10 Warning Signs sa mga Babae na Huwag Balewalain. - By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:43.5
Ang regla, minsan sobrang tagal ng regla.
00:47.9
Baka 7 days, sobrang lakas ng regla.
00:51.0
O minsan sobrang konti ang regla.
00:54.4
O minsan hindi nagre-regla ng 3 buwan, 4 buwan.
00:57.9
So pag mayroong pagbabago dito, mas maganda pa check tayo sa OB-GYN.
01:03.9
Meron mga possibilities.
01:06.0
Pwedeng stress ka lang, pwedeng may hormonal imbalance,
01:11.7
pwedeng may thyroid problem, pero pwede rin may problema dun sa matres.
01:18.0
Kaya kailangan magpa-check up sa OB, baka may test gagawin, may ultrasound at iba pa.
01:23.1
Pag irregular kasi yung menses, depende yan sa tagal.
01:26.9
Kung sasabihin mo,
01:28.6
Dok, 7 days ako pag nire-regla, talagang buo-buo yung dugo, ang dami lumalabas.
01:35.2
Ebang usapan yun.
01:36.9
Titignan natin kung anemic ka, nangihina ka, kasi sobrang lakas yun.
01:41.4
Baka may myoma, possible yun.
01:44.8
Pag sobrang dalang naman at hindi na nire-regla ilang months,
01:48.7
So tignan din natin, baka may problema, bakit hindi na nire-regla.
01:53.7
Ay dapat tuloy-tuloy yung regla.
01:55.4
So irregular menses, lalo na kung pang matagal,
01:57.9
papacheck sa OB-GYN.
02:01.4
Number 2, changes in the skin.
02:04.4
Okay, very important.
02:05.9
Ako lagi ko tinignan ang balat natin eh.
02:08.9
Lalo na pag edad 30, 40.
02:10.9
Minsan, di mo lang mapapansin, meron kang makikita mga nunal-nunal.
02:15.9
Although hindi na magano'ng kataas ang skin cancer sa Pilipinas,
02:20.9
yung mga melanoma, pero meron din tinatamaan eh.
02:25.9
Basta, yung nunal nawala din, yung melanoma, meron din tinatamaan eh.
02:26.7
Basta, yung nunal nawala din, meron din tinatamaan eh.
02:27.7
Basta, yung nunal nawala, dati tapos biglang may nunal.
02:30.7
Yung maitim, tapos, misan, iba kulay, merong maitim, may brown.
02:36.7
Tapos, parang lumalaki, papacheck tayo sa dermatologist.
02:41.7
Kasi yung mga nunal-nunal na yan, lalo na pag lumalaki, mas maganda tanggalin na lang.
02:47.7
Kasi iniisip mo pa eh. Ano bang mangyayari dito?
02:51.7
Babantayan ko baka biglang maging cancer yan.
02:55.1
Yung iba, pinapatanggal.
02:56.2
Yung minibilis lang naman tan snel.
02:56.7
Yung mga nilalaman kasamazial.
02:57.7
Tanggalin yung nunal habang maliit pa.
03:00.4
So, tingnan na yung mga balat.
03:01.8
Tingnan din yung mga kuko.
03:04.1
Meron bang mga changes, di ba?
03:06.5
Baka biglang may sugat lumabas
03:08.6
o biglang may pasa na lumabas.
03:10.7
Tingnan-tingnan nyo rin yung katawan ninyo.
03:13.2
Baka sa paa, biglang may varicose
03:15.6
o ano man nangyari.
03:17.4
May mga senyales yan sa balat.
03:20.8
Number three, very important.
03:25.0
Sine-check ang breast ng mga babae.
03:29.0
Yan talaga kasi sa Pilipinas,
03:31.7
number one, ang breast cancer.
03:34.3
10% ng mga Pilipino,
03:38.3
ay pwede magkaroon ng breast cancer.
03:40.5
Sobra daming may breast cancer.
03:42.7
Ang problema sa breast cancer,
03:45.2
usually walang sintomas.
03:48.7
At nag-uumpisa yan kasing size lang ng munggo.
03:52.2
Parang munggo lang siya.
03:54.7
Nang lalaki pa konti-konti.
03:57.3
Anong edad nagkaka-breast cancer?
03:59.5
Dati, 40 years old.
04:02.7
Ngayon, maaga na.
04:04.0
Merong 30 years old breast cancer.
04:06.1
Yung iba, wala pang 30 years old.
04:08.4
Hindi natin alam sa kinakain.
04:11.1
So, i-examine yung breast.
04:13.0
Tapos pag may nakitang bukol,
04:15.5
pacheck tayo sa surgeon
04:18.6
Huwag natin hayaan na lumaki
04:21.4
na kasing size ng holen.
04:23.2
Kung kasing size ng holen,
04:25.7
Yung iba, parang size ng bayabas,
04:28.7
sinintay, hindi na po pwede yun.
04:30.7
Kasi kung masyado na malaki,
04:35.7
baka ma-late stage tayo.
04:38.7
pati yung kilikili.
04:40.7
Sine-check kung may kulani
04:42.7
kasi doon kumakalat.
04:44.7
So, breast cancer, very important.
04:46.7
May ultrasound ng breast.
04:50.7
Kailangan magpa-check.
04:55.7
examine yung sarili nyo habang naliligo
05:02.7
masakit ang puson.
05:05.7
Hindi lahat na masakit ang puson, delikado.
05:07.7
Siyempre, kung may regla,
05:09.7
masakit ang puson, normal yun.
05:11.7
Pero yung sobrang sakit ang puson,
05:13.7
na parang iba na,
05:15.7
merong kasing sakit sa babae na
05:19.7
Narinig nyo na ba endometriosis?
05:21.7
May mga parang brown
05:23.7
or black color na dumidikit-dikit
05:28.7
So, napakasakit yan, endometriosis.
05:30.7
Hindi siya cancer, pero napakasakit yan.
05:34.7
Minsan, pag nagtalik, masakit.
05:37.7
O hindi dapat magtalik, masakit.
05:40.7
Pag nagtalik, may dugo.
05:42.7
O hindi rin dapat yan.
05:44.7
O may discharge lumalabas
05:46.7
na may amoy na masangsang.
05:49.7
Diba, hindi rin dapat yan.
05:52.7
Sa OB, tingnan natin.
05:56.7
syempre, titignan yung kwelyo ng matres, cervix.
06:00.7
Mamaya, may bukol sa matres mismo.
06:04.7
So, yung mga pelvic pain,
06:06.7
pelvic yan sa puson,
06:08.7
marami kasing mga organs sa babae.
06:10.7
May ovaryo, may ovarian cyst.
06:15.7
lalo na pag lumalaki na yung puson,
06:18.7
baka mamaya may ovarian cyst yan.
06:20.7
Hindi natin masabi.
06:22.7
pacheck tayo pa ultrasound
06:24.7
para sigurado walang problema.
06:26.7
Yung paulit-ulit na masakit na puson.
06:30.7
nagbago ang timbang.
06:33.7
Pag ang babae, edad 30,
06:35.7
biglang tumataba.
06:38.7
Biglang tumataba.
06:40.7
Pwedeng thyroid problem, tumataba.
06:43.7
Pwedeng hormonal changes,
06:45.7
pwedeng diabetes, tumataba.
06:49.7
polycystic ovary syndrome.
06:53.7
nagiging overweight,
06:54.7
maraming buhok lumalabas dito.
06:58.7
Marami silang hair,
07:00.7
tapos tumataba sila,
07:02.7
pwedeng may PCOS yun.
07:05.7
lalo na sa mga babae,
07:08.7
Baka hindi naman sa pagkain.
07:10.7
Weight loss, namamayat.
07:12.7
Iba naman ang weight loss.
07:14.7
Pag namamayat, edad 50 pa taas,
07:17.7
siyempre mag-iisip tayo ng bukol.
07:19.7
Pero kung mas bata, weight gain tinitingnan natin.
07:22.7
Number 6 out of 10.
07:31.7
Pwedeng stress lang, pagod.
07:34.7
Pwedeng kulang sa tulog, pagod.
07:36.7
Pero ang common na cause ng pagod sa babae
07:41.7
Napakaraming Pilipina ang anemic.
07:44.7
Lalo na yung niriregla pa,
07:46.7
o nagbubuntis pa,
07:49.7
maraming anemic sa lakas ng regla nila.
07:52.7
Tsaka mahina tayo kumain ng mga iron rich foods.
07:56.7
Yung mga karne, iron supplement.
07:59.7
So, maraming babae anemic.
08:01.7
So, pag napapagod,
08:07.7
i-check lang yung dugo.
08:10.7
CBC, complete blood count.
08:12.7
Pwede rin thyroid problem.
08:14.7
Ang thyroid, madalas pa,
08:16.7
babae ang tinatamaan.
08:18.7
Goiter, kadalasan babae.
08:20.7
Hyperthyroid or hypothyroid.
08:23.7
Sobra sa thyroid, kulang sa thyroid hormones.
08:26.7
Babae rin tinatamaan kadalasan.
08:29.7
So, may pagod din dyan.
08:31.7
Meron ding sakit na chronic fatigue syndrome.
08:34.7
Yung laging pagod the whole day.
08:37.7
Wala naman trangkaso, wala naman sipon.
08:43.7
So, yan din mga possibility.
08:45.7
Anemic, chronic fatigue.
08:47.7
Pero kung paminsan-minsan pagod lang,
08:50.7
Ang chronic fatigue po kasi,
08:53.7
yung nagpahinga ka na,
08:55.7
natulog ka na ng tatlong araw,
08:58.7
nakapahinga ka na,
09:01.7
Diba? So, baka stress,
09:03.7
chronic fatigue syndrome,
09:04.7
uso yan na yung sakit na yan.
09:08.7
Pagbabago sa mood.
09:11.7
Biglang nalulungkot,
09:14.7
biglang ninenervyos.
09:18.7
minsan malungkot.
09:20.7
Common din sa babae yung postpartum depression.
09:23.7
Alam niyo yung postpartum depression?
09:27.7
baby blues tawag yan eh.
09:34.7
Postpartum depression.
09:36.7
Baka naka-experience kayo nung nagbuntis kayo.
09:39.7
So, mahirap malampasan din yan.
09:41.7
Kaya isang kailangan pa ng check-up,
09:46.7
postpartum depression.
09:47.7
Pwede rin naman yung nagbabago mood mo,
09:50.7
may hormonal imbalance
09:52.7
or baka nagdidepress.
09:56.7
Merong mental health problem.
09:58.7
Maraming nadidepress ngayon.
10:01.7
usually lalabas yan sa edad 20 to 30 years old.
10:07.7
Baka mas mabata pa ngayon.
10:09.7
Baka ngayon teenager, depressed na.
10:11.7
Pero dating panahon,
10:13.7
lumalabas ang depression.
10:15.7
Doon lumalabas ang mga signs.
10:18.7
So, changes in mood.
10:20.7
Lalo na kung ano-ano na naiisip sa utak mo.
10:23.7
Medyo hindi na maganda.
10:25.7
Papacheck tayo sa doktor.
10:27.7
Pwede sa psychiatrist.
10:29.7
O syempre yung mga pampasaya sa atin.
10:32.7
Maganda lagi may kausap.
10:34.7
Number 8 out of 10 na kailangan bantayan sa babae.
10:38.7
Anong problema sa tian?
10:40.7
Actually lalaki-babae ito.
10:47.7
Lumalaki ang puson.
10:49.7
Tulad na sinabi ko sa iyo.
10:51.7
Pwedeng ano lang yan.
10:54.7
Lunok ng lunok ng hangin.
11:00.7
Hindi regular ang kain.
11:05.7
Ah common to sa babae.
11:06.7
Gallbladder stones.
11:10.7
Common sa babae din.
11:12.7
Lalo na pag edad 40 years old na may katabaan.
11:16.7
Gallbladder stones.
11:18.7
Nagbo-bloat din yan.
11:20.7
O pag kumain ng matataba.
11:22.7
Sumasakit ang tian.
11:25.7
Nagbabago ang dumi.
11:27.7
Common din yan sa babae.
11:28.7
At syempre pag lumalaki ang tian ng babae.
11:31.7
Tulad na sinabi ko.
11:32.7
Lumalaki ang puson.
11:35.7
Pa-ultrasound isang beses.
11:36.7
Para siguraduhin natin.
11:39.7
Kung taba lang yan.
11:41.7
Pero ayaw natin na mamaya.
11:43.7
May common din ovarian cyst.
11:46.7
Bisa hindi mo mapapansin.
11:48.7
Lumalaki na lang.
11:51.7
Digestive issues.
11:52.7
Number 9 out of 10.
11:53.7
Common din sa babae.
11:55.7
Pero ito lalaki babae.
11:58.7
Masakit ang ulo ng mga babae.
12:01.7
Nagbabago ng regla.
12:04.7
Pwede rin malapit na regla.
12:07.7
Pwede rin migraine.
12:09.7
Common ng migraine sa mga kababaihan.
12:14.7
Lalo ng mga kabataan ngayon.
12:16.7
Cellphone ng cellphone.
12:18.7
Pwedeng neck pain.
12:21.7
Masakit na ang ulo.
12:29.7
Hormonal changes.
12:30.7
Yan ang cause ng headache.
12:39.7
Iba na iisipin natin.
12:41.7
Nandun na yung mga stroke.
12:44.7
Yun na yung mga iisipin natin.
12:47.7
Pag sobrang sakit.
12:48.7
Na parang binibiyak na yung ulo.
12:50.7
Doon tayo papacheck.
12:51.7
Pero kung konting-konting headache.
12:57.7
Minsan kasi may headache na.
13:00.7
Pag headache kasi.
13:01.7
Wala naman makakakita ng utak eh.
13:05.7
Kahit magpa-examine ka sa neurologist.
13:06.7
Hindi naman nila masisilip yung utak mo.
13:10.7
Pag alanganin ang doktor.
13:12.7
Laging may headache.
13:16.7
Para sigurado lang na walang bukol.
13:24.7
Yun ang pinaka-sure.
13:26.7
Kaya pag sasabihin mo.
13:27.7
Laging masakit ang ulo.
13:28.7
Paulit-ulit na minsan.
13:30.7
Hini-scan din sa ulo isang beses.
13:35.7
Ito common to sa babae.
13:39.7
Alam niyo yung mga kababaihan.
13:41.7
Usually edad 30s.
13:48.7
Usually sa babae lang ito eh.
13:50.7
Nagkaka-joint pains sila.
13:53.7
Ito yung rheumatoid arthritis.
13:56.7
Common sa babae yan.
13:57.7
Rheumatoid arthritis.
13:59.7
Rheumatoid factor.
14:02.7
Yung joints na mumula.
14:07.7
May inflammation.
14:09.7
Common din sa babae.
14:15.7
So, yung lupus na yan.
14:19.7
So, pag mga babae.
14:23.7
Nagjo-joint pain.
14:25.7
Usually sa rheumatologist eh.
14:27.7
Kasi meron din mga sakit na
14:30.7
mas madalas sa babae.
14:33.7
Lalo na pag namumula na
14:35.7
at sobra ng sakit.
14:36.7
Hindi na ordinary arthritis yan.
14:38.7
Pero pag matanda na.
14:41.7
Nagka-joint pains eh.
14:42.7
Ibang usapan yun.
14:43.7
Yung mga arthritis yan
14:47.7
Itong sampung signs.
14:48.7
Hindi naman talaga delikado agad yan.
14:51.7
Pero at least nabigyan ko kayo ng background
14:53.7
para maagapan natin ng maaga.
14:56.7
Pwede rin ito makita sa mga lalaki.
14:59.7
Itong mga fatigue.
15:04.7
Pero mas common pa rin sa babae ito.
15:07.7
Yung mga rheumatoid arthritis.
15:11.7
Lupus, 90% babae.
15:13.7
Thyroid, karamihan babae din.
15:20.7
Puro sakit ito ng mga babae.
15:23.7
Sa lalaki, prostate ang problema namin.
15:27.7
Yan ang kalaban ng mga lalaki.
15:30.7
Prostate products.
15:31.7
Sana po nakatulong ito.
15:33.7
Kung alanganin po kayo.
15:35.7
Pacheck up tayo doon sa espesyalista mismo.
15:38.7
Diretso na kayo sa OB.
15:40.7
Diretso na kayo sa derma kung sa balat.
15:43.7
Neurologist kung sa utak.
15:45.7
Para sigurado na agad yung gamutan ninyo.
