8 Traydor na Sakit na Biglang Umaatake. Prevention Tips. By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist) Panoorin ang Video: https://youtu.be/GrVldMlCsOE

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Meron po akong piniling walong sakit na dapat natin bantayan kasi pwede natin i-consider na parang tridor na sakit.

Mga walang sintomas, bumibigla na lang.

Yung magugulat ka na lang, uy may ganong sakit pala.

Pero ang problema nga dito, sa umpisa, walang sintomas.

So, tignan natin, baka kung meron kayong ganitong senyales, hindi naman natin alam kung sino tatamaan.

At least may warning tayo, baka mapacheck natin na maaga, mahabol pa natin.

Eight deadly diseases na bumibigla na lang.

Number one, ito yung tinatawag na aortic aneurysm.

Ewan ko kung narinig nyo na ito, pero minsan meron mga high profile case.

So, ang aorta natin, abdominal aorta, siya yung pinakamalaking ugat mula sa puso, pababasat yan.

May thoracic aorta, may abdominal aorta, yan.

Samitin natin yan.

Dapat, ang ugat nito, yan ang pinakamalaking ugat, diretsyo lang.

Pero may tao, lumulobo.

Ayan, walang sintomas yan.

Ang pinaka-symptom yan, if ever, pag hinawakan mo yung tiyan mo, malakas yung pulso.

Or yung iba, sasakit.

Pero pag sumakit ito, ano na yun? Delikado na. Parang puputok na siya.

So, parang tawag nga dito, minsan time bomb. Parang time bomb siya.

Ticking time bomb siya.

So, yan, pinag-iingatan natin.

So, ano mga risk factors?

Usually, nagkakaedad, may high blood, may diabetes, minsan prone din yan.

Baka na aksidente, na car accident.

Biglang naging marupok ito, baka nasuntok sa tiyan, baka nag-infeksyon.

So, paano tayo iiwas? Usually, healthy diet pa rin, bawas asin, huwag maha high blood.

At syempre, kung may nararamdaman kayo, medyo sumasakit-sakit, o may pumupulso ng malakas, actually, bawal nga idiin eh, kung meron eh.

Makikita po ito sa ultrasound.

Abdominal aneurysm. Deadly yan.

Pangalawa, emergency yan.

Okay. Kung pumutok kasi, wala na magagawa eh.

Pero, pag na-discover na ganyan, nag-uumpisa pa lang, merong mga surgeon, vascular surgeon, pinapalitan nila.

Kaya palitan. Major operation.

Nilalagyan ng graft.

So, walang choice eh. Kailangan operahan.

Number two.

Deadly disease.

Na talagang bumibigla.

Ito, narinig nyo siguro ito.

Aneurysm din, pero sa utak naman.

Sa brain. Ito, maliit.

Maliit na brain aneurysm.

Maliit siya, pero deadly.

Yung kanina, pinakita ko malaki sa tiyan.

Mga 4 cm yung mga gaya. Malaki.

Itong brain aneurysm, lagi ito napapabalita. Maraming artista.

Na bigla na lang sumakit ng ulo.

Pagsakit ng ulo. Bigla na lang nawala.

Namatay yung pasyente.

Kasi pumutok nga ito.

So, bakit may taong may brain aneurysm?

Ang problema nga dito, namamana.

Minsan, hindi mo lang alam. Basta namamana lang.

So, sa umpisa, kung meron man tayo, hindi natin malalaman.

Malalaman mo lang. Later on.

Siguro, pag tumatanda.

Pag nai-stress.

Pag nahahigh blood. Tumataas ang pressure.

Okay.

Oras na magkaroon na kasi ng sintomas itong brain aneurysm.

Baka late na eh.

Yan ang problema nga.

Kaya nga mga tridor na sakit eh.

Makakaramdam ka lang kung napupunit na. Kung nagli-leak na siya.

Kung may dugo na lumalabas.

Doon pa lang sasakit ang ulo.

Lalabo ang mata.

Iba, nagkoconvulsion.

Nagsusok ka.

Pag may dugo na eh.

Bigla eh.

Dapat, habang konti pa lang, nag-uumpisa pa lang.

Let's say, may headache ka na pa ulit-ulit.

Na parang ibang hindi ka sure.

Diba?

Na papacheck sa neurologist.

Brain specialist.

So, minsan ay MRI, CT scan.

Minsan nahuhuli.

Nakikita.

Okay.

So, risk factors nito.

Namamana eh.

Paano natin mag-

Kung meron kayong lahi.

May kamag-anak kayo na biglang sumakit ang ulo.

Dumugo ang ulo.

Dumugo dito sa ulo.

Tapos, bata pang edad.

Hindi siya ordinary stroke eh.

Lalo na ito sa mga batang edad usually itong aneurysm.

Risk factors.

Siyempre, kung meron na nakalobo na ugat sa ulo.

Bawal high blood.

Control high blood.

Alak sigarily.

Bawal.

Smoking.

Drug abuse.

Kahit anong illegal na droga.

Hindi maganda.

Brain injury.

Lahat yung nakakadagdag.

Number 3 na deadly disease.

Kasi nga wala ring sintomas.

Colon cancer.

Usually ang colon cancer hindi mo mararamdaman.

Ayan o.

Stage 1.

Stage 2.

Stage 3.

Stage 4.

Stage 5.

Stage 6.

Stage 7.

Stage 8.

Stage 9.

Stage 10.

Stage 11.

Stage 12.

Stage 13.

Stage 14.

Stage 15.

Stage 16.

Stage 17.

Stage 18.

Stage 20.

Hindi mo kung maliit pa lang kasi yung cancer.

Walang symptome.

Wala naman siya unless talagang kung ganito kalaki.

Pag ganito na kalaki yung bukol,

stage 3, stage 4, ang dumi mo hindi na makakalabas maigi.

Ang dumi mo manipis na.

O pwede pag malaki na may dugo.

Misan may dugo.

Pero hindi mo alam.

Colon cancer ba o almoranas.

Hindi ka sure.

Diba?

Kung alam mo, colonoscopy, hindi naman lahat nagpapakolonoscopy.

Medyo mahal din yung colonoscopy.

So ang point is, hindi natin mamamalayan ito.

Pagdasal lang na lang natin mahuli na maaga.

Pero meron namang prevention tips.

Una-una, may lahi ba kayo ng cancer sa family?

Meron ba nagka-colon cancer?

So kung meron, medyo aware ka, oops, ingat tayo.

So pag-inita na natin yung prevention tips.

Bakit ba nagkakabukol?

Baka sobra tayo sa taba kumain.

Kung very fatty ang kinakain mo, pwede rin magkabukol.

Mas ayaw natin laging constipated yung isang linggo.

Hindi pa dumudumi.

Hindi naman proven yun na magiging risk factor.

Pero mas gusto mo araw-araw dumudumi.

Pag may dugo sa dumi, mas maganda pa check kung almoranas ba o ito.

Kadalasa naman almoranas ang cause ng pagdurugo.

Pero hindi mo masabi.

May testing din sa dumi for dugo.

Smoking, isa pa, kulang ka sa gulay.

Ang recommended nga para makaiwas sa colon cancer,

2 to 3 cups of vegetable.

Tatlong tasang gulay araw-araw.

Kasi pag maraming gulay, mas maganda ang dumi.

Nalalabas yung dumi sa katawan.

Siyempre, iwas na rin sa mga pagkahing duda natin.

Mga laman loob, hindi natin sure.

Mga laman loob, masyado maraming processed food, hotdog.

At inaaraw-araw itong mga processed meat, pwede rin mag-cause.

Number 4 deadly disease, breast cancer.

Sa babae naman.

Ito talaga, lalo na sa Pilipinas.

I'm sure may kamag-anak kayo, may breast cancer, may kakilala kayo.

Sobrang dami nagkaka-breast cancer sa Pilipinas, kumpara sa ibang bansa.

Tayo, parang one of the highest, i-check nyo.

Parang 10%.

Ganon kataas sa ibang bansa siguro, mga 3% lang.

So hindi natin alam, bakit ang Pilipino ang dami nagkaka-breast cancer.

Nasa pagkain ba?

Nasa lahi ba?

Nasa hangin ba?

Palagay ko, there's something sa kinakain natin na siyempre mahalang gulay, mahalang prutas, puro nalang maaalat.

So sa pagkain rin yan, eat healthy food.

Limit air pollution.

Smoking, maraming naninigarilyo.

Kulang sa exercise.

Overweight.

So oras na makakapaan ng bukol sa breast.

Lalo na pag may edad.

Pero misa walang edad e.

Misan 30 years old, 40 years old.

Di mo masabi.

So kailangan na na-examine ng breast.

Pag nakitang may bukol, pupunta tayo sa surgeon or OB-gyn ninyo para ma-check up.

Pag nakita masamang bukol, tatanggalin agad.

Basta tanggal agad.

Oras na may nakapaka kayong parang mongo.

Kahit kasing liit na mongo.

Hanggang kilikili.

Pag may nakapaka kayong kulani.

Parang mongo.

Kaya habang naliligo, kinakapa yung sa breast.

Oras na may makapa, tanggalin.

Yung iba, inihintay maging kasing laki ng parang tennis ball.

Na nagka-nana na.

Lumabas na yung nana.

Nabutas na yung balat.

Ang dami namin nakikita ganon sa mga charity hospitals.

Okay.

Ito, no choice.

Kailangan tanggalin.

Number five.

Pag lalaki naman, prostate cancer.

Ito, number five out of eight ito.

Ng mga deadly diseases.

Ang prostate cancer, actually, medyo mas okay na cancer.

Paano mas okay?

Ito sa lalaki naman ito.

Sa prostate.

Bakit siya mas maganda konti?

Kasi, usually, mabagal siya.

Usually, pag nahuli ang prostate cancer, may chance pa operahan.

Lalo na pag hindi pa kumakalat sa butok.

Okay.

Papa ultrasound lang ng prostate.

Ano sintomas?

Minsan nga, tulad na sinabi ko, walang sintomas eh.

May dugo sa ihi.

Ihi ng ihi.

Lahat naman.

Pag may edad, ihi ng ihi.

Mahina ang ihi.

Pwede rin kasi malaki lang yung prostate eh.

Karamihan ng lalaki, about 50 years old, talagang mahirap umihi.

Malaki ang prostate.

Pero kung malaki ba ang prostate, o may prostate cancer, kailangan mo pa magpa-ultrasound.

Para ma-check kung ano.

Okay.

Back pain.

Ito, back pain.

Marami may back pain.

Baka masakit lang talaga likod.

Pero, yung prostate cancer ba kumalat sa buto, kaya nag-back pain?

Hindi natin masabi.

Yan ang problema.

So, papa-check up, ultrasound.

Pero, karamihan naman sa atin, wala namang pera magpa-ultrasound every year.

Ano ang risk factors?

Ito, sabi ng mga urologist.

Okay?

Sineko rin.

Sabi ng urologist, para hindi lumaki ang prostate, hindi magka-prostate cancer, iwas sa karne.

Beef.

Ayaw nila beef eh.

Alam ko masarap ang beefsteak.

Sa mayayaman, mahirap.

Masarap ang steak.

Pero, bawas daw sa beef.

Huwag daw araw-araw karne.

Okay?

High fat foods.

Okay?

Mass-prone.

Okay?

So, aging, nagkakaedad, may lahi.

Pero, mainly sa pagkain.

Siyempre, yung ibang bisyo na rin.

Sigarilyo, alak, iwas na rin.

Pagpipigil ng ihi, actually walang connection.

Prostate cancer prevention.

Actually, itong mga prevention, para sa lahat eh.

Effective to dito sa uwalong sakit.

Do not smoke, tigil sigarilyo.

Physically active.

Huwag lagi nakaupo.

Healthy weight.

Ayan o.

Ang daming gulay.

Two and a half cups of gulay at prutas everyday

para mabawasan mo yung karne.

Yun ang ayaw nila.

Isda, manok, mas okay pa.

Number six.

Isama ko na.

Tridor na sakit.

Siyempre, itong mga diabetes.

Parami ng parami ngayon.

Dati, konti lang may diabetes.

Ngayon, parang 10% na ba?

Dati, parang 4% lang yan eh.

So, dahil sa kinakain natin.

Dahil sa fast food.

Dahil sa cellphone.

Lagi nakaupo.

Pataba ng pataba.

At ang diabetes, siyempre, maraming komplikasyon.

Okay?

Lagi nauuhaw.

Mataas ang blood sugar.

Diba?

Nilalanggam ang ihi.

Namamanhid ang paa.

Ihi ng ihi.

Pati high blood.

Laging gutom.

Okay?

Anong komplikasyon ng diabetes?

Maraming siyempre.

Sa mata.

Sa paa.

Sa puso.

Sa stroke.

Magkakasama na.

Number seven.

Deadly disease.

Bago lang ito.

Nung nagkumpisa lang ang cellphone.

Diba?

Doon dumami.

Nung nagkumpisa po social media.

Nag-compare, nag-compare.

Diba? Mahirap.

Lagi mo kinukumpara yung sarili mo sa ibang tao.

Ba't siya mayaman?

Ba't siya nakaka-abroad?

Ba't siya pinagyayabang niya yung kotse niya?

Yung bahay niya?

So maraming nadidepress.

Lalaki, babae, nadidepress.

At dahil dito, pag-depress,

baka naninigarilyo, umiinom ng alak,

or may mangyayari.

Diba?

Delikado ang depression.

Batang-bata,

pag meron ka na balita sa social media,

wala pang edad 30 years old,

biglang pumanaw.

Titignan mo yung bakit ano nangyari.

Kadalasan, depression.

Sarili mong isip ang kalaban eh.

Yan ang kalaban na yun.

Depression symptoms.

Laging malungkot.

Withdrawal from family.

Walang energy.

Nag-iisip ng masama.

Parang may bumubulong ng masama

pero wala ka naman naririnig.

Diba? Misan may ganun.

Parang...

Parang maysan meron tayong conscience na masama.

Parang ah, mahina ka.

Hindi mo kaya to.

Galit sa'yo lahat.

Lalo na pag nababash, maigi.

Diba? Maraming ganyan eh.

So, kailangan matigas yung utak mo.

Dapat confident ka sa sarili mo.

Alam mo ginagawa mo.

Wala kang pakailaman o sabihin ng ibang tao.

Kasi nga, hindi naman nila alam eh.

Basta nasa social media ka, mababash ka.

Kahit gano'ng kakabait.

Maniwala po kayo.

Kahit wala kayong kasalanan,

gano'ng kakabait.

Basta nakita nila na mas marami kang followers,

pag-iingitan ka talaga eh.

Oo.

Gano'n talaga yun.

Kasali yun sa laro.

Kasi nga, nandun lahat eh.

Diba?

Nag-iingitan lahat.

Number eight.

Last.

Na deadly diseased rider.

High blood.

Maraming may high blood.

Hindi nila alam high blood sila.

Diba sabi nila, masakit lang ulo ko.

Pero pag chineck mo blood pressure,

160, 180.

Diba?

Kailangang kayo huling nagpa-check na blood pressure.

Pag laging may high blood, delikado.

Pwede ma-heart attack.

Pwede ma-stroke anytime.

Hirap yung puso.

Ayan o.

Pwede mag-heart failure.

Anong gagawin?

Pa-check ang BP kung kailangang uminom ng gamot.

Bawas alat.

Healthy foods.

Sigarilyo.

Alak.

Ayan o.

Huwag magpapataba para hindi magka-cholesterol.

Reduce blood pressure.

Regular exercise.

At nakita ko itong slide, cute eh.

Ano daw ang the best doctor?

Siyempre, kung meron kayong naramdaman,

papacheck kayo sa doktor.

Pero ang best doctors daw, tubig.

O, diba?

Lagi ko sinabi sa inyo,

8 to 10 glasses of water

or fluid in a day, maganda.

Ito, magpapasalamat sa blessings.

Diba? Dapat,

ang tingin mo dapat sa baso mo,

laging puno.

Lagi kang happy.

Umaga pa lang,

i-brainwash mo na sarili mo

na masaya ako sa araw na ito.

Pahinga.

Pahinga lang dapat,

hindi lang physically, pati utak.

Healthy eating.

Kasi pag mas maganda yung kinakain mo,

mas masarap pakiramdam mo.

Stretching, good posture, maganda.

Pag maayos ang palakad-lakad,

kahit papano, may konting exercise for the day.

Ayan si Doc Lisa, nag-i-stretch.

Ayan.

Para gumanda yung circulation.

Konting araw, pampasaya, tumingin ng mga gandang bagay.

Huwag maiinggit.

Huwag maiinggit sa ibang tao.

Okay?

Self-love and good company.

Dapat mababait yung mga nakikita mo lang.

Sana pa nakatulong itong video

dito sa 8 deadly diseases.

Kung duda kayo, may nararamdaman kayo,

lalo na kung may edad na tayo,

about 50,

pacheck po tayo sa inyong mga doktor.

Salamat po.