01:26.4
At nang makauwi na nga ako sa amin ay grabe ang paninermo ng aking ina.
01:30.0
Galit na galit siya dahil sa ginawa akong pagtalikod sa kanila at sa mga dapat gawin.
01:36.8
Tapos ngayon ay uuwi umano akong may kare-kare ng mga bata noon.
01:42.8
Anong ipapakain mo riyan sa anak mo ha?
01:45.7
Lalayas-layas ka dito.
01:47.6
Hindi mo naman pala kayang sarili mo.
01:50.3
Uwi ka ng aking ina sa galit na boses.
01:54.1
Hindi na ako umimig.
01:56.3
Lahat ng mga masasakit na sinasabi ng aking ina ay tinanggap ko noon.
02:00.0
Dahil alam ko na mali talaga ako.
02:04.5
Tinanong pa ng aking ina kung nasaan raw ang magaling na lalaking bumuntis sakin.
02:10.1
Aanak-anak ay hindi naman pala kayang panindingan.
02:14.7
Sinabi ko naman sa kanyang lahat at ang dahilan kung bakit bigla akong iniwan.
02:20.3
Kami na mga bata.
02:22.6
Nagbanta naman ang aking inang humanda umano ang ama ng mga anak ko.
02:27.0
Dahil sisiguraduhin niyang hindi magtatagal.
02:30.0
Ay pagpipiesta nito ng mga uod.
02:33.6
Kung hindi raw gagampanan ng kumag ang obligasyon nito para sa mga bata.
02:39.4
Mas mainam pa mga kutong lupa o lamang lupa ang makinabang sa katawan nito.
02:46.0
Bigla akong natakot sa sinabi ng aking ina noon.
02:50.2
Umiiyak na nakikiusap ako sa aking inang huwag niyang gawan ng masama ang ama ng mga anak ko.
02:56.6
Dahil kahit na ganoon ang ginawa ng lalaking yon.
03:00.0
Alam kong pagdating ng araw ay hahanapin ito ng mga anak ko.
03:05.1
Ano na lamang ang sasabihin ko sa kanila.
03:08.4
Kapag dumating ang araw na hahanapin nila ang kanilang ama.
03:15.9
Kaya ka sinasamantala at niluloko ng ibang tao.
03:19.4
Dahil dyan sa pagiging mahina mo.
03:23.0
Ano na yung gagawin mo sa mga bata?
03:24.6
Aber, hindi naman pwedeng hiigop lamang ng hangin ng mga yan at mabubusog na.
03:30.0
Sinabi ko naman sa aking inang maghahanap ako ng trabaho.
03:35.8
Magsisikap ako para mabigyan ng magandang kinabukasan ng mga anak ko noon.
03:41.2
Napabuga ng hininga ang aking ina tumahimik.
03:45.5
Magmula nga ng umuy ako sa mga magulang ko, ay pinilit kong makahanap ka agad ng trabaho.
03:52.0
Subalit tila ba naging mailap sa akin ng swerte.
03:55.7
Dahil kahit anong gawin ko ay wala akong mahanap na trabaho noon.
04:00.0
Hanggang sa isang araw,
04:03.6
kinausap ako ng masinsina ng aking ina.
04:07.6
Sinabi niya na pumayag na raw ako sa sinasabi niya.
04:11.8
Kahit papano ay kikita ako ng malaki-laking pera at maibibigay ko na ang lahat ng mga pangailangan ng anak ko.
04:20.3
Noong una ay nagmatigas ako sa aking ina.
04:23.2
Sinabi ko sa kanyang hinding-hindi ko papasukin ang mundong ginagalawan niya.
04:28.1
Dahil ayokong darating ang panahon.
04:30.0
Noong hikakahiya at isusumpa ako ng mga anak ko.
04:34.9
Ayokong maramdaman nilang kutsain ng mga tao sa paligid.
04:39.1
Lalong-lalo na sa eskwelahan.
04:42.2
Pero may mga araw na awang-awa ko sa mga anak ko.
04:46.4
Dahil sa wala akong maibigay sa kanila, nising kong duling sa oras na humihingi sila noon.
04:53.5
Dahil doon, kahit ayaw kumang sumunod sa yapak ng aking ina,
04:58.1
ay wala na akong nagawa kundi ang gawin kung ano ang kanyang mga ginagawa.
05:04.5
Kumita lamang ng salapi para mabuhay at mapakain ang mga anak ko.
05:13.1
Sa mga nagtataka o napapatanong kung ano ba ang ibig kong sabihin,
05:19.1
isang bantog na mambabarang na manggagamot ang aking ina.
05:24.1
Nanggagamot siya ng mga taong may sakit.
05:28.1
Pero ang mas pinagtutuunan niya ng pansin ay ang pagiging isang mambabarang.
05:35.1
Marami ang mga taong palihim na pumupunta sa bahay namin at may ipinapagawang hindi maganda sa taong kagalit.
05:44.1
Matapos gawin ng aking ina ang mga nais ipagawa ng taong lumapit sa kanya,
05:50.1
magbabayad ang mga ito ng malaking halaga at nakangiti na lumalabas ng bahay.
05:55.1
Nung una, natatakot ako sa mga ipinapagawa ng aking ina sakin.
06:03.1
Dahil sa hindi ko kayang magbigay ng karamdaman o kaya naman ay kumitil ng buhay.
06:09.1
Hindi ko pa man ginagawa ang mga bagay na iyan.
06:13.1
Pakiramdam ko ay parang inuusig na ako ng aking konsensya.
06:19.1
Kaya nga ako umalis noon at nagpakalayo-layo para huwag sumunod sa kagustuhan ng aking ina.
06:26.1
Dahil kahit kailan ay hindi ko pinangarap na maging isang mambabarang.
06:31.1
Pero kahit anong gawin kong pagtakas ay tila ba kapalaran ko na yata talaga
06:37.1
ang maging isang katulad niya.
06:41.1
Simula nga nang matutunan ko ang pambabarang,
06:45.1
yun na ang naging trabaho ko hanggang sa lumipas ng mga buwan.
06:49.1
Pero kahit ganun man,
06:51.1
ipinangako ko sa aking sariling
06:53.1
hinding hindi ako lalampas sa ipinangakong limitasyon.
06:58.1
Hindi ako gagawa ng mga bagay na alam kong pagsisisihan ko sa uli.
07:04.1
Bago ko pinasok ang pagiging isang mambabarang noon,
07:08.1
kauna-unahang ipinangako ko sa sariling
07:11.1
hinding hindi ako kikitil ng buhay.
07:15.1
Hindi rin ako magbibigay ng mga karamdaman sa isang tao
07:19.1
kung alam kong wala namang ginagawang kasamaan ng mga ito.
07:27.1
kasalukuyang naglilinis kami ng mga anak ko sa bakura ng bahay kasama si nanay.
07:33.1
Nang masilayan kong nagkukumahog na naglalakad ang kapatid ng aking amang,
07:41.1
May bitbit itong kahon at may kahabaan yon.
07:45.1
Nababatid kong galit na galit ang tiyahin ko,
07:48.1
base na rin sa reaksyon ng kanyang mukha.
07:51.1
Nang makalapit na nga sa amin si Tia Belinda,
07:55.1
hinarap niya ang aking ina at walang tigil na tinatalakan.
07:59.1
Dinuduro-duro niya pa ito ng bitbit niya
08:03.1
at pinagsasalitaan ng kung ano-anong masasakit.
08:07.1
Nagulat ako at nagtataka dahil sa kauna-unahang pagkakataon ay galit na galit ang tiyahin kong sumugod sa bahay namin.
08:15.1
Kilalang tahimik at mahinawan ang tiyahin kong ito.
08:18.1
Kaya naman laking pagtataka ko dahil sa ginawa niya.
08:23.1
Sa mahinawong boses ay pinayuhan ko si Tia Belinda na huminawan siya sa pagsasalita.
08:29.1
Dahil baka mamaya ay matamaan niya nang hawak-hawak niyang aking ina.
08:34.1
O kung hindi naman ay matamaan niya ang mga anak ko noon.
08:38.1
Tiyang, ano ho bang problema?
08:42.1
Baka naman po pwedeng mapag-usapan niyan sa maayos na paraan.
08:46.1
Uwi ka ko pa noon.
08:48.1
Sinabihan ko siyang huwag magtaas ng boses.
08:52.1
Kung may problema man siya ay sabihin niya ng mahinaw noon.
08:56.1
Nang sa ganon ay mapag-usapan at magkaunawaan.
08:59.1
Hindi yung bigla na lamang siyang susugod at mag-iiskandalo.
09:04.1
Mas lalo namang umusok na parang tambut siyang ilong ng aking tiyahin.
09:09.1
Nanlaki ang kanyang mga mata at nagpalipat-lipat ng tingin sa aming dalawa ni nanay.
09:18.1
Hindi na pwedeng mapag-usapan sa maayos na paraan tong problema namin ng iyong ina, Corazon.
09:25.1
Sa malakas na boses ay sinabi nitong,
09:28.1
Alisin naman noon ang aking ina ang barang na itinanim niya sa kanyang kaibigan.
09:34.1
Dahil kung hindi, ay sasabihin niya sa karating baryo kung saan siya naninirahan at ang kaibigan niya.
09:43.1
Nang aking ina ang bumarang sa kaibigan niya nayon.
09:46.1
Tingnan naman noon namin kung sino ang mapapahiya.
09:50.1
Baka sa oras na sabihin niya iyon, ay puntahan kami ng mga kabaranggay nila at palayasin kami sa tinitira namin noon.
09:59.1
Magunos dili po kayo, tiyang. Huwag kayong basta-bastang mambintang sa aking ina kung wala naman nung ebidensya.
10:08.1
Pagtatanggol ko sa nanay ko sa mga ibinabatong salita ng tiyahin ko.
10:13.1
Pinandilatan niya ako ng mga mata.
10:16.1
At sinabihang huwag makialam dahil hindi ako ang kausap niya.
10:21.1
Matuto akong romespeto sa mga matatanda noon.
10:25.1
Hindi ba umano ako tinuruan ng magandang asal?
10:29.1
Sabagay, ano nga ba raw namang magandang asal ang ituturo sa akin ng mga magulang ko?
10:35.1
Gayong mga kampon naman umano kami ng kadiliman.
10:41.1
Mga kampon kayo ni Satanas!
10:43.1
Ewan ko ba dyan sa kapatid ko kung anong nakain at ikaw pa yung inasawa niya?
10:48.1
Gayong napaka-itim ng budhi mo!
10:51.1
Galit niyang saad sa aking ina.
10:54.1
Sinabihan ko ang dalawang anak kong pumasok na muna sa loob ng bahay.
10:59.1
Dahil ayokong makarinig sila ng mga masasamang salitang nagmula sa tiyahin kong mata-pobre.
11:07.1
Ma, sumunod ka na rin ho kaagad ha.
11:10.1
Magluluto pa tayo ng hapunan.
11:12.1
Huwi ka ng anak kong si Angela na nasa edad sampung taon nun.
11:16.1
Humuon na lamang ako.
11:19.1
Sinabi kong kakausapin lang namin ng lola nila si Tia Belinda.
11:23.1
Bago tuluyang tumalikod ito at naglakad na papasok sa loob ng bahay.
11:30.1
Nang wala na ang dalawang anak ko ay tinanong ko ulit ang tiyahin ko.
11:34.1
Kung sigurado ba siyang ang aking ina talaga ang gumawa ng hindi maganda doon sa sinasabi niyang kaibigan.
11:42.1
Kaya ganun na lang ang galit niya na tila isa siyang bulkang nagtampururot.
11:49.1
Sandaling hindi nakaimik ang tiyahin ko na parabang nag-iisip pa ito ng isasagot.
11:55.1
Anya, alam niyang ang aking ina ang gumawa ng hindi maganda sa kaibigan niya.
12:02.1
Dahil siya lamang ang huling nakausap ng kaibigan nito bago yung nagkasakit.
12:08.1
Alisin niyo na yung kung anumang kademonyo ang ginawa niyo sa kaibigan ko.
12:12.1
Kung gusto niyo magtagal pa kayo dito sa tinitiran niyo.
12:15.1
O kaya mas mabuti pang lumayos na kayo dito para wala nang kamalasan ninyong nangyari sa lugar na to.
12:21.1
Kigil na wika ng tiyahin ko noon.
12:25.1
Napansin kong nagpipigil lamang sa galit ang aking ina.
12:30.1
Walang imig na tinititigan niya ang tiyahin ko.
12:33.1
Kapag nasa ganung estado ng aking ina ay alam kong anumang sandali ay makakagawa na ito ng hindi maganda.
12:40.1
Natatakot akong baka bigla na lamang bumulagta ang tiyahin ko sa kinatatayuan ni Totmang Isay.
12:47.1
Kaya naman ang ginawa ko ay nilapitan ko ang aking ina at sinabihan ko siyang huminahon.
12:54.1
Mag-isip na maayos.
12:56.1
Dahil baka may magawa siyang hindi maganda sa oras na magpadala siya ng galit na nararamdaman.
13:04.1
Huwag niyo akong tinatakot-takot diyan.
13:07.1
Dahil kahit kailan.
13:08.1
Hinding-hindi ako matatakot sa inyo.
13:11.1
Huwi ka pa ng tiyahin ko.
13:14.1
Sabay talikod at umalis ng paghihimotok pa rin sa galit.
13:20.1
Nang makalayo ng tiyahin ko ay hinarap ko ang aking ina at tinanong kung totoo ba ang sinasabi ng kapatid ni tatay.
13:28.1
Tumingin ng diretsyo sa mga mata ko ang aking ina.
13:32.1
At sinabi niyang hindi siya ang gumawa sa kaibigan ni Tia Belinda.
13:38.1
Alam kong nagsasabi ng totoo ang aking ina.
13:44.1
Kilala ko siya. Hindi siya basta-bastang gagawa ng aksyon kung alam niyang wala namang ginagawang masama ang isang tao.
13:53.1
Napakunot ng noo ang aking ina at napapaisip nun.
13:57.1
Sinabi niya sa aking sa pagkakaalam niya ay hindi lamang ang kaibigan ni Tia Belinda ang nagkakasakit sa Karatig Baryo.
14:05.1
Dahil nitong nakaraan lamang ay napansin niyang marami ang mga kabataang nagkakasakit sa baryong tinitira ng tiyahin ko.
14:15.1
Kanina, habang pinagmamastan ko maigi yung tiyahin mo, parang may kakaiba siyang presensyang pilit na ikinukubli.
14:27.1
Hindi ko lang mawari kung anong klaseng presensya ba iyon.
14:31.1
Wika ng aking ina.
14:33.1
Nagtataka naman akong nagtanong sa aking ina kung ano ang ibig niyang sabihin.
14:40.1
Hindi ko kasi siya maintindihan.
14:43.1
Sinabihan niya akong pumasok muna kami sa loob ng bahay at doon na mag-usap nun.
14:48.1
Nang makapasok na nga kami sa loob ay itinuloy na namin ang usapan.
14:54.1
Ayon sa aking ina, malakas ang kutob niyang isang uri ng aswang ang namiminsala sa Karatig Baryo.
15:01.1
Sa tingin niya rin ay may alam tungkol sa lihim na karunungan ang nilalang na iyon.
15:07.1
At ang karunungang na lalaman nito, ang siyang ginagamit na kasangkapan.
15:13.1
Binigyan ng nilalang na iyon ng karamdaman ng mga taong naniniraan sa Karatig Baryo.
15:19.1
Nang sa gayon ay sa iba mabaling ang atensyon ng mga tao.
15:24.1
Kilala akong mambabarang dito sa lugar natin.
15:28.1
Kaya kung ganyang halos lahat na ng mga tao ang nagkakasakit,
15:33.1
walang ibang mapagbibintangan kundi ako lang.
15:39.1
Saglit akong napapaisip sa sinabi ng aking ina.
15:43.1
Tama siya sa mga sinasabi niya.
15:46.1
Bago namin tinapos ang usapan ay napagkasunduan naming dalawang magmanman sa Karatig Baryo.
15:53.1
Ako ang naatasan niyang magmanman sa Karatig lugar.
15:56.1
Alamin ko kung ano na ang kaganapan.
16:00.1
Dahil hindi naman siya pwedeng magpakita doon dahil natitiyak niyang galit na galit na sa kanya ang mga tao ng mga sandaling iyon.
16:08.1
Nang sumunod na araw nga ay pumunta ako sa Karatig Baryo.
16:13.1
Palihim akong nagmanman kung ano nga ba talaga ang nangyayari sa lugar na iyon.
16:18.1
Sa bungad pa lamang ng baryo ay may napapansin na akong kakaiba.
16:23.1
Hindi ko may paliwanag
16:25.1
kung anong klaseng presensya ang nararamdaman ko.
16:29.1
Pero sa pagpapatuloy ng paglalakad ko ay
16:33.1
may nakasalubong akong matandang babae nun.
16:37.1
Kakaiba iyon kung tumitig sakin.
16:40.1
Nagkunwari naman akong hindi ito napapansin
16:44.1
at nagpatuloy na lamang sa paglalakad.
16:47.1
Nung tuluyan na kaming magkalapit ng matanda
16:51.1
ay huminto ito at nagtanong kung taga saan ako.
16:55.1
Hindi ka taga rito ano?
16:58.1
Nakangising tanong nito.
17:01.1
Pilit kong ikinukubli ang presensya bilang isang mambabarang
17:05.1
at ngumiti sa matandang naguwi kang pupuntahan ko lang ang tiyahin ko.
17:10.1
May ipinapaabot lamang ang aking ina.
17:15.1
Sandali akong tinitigan ng matanda bago ito nagsalita ng
17:20.1
Hala, sige, sige.
17:22.1
Puntahan mo na ang tiyahing sinasabi mo.
17:26.1
Pasimpleng umiti ako sa matanda bago nagpatuloy na maglakad.
17:31.1
Nang medyo makalayo na ako ay bahagya akong tinapik ang dibdib
17:36.1
dahil bigla na lamang iyong sumikip nung kausap kanina ang matanda.
17:41.1
Habang kausap ko nga siya kanina ay naramdaman ko ang palihim nitong pagbitaw ng sumpa
17:47.1
sa pamamagitan ng pagpapalipadhangin.
17:50.1
Mabuti na lamang at naglagay ako ng puder sa katawan bago pumasok sa baryong iyon.
17:56.1
Hindi ako maaaring magkamali.
18:00.1
Mukhang may kinalaman ng matandang iyon sa pagkakasakit ng mga tao dito.
18:05.1
Diretsyong pinuntahan ko ang bahay ng sinasabi ng tiyahing kong kaibigan niya.
18:11.1
Titignan ko lang kung ano ang nangyari sa kaibigan ng tiyahing ko na iyon.
18:16.1
Sa paglipas ng ilang minuto ay nakarating na ako.
18:20.1
At sa bakuran pa lamang ng bahay ay may kakaiba na akong nararamdaman.
18:28.1
Nung akmang lalapit na sana ako sa pintuan para kumatok nun,
18:33.1
bigla akong napaatras dahil naramdaman kong para bang merong napakatulis na bagay ang biglang tumusok sa braso ko.
18:44.1
Nung nagusal ako ng pambasag ng sabulag
18:47.1
ay doon ko lamang napagtantong silyado ang buong bahay at maraming itim na nilalang
18:55.1
ang nagbabantay sa bakuran ng bahay na iyon.
18:59.1
Tila ba inaabangan na lamang na mga iyon ang oras ng kabatayan ng kaibigan ni Tia Belinda?
19:06.1
Nakalanghap rin ako ng napakalansang amoy
19:10.1
at alam kong nanggagaling iyon sa taong may sakit sa loob ng bahay na kinatatayuan ko.
19:17.1
Para hindi maalerto ang nilalang na nambiktima sa kaibigan ng tiyahin ko,
19:23.1
nagmamadali na akong lumabas ng baryo.
19:26.1
Isa pa ay hindi ko na rin nakayanan pa ang mabigat na presensyang buwabalot sa lugar na iyon.
19:33.1
Kamusta anak? Anong nakita mo sa karatig baryo?
19:38.1
Totoo ba yung sinasabi ng kapatid ko yung nanay mo raw yung bumarang sa kaibigan niya?
19:43.1
Bungad na tanong sa akin ng aking ama.
19:47.1
Malinaw kong sinabi sa kanila ang mga napapansin ko noon.
19:51.1
Sinabi ko rin sa kanyang hindi ko nararamdaman ang presensya ni nanay.
19:56.1
Noong naroon ako sa bahay ng kaibigan ni tiyah.
20:00.1
Sa halipaibang presensya ang nararamdaman kong bumabalot sa buong paligid ng lugar na pinuntahan ko.
20:08.1
Sinabi naman ang aking inang susubukan niyang pumunta sa karatig lugar para pag-aralan kung papanong tutulungan
20:15.1
ang mga taong nagkakasakit.
20:18.1
Gusto ko makita yung matandang sinasabi mo anak.
20:22.1
Gusto ko lang kumpermahin kung tama ang hinala kong yun talagang may sala rin.
20:28.1
Sad ng aking ina.
20:31.1
Pero nay, baka pumapano kayo. Pag-aalang wika ko.
20:37.1
Tinignan niya ako ng seryoso at sinabi ang huwag akong mag-alala dahil kayang kaya niya ang kanyang sarili.
20:45.1
Aniya, gusto niya lang alamin kung papanong magamot ang mga taong nagkakasakit sa karatig baryo.
20:52.1
Nais niyang makatulong sa ibang tao at higit sa lahat ay gusto niyang patunayan sa kapatid ng aking amang mali ang paratang nito sa kanya.
21:03.1
Oo, isa kaming mambabarang pero kinikilala namin kung sino ang nararapat gawan ng masama.
21:10.1
Hindi kami basta-bastang nagbibigay ng pamarusa sa isang tao.
21:17.1
Sa paglipas ng mga araw ay napansin kong naging abala na ang aking ina.
21:22.1
Nagbolontaryo akong tulungan siya sa mga ginagawang panggagamot sa karatig baryo pero sinabihan niya akong huwag makialam sa mga ginagawa niya.
21:32.1
Hayaan kung anong siya ang gumawa ng solusyon sa mga nangyayari sa karatig baryo.
21:38.1
Dahil sa sinabi niya ay hinayaan ko na lamang siya.
21:43.1
Pero habang lumilipas ang araw ay unti-unti kong napapansing parang nangangayayat ang aking ina.
21:52.1
Nung una ay nilalagnat at nuubo lamang ito.
21:56.1
Nakita ko namang ginagamot niya ang kanyang sarili kaya hindi kami nagalala.
22:02.1
Dahil ang akala namin noon ay isang simpleng sakit lamang ang dinaramdam nito.
22:08.1
Pero sa pagdaan na mga araw ay napansin kong mas lalo pang lumala ang sakit nito.
22:16.1
Nanlalalim na ang kanyang mga mata.
22:19.1
Nangingitim ang gilid na parabang hindi siya nakakatulog ng maayos sa gabi.
22:26.1
Hindi rin mawala-wala ang kanyang ubo na parang hirap na hirap siya sa bawat pag-ubo noon dahil napapahawak siya sa kanyang dibdib at tila namimilipit sa sakit.
22:38.1
May mga butlig na rin ang lumilitaw sa buong katawan niya.
22:42.1
At hindi katagalan ay isa-isa na yung nagsisipagputukan.
22:47.1
Nakakapandiri yung pagmasdan.
22:50.1
Paus na rin kong magsalita ang aking ina at halos hindi na niya maigalaw pa ang katawan.
22:57.1
Dahil sa labis na kapayatan at maraming galis ang tumubo sa kanyang katawan noon.
23:03.1
May mga gabi na rin akong nakakarinig ng mga mahihinang pag-angin.
23:08.1
Kapag hating gabi naman, minsan ay bigla-bigla na lamang lumalagas ang hagunoy ng hangin na parabang may bagyong paparating.
23:20.1
At malakas na humahampas sa bubungan ng bahay ang sanga ng puno ng mangga.
23:26.1
At sinasabayan ng nakakapangilabot na huninang wakwak.
23:32.1
Sa tuwing nangyayari ang mga kaganapang iyon ay naririnig kong malakas na dumadangoy ngayong aking ina.
23:38.1
Indikasyon na nahihirapan na ito sa sitwasyon niya.
23:43.1
Kapag gano'n na ang sitwasyon ay nasa harapan na ako ng altar.
23:47.1
Nagsisin din ang kandilang itim.
23:50.1
Sabay nagpapakawala ng mga orasyong pang tigal po sa labas ng bahay.
23:56.1
Nang sagayon ay matigil na ang paghuninang wakwak at mapuruhan ko ito pero...
24:02.1
Tila ba napakalakas din ang nilalang dahil kahit anong gawin ko ay hindi ko siya napupunta.
24:09.1
Minsan pa nga ay nilabas na naming dalawa ni tatay ang nilalang at hinamon ito pero...
24:15.1
Sa paglabas namin ng aking ama ay isang matandang may nakakatakot na itsura.
24:22.1
Ang nakikita naming nakangising nakatitig sa bahay.
24:26.1
Umaatungal iyon na parang kalabaw bago kumaripas ng takbo palayo.
24:33.1
Sinubukan pa naming habulin ni tatay ang nilalang.
24:36.1
Pero napakabilis nitong tumakbo.
24:40.1
Dahil sa isang kurap lamang na mga mata namin ay bigla na lamang itong nawawala.
24:47.1
Kahit na anong gawin kong pagsuri sa aking ina ay wala akong nararamdamang kahit anong presensya.
24:54.1
Kaya naman napagpasya na namin ang aking amang dalhin siya sa pagamutan ng bayan.
25:01.1
Nung dadali na sana namin ang aking ina sa pagamutan...
25:05.1
Marinitong tumutol.
25:08.1
Ayaw niyang dalhin namin ito dahil sa hirap na hirap na siya magsalita.
25:13.1
Kaya naman sa pamamagitan ng pagsenyas niya ng kamay ay naipaparating ang mga nais niyang sabihin sa amin.
25:21.1
Nay, anong gagawin ko?
25:25.1
Ayaw niya namang pumayag na dalhin kayo sa pagamutan.
25:28.1
Maluwa-luwa akong tanong sa aking ina abang marahang nililinisan ang kanyang katawan.
25:36.1
Ilang sandali pa ay hindi ko na napigilang tumulo ang luha.
25:41.1
Nang makita kong naglalangis at nagnanak-nak na ng galis niya at nagkaroon na ng maliit na butas.
25:49.1
Habang pinupunasan ko ng maligam-gam ang binti ng aking ina ay may nakikita na akong gumagalaw-galaw na mga maliit na uot.
26:02.1
Nahabag ako sa kanyang kalagayan.
26:05.1
Dahil buhay pa man ang aking ina, dinadagsa na ito ng langaw.
26:11.1
Kaya naman nasa loob na lamang palagi ito ng kulambo para hindi siya madapuan ng mga langaw nun.
26:18.1
Napapansin ko rin biglang dumarami ang mga insekto sa labas ng bahay.
26:24.1
May kakaibang huni ng ibon na naririnig ako tuwing sumasapit ang takip silim.
26:30.1
Kakaiba na rin ang amoy ng aking ina.
26:32.1
Dahil kahit nasa bungad ng pintuan ka pa lamang ay malalangap mo na ang napakalansang amoy na iyon.
26:40.1
Gawa nang dahil sa mga nagsisiputukang butlig sa buong katawan niya.
26:46.1
Nay, sino'y may gawa sa'yo nito?
26:51.1
Alam kong may dahilan ka kaya ayaw mong magpadala sa paggamutan.
26:55.1
Sabihin mo sa akin nay kung sino'y gumawa niyan.
26:58.1
Sisiguraduhin kong pagbabayaran niya ang kasamaang nangyayari sa'yo.
27:04.1
Tigil ang galit na nararamdaman ko ng mga sandaling iyon.
27:08.1
Ipinaliwanag ko sa aking inaw ang ginawa ko na ang lahat pero,
27:13.1
sadyang napakagaling ng kung sino man ang may kagagawan sa kanya.
27:17.1
Binuhos ko na ang lahat-lahat ng kakayahan ko sa pagiging isang mambabarang.
27:23.1
Pero bigo pa rin ako.
27:25.1
Kahit anong gawin ko ay hindi ko mahagilap kung sino ang gumawa ng masama sa kanya.
27:32.1
Kahit sinyalis o markaman lamang ay wala akong makita nun.
27:38.1
Sa nangangatog na mga kamay ay hinawakan ng aking ina ang kamay ko.
27:45.1
Nakita ko siyang bumubuka-buka ang bibig pero walang boses na lumalabas.
27:51.1
Makaraan lamang ng ilang segundo
27:53.1
ay nakaramdam na ako ng antok.
27:57.1
Hanggang sa hindi ko na namalayang bumagsak na pala ako sa tabi nun.
28:04.1
Sa pagtulog ko ay nagkaroon ako ng panaginip.
28:08.1
Sa panaginip ko ay naroon ako sa loob ng isang kubo.
28:12.1
Nakita ko ang isang matandang babaeng may kasuotang mahabang damit na kulay itim.
28:19.1
Nakaharap sa maliit na altar
28:21.1
at may nakasinding kandilang itim.
28:25.1
Meron rin mga santo o riboltong itim ang nakahilera sa altar na iyon.
28:32.1
Narinig kong may binabanggit na buhay na salita ang babae
28:36.1
habang binabanggit din ang pangalan ng aking ina.
28:40.1
Paulit-ulit at panay rin ang pag-ihip sa mga maliliit na insektong
28:47.1
mismong nasa harapan ito.
28:51.1
Matapos gawin niyo ng matanda,
28:54.1
nagulat ako at nanghilakbot
28:57.1
nang makita kong hinawakan niya ang bangkay ng hayop na nasa tabi niya
29:03.1
at walang pagdadalawang isip na kinagat
29:07.1
at pinagsawa ang sipsipin ng dugo.
29:11.1
Pigil ang hiningang na patakip ako sa bibig dahil nasusukat talaga ako
29:17.1
habang pinagmamasdan ang karumal-dumal na ginagawa ng matanda.
29:24.1
Hindi ka lang pala isang mambabarang gaya namin ng aking ina.
29:29.1
Isa ka rin aswang hinayupa ka.
29:34.1
Hindi pa nananawang sipsipin ng matanda ang dugo ng hayop
29:39.1
dahil sa pinanggigilang dukutin nito ang lamang loob ng bangkay na iyon.
29:44.1
Gamit ang mahahaba nitong mga kuko.
29:49.1
Matapos dukutin iyon ay sunod-sunod nang nilantakan nito ang laman loob.
29:55.1
Mabuti na lamang at bago pa man bumaliktad ang sikmura ko ay
30:00.1
bigla na lamang may humugot sakin mula sa panaginip na iyon
30:04.1
at bumalik sa realidad.
30:07.1
Nang maidilat ko na ang aking mga mata,
30:10.1
mabilis akong bumangon at tumakbo palabas ng bahay.
30:14.1
Saktong-sakto lamang ang pagkakalabas ko ng bahay nun.
30:20.1
Sumuka ako ng sumuka.
30:23.1
Nang makita ako ng aking ama ay nilapitan niya ako at tinanong kung anuang nangyayari.
30:28.1
Hindi na ako nagpatumpik-tumpik pa.
30:32.1
Sinabi ko sa aking ama ang mga nakita ko sa panaginip.
30:36.1
Napamura naman siya at nagwikang pupunta niya ang bahay ng aswang.
30:41.1
Humanda sa akin yan.
30:45.1
Hindi ako titigil lang at hindi siya malalagutan ng hininga mismo sa harapan ko.
30:49.1
Kalit na wika niya.
30:52.1
Tay, ako na po yung bahala doon.
30:55.1
Dito na lang kayo sa bahay dahil baka ba't kayo mapano pa.
31:02.1
Ako ang ama sa pamilyang to.
31:05.1
Kaya nararapat lang na ako ang humarap sa nila lang nayon
31:08.1
para pagbayarin niya yung mga ginawa niya sa nanay mo.
31:14.1
hindi ko na naituloy ang sasabihin ko dahil
31:18.1
sinabi ng aking ama hindi porket isa lamang siyang ordinaryong tao
31:23.1
ay hindi na niya kayang makipagsago pa sa mga iyon.
31:26.1
Kung pamilya na ang pag-uusapan, wala itong sasantuhin.
31:32.1
Dahil sa sinabi ng aking ama ay wala na nga akong nagawa pa kundi ang hayaan siya sa gusto niyang gawin.
31:38.1
Matapos namin mag-uusap ni tatay nun, sinabi ko sa aking ina ang pinaplano naming gawing mag-ama.
31:47.1
Sinabi ko sa kanyang mamayang gabi ay susugurin na namin sa bahay ang mantas na nila lang na nagtanim ng barang sa kanya.
31:56.1
Sisiguraduhin naming hindi kami uuwing talunan ng aking ama.
32:02.1
Konting tiis na lang po nay, gagaling na rin po kayo.
32:08.1
Sa oras na mapatayin namin ni tatay yung nila lang na iyon, maaalis na sa katawan mo yung barang na ginawa niya.
32:16.1
Pagsapit nga ng takip silim ay nagkarga na ako sa katawan.
32:21.1
Inusalan ko ng puder ang aking ama para hindi siya basta-bastang magapi ng nila lang na iyon.
32:28.1
Sumugod kaming dalawa ng aking ama sa bahay ng matandang aswang na naninirahan sa dulong baryo sa Karatig.
32:36.1
Bit-bit ang tabak na paboritong gamitin ng aking ina, ay tahimik na tinuntun namin ni tatay ang bahay ng aswang na iyon.
32:46.1
Hindi naman kami nahirapang hanapin iyon dahil sa nag-iisang kubo lamang ito, sa pinakadulong baryo sa Karatig.
32:56.1
Nang makarating na kami ay sinabihan ko ang aking amang magtago na muna.
33:02.1
Ako na muna ang magpapakita dito para maging paen.
33:06.1
Saka lamang siya kikilos kapag sumenyas na ako bilang hudyat, na maaari na siyang lumabas sa pinagkukublian niya.
33:15.1
Ayaw pa sanang pumayag ng aking ama dahil baka raw anong gawin sa akin ng aswang.
33:21.1
Babae ako at kakayakayanin lamang ako ng nila lang na kakaharapin namin nun.
33:27.1
Dahil ano lamang bang lakas ng isang babae, di ba?
33:31.1
Huwag na kayo makulit tay, makinig na lang po kayo sa sasabihin ko.
33:36.1
Sa totoo lang Sir Seth, kaya malakas ang loob ko at medyo hindi ako nakaramdam ng takot.
33:44.1
Dahil naghahalo-halo ng emosyong nararamdaman ko ng mga oras na iyon.
33:49.1
Wala na nga akong asawa, mawawalan pa ako ng ina.
33:54.1
Tapos kung hahayaan kong sumugod na mag-isa ang aking ama, baka pa dito ay mawala.
34:01.1
Paano na lamang kami na mga anak ko kapag nangyari yun, di ba?
34:06.1
Mabuti na lamang talaga at napakiusapan ko ang aking amang sumunod na lamang sa mga nais ko.
34:13.1
Isa pa ay may alam akong mga orasyon.
34:16.1
Kaya hindi ako basta-bastang magagapi ng kung anumang iyon, kung sakali mang biglaan kami maglaban.
34:24.1
Noong nang nakahanap na siya ng mapagkukublihan ay kaagad na akong naglakad papalapit sa kubo ng matanda.
34:32.1
Matapos kong magusal ng sabulag,
34:35.1
ay ingat na ingat akong naglakad papalapit sa pintuan ng kubo niya.
34:42.1
Noong makalapit na ako sa kubo, bahagya akong sumilip sa butas na kawayan.
34:49.1
Nang makasilip na ako ay nakita ko ang matandang naglalagay ng langis sa buong katawan,
34:56.1
habang nagkuusal na mga kataga sa harapan ng altar na may nakasinding kandilang itim.
35:05.1
Marahan kong hinugot ang tabak ng aking inang nakasukbit sa tagiliran ko.
35:11.1
Mabilis kong sinugod ang nilalang at hindi na ito pinatapos pa sa pagritwal.
35:17.1
Tila naggulat naman ito noong bumulaga ako sa pintuan dahil bahagya itong napaatras.
35:25.1
Hayop ka! Ikaw yung dahilan sa mga taong nagkakasakit sa lugar na to.
35:31.1
Tapos ngayon inais mo pang gawa ng masama ang aking ina.
35:35.1
Mabilis ko itong tinaga.
35:38.1
Naiharang naman ito ang braso niya, kaya imbis na ulo nito ang tamaan ay sa braso tumama ang taba kong hawak.
35:47.1
Hindi naman ako nakapaghanda sa mga sumunod na ginawa ng nilalang.
35:52.1
Dahil sa walang ano-ano ay mabilis na kinalmut ako.
35:56.1
Hinawakan sa braso at inihambalo sa palabas ng bahay.
36:00.1
Napaigik ako nang bumagsak sa lupa at tumama ang balakang ko sa nakausling bato.
36:07.1
Pakiramdam ko ay parang nabali at nata ako ng buto noon.
36:11.1
Walang hiya. Akalain mo ba namang nahawakan niya ako ng ganun-ganun lang?
36:17.1
Narinig kong sumigaw ang aking ama at nung lingunin ko siya ay nagmadali na siyang tumakbo papalapit habang inihahambalos ang buntot ng paging hawak niya sa ere.
36:30.1
Malakas na sumigaw siyang umilag-umano ako.
36:35.1
Kaya naman bago pa siya makalapit sa akin ay mabilis na akong umalis sa pinagbagsakan ko noon.
36:41.1
Saktong pagkaalis ko ay siyang paghambalos niya naman ng buntot pagi sa papasugod ng nilalang.
36:49.1
Umangil yon ng pagkalakas-lakas. Nakakarindi sa tenga pakinggan.
36:56.1
Nagmadali na akong bumangon at mabilis na sinugod ako.
37:00.1
At nung tatagain ko na ito ay mabilis pa sa kidlat na nakaiwas ang aswang na iyon.
37:08.1
Naiinis na ako noon dahil kahit anong gawin kong paghataw ng itak ay hindi ko matamatamaan ng nilalang.
37:16.1
Kaya ang ginawa ko ay nagusal ako ng pamarusa. Sabay ibinato sa nilalang.
37:23.1
Nang makita kong saglit na napahinto ang nilalang at muling umatukal ay doon na ako nakakuha niya.
37:31.1
Itinuso ko sa lupa ang tabak na hawak ko.
37:35.1
Tagli-dagli na akong lumapit sa aswang na papasugod naman sa aking ama.
37:41.1
At walang pag-aalin langan na itinarak ko yon sa dibdib niya.
37:46.1
Nakakasindag pagmasdan ang napakapangit ng itsura ng nilalang na may nagbabagang mga mata.
37:54.1
Nakatitig ito. Pero hindi ako nagpadaig noon.
37:58.1
Mas diniinan ko pa ang pagsaksak ng tabak na hawak ko.
38:04.1
Habang ang aking ama naman ay walang sawang pinaghahambalos ng buntot ng pagi, ang nilalang na iyon.
38:12.1
Nangisay-ngisay na bumagsak sa lupa ang nilalang habang hawak-hawak nito ang sugatang dibdib.
38:19.1
Dahil sa galit ng aking ama, kahit na nangihina na ang nilalang ay hindi niya pa rin ito tinigilan.
38:26.1
Patuloy niya pa rin yung pinaghahambalos ng buntot ng pagi hanggang sa hindi na ito gumalawa.
38:35.1
Pagkatapos noon, dali-dali kaming umuwi sa bahay at ibinalita sa aking ina ang nangyari.
38:43.1
Dahil sa nalaman ko na kung sino ang bumarang sa aking ina at napatay pa namin iyon,
38:50.1
naging madali na lamang sa amin naalisin ang barang na ibinaon ng aswang.
38:56.1
Sa pagdaan ng mga araw ay unti-unti naggumali ng aking ina.
39:02.1
Doon pa lamang siya nagkwento kung ano ang nangyari sa kanya bago siya tinamaan ng barang.
39:09.1
Anya, noong kasalukuyan na niyang ginagamot ang mga taong nagkakasakit sa karatigbaryo,
39:17.1
naging abala siya at hindi niya namamalayang unti-unti na palang binasag ng aswang ang puder niya sa katawan.
39:26.1
Kaya pala sa tuwing natatapos siya manggamot ay nakakaramdam siya ng pangihina at pananakit ng katawan,
39:33.1
na parabang binububog siya ng isang katerbang tao.
39:37.1
Masyadong magaling magtago ng presensya ang nilalang na iyon,
39:42.1
dahil hindi niya man lang naramdaman ng paglapit noon sa kanya at paglagay ng marka sa katawan niya.
39:48.1
Nalaman niya na lang iyon noong napapansin niyang napapadalis na ang pagkakasakit niya.
39:54.1
Noong una ay inakala niyang isang simpleng sakit lamang iyon, kaya hindi niya pinapansin ang samang nararamdaman.
40:02.1
Nagpatuloy pa rin siya sa panggagamot hanggang sa natapos niyang gamutin ang lahat ng nagkakasakit sa karatigbaryo.
40:10.1
Nalaman niya rin pati si Tia Belinda. Tinamaan rin pala ng sakit na kumakalat sa baryo nito.
40:17.1
Ginamot ito ng aking ina nang walang naririnig ang tiyain ko na kahit anong panunumbat.
40:24.1
Humingi naman ito ng tawad sa kanya dahil hinusgahan nga siya kaagad noon.
40:29.1
Dahil nga sa ginawang panggagamot ng aking ina ay hindi niya na namamalayang tuluyan na palang nangihina ang kanyang katawan.
40:38.1
Kaya nang malaman niyang may kakaiba na sa kanya, hindi niya na kaya pang labanan ang barang dahil tuluyan nang nakapasok sa kanyang katawan ang nakabaon noon.
40:49.1
Kumakailan lamang niya nalaman kung sino ang bumarang sa kanya.
40:55.1
Sa pamamagitan ng ginawa niyang pagpapalabas ng kaluluwa ko sa aking katawan.
41:01.1
Naituro niya kung saan naninira ng aswang.
41:05.1
Mabuti na lamang talaga at hindi pa huli ang lahat noon.
41:10.1
Dahil kung nahuli lamang kami bahagya, maaaring sa mga sumunod na araw ay paglalamayan na namin ang aking ina.
41:20.1
Tuluyan nang gumaling si nanay.
41:23.1
Hindi na rin siya pinag-uusapan ng mga tao sa lugar namin at hindi na siya iniiwasan pa.
41:30.1
Dahil na patunayan niyang kahit isa kaming mambabarang ay kaya rin naming gumawa ng kabutihan.
41:49.1
Pagkakataon niya ng mga tao sa aking pagpapalabas.
41:52.1
Pagkakataon niya ng mga tao sa aking pagpapalabas.
