00:36.6
Sa episode natin ito, pag-uusapan natin paano maging wise buyer
00:40.3
o bago ka bumili, anong dapat mong tanungin.
00:42.6
Whether we like it or not, lahat po tayo nagkamali na po
00:44.8
at may pinagsisiyang tayong binili na talagang nagsisi tayo.
00:48.6
Ako talagang many times, I've been alone and many times I've cried,
00:52.6
many times I've wasted my money.
00:54.6
Nung minsan may binili ako na akala ko, akala ko lang, akala ko maganda
01:00.6
Sino sa inyo mga guilty dyan, ilogay nyo sa comment section.
01:03.5
Ano mga binili nyo dati na pinagsisihan nyo, pakisulat lang.
01:07.7
Baka parehong binili po natin, lagay po sa comment section.
01:10.6
Para tama, hindi na tayo magkamali, ito yung 10 wise questions
01:13.5
na tanungin po natin ating sarili bago tayo bumili.
01:16.0
Number one question, okay, kumuha kayo ng ball pen na coaching session po natin ito.
01:19.8
Treat this just like a free session between you and me.
01:23.1
Number one po, need or want?
01:25.2
Pangailangan o kagustuhan?
01:26.4
Kung pangailangan, bilhin.
01:27.8
O, kagustuhan, huwag mo na.
01:29.8
O, kapos ang budget, huwag mo.
01:31.7
Pwede naman maghintay, pwede magtiis.
01:33.7
Di ba yung pangailangan talaga, yung pag bumili ng pagkain, di ba, magutom ka.
01:38.3
Pero yung kain sa labas, kagustuhan yun.
01:40.4
O, uminom ka ng tubig, kailangan yun.
01:42.3
Pero iinom ka ng mga kape, mga favorite drinks mo, kagustuhan yun.
01:46.6
Di ba, that's the first question.
01:48.0
Number two question, can I afford it?
01:51.0
Wala namang problema na bumili ng mga kape, milk tea.
01:53.9
Ay, ako ha, bumibili ako ng kape, bumibili rin ako ng mga milk tea.
01:57.9
Pero I make sure, afford ko.
01:59.8
Well, paano malaman kung afford mo isang bagay?
02:03.2
Simple lang, simple.
02:04.7
You want to learn paano malaman kung afford mo isang bagay?
02:07.6
All you need to do is just multiply it by five.
02:11.9
Like for example, may kape na ibebenta sa'yo.
02:14.7
200 pesos per cup times five, 1,000.
02:17.4
Based on your income, kung ilalabas mo 1,000,
02:20.3
kaya mo ba bumili ng kape na 1,000 ang halaga?
02:23.3
Laki-laki naman yun.
02:24.5
O, hindi ibig sabihin, hindi mo afford.
02:25.8
Let's say, bumili ka ng sachet.
02:27.1
Ang sachet, 10 piso.
02:28.6
Times five, 50 pesos.
02:29.9
Afford mo ba ang kape na 50?
02:31.2
Of course, 50 pesos.
02:32.7
O, yan. Afford mo yan.
02:33.8
So, ganito ako mag-isip eh.
02:35.3
Kaya I hope mga kaiponaryo,
02:36.9
bago ka bumili, paano malaman afford?
02:38.9
Multiply by five.
02:40.9
O, next question.
02:42.1
Bago bumili, may alternative ba?
02:44.3
Baka pwede namang hindi branded.
02:47.0
Parang gamot, di ba?
02:48.2
Ba't ka bibili ng paracetamol na may brand
02:50.8
na alam mong five times higher,
02:52.7
pwede ka namang bumili ng paracetamol na generic.
02:54.9
Ba't ka bibili kung pwede ka manghiram?
02:57.2
Kung minsan mo lang gagamitin.
02:58.8
Like for example,
02:59.8
bibiyahe kayo matagal, di ba? Malayo.
03:02.2
Kailangan nyo, waluhan kayo.
03:04.1
Eh, yung sasakyan mo, pang lima.
03:05.5
Bibili ka ng sasakyan na pang waluhan
03:07.8
na one time, two times na manggamit.
03:09.6
Ba't di ka nalang manghiram o mangupa?
03:11.2
Ah, alternative ang tawag dyan.
03:15.1
Tanongin mo rin sa sarili mo
03:16.0
sa pagbibili mo ng bagay na ito,
03:17.6
ano ang value na maidadagdag sa'yo?
03:19.9
Ito ba ay may pakinabang sa long term?
03:22.8
Kasi may investment, kikita ka.
03:24.7
O kung kikita, bibiliin ko.
03:26.4
Kung gagastos, hindi ko bibiliin.
03:28.4
Lalo na kung kapos ang budget ko.
03:31.2
Tanongin mo rin, bago ka bumili,
03:33.2
nag-canvas ka na ba?
03:34.2
Nagkumpara ka na ba ng presyo sa market?
03:36.2
Research and compare prices to get the best deal.
03:39.1
How many times ikaw nasa Changge ka,
03:40.9
may nakita ka, nabudol ka, binili mo.
03:42.9
O, di ba? Nagmamadali ka.
03:44.4
Pagkatapos, panglipat mo sa kabilang ano,
03:46.0
ay, ba't mas mura dito?
03:49.4
Nangyari na ba yan sa'yo?
03:50.5
Nangyari na kasi sa akin yan eh.
03:52.0
Grabe, mas mababa pa ang iba.
03:53.7
Kaya nga, tanong ko kay Julian Sares, no?
03:56.4
At saka kay Sam Peña at the same time,
03:58.5
Mama Veng's vlog.
03:59.5
O, kayo ba eh, nag-iisip muna,
04:01.9
nag-canvas bago kayo bumili?
04:03.7
Number six question, bago ka bumili,
04:05.6
tanongin mo sarili mo.
04:06.7
Impulse buying ba ito?
04:08.0
Or talagang planned buying?
04:09.3
Ulitin ko ha, impulse or planned?
04:11.8
Pag impulse, huwag muna.
04:13.3
Wait, kapeng mainit.
04:16.0
Wait ka na 30 days.
04:17.1
Check mo after 30 days kung may ginig pa.
04:19.3
Ibig sabihin, kailangan mo, binig mo.
04:21.9
Pero kung after 30 days, wala na.
04:23.6
Buti na lang, di ko binig.
04:24.9
Di ba? Lalo na nung pumasok ako sa isang gallery,
04:28.7
Pero, sabi ko, sige, gusto ko na kabilhin.
04:31.4
Pero, pinalipas ko ng tatlong araw,
04:33.2
nung tatlong araw, wala na.
04:35.4
Kaya, di ko na binili.
04:36.3
Number seven, does it align with my goals?
04:40.1
Itong bang bibilin ko,
04:41.2
ay pasokto sa plano ko.
04:43.2
Sa short term, medium term, and long term plan.
04:45.7
So, kung align siya sa iyong goals,
04:47.8
itong bibilin mo na ito,
04:49.1
by all means, go.
04:50.1
Pero, pag hindi siya align,
04:51.2
kaya ano lang, impulse, huwag.
04:52.9
Number eight, o question,
04:54.7
bago ka bumili, may budget pa?
04:58.7
May budget ba sa iyong kita?
05:05.1
Naka-allocate ba?
05:06.0
Kung walang budget.
05:06.9
Again, ayan na naman po tayo eh.
05:08.4
Kasi nga, nabudol na 1, 1, 2, 2, 3, 3.
05:10.9
Yun na nga, napunta ka lang sa sale eh.
05:12.6
Again, ito lang ang pagdating sa sale.
05:14.1
The issue is not the sale.
05:15.1
The issue is kung may budget ka.
05:16.6
Kahit may sale, pag wala kang budget,
05:18.1
dapat di ka bumili.
05:19.1
Kahit walang sale,
05:20.0
pag may budget ka, bumili ka.
05:21.4
Number nine to, ask yourself,
05:24.4
ano ba ang iyong long term goals?
05:26.3
Ika nga, makawala sa utang?
05:27.7
Kung gusto mo makawala sa utang,
05:29.6
huwag kang gastos ng gastos na hindi mo kailangan.
05:33.0
If you keep on spending the money that you earn,
05:36.2
even if you don't need it,
05:37.8
chances are, you will use it and you will use it up.
05:40.8
Once you use it up, you will get into debt.
05:42.6
Kaya tanungin mo pa natin, may return ba ito?
05:44.9
Kasi pag nag-long term thinking ka,
05:46.8
talagang magbabago ka.
05:48.0
Magiging makatuwirang kuripot ka na katulad ko.
05:50.9
Mga kaibonanios, and last but not the least,
05:54.1
number ten question bago ka bumili,
05:56.5
am I making a cut?
05:57.7
Conscious choice.
06:00.2
Alam mo yung desisyon,
06:01.6
dapat po hindi po motivated ng inggit,
06:05.8
hindi motivated ng gusto.
06:08.2
Ito ay motivated dahil nga may budget ka,
06:11.1
may plano ka, kasama sa plano mo.
06:13.0
Like for example,
06:14.6
kung talagang ang plano nyo talaga magkanegosyo,
06:17.3
huwag kang manginahing na maglabas ng pera.
06:19.5
Bakit? Conscious choice yan eh.
06:21.2
Ito ay para sa inyong pangarap.
06:23.4
Kahit na medyo may kataasan ng perang ilalabas mo,
06:28.2
Eh kasi nga, pwede kang kumita.
06:30.0
And these are what we call as good investment
06:32.5
and good opportunities.
06:34.0
By answering these ten questions mga friendship,
06:37.4
alalaman mo na talaga kung tama ang bibili mo o hindi.
06:41.0
Kaya mga kapatid, based on the ten questions,
06:43.5
ano po na-realize niyo po dito?
06:45.0
I want you to please participate and type in the comment section
06:48.4
kung paano ka natulungan itong episode na ito.
06:51.0
And then ito yung good news,
06:52.5
meron pa akong mga ibang ten questions that you need to ask yourself
06:56.1
before you invest.
06:57.1
Before you start a business.
06:58.8
Nandun na po sa lahat ng comment section po sa description.
07:02.0
Hanapin niyo na lang.
07:02.8
Panoorin niyo po yan ha.
07:04.0
At paulit-ulit niyo na panoorin hanggang maisa puso at masaisipan po natin
07:09.0
para kayo ay talagang maging ganap na isang tunay na iponaryo.
07:13.2
Tatandaan, tamang karunungan, tamang disiplina po ang susi sa pagyaman.
