00:15.4
Ay, last year po.
00:18.8
July 2022. O, sige.
00:20.6
Tapos po, nakiusap po yung tatay na ako.
00:23.4
Pwede niya pong dalhin yung mga bata sa Mindanao.
00:26.1
Pumayag naman po ako.
00:27.1
Tapos yung lola din po, nagsabi siya na mag-ano daw po ko ng kasulatan para patunay na pumapayag po ko na dalhin po yung mga bata.
00:39.5
Pumayag naman po ako.
00:41.3
Noong una po, okay naman po kami ng dati kong kinakasama.
00:45.5
Nakakausap po po yung mga bata.
00:48.0
Nakakapagpadala din po ko kahit papano sa mga bata.
00:51.1
Tapos po, noong May, this year po, hindi ko na po sila...
00:55.6
Ay, last contract.
00:57.4
Tapos ako po sa kanila, ngayong May po, taong to, tapos naputol na po yung ugnaya namin.
01:06.3
Hindi ko na po sila makontak.
01:08.5
Then, ito pong October, may concerned citizen po sa akin na nag-chat na wala na daw po yung dati kong asawa.
01:18.6
Okay, anong kinamatay?
01:20.1
Ang sabi po is stroke.
01:22.2
Okay, siya ba may kinasama ng ibang babae?
01:25.2
Hindi ko po alam.
01:28.2
Wala. So, paano? So, nag-iisa ka na lang sa buhay mo ngayon dahil yung mga anak mo kasama na rin nila?
01:33.5
Ano ba ang usapan nyo? Temporary lang yung mga bata sa kanya o habang buhay lang sa kanya?
01:39.7
Ang usapan po kasi namin, sir, pagkakausapin ko po yung mga bata, pwede ko po makausap, pwede ko po mapadalhan, at pagpwede ko pong hiramin.
01:51.4
Pagka wala pong school yung mga bata.
01:53.5
So, parang ang sinasabi mo...
01:57.1
Basis sa naging usapan nyo, pinaubaya mo na sa kanya yung tinatawag na parental authority or custody sa mga bata.
02:06.0
Kustodian ng mga bata. So, sa kanya...
02:08.0
Ang malinaw sa usapan nyo, sa akin ha, is sa kanya na lalaki ang mga bata.
02:12.9
Opo. Parang ganun na nga po.
02:14.4
Okay. Kaya lang, anong nangyari? Namatay na siya.
02:17.7
So, ano naman ang gusto mo mangyari ngayon dahil namatay na nga ang iyong asawa?
02:21.2
Gusto ko po sanang makuha. Kasi po, may nagsabi sa akin, yung nakausap ko po na...
02:27.1
Kamag-anak din po nila na hindi daw po okay yung mga anak ko doon.
02:31.5
Hindi daw po maganda yung sitwasyon doon sa lola.
02:34.3
Bakit daw? Anong sitwasyon mga bata sa lola nila?
02:37.1
Yun din po hindi ko alam. Tapos, nakausap po ako.
02:40.0
Baka pwede nila kong i-sabihin nila doon sa lola na gusto ko po makausap yung lola.
02:46.9
Lola Gina, si Atty. Freddy Villamor po ito.
02:50.6
Ma'am, ang pakiusap niya po sa amin is considering na namatay na po yung kanyang husband.
02:57.1
Pwede na po niyang makuha yung mga bata?
02:59.7
Sir, ito ang nangyari, sir.
03:02.7
Kasi ang mga bata, wala sa akin ngayon, nandoon sa Marawi.
03:06.4
Pero ako ang tatanungin, ito talagang ibibigay sa KNG kasi nanlalaki siya.
03:12.7
Hindi na alam mong anak niya nanlalaki siya o hindi pa sa anak niya.
03:16.7
Yung anak niya na 9 years old, yung pang-anak na bisno sa kanya,
03:21.0
dinadala niya daw yung cellphone sa siya na nag-uusap sila.
03:25.0
Yung anak niya mismo nanlalaki.
03:28.1
So, Lola, ang sinasabi niyo, ayaw niyong ibigay yung kustodian ng mga bata sa nanay
03:34.9
dahil sinasabi niyo nga nanlalaki siya, ganun po ba?
03:38.6
Opo, opo. Hindi siya talaga kwama.
03:41.1
At saka kasi-kasi kami mga muslim, ma'am, na hindi pwede na yung mga bata ipaibigay sa mother
03:48.2
pag na ganun ang ginawa ng babae.
03:52.4
Ma'am, may issue kami dito.
03:54.4
Namomonitor mo ba yung isang mother?
03:57.1
Na gustong makuha yung custody ng mga anak niyang 9-year-old at saka isang 4-year-old na anak,
04:04.8
na mga anak na nasa Lola sa ngayon dahil namatay na yung father nila.
04:10.4
Bilang abogado at ang pagkaalam ko sa batas,
04:14.3
in case of parental custody or custody ng mga bata,
04:18.7
kung wala na yung tatay, definitely sa surviving spouse mapupunta, sa surviving parent.
04:25.7
In this case, yung mother.
04:27.1
Ano po bang masasabi niyo tungkol dito?
04:31.5
Napuntahan mo namin kanina yung mother and daughter.
04:36.2
Opo, ano po nangyari?
04:37.1
Tapos, considering po na, ano po sila yung muslim po sa Islam,
04:42.9
sinasabi po kasi nila na alam po natin na yung custody ng mga bata is para sa mother po talaga.
04:49.8
Pero yung pinaglalaban po nila is yung under sa law nila sa muslim, sa syariah law ba yun,
04:57.1
Yung mga bata po, in case na namatay or may separation ng parents,
05:01.1
is sa father po talaga.
05:02.9
Yun po yung pinaglalaban nila.
05:05.0
Maski patay na yung father, Kathleen?
05:11.5
Tapos po, yung inaano po kasi nila, kasi doon sa Laguna daw po,
05:15.8
nagkasunduan po yung si mother ng mga bata at yung father niya before po namatay na mag-separate sila.
05:23.4
Pero yung mga bata is sa father po para hindi na po papakialaman si mother.
05:27.1
Yun po yung naging kasunduan po nila po.
05:31.4
Yung kasunduan na yun is of course, I don't think it should still apply or should still be effective dahil patay na yung lalaki.
05:40.5
Ngayon, kung ang pinandadahilan nila is yung syariah law, meron bang provision ng syariah law tungkol dyan?
05:48.1
Hindi po ako masyado ano po sa syariah law po.
05:50.7
Kathleen, makinig tayo pareho ah.
05:53.1
Kasi i-interviewin natin si Atty. Abu.
05:57.0
Atty. Abu ay isang Muslim at siya ay connected sa Bureau of Legal Affairs ng National Commission on Muslim Filipinos.
06:04.3
And he is in a better position to talk about this issue.
06:09.6
Ma'am Gina, nagkaroon po ba kayo ng pag-uusap ni Mary Jane patungkol po sa kanyang anak, ma'am?
06:18.3
Wala po. Hindi kami nag-usap.
06:20.3
Okay. Pero yung anak niyo po, ma'am, ano po ang naging pag-uusap niyo po?
06:25.0
Ah, nag-report na sa AMEL.
06:28.3
Ano pong sabi, ma'am?
06:30.1
Ang sabi niya na umuwi na lang siya. Nagsimahan na daw siya ng NG kasi na muli daw siya sa acto na may lalaki siya.
06:38.7
Kasi pumupunta yung lalaki dyan eh.
06:41.1
Opo, ma'am. Opo. Yung nangkakawala siya, yung naisok na yung anak po, na doon na naglalaki yung babae.
06:53.3
Nung time po na na-stroke po, ay mild stroke po, umuwi pa po kami ng Mindanao para,
07:00.1
sinabi po nung binangko na umuwi kami ng Mindanao para po makapagpagaling siya.
07:05.3
Pero pagdating po nung Mindanao.
07:08.3
Ah, ma'am, may sinasabi po kasi si Nanay Gina na kayo daw po ay may ibang lalaki habang sila po ay kasal?
07:15.3
Hindi po totoo yun.
07:15.7
At kayo po ay kasal?
07:16.7
Hindi po totoo yun. Ano po yun, yung katrabaho ko po na tomboy that time.
07:21.7
O, pinagsenselosan po.
07:23.3
Dati ko hong asawa.
07:27.7
Ma'am, ah, CSWD. Ma'am, ah, ngayon ka rin lang ba, ako ngayon ko rin lang na-encounter kasi yung ganitong situation na kung saan yung parents ay Muslim, ano?
07:38.4
Kathleen, ikaw ba in your case ganun din?
07:42.8
Okay, ah, kasi for me, kung ang pag-uusapan ay yung provisions ng family code, dapat ibigay sa nanay.
07:53.3
Walang bearing kung yung nanay ay pinagdududahang ng lalalaki o may partner na iba, no? Hindi issue eh.
08:02.4
Non-issue yun kasi malinaw naman ang sinasabi ng batas ng parental authority ay maglalaro lamang sa pagitan ng nanay at tatay.
08:11.4
Diba? Ngayon, kung ang nasa kabilang side ay grandparent, eh, ang mag-pre-prevail yung nanay.
08:19.0
Except, of course, there are extreme reasons.
08:22.9
Kung bakit hindi dapat ibigay sa nanay.
08:25.2
Ah, yes po, yes po.
08:26.9
So, applying the provisions of the family code, dapat siguro mapunta sa nanay.
08:32.9
Kung hindi yan maibigay sa nanay, baka magkaroon tayo ng tinatawag na kidnapping of minors.
08:41.6
May possible na case na ganun, diba?
08:45.4
Pero Kathleen, since nandiyan ka naman sa Mindanao, before we do any legal move or before you decide on any legal move,
08:51.6
kindly confer with a lawyer who is an expert on syariah law.
08:58.3
Para sigurado rin tayo, ha?
08:59.6
Kasi in the meantime, hindi namin makontak si Atty. Abu.
09:02.9
Siya sana magiging aming resource person tungkol sa syariah law.
09:07.8
Kaya nga po, hindi po kasi po ako over sa syariah law po.
09:12.2
Pero kung batas natin, Atty., ang paiiralin po dito?
09:15.9
Well, dapat sa nanay talaga ibigay.
09:17.7
Sa akin, hindi enough issue yung clinic claim.
09:21.1
Sa nanlalalaki kasi unang-una, malino na hilsing eh, no?
09:25.0
Hindi sufficient yung evidence.
09:26.9
At saka, yung panlalalaki o pagkakaroon ng ibang partner,
09:31.6
is also, is not enough an issue, is not enough to be an issue against the mother
09:37.7
para hindi bigay yung custody sa nanay.
09:40.6
Hindi pwede yung ganun na dahilan lang.
09:42.2
Meron lang po kaming ano, yung ginawa pong kasulatan na naging hiwalay po kami ng maayos.
09:48.2
Yun lang, kaya lang.
09:48.9
Pero alam mo, sa akin, ano, hindi naman, hindi naman.
09:51.1
Hindi naman sa, I'm, I'm, binabawasan ko yung pagiging nanay mo, ha?
09:56.3
Pero unusual kasi para sa akin na yung mga ganito, yung custody pag nagkakasundo sa ta.
10:01.2
Usually kasi sa nanay na iiwan yung mga bata.
10:03.0
Lagi po kasi nila sinasabi sa akin na, pag naghiwalay daw po kami,
10:07.2
ang mga bata daw po ay sa tatay dahil yun daw po yung batas sa Muslim.
10:11.8
Ikaw ba? Dati, Muslim ka ba?
10:13.9
Hindi po, Catholic po ako.
10:15.4
Ah, pero nag-Muslim ka para mapakasawi asawa mo?
10:21.1
May kakilala ka rin Muslim, pagtalong mo siguro.
10:24.3
Pero it has to be provided by the Sharia law.
10:28.8
Kailangan nasa batas.
10:30.0
Kasi kung walang provision ng Sharia law tungkol dyan,
10:33.4
ang magpre-prevail family code.
10:35.4
Ano po, para po sa ating mga netizens,
10:37.9
usually, pagka may conflict between a Sharia,
10:40.8
between provisions sa Sharia law and the national law,
10:44.0
at yung parehong nanay o tatay ay Muslim,
10:47.8
ay masusunod yung Sharia law.
10:50.2
Pero in this case,
10:51.1
kasi hindi Muslim yung nanay eh.
10:54.2
Hindi ka na Muslim, di ba?
10:55.2
Hindi po, Catholic po ako.
10:57.8
Yes, po. Speaking po.
10:59.0
O, tandaan natin na itong mother hindi Muslim, ha?
11:02.5
Yes, po. Yes, po.
11:03.4
So, I don't think it will apply on her, yung Sharia law.
11:09.3
So, aranin mo mabuti, Kathleen, ha?
11:13.8
Ang problema lang kasi natin dito eh,
11:16.0
hindi gaano makausap ng maayos si Gina
11:18.2
dahil masama ang signal eh.
11:19.8
Nasa Mindanao ata siya.
11:21.8
Okay, pero kasal sila sa Islam.
11:25.3
Okay, so we will take that into account.
11:27.2
Pero, importante rin kasi,
11:29.6
yung religion ng nanay,
11:30.8
if it applies to her,
11:32.0
kasi patay na rin yung tatay eh.
11:35.9
nire-register ba ang religion sa birth certificate?
11:40.4
Anong nakalagay po sa birth certificate
11:42.3
ng mga bata po ay Islam po.
11:46.2
Ma'am, a-assistahan din namin kayo
11:47.9
sa tanggapan ni Atty. ni Abo
11:49.2
para magkaroon pa tayo ng ibang kaligay.
11:51.1
Inawan patungkol sa kanila.
11:53.1
Ano lang gawin natin?
11:55.1
sinabi ni Atty. ni Rolando Abo?
11:58.6
Bali po ang sabi po ni Atty. ni Abo,
12:01.7
kung ang tatay daw po is Muslim
12:04.2
and nawala na po yung tatay,
12:06.6
dapat daw po ang custody ng bata
12:08.4
since ang mga bata is Muslim,
12:10.1
ang custody po is mapupunta dapat
12:11.9
sa mga kamag-anak ng tatay
12:13.6
para daw po mapapangalagaan po yung religion.
12:18.1
So, yun ang protocol man.
12:21.1
Sa religion, sa Islam.
12:25.3
Ma'am, tatawagan ko rin si Atty. ni Abo
12:27.2
para makonfirm namin at mailinaw namin.
12:29.9
Pero for the meantime, ma'am,
12:31.8
bibigyan, mas maganda kasi
12:33.9
mas magkaroon tayo ng linaw
12:35.3
sa usapin po na ito.
12:36.9
Siyempre, tayo din po ay
12:38.4
rumi-respeto rin po sa Islam, no?
12:40.2
Sa religion po nila.
12:42.7
At yun pa man, ma'am,
12:44.0
siguro, maganda siguro Atty. ni
12:45.7
wala naman pong hindi nadadaan
12:47.5
sa magandang usapan.
12:48.8
Sige, mapag-usapan natin.
12:49.8
Mapag-usapan po natin.
12:51.9
a-asistehan po namin kayo
12:53.9
para ito, ma'am, no,
12:55.3
magkaroon tayo ng kalinawan.
12:57.5
Kasi kung sakali naman po, ma'am,
12:59.8
na maayos ang pakikipag-usap natin
13:03.1
sa tulong, siyempre, ng MSWD,
13:05.9
sana mabigyan tayo ng chance
13:08.3
na maging isang ina
13:10.0
sa inyong mga anak.
13:11.3
Kahit makausap po, ma'am.
13:16.0
Kayo po ba, ma'am,
13:17.1
ay willing naman po ipakita
13:18.6
o ipahiraman lang sana po
13:21.8
sa kanilang mga ina?
13:24.7
Gusto po sa kami,
13:26.9
o makita niyang mga bata?
13:28.7
Opo, sana, ma'am.
13:32.9
pag-usapan muna na yung mga
13:34.7
kasi nasunod sa Marawi
13:39.0
na magpapayag nila.
13:43.6
sa amin naman, ma'am,
13:45.7
na akin nasa Marawi daw po.
13:49.5
I'm sorry po kasi sa akin.
13:50.6
Nasa kanila daw po.
13:52.9
Ma'am, kausapin niyo po si Ma'am Gina.
13:59.5
Ma'am Gina, may mensahe po kayo sa kanila?
14:03.0
Ang sa akin lang po sana.
14:04.6
Kahit makausap ko,
14:05.6
maldang po yung mga bata.
14:12.1
Ma'am, hahanapan po natin ito ng paraan, ha?
14:15.4
Kasi mahirap naman po
14:17.5
at yung Nina nangunguli na si Ma'am
14:19.1
sa kanyang mga anak.
14:20.4
Katlyn, baka pwede mong i-arrange through you
14:23.5
na magkaroon man lang ng visitation rights
14:26.3
itong si Mary Jane kahit temporary.
14:30.1
Tutal, nandiyan ka naman at baka makausap mo sila.
14:34.3
Yes po, no problem po.
14:36.1
So, padaanin natin, Kwan, Mary Jane,
14:38.8
kay, ano, through Katlyn,
14:40.6
yung pakiusap mo.
14:42.9
Wala naman siguro dahilan para tanggihan ka ni Gina
14:45.1
mamit yung mga bata.
14:46.6
Kasi ako, ako, ang opinion ko ganito,
14:49.6
huwag na natin muna pag-usapan
14:51.6
sino may karapatan.
14:53.0
Mahirap kasing basta-basta natin
14:54.5
i-pull out yung mga bata
14:55.8
kung nasan man sila ngayon.
14:57.8
Tama ba ako, Katlyn?
14:58.8
Kasi may emotional attachment na yung mga bata
15:02.3
sa ngayon kung sila mayaw sa kanila.
15:04.2
Yan po talaga yung mga pinitingnan natin po.
15:05.7
SOP rin, sa DSW din yung
15:08.0
hindi lang basta-basta pinu-pull out
15:10.2
kasi masyadong traumatic sa kanila.
15:12.5
So, in the meantime,
15:13.5
what we can perhaps arrange, Katlyn,
15:15.7
is visitation rights.
15:17.6
Diba? Makapagbisita.
15:21.3
Huwag naman po yung LGU-POL
15:24.2
na i-assist po si ma'am
15:25.3
sa ganyan po na visitation rights po.
15:29.8
you'll be very, very crucial
15:31.3
para sa usaping ito
15:34.8
matulungan natin si Mary Jane
15:36.4
na makita niya yung mga bata.
15:38.3
As a mother, I'm sure,
15:39.9
napakabigat para sa kanyang
15:41.3
hindi niya makita yung kanyang mga anak.
15:44.0
Lalo na at wala na yung tatay.
15:49.6
Naka namin dyan, ha?
15:50.7
Katlyn, thank you.
15:52.3
We will be calling you, Katlyn,
15:59.7
Ma'am, may sasabihin lang po sana
16:01.2
sa inyo si Mary Jane.
16:05.8
Ma'am, sana bigyan niyo ko
16:07.1
yung pagkakataon na
16:08.3
makausap ko ba lang yung mga bata.
16:11.4
Kasi nung buhay si Buti,
16:14.2
nakakausap ko po sila.
16:17.8
Ikaw nga ang dahilan
16:19.3
na matapos si Buti
16:20.2
kasi nagpalagi kanyang iniisip.
16:24.5
nagka-stroke ulit
16:28.5
Hindi mo yung ginawa.
16:29.7
Kaya, binayagan mo
16:31.4
nakariotipira sa Manila.
16:33.8
iyon pa ang ginawa mo.
16:35.4
Pag nabide-stroke na si Buti,
16:37.5
bago mo nangyari,
16:42.8
Ano bago nangyari?
16:45.5
huwag kang magsinungaling
16:46.7
kasi si Prince mismo
16:51.4
ang mismo nagsabi?
16:52.0
Di na dala mo pa kasi
16:52.2
ang iyong cellphone.
16:53.2
Doon ka nating pag-usap
16:57.0
ang anak ko talaga
16:57.7
yung nagsabi, ma'am?
16:58.5
Magkita tayo si Prince
16:59.8
makasarabi nyo nila.
17:01.6
Mabuti nga may dalakang abogado
17:03.3
para marinig nila
17:04.2
anong sasabihin siya
17:06.1
Eh, hindi nga namin alam.
17:07.0
Hindi sinabi ni Prince.
17:10.8
di ba si Prince po
17:12.2
ang nagsabi sa inyo?
17:14.3
siya ang nagsabi.
17:16.0
Parang wala naman
17:16.9
yung nagsabi ni Prince po.
17:17.3
Mahalo mo ang anak mo.
17:18.5
Hindi mo pinalit sa lalaki.
17:19.3
Paano kung tinuturuan niyo
17:23.2
Walang tinuturuan dito.
17:24.5
Walang tinuturuan niya na.
17:26.0
Siya pa ang nagsabi sa amin.
17:29.2
na siya ang paanagwa
17:31.4
ang mama ko na nilalaki.
17:33.8
dinadala niya sa siya
17:35.1
doon sa nakipag-usap.
17:39.0
si Atty. Villamor po ito.
17:40.5
Huwag na hoon natin
17:43.8
Patay na po yung husband.
17:45.6
let's just, ano po,
17:46.7
aharapin po natin
17:50.8
makita yung mga anak niya.
17:52.8
Hindi po para kunin
17:54.6
Para lang po mabisita
17:55.7
muna in the meantime
17:58.3
Sana po mapagbigyan natin.
18:01.9
yun pa ang sinabi ko
18:02.8
na hindi ako makadesign
18:07.3
sa mga mga pamilya
18:09.2
at saka yung mga kapatid niya
18:10.7
mag-usap-usap po na kami
18:12.9
anong final decision nila.
18:15.6
kayong makatawag ulit
18:16.6
pag makadesign na.
18:19.2
Sige, tingnan naman namin.
18:20.4
We will be consulting
18:23.2
para kung ano man po
18:24.6
yung dapat nakarapatan
18:26.4
mabigyan visa din natin.
18:28.4
Ano po, Lola Gina?
18:30.2
Okay po, okay po.
18:31.0
Wala pong problema, sir.
18:32.3
Ganun na lang muna.
18:34.4
Sige ha, Mary Jane.
18:36.2
mabuti yung sitwasyon mo
18:37.2
kasi very, very peculiar.
18:39.2
naka-encounter kasi
18:41.3
Yung sitwasyon na
18:42.5
mas slim yung mga bata.
18:44.9
may shariyalo tayong
18:47.5
Alam mo naman sila
18:48.1
mga napaka-traditional nila eh.
18:50.8
Ibang-ibang kwa nila.
18:51.6
Ibang way of life nila.
18:52.9
Ibang kultura nila.
18:57.7
Kausapin po namin kayo.
18:59.6
Alamin din po natin
19:00.8
yung tulong po nila
19:02.1
at yung ni Rolando Abo.
19:04.5
with their office, ma'am,
19:06.5
makatulong po sila
19:07.5
na makonvince din po
19:09.3
na mabigyan po kayo
19:15.0
yung mga in-laws po
19:18.9
Magandang hapon po, ma'am.
19:20.4
And maraming salamat po
19:22.0
siyempre kay Ma'am Gina Mutin
19:23.4
and si Ma'am Kathleen Abordo
19:25.1
ang Social Welfare One
19:27.1
o Paul Misamis Oriental.
19:44.4
Thank you very much.
19:45.4
Thank you very much.
