01:03.8
At kung kayo naman po ay nanonood sa Facebook, huwag nyo pong kalilimutan na i-follow ang ating Facebook page.
01:11.4
At ito mga sangkay, para sa mga nanonood sa Facebook, ito madali lamang, may papagawa lamang po ako sa inyo saglit.
01:17.3
Habang kayo ay nanonood mga sangkay, may makikita po kayong tatlong tuldok sa bandang itaas ng video.
01:22.2
So itong nakikita nyo video ngayon o larawan mga sangkay ay isa lamang pong halimbawa yan.
01:28.0
Okay, nasusundan ninyo.
01:29.7
So sa taas ng video, ng actual na pinapanood nyong content ngayon, makikita nyo yung tatlong tuldok, pindutin nyo lamang po yan, tapos may lalabas na show more.
01:40.2
Pindutin nyo po yung show more, then pindutin nyo rin po yung bell notification na katabi ng subscribe.
01:48.4
Ayan po, tapos pindutin nyo rin po yung all.
01:50.9
I hope na nasundan nyo po mga sangkay, napakadali lamang po yan.
01:54.3
Okay, so ito, pag-usapan po natin.
01:56.6
Kaano nga ba kaganda?
01:58.0
Itong parliamentary system na dapat i-adapt ng Pilipinas.
02:02.2
Kasi, okay, ngayon ang Pilipinas natin ay presidential system.
02:08.5
That's the reason mga sangkay kung bakit ang Pilipinas natin napakagulo ng mga politiko.
02:14.6
Lahat po sila gustong makaupo sa mga matataas na opisina ng ating gobyerno.
02:20.1
May ilan mga sangkay o marami na kaya po sila nananalo ay dahil lamang po sa kanilang bango.
02:28.0
Nang pangalan o dahil magaling po sila gumiling, magaling po sila magsalita,
02:32.4
o kaya magaling po sila mambola, nananalo.
02:35.2
Lalong-lalo na po yung mga artista na tumatakbo sa eleksyon.
02:39.3
Ngayon mga sangkay, may sistema po tayo para maiwasan na ito.
02:44.6
Maiwasan na po itong mga pag-i-elect na mga medyo may saltik na mga leader
02:49.3
at mga gahamal na mga leader, mga corrupt officials.
02:53.2
Alam nyo kung ano ito?
02:54.0
Parliamentary system.
02:55.2
Itong parliamentary system, ito po yung sistema.
02:57.4
Ito po yung sistema ng Singapore, Japan at napakaraming mga bansa sa bandang Europe
03:01.6
dahilan mga sangkay kung bakit itong mga nag-atap ng parliamentary system
03:05.6
or parliament form of government, mga malalago, mga mayayamang bansa
03:11.9
at hindi po magulo ang kanilang politika.
03:15.7
Ngayon, ito mga sangkay, panuorin po natin itong isa sa mga video mula po ito sa TV5.
03:22.4
Napakaganda na ito mga sangkay dahil pinaliwanag dito kung ano nga ba itong parliamentary
03:26.7
laban po sa presidential government.
03:30.8
Uulitin ko mga sangkay, ang problema sa Pilipinas.
03:35.8
Bakit may mga saltik itong mga official natin, may mga tama mga sangkay,
03:41.0
lagi pong nag-aagawan ng pwesto, lagi pong nagbabardagulan.
03:45.3
Eh dahil po sa sistema, ang presidential system.
03:48.8
Tingnan nyo ngayon yung Amerika, mga sangkay.
03:51.8
Hawig na hawig po sa Pilipinas.
03:53.8
Presidential system.
03:54.8
Nag-aaway-away po sila Donald Trump.
03:56.7
Sila Biden at ang Democrats at laban po sa kanilang kabilang party, mga sangkay.
04:04.7
Dito sa Pilipinas, grabe po ang gulo-gulo ng presidential system.
04:08.9
Wala pong ibang pinakamaganda kundi parliamentary system kagaya po ng Singapore at Japan dito sa Asia.
04:14.8
Ito, panuorin po natin ang kaibahan para ma-intindihan po ng marami.
04:19.0
Ang mas madalas pong napag-uusapan ay ang panukala mag-shift tayo sa federal form of government.
04:24.7
Pero meron pa pong isa pang panukala.
04:26.7
Ito lang, matagal rin nakabimbin.
04:28.3
At kung sakali, makangailangan din ng charter change kung ipatuto pa dito.
04:32.3
Okay, kailangan ng charter change.
04:35.1
Okay, para mas maintindihan po ninyo na wala na po ako sa politics.
04:39.8
Okay, bakit ko ginagawa ang video na ito?
04:41.7
To educate the Filipino people.
04:44.1
Kasi hindi po nila alam itong parliamentary, federalism.
04:48.5
Hindi po alam yung 60-40 policy.
04:51.4
Hindi po alam yung patungkol sa presidential system na ang gulo-gulo.
04:54.8
Hindi po alam yung about sa charter change.
04:56.7
Hindi po alam yung about sa change or amendment ng ating konstitusyon.
05:00.2
Ngayon, para mas maliwanagan po tayo, mga sanggay, eto, panuorin natin.
05:04.7
Yan po yung paglipat sa isang parliamentary form of government.
05:08.6
Presidential or parliamentary?
05:11.4
Ano pong kaibahan nila?
05:12.7
Sa presidential, meron pong tinatawag na separation of powers.
05:15.9
Ibig sabihin, hiwala yung executive sa lehislatura.
05:19.9
Ang legislature ang magpapasa ng batas, habang executive ang magpapatakbo ng bansa.
05:24.4
Sa parliamentary naman,
05:26.7
ang prime minister ay bahagi ng lehislatura.
05:29.9
Siya ang tumatayong leader ng gobyerno at ng lehislatura
05:33.0
dahil siya po ang may pinakamaraming boto sa mga parliamentarians.
05:37.2
Sa presidential, madalas ay may fixed term ang Pangulo.
05:40.9
Sa parliamentary naman,
05:42.6
maaaring patumbahin ng parliament ang gobyerno.
05:45.7
Ano pa namang ora sa pamamagitan lamang ng vote of no confidence.
05:50.4
Tigil tayo dyan saglit, mga sanggay.
05:52.3
Dito, sa presidential, may fixed term.
05:54.9
Diba? Six years, diba?
05:56.3
Ang presidente at ang iba pang mga posisyon sa gobyerno,
06:01.8
may tamang term lamang o ilang mga taon,
06:04.8
kailangan na po mag-eleksyon ulit.
06:06.6
Sa parliamentary, okay,
06:09.1
bagamat may eleksyon,
06:12.5
pwedeng mapatanggal
06:14.2
ang kahit na sinong nakaupong prime minister.
06:18.2
Kung siya po ay hindi na capable sa kanyang posisyon.
06:23.5
Nang hindi na po kinakailangan ng marami pang patut
06:26.3
nang hindi na po kinakailangan
06:28.5
ng kahit na anong impeachment complaint.
06:32.3
Vaya ano lang ito, mga sanggay,
06:34.0
sa pamamagitan lamang po ng vote of no confidence,
06:38.0
pwede na po siyang matanggal
06:39.1
o mismo siya magre-resign.
06:41.9
Kasi, ang kinagandaan sa parliamentary system,
06:44.1
naiintindihan nila na kailangan nila magtrabaho.
06:47.5
Hindi po yung tipong presidential system kasi,
06:50.6
mga sanggay, pasigatan lang eh.
06:52.7
Rockstar, magaling.
06:55.6
hindi po yung tipong presidential system kasi,
06:57.4
pero sa parliamentary,
06:59.5
kailangan mo magtrabaho para sa pamahalaan
07:02.9
at para po sa bayan.
07:04.6
So, kung ikaw ay hindi na capable,
07:06.5
ikaw mismo kusa ka magre-resign.
07:08.9
Marami na po yan, mga sanggay,
07:11.1
Like, doon po sa Japan,
07:13.6
itong dating prime minister na si,
07:17.7
sumalangitaw ang kanyang kaluluwa,
07:19.1
si Prime Minister Abe,
07:22.0
nag-step down siya dahil nga po,
07:23.4
may nararamdaman na po siya ang kakaiba
07:28.9
na aayusin ang kanyang physical na pangatawan.
07:31.3
So, dito, sa presidential system,
07:33.4
naku po, kahit po may nararamdaman ng ano,
07:36.2
kahit hindi na po kaya,
07:37.8
pag sinabi ng advisor na,
07:38.9
hindi, kaya mo pa yan.
07:42.6
nagkakawatak-watak na yung mga Pilipino.
07:45.1
Magulo na po yung gobyerno.
07:46.5
Ganyan po kagulo ang presidential system.
07:48.8
So, tuloy po natin.
07:50.2
Okay, ito pa, mga sanggay.
07:52.2
Sa parliamentary system,
07:56.3
dito, kapag magaling ang leader,
07:57.7
pwede po siyang manatili sa kanyang pwesto.
08:00.3
Gaya po ni Lee Kuan Yew.
08:01.3
Pero hindi po lahat na na,
08:02.9
ganong klaseng leader eh.
08:04.2
Kasi, karamihan po napapagod po talaga
08:06.2
ng mga prime minister.
08:07.2
Hindi po nagtatagal.
08:08.5
Bihira lamang po ang pagkakaalam ko
08:10.0
si Lee Kuan Yew lamang po ang tumagal
08:11.5
sa pwesto dyan sa Singapore
08:13.2
dahil nga po talagang inayos po niya ng buo
08:16.2
ang bansa ng Singapore.
08:19.1
Kita nyo naman ngayon, mga sanggay,
08:21.1
yan po ay first world country.
08:23.9
So, sa parliamentary,
08:26.3
kinakailangan dito yung kung ilang taon ka
08:30.2
as long as napakatalino mo,
08:33.0
natutulungan mo yung mga Pilipino,
08:34.8
kitang-kita yung trabaho mo,
08:36.2
at kayang-kaya pa ng katawan mo,
08:38.2
tuloy ka sa iyong serbisyo.
08:40.8
While, mga sanggay,
08:42.0
hindi naman po talaga sila nagtatagal
08:46.5
Natuturn down ka agad
08:47.5
kasi napapagod po ang prime minister
08:49.1
dahil nga po sa dami ng trabaho.
08:50.9
So, papalitan na naman po siya
08:52.0
ng mas matalino pa po sa kanya.
08:54.0
Mas madaling magpalit ng gobyerno
08:56.3
sa parliamentary form
08:57.8
at hindi po ito nagre-resulta
09:01.4
At sa presidential,
09:02.6
ang Pangulo ay madalas binoboto
09:05.6
o kaya ng electoral college
09:07.3
kagaya po ng nasa US.
09:08.9
Sa parliamentary,
09:10.2
ang namimili ng prime minister
09:11.6
ay ang parliament.
09:13.3
Kung sinong parliamentarian
09:14.6
na may pinakamaraming suporta
09:16.9
siya pong magiging prime minister.
09:18.6
Yan po, mga sanggay.
09:20.5
Elected by voters,
09:21.9
ang kaibahan, presidential,
09:23.3
ang bumubuto po sa presidential,
09:26.3
presidente o top officials
09:27.7
ay tayo mismo, mga Pilipino.
09:29.7
So, ang nangyayari, mga sanggay,
09:32.9
pagalingang magsalita.
09:34.2
Well, sa parliamentary system,
09:35.8
ang nag-i-elect po
09:36.8
ay yung parliament.
09:39.1
Yung party na nanalo.
09:40.4
Kasi ang mangyayari, mga sanggay,
09:41.7
tayo, mga Pilipino,
09:42.9
buboto tayo ng party.
09:45.2
So, kung sino ang naipanalo
09:46.9
ng mga Pilipino na partido,
09:49.0
sila po ay mag-i-elect.
09:50.4
Sila po ay magbubutuhan.
09:51.6
Kung sino ang pinakamatalino sa kanila,
09:54.5
yun po ang tatayong prime minister.
09:56.9
Sa madaling sabi,
09:58.0
quality leader ang lalabas sa parliamentary.
10:00.9
At sa parliamentary,
10:02.4
ang mga ministro,
10:03.3
madalas ay mga member rin ng parliament.
10:05.5
Naka-alyado ng prime minister.
10:07.2
Yan pong pinupunto ni Sen. Robin Padilla.
10:09.8
Kung parliamentary,
10:11.3
mas madaling ipatawag yung mga ministro
10:13.0
dahil bahagi rin sila ng parliament.
10:15.7
So, ano po ang mas maigeng sistema?
10:18.5
Hindi po ganun kadali ang sagot
10:19.8
dahil hati po ang opinion dyan.
10:22.8
Sa presidential form,
10:24.1
mas madalas magbanggaan
10:25.8
ng executive at ang legislative.
10:28.4
Kaya minsan nagkakaroon po ng mga deadlock
10:30.4
gaya ng mga budget deadlock sa Amerika.
10:33.0
Yan po ang presidential, di ba?
10:35.2
Sa parliamentary, hindi po nangyayari yan
10:37.2
dahil ang nagpapatakbo ng gobyerno
10:39.2
ay ang mismong mga member rin ng parliament.
10:42.3
Kumbaga, madali pong naaasikaso
10:44.3
ang mga problema sa parliamentary.
10:46.3
Pero may isa pang uri ng sistema
10:48.3
na medyo nasa gitna.
10:50.3
Ito po yung semi-parliamentary system
10:52.3
o pwede rin tawaging semi-presidential.
10:54.3
Ito po yung semi-parliamentary system o pwede rin tawaging semi-presidential.
10:55.4
Ito ba gr assessor?
10:56.4
May prime minister na galing sa RelosLP
10:58.4
na nagpapatakbo ng gobyerno.
10:59.7
Siya pong head of government
11:01.7
at merong preshident na parang
11:04.9
bilang figurehead, or simbolo
11:07.5
na parang head of state
11:08.5
Kung titignan ninyo itong mapa po
11:10.4
Makikita ninyo kung Kuning
11:12.0
mga bansa ang merong
11:15.6
Yung mga kulay blu po dyan ay
11:17.5
presidential form gaya po ng
11:19.5
US at maraming bansa sa
11:21.6
Latin America at dito sa
11:25.4
Kama rin ang Iran, Turkey, Kazakhstan, Turkmenistan at Uzbekistan.
11:30.8
Sa Asia po, narin ang South Korea at ang Indonesia at ang Pilipinas.
11:36.2
Ang mga kulay orange naman po ay mga parliamentary o kaya ay semi-parliamentary.
11:41.0
Ayan po, mga malalagong bansa po yan mga sangkay, like Europe.
11:44.3
Halos po buong Europa, dyan po sa taas, ay gantong uri ang pamamalakad.
11:48.3
Narin din po yung Canada, bandaron, Australia, bandarito, UK, Israel, Thailand at yung Japan.
11:54.6
O diba, ayan mga sangkay, ang dami po niyan.
11:57.6
Halos po yung Europe, parliamentary sila at kung ditingnan po natin ang sitwasyon ng Europe, malago po sila mga sangkay.
12:04.1
At kahit tingnan niyo po ang listahan sa Google ng mga malalagong bansa, more on parliamentary system.
12:10.7
Yung mga magugulong gobyerno, mga magugulong bansa, yung presidential system.
12:15.1
Sa isang study ng World Bank noong 2001 na ginawa ni Daniel Letterman, Norman Loaiza at Rodrigo Suarez,
12:22.1
sinabi po nila ng parliamentary system.
12:24.6
Ay hindi kasing problemado sa korupsyon kumpara po dun sa ibang sistema.
12:29.1
O, klaro na mga sangkay. Salamat kay Edling Gao.
12:34.1
Ang klaro na ito, ang parliamentary system, ayon po dito sa 2000 World Bank Study,
12:41.1
ang parliamentary system ay hindi po kasing problemado sa presidential system.
12:47.8
Ito, ulitin po natin para mas maintindihan po nating lahat.
12:51.8
Ganda to, para mas matutunan na marami sa ating mga kababayan.
12:54.6
Noong 2001 na ginawa ni Daniel Letterman, Norman Loaiza at Rodrigo Suarez,
13:00.3
sinabi po nila ng parliamentary system, ay hindi kasing problemado sa korupsyon kumpara po dun sa ibang sistema.
13:08.2
Diba? Pagdating sa korupsyon, less.
13:11.2
Mas mababa po ang level ng korupsyon dito sa parliamentary system.
13:14.8
Naipaliwanag ko na yan na karaal mga sangkay kung bakit.
13:18.1
Okay? Kung bakit.
13:19.2
Kung bakit less lamang po o mababa lamang po ang antas ng korupsyon sa parliamentary system.
13:24.6
Dahil nga po halos natitingnan po mabuti.
13:27.5
Yung mga lumalabas sa budget o project, masyado pong nasasala po yan sa parliamentary.
13:32.4
Hindi tulad po sa presidential system.
13:34.5
Naku, ang luwag-luwag po.
13:35.7
Wala masyadong check and balance.
13:37.9
Wala masyadong audit.
13:39.2
So, lahat po ng mga opisyal pwedeng mangurap.
13:43.9
E paano naman tayo?
13:45.4
Nag-eksperimento na po tayo sa isang uri ng parliamentary system.
13:49.0
Pero medyo hilaw po yung eksperimento.
13:51.7
Noong Enero 1973, ilang buwan.
13:54.6
Matapos i-deklara ni Marcos ang martial law,
13:57.1
i-ratipika ang 1973 Constitution.
14:00.5
Maraming pong kumikwestiyon sa ratifikasyon na yan
14:02.8
dahil hindi po naman ito pinagpotohan ng mga votante.
14:05.8
Sa halip, nagpatawag si Marcos ng Paranggay Citizen Assemblies
14:09.5
kung saan pinagpotohan ang Constitution viva voce.
14:14.5
O sa pamanggitan lamang ng lakas ng boses.
14:17.8
Isa sa mga probisyon ng 1973 Constitution
14:20.2
ay ang pag-adapt ng isa pong Modified Parliamentary Form of Law.
14:24.6
Semi-parliamentary or semi-presidential system.
14:30.9
Ito po yung in-adapt noon ni Ferdinand Marcos.
14:33.8
May Pangulo pa rin pero meron ng Prime Minister.
14:37.8
Pero po hindi gaya ng maraming o karaniwang semi-parliamentary system
14:41.5
sa ibang bahagi ng mundo,
14:43.3
ang Pangulo ng Pilipinas pa rin ang nag-ahari.
14:46.3
Siya ang nagpapatakbo ng defense, security at foreign affairs.
14:51.6
Siya rin po ang namimili ng Prime Minister
14:53.5
mula sa mga member of Parliament.
14:54.6
Ang napili po niyang Prime Minister
14:58.4
ang magpapatakbo ng pang-araw-araw na aktividad ng gobyano.
15:03.4
Katunayan sa 1973 Constitution,
15:06.5
nakasaad po na ang trabaho ng Prime Minister
15:09.0
ay siguruhin na pinatutupad ang mga polisiya at programa
15:12.7
na inilatag ng Pangulo.
15:15.4
Noong una, inako ni Marcos ang parehong trabaho.
15:19.0
Pero noong 1981, in-appoint niya ang kanyang Prime Minister
15:22.0
na si Cesar Virata.
15:24.6
ang kanyang Finance Minister na si Cesar Virata
15:26.8
bilang kanyang Prime Minister.
15:29.4
Sa makatuit po, sumubok tayo sa semi-parliamentary system.
15:33.3
Yun lang, ito po ay sa parahan na ibang-iba
15:36.0
dun sa sistema sa ibang bansa.
15:38.6
Dahil ang Pangulo pa rin
15:39.5
ang natiling namamahala sa ating bansa.
15:43.6
Okay, mga sanggay, sinubukan po
15:45.4
ang parliamentary.
15:47.6
Kaya nga lang mga sanggay,
15:48.5
ito po ay semi-parliamentary lamang
15:50.9
or semi-presidential system.
15:53.0
Kalahating presidential,
15:54.6
dati pong parliamentary.
15:56.6
So, anong kailangan?
15:58.3
Kailangan mga sanggay,
15:59.8
hindi po yung semi-parliamentary
16:01.4
or semi-presidential system.
16:03.3
Ang kailangan po ng Pilipinas,
16:05.1
ang gobyerno natin i-adapt po
16:06.5
ang talagang buong parliamentary system.
16:10.9
Ito mga sanggay, ulitin po natin
16:13.6
Thailand at yung Japan.
16:15.7
Sa isang study ng World Bank noong 2001
16:17.7
na ginawa ni Daniel Letterman,
16:20.8
at Rodrigo Suarez,
16:22.3
sinabi po nila na ang parliamentary system,
16:24.6
ay hindi kasing problemado sa korupsyon
16:27.5
kumpara po doon sa ibang sistema.
16:31.0
I hope na gets na po natin lahat yan.
16:33.6
So, ang kailangan po natin,
16:34.6
parliamentary system.
16:36.3
Gusto ko pong malaman ito ng mga Pilipino
16:38.0
dahil lahat po tayo,
16:39.8
naka-alarma mga sanggay
16:40.8
sa mga nangyayari sa ating bansa.
16:43.2
ang nangyayari sa mga politiko ngayon,
16:46.5
Ang nangyayari ngayon sa mga politiko,
16:48.0
agawan ng pwesto o kaya siraan.
16:51.6
Dahil presidential system po tayo.
16:53.5
Unlike kung gagawin po,
16:54.6
kung gawin po natin itong parliamentary system,
16:57.0
titinom po ang mga politiko sa Pilipinas.
17:00.5
At wala na pong paasikatan dito mga sanggay
17:03.4
dahil ang ma-elect na mga leader sa ating bansa
17:07.1
ay quality leaders.
17:10.6
Kung samahan pa po ito ng federal parliamentary system.
17:15.3
E di ang saya po ng Pilipinas.
17:18.6
hindi na po kasing tindi
17:20.9
ang problema natin ngayon sa politika
17:24.6
ngayon mga sanggay,
17:26.3
bardagulan doon eh.
17:27.9
Wasakan ng pangalan doon,
17:30.3
pamidya na naman doon.
17:31.7
Ganyan pong nangyayari sa mga politiko ngayon,
17:34.2
sa panahon natin.
17:36.1
eto lang masasabi ko,
17:38.8
ang umupo sa Malacanang
17:40.1
na presidente ng Pilipinas,
17:45.4
presidential form of government tayo.
17:49.8
Pero kung magpapalit po tayo,
17:51.8
ayusin po natin ang constitution,
17:55.7
ang parliamentary ay subuk na,
17:57.8
kagaya po ng Japan,
17:59.6
marami mga bansa sa Europe
18:00.8
na ngayon mga sanggay nagtatamasa
18:02.6
ng isang napakagandang sistema
18:04.6
ng kanilang gobyero.
18:06.0
Ano po ang inyong komento mga sanggay?
18:07.5
Just comment down below.
18:08.5
Huwag nyo pong kalilimutan
18:09.3
na ikalat ang video na to
18:11.2
malaman po ng ating mga kababayan.
18:13.8
Sa mga nagsusulong ng parliamentary system,
18:16.0
yun po yung suportahan natin.
18:17.7
Sa mga nagsusulong
18:22.1
ang tagal na po ng
18:25.2
ang nirarason na lang nila eh.
18:26.9
Huwag natin unahin yan.
18:27.8
Unahin natin ang Pilipino.
18:29.4
Daming nagugutom.
18:31.6
kailan ba natapos
18:32.3
ang gutom sa Pilipinas?
18:34.6
umupo sa gobyerno,
18:35.9
may gutom pa rin talaga yan.
18:38.0
May problema pa rin talaga yan.
18:39.9
Bakit hindi natin subukan
18:41.4
yung dapat na solusyon
18:42.9
kagaya po ng Singapore,
18:47.0
just comment down below.
18:49.1
meron po akong Facebook group.
18:51.2
Exclusive lamang po
18:52.2
sa mga solid sanggay.
18:54.8
Hukbong Solid Sanggay.
18:56.6
Hanapin nyo lamang po
18:58.7
mag-join po kayo.
19:03.1
makapasok po kayo dito.
19:05.8
Hanggang sa muli.
19:07.7
Palagay nyo pong tatandaan
19:08.7
that Jesus loves you.
19:10.1
God bless everyone.
