:29.9
natin, nakuha natin sa tatay, sa nanay
14:31.9
natin, and lastly number
14:33.9
12, pampahaba ng buhay, kailangan
14:35.9
syempre, check up sa doktor
14:39.9
BP, heart rate check up
14:41.9
sa lalaki, prostate
14:43.9
binabantayan lagi, edad
14:45.9
50 pa taas, sa babae
14:49.9
matres, cervical cancer, uterus
14:51.9
yan ang binabantayan
14:55.9
kailangan din eye check up
14:57.9
pag malabo ang mata
14:59.9
prone to accident, delikado yan
15:03.9
kailangan din naman maayos ang tenga natin
15:05.9
baka di mo marinig, may sasakyan
15:07.9
tapos yung balance
15:09.9
importante yung balance natin
15:11.9
na medyo naggalaw
15:13.9
tayo, naka rubber shoes, kasi pag natumba
15:17.9
and lastly, ang check up din
15:21.9
marami pag may edad, nagkaka vertigo
15:23.9
so pag may vertigo kayo
15:25.9
biglang umaatake, baka matumba
15:27.9
kayo, so kailangan din
15:29.9
malaman ang cause ng vertigo
15:31.9
meron tayong mga tips dyan
15:33.9
so sa ano po nakatulong ito
15:35.9
12 simple tips para mas
15:37.9
humaba ang buhay, at syempre
15:39.9
dadaanin natin sa dasal
15:41.9
at magandang mission sa buhay
15:43.9
syempre baka swertein tayo
15:45.9
mas mahaba ang buhay
15:47.9
mas marami tayong magagawa sa ating
15:49.9
kapwa, God bless po
