00:56.0
Pero alam nyo mga sangkay, hindi lang isang beses ito nangyari.
00:59.7
Marami na rin pong sumubok, pero hindi po nagawa simula po noon.
01:03.4
Well, tingnan po natin ang balitang ito.
01:05.6
Pero, papaalala ko lang mga sangkay, ha?
01:07.9
Wala po tayong ginakampihang mga politiko dito.
01:10.7
Gusto ko lang ma-inform ang bawat kababayan po natin at magbigay po tayo ng sari-saring opinion.
01:17.2
Tayo tayo mismo mga sangkay dito sa comment section.
01:20.2
Eto, tingnan po natin itong balita.
01:22.5
Paglado sa ilang mababatas ang gusto ni dating Pangulong Rodrigo Duterte na ihiwalay ang Mindanao sa Pilipinas.
01:28.5
Hindi raw kasi yan pwede sa ilalim ng kasalukuyang konstitusyon.
01:33.8
Nasa frontline ng balitang yan si Camille Samonte.
01:38.6
Sa gitna ng hidwaan sa politika.
01:41.8
Yan ang sinasabi ko.
01:44.3
Hidwaan sa politika.
01:48.1
Hanggat hindi po tayo parliamentary system, ganyan po ang mga politiko.
01:52.2
Kahit sabihin po natin ihiwalay ang Mindanao.
01:56.8
Ganyan pa rin po ang mangyayari.
01:58.5
Tingnan po natin yung mga parliamentary system or parliamentary form of government ng mga bansa.
02:07.4
Hindi po dito sa Pilipinas may makikipag-away na politiko.
02:12.7
Ang isa namang politiko sasagot.
02:14.7
Bardahulan na sila.
02:16.6
So ngayon pati Mindanao nadadamay na.
02:19.1
Gustong ihiwalay ni dating Pangulong Rodrigo Duterte ang Mindanao sa Pilipinas at magkaroon ng sariling gobyerno.
02:27.1
Okay, yan po ang...
02:28.5
Balak gawin ng dating Pangulo.
02:36.6
Kung ngayon tatanungin ko mga sangkay.
02:39.4
Lalo lalo na po yung mga taga Mindanao na ihiwalay po ang...
02:46.4
Magkakaroon na kayo ng passport.
02:48.7
Medyo pahirapan na yung pagpasok sa Metro Manila.
02:52.4
Pahirapan na rin ang pagpasok doon sa Mindanao.
02:55.1
So lalagyan po natin ang barrier.
02:58.5
Sabi, masyado pong papahirapan natin ang ating mga sarili.
03:03.0
Magsawa na ako sa...
03:04.8
Ilang presidente na kasi eh.
03:07.9
Kung ganun lang namang kayo dyan sa Luzon,
03:15.9
Mindanao is rich.
03:18.5
Sinabi niya yan sa isang news conference sa Davao City kagabi.
03:23.6
gagawin nila yan sa pamamagitan ng pangangalap ng mga pirma,
03:28.5
sa People's Initiative para sa Charter Change.
03:31.3
Pero ang pagkakaalam ko kasi,
03:34.0
pagdating po sa paghihiwalay ng isang lugar,
03:38.6
wala po sa Constitution yan eh.
03:41.3
Unconstitutional.
03:43.5
I'm not a expert pagdating sa saligang batas natin,
03:48.1
pero yun lamang po ang alam po natin, mga sangkay.
03:51.7
Ang People's Initiative kasi,
03:56.7
yung basta tama ha,
03:57.6
yung walang bayad talaga na People's Initiative,
04:01.2
sa pagsasayayos sa Constitution.
04:04.7
But when it comes to
04:06.3
yung hihiwalay mo yung
04:08.2
yung isang regiyon
04:12.0
malabo lumusot yan, mga sangkay.
04:14.2
Hindi naman rebellion,
04:15.6
hindi yan sedisyon.
04:17.4
There's a process in that.
04:20.3
I think before the
04:27.6
gather signatures
04:29.6
from all sorts in Mindanao.
04:34.6
Inatasan na raw niya si Davo Dalnotte,
04:37.1
Rep. Pantalion Alvarez,
04:39.5
na pangunahan ang signature campaign.
04:42.3
Iikot ako ulit sa lahat.
04:43.9
Mamaya na tayo mag-react.
04:45.1
Tapusin muna natin to.
04:46.2
... ng probinsya ng Mindanao
04:48.5
at gagawin ko yung pampapaliwanag.
04:51.9
Kailangan maintindihan ng taong
04:54.6
bakit ginagawa ito.
04:56.8
Pero pagkakataon,
04:57.5
pero para sa ilang kongresista,
04:59.8
kailangan pang pag-aralan niya.
05:01.9
... Mindanao have been
05:09.2
Ito ha, mga taga Mindanao ito
05:11.3
na magsasalita ngayon.
05:13.4
... attention from the national government.
05:15.7
Pero doon sa punto na secession,
05:17.4
i-separate natin. Teka muna,
05:19.6
ako personally, gusto kong pag-aralan.
05:22.2
Gusto kong tingnan
05:23.0
if it's really worth it.
05:26.2
Pero ngayon pala,
05:27.3
tablado na ito sa ilang senador
05:29.9
tulad ni Sen. President Migsubiri.
05:32.8
The last thing that we want
05:34.4
is na magkagulo-gulo,
05:35.8
magkawatak-watak ang ating bansa.
05:37.5
Ayan po ha, taga Mindanao po yan, mga sangkay.
05:41.3
slow down po natin
05:47.6
Si Sen. Minority Leader Coco Pimentel
05:50.0
O ito, taga Mindanao din.
05:51.6
kontra raw sa anumang suwestyon
05:53.7
ng pagkakawatak-watak ng Pilipinas.
05:57.3
Paano naman kay Sen. Cheese Escudero,
05:59.5
hindi ito posible sa ilalim ng kasalukuyang
06:02.8
Ayan, yan ang sinasabi ko.
06:05.1
Sinagundahan yan ng isang political analyst.
06:07.8
There is no legal procedure
06:11.1
because technically we are not a federal republic.
06:15.8
We don't have the
06:17.3
presumption of autonomy of a state.
06:21.2
And there is no mechanism for seceding.
06:24.1
Kasi sinasabi niya may United Nations
06:28.8
Hindi rin daw akba gamitin ang People's Initiative
06:31.7
para ihiwalay ang Mindanao.
06:33.7
Ayan na, sinasabi ko.
06:35.0
It's kind of ironic because they oppose
06:37.2
the People's Initiative to amend the Constitution.
06:39.8
And now that they are going to use the same
06:43.3
to secede from the country.
06:47.5
these people who probably
06:49.5
are advised by lawyers would even think
06:51.4
that there is constitutional way out for
06:55.4
People's Initiative is only up
06:57.3
applicable for amendments of the Constitution.
06:59.9
Yun ang sinasabi ko.
07:01.8
For amendment lamang po
07:03.7
ng konstitusyon natin, yung People's Initiative.
07:06.7
But, pero yung separation
07:14.3
wala po doon ng People's Initiative.
07:16.5
So sa madaling sabi, malabo po ito.
07:18.4
Assuming that there is an enabling law.
07:22.1
Alam niyo mga sanggit kung bakit nagkakaganito?
07:25.2
Mamaya, panuorin po natin.
07:26.4
Ito po muna, mga sanggit.
07:28.3
Mamaya, mag-react tayo mamaya.
07:30.1
Okay, ito. Maraming sumubok na po dyan
07:31.9
na ihiwalay ang Mindanao.
07:34.0
Ito po ito ang unang beses na napag-usapan
07:35.9
ng independence para sa Mindanao.
07:38.3
Narin siyempre ang Moro National Liberation Front
07:40.6
ni Nuro Laji Miswari
07:42.6
para ihiwalay ang
07:44.0
13 provinces and 9 component cities
07:45.9
ng Mindanao mula sa Pilipinas.
07:48.9
Nagresulta po yan sa madagong
07:50.1
gera sa Mindanao noong dekada 70.
07:52.8
Pero pagdating ng 1976,
07:56.2
sa masimpleng autonomous region
07:58.3
sa pamamagitan po ng 1976
07:59.8
Tripoli Agreement.
08:01.6
Kalauna'y hindi rin natuwa si Miswari
08:03.5
sa ginamang autonomous regions ni Marcos
08:05.3
at bumalik sila sa digmaan.
08:07.9
Ngayon, batkang ganong taon din
08:11.1
bumukod si MNLF Vice Chairman Hashim Salamat
08:15.7
dahil hindi rin siya natuwa
08:17.4
sa pinanamang peace agreement ni Miswari
08:19.1
kasamang gobyerno.
08:21.1
Binunuman niya ang Moro Islamic Liberation Front
08:23.7
ng advocacya rin noon
08:29.3
Kalauna'y pumayag
08:30.4
ang MNLF at ang MILF
08:32.1
na bitawan ng kanilang mga independence movements.
08:36.6
1996 Final Peace Agreement
08:38.7
at ang MILF naman
08:40.2
noong 2012 Comprehensive Agreement
08:42.2
on the Bangsamoro.
08:44.6
Pero ang marahil hindi po natatanda
08:46.3
na marami ay ang independence movement
08:48.1
na lumitaw sa Mindanao
08:49.9
bago pa mabuo ang MNLF at ang MILF.
08:53.3
Ang Muslim Independence Movement
08:56.2
binoon ni dating kotabato governor
08:58.0
Udtog Matalam noon pang May 1968.
09:02.4
Sa kanyang manifestong sinulat
09:03.8
nagpatawag si Matalam
09:05.0
ng secesyon ng mga Muslim sa Pilipinas
09:07.2
para bumuo ng isang Islamic State
09:10.8
Bagamat hindi marami ang sumeryoso
09:12.7
sa panawagan na ito ni Matalam
09:14.0
itong unang pagkakataon na sineryoso
09:16.8
ng Manila ang banta ng secesyonism
09:20.5
Pagdating ng dekada 70,
09:22.1
pinalawak na ito ni Matalam.
09:24.9
Yan ay para makasama
09:26.1
mga kristyano sa kanyang panawagan.
09:28.8
Pinangalanan na itong
09:29.7
Mindanao Independence Movement.
09:32.2
Kalaunan ang advokasyang ito
09:34.1
ay inadapt na rin
09:35.6
ng federalist advocate
09:37.0
na si dating kagayan de oro mayor Ruben Canoy.
09:40.8
Si Canoy po ay isa sa mga tumakbo
09:42.6
noong 1986 na elections
09:44.2
at nakakuha pa ng 34,000 votes.
09:48.0
Balibalit ang silubukan ni Canoy
09:49.2
i-deklara ang Federal Republic of Mindanao
09:51.7
noong panahon din yun
09:52.6
pero hindi po natuloy.
09:54.7
Nagkaroon siya ng pagkakataon
09:56.0
muli nabuhayin ang
09:57.5
Mindanao Independence Movement
10:00.5
kasama ang kuplater na si
10:02.2
Colonel Alexander Noble.
10:04.6
Dahil dito, hinuli si Canoy
10:07.3
kasama sa mga evidential laban sa kanya
10:09.6
ang umunay mga bagong imprentang pera
10:12.5
para sa Federal Republic of Mindanao
10:14.6
at meron pa mga passports.
10:17.1
Sa huli, pinakawalan din po siya.
10:19.3
Muli siyang nakilala
10:20.1
nang isama siya ni Nooy Pangulong Duterte
10:22.1
sa bagong buong consultative committee
10:24.8
para amyandan ang konstitusyon.
10:27.8
Pumanaw si Canoy nito lamang 2022
10:29.9
nang hindi po nakikita
10:31.3
ang independence ng Mindanao
10:32.8
o ang federalismo.
10:37.0
So yun, mga sangkay,
10:37.9
maraming pong sumubok
10:38.7
pero hindi po nagtagumpay.
10:44.2
kung bakit nagkakaganito mga sangkay
10:45.9
sa Pilipinas ngayon
10:47.0
ay dahil lamang po talaga
10:48.4
sa gulo ng sistema ng politika
10:51.1
o gulo ng sistema ng ating gobyerno.
10:55.6
presidential system.
10:58.3
Unitary presidential system po tayo.
11:01.7
Kaya nagkakagulo po sila.
11:02.9
Bardagulan dito, bardagulan doon.
11:05.3
Pamidya dito, pamidya doon.
11:07.2
Bakit hindi po tayo
11:08.1
parliamentary system?
11:10.7
kung parliamentary system tayo,
11:12.8
may tamang lugar po,
11:17.1
for debate or forum.
11:21.6
Dahil nga po presidential system tayo,
11:23.8
awa yan, ang awa yan.
11:25.4
Hindi tulad sa parliamentary system.
11:27.8
Kung parliamentary system tayo,
11:30.6
May tamang lugar para dyan mga sangkay.
11:34.3
hindi po aabot sa ganito.
11:36.7
Diba, ang ano lang naman kasi dito eh,
11:39.8
ewan ko ba sa mga politiko ha?
11:41.7
Again, wala na po akong pakialam
11:43.2
sa politika sa Pilipinas
11:44.6
dahil hindi po tulad dati na
11:46.8
may mga kinakampihan po tayo.
11:50.4
inaangat po natin.
11:53.8
ayon mga sangkay,
12:08.1
Kung ano man ang iyong
12:10.6
iisa na po tayo dito sa
12:11.7
Sangkay Janjan TV.
12:13.0
Dahil ayaw na po natin
12:14.6
yung mga may mga kinakampihan.
12:16.4
So, ang dahilan lang naman,
12:17.4
kung bakit ganito,
12:19.6
sa Pilipinas kasi,
12:21.5
dahil po sa presidential system,
12:26.6
mga leader ng ating bansa.
12:32.7
Pansinin na lamang po natin ngayon.
12:35.1
Sila-sila po magulo.
12:38.9
Nakakasawa na yung ganito.
12:40.8
Bakit natin hindi subukan
12:42.0
na mag-parliamentary system
12:43.5
nang sa ganun tumino
12:47.0
Takot ba yung mga senador
12:48.3
dahil mawawalan po sila
12:49.4
ng lugar sa senado?
12:53.8
ang pinag-uusapan po natin dito,
12:55.6
kapakanan ng mga Pilipino.
12:57.7
Kapakanan ng Luzon,
12:58.9
Visayas, Mindanao.
13:02.4
Hindi lamang po Mindanao,
13:04.0
hindi lamang Visayas,
13:05.5
hindi lamang Luzon,
13:07.1
kundi buong Pilipinas.
13:10.0
Yan po yung pinag-uusapan natin dito.
13:12.3
Bakit natin hindi subukan
13:14.4
federal parliamentary system?
13:18.4
Nang sa ganun, mga sangkay,
13:19.9
may isaayos po natin itong sistema
13:21.8
ng ating pamahalaan.
13:23.8
Kasabihin na naman nila,
13:25.5
di ba, may mga nagsasabi,
13:26.9
hindi natin kailangan
13:27.8
mag-parliamentary system.
13:29.6
Unahin natin yung mga nagugutom.
13:31.7
Kaya nga tayo magulo,
13:32.9
kaya nga maraming nagugutom
13:34.3
dahil nga po sa mga politiko
13:35.6
na nag-aaway-away.
13:37.7
Kailan ba nawalan ng gutom
13:41.5
Kailan ba nawalan ng kahirapan
13:44.2
Ang dahilan nga kung bakit
13:45.3
mahirap ang ating bansa,
13:47.5
presidential system po tayo.
13:51.4
unitary presidential system tayo.
13:53.8
Ang pinakamataas sa sahod
13:55.9
dito lamang po sa
13:59.5
Pero yung mga region
14:01.7
probinsya, mga sangkay,
14:03.8
ang bababa ng sahod.
14:05.1
Kaya nag-uumpukan dito sa Metro Manila.
14:08.4
Alay, kung magkakaroon tayo
14:09.4
ng federal parliamentary system,
14:12.5
magiging maayos po ang lahat.
14:15.7
alam mo, dadami po yung mga negosyante
14:17.5
dito sa ating bansa.
14:18.8
Especially kapag nawala na po yung
14:23.8
Mga foreign direct,
14:25.6
ng foreign direct investment.
14:28.4
So, itong gulo sa Pilipinas,
14:31.9
itong gulo ng mga politiko
14:34.8
hindi matatapos yan
14:36.2
hanggat hindi po tayo
14:38.0
nagkakaroon ng maayos na sistema
14:40.0
sa ating pamahalaan.
14:42.3
kung di parliamentary system.
14:45.7
Ito, mga sangkay,
14:46.4
again, wala po tayong kinakampihan.
14:48.4
Dahil lahat ng mga politiko ngayon,
14:49.9
I'm sorry to say,
14:51.7
mga pulpol naman talaga yung mga yan
14:53.8
dahil sa presidential system eh.
14:59.0
alam nyo yun, mga sangkay?
15:00.9
That is why wala na po ako sa politics.
15:03.3
Bakit ko ginagawa ito?
15:04.3
For educational purpose only.
15:13.7
kung anong reality
15:14.6
na nagaganap sa ating bansa.
15:16.3
Itong Independence Mindanao
15:20.0
kung tawagin nila mga sangkay,
15:25.8
gusto kong maintindihan ng lahat.
15:27.9
Kapag nagkaroon ng sariling
15:29.5
o bumukod ng Mindanao,
15:30.9
magkakaroon na ng passport.
15:32.7
Kayo, may mga kamag-anak kayo sa Metro Manila,
15:35.0
hindi na kayo basta-basta makakapasok dito.
15:38.0
nasa Metro Manila o Visayas,
15:39.9
hindi na rin po kami basta-basta makakapasok ng Mindanao
15:42.8
kailangan na po ng passport,
15:43.9
kailangan na nang kung ano-ano mga papeles,
15:47.5
para mapuntahan yung mga pamipamilya natin.
15:49.9
Gusto nyo ba gano'n?
15:53.2
Ay, nako po mga sangkay.
15:55.0
Sana po magkasundo na lang lahat.
15:56.9
Pero tingin ko mga sangkay,
15:58.0
hindi po ito magkakasundo,
15:59.1
hindi po ito maayos
15:59.9
hanggat presidential system pa rin po tayo.
16:02.2
Well, ano po ang inyong opinion?
16:03.6
Just comment down below.
16:05.2
And now I invite you guys,
16:06.3
meron pa akong Facebook group,
16:11.4
Meron pa akong Facebook group.
16:14.2
Hukbong Solid Sangkay.
16:15.3
Exclusive lamang po
16:16.3
para sa mga Solid Sangkay.
16:18.7
Hanapin nyo po ito sa Facebook,
16:22.0
mag-join po kayo.
16:23.2
At siguraduhin nyo,
16:24.2
masasagutan nyo yung lahat ng tanong
16:25.6
para makapasok kayo.
16:26.9
Ako na po ay magpapaalam.
16:27.9
Hanggang sa muli,
16:28.4
this is me, Sangkay Janjan.
16:29.6
Palagi nyo pong tatandaan
16:30.5
that Jesus loves you.
16:32.1
God bless everyone.
