Iwas Dialysis: Pababain ang Creatinine Level Mo. - By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:23.8
pag mataas ng creatinine,
00:25.3
ito kasi sign na may kidney disease ka na,
00:27.4
maganda magpacheck po sa nephrologist.
00:30.6
Nephrologist, ang kidney specialist,
00:32.6
siya talaga magbibigay.
00:34.4
Yung akin, general guidelines lang
00:36.7
para hindi tayo umabot sa dialysis,
00:40.4
hindi lumala yung kidney disease.
00:43.0
Very common sa Pilipinas
00:44.6
kasi maala tayo kumain,
00:48.4
hindi nagpapacheck up,
00:50.0
marami may high blood.
00:52.2
Bakit tumataas ang creatinine?
00:54.7
Pag may sira ang kidneys,
00:56.1
tataas ang creatinine.
00:57.6
Nasa blood test yan.
00:58.6
Pag may bara, may kidney stone,
01:02.6
mahina uminom ng tubig,
01:04.6
laging pinapawisan.
01:05.6
Malakas kumain ng protina,
01:07.6
kumain ng limang porkchop,
01:09.6
yun lang, walang kanin,
01:12.6
napapagod ang kidneys,
01:14.6
nakakataas ng creatinine.
01:16.6
Sobrang exercise,
01:20.6
nakakataas din ang creatinine.
01:22.6
Gamot, tulad ng sinabi ko,
01:25.6
mga mefenamic acid, ibuprofen.
01:27.6
Sobrang jogging, sobrang pagod, nakakataas din ang creatinine.
01:29.6
hindi ko sinasabi lagi,
01:30.6
pwede tumaas ang creatinine,
01:32.6
masira ang kidneys.
01:33.6
Kaya lagi ko sinasabi sa inyo,
01:35.6
ingat sa pain reliever.
01:37.6
Pag nireseta lang ng doktor,
01:40.6
Hindi pwede konting kirot,
01:42.6
Sabihin mo, Dok, over the counter.
01:44.6
Na wala akong magagawa,
01:45.6
ginawa nila over the counter.
01:48.6
papaalam nyo sa doktor nyo.
01:50.6
Hindi siya parang tsokolate na inaaraw-araw ang pain reliever.
01:54.6
Pwede masira ang kidneys,
01:55.6
pwede mabutas ang tiyan,
01:58.6
alam ng doktor yan.
02:02.6
Kung kailangan pain reliever,
02:04.6
2 days, 3 days lang.
02:05.6
Ito ang stages ng kidney disease.
02:11.6
medyo tumataas pa lang ang creatinine.
02:14.6
Medyo may sira lang konti.
02:17.6
maaagapan pa natin.
02:19.6
Patagal ng patagal,
02:21.6
after a few years,
02:24.6
magiging stage 2.
02:25.6
Tataas pa ang creatinine,
02:26.6
magiging stage 3.
02:30.6
wala nang choice.
02:31.6
Magda-dialysis na.
02:32.6
At umabot pa nga sa kidney transplant.
02:35.6
Ito yung talagang mahirap na.
02:37.6
Kaya habang nandito pa lang,
02:39.6
aagapan na natin.
02:42.6
lalabas sa mga 2, 3, 4.
02:46.6
Lalabas na sintomas nito.
02:50.6
Yung mga pagtaas ng creatinine,
02:59.6
5 na yung creatinine,
03:00.6
pataas na pataas.
03:01.6
Mas malala yung stage,
03:05.6
Mag-iiba na ang diet dito.
03:14.6
So, ibig sabihin,
03:16.6
Itong gamutan natin,
03:18.6
para lang dito sa 1, 2, 3,
03:20.6
Pag nandito kasi,
03:21.6
mahirap nang mahabol.
03:26.6
para hindi tayo umabot sa dialysis?
03:33.6
Huwag pipigilan ng ihi.
03:36.6
Masama, nagpipigil.
03:37.6
Uminom ng maraming tubig.
03:39.6
Yung mga ayaw uminom ng tubig.
03:42.6
Huwag masyado maalat ang pagkain
03:44.6
para hindi ma-high blood.
03:46.6
Huwag sobrang karne.
03:48.6
Napapagod ng kidneys.
03:55.6
Senyales ng kidney disease.
04:00.6
pag medyo late na,
04:01.6
pwedeng magmanas.
04:03.6
Pwede na humina ang ihi.
04:05.6
Pwedeng manas sa paa,
04:07.6
Pwede nagsusok ka.
04:09.6
Pwede nagra-rashes na siya.
04:12.6
Pwedeng medyo groggy na.
04:15.6
Pwede yung hininga,
04:17.6
medyo parang amoy-ihi na siya.
04:19.6
Meron ng ganun mga sintomas.
04:23.6
yung dating walang ihi,
04:25.6
pwedeng ma-high blood.
04:27.6
Kasi pag nasira na talaga kidneys,
04:30.6
kidneys nagkocontrol din ang blood pressure.
04:32.6
Nakahigh blood na siya.
04:33.6
Nagiging anemic pa,
04:34.6
nawawalan pa ng dugo.
04:36.6
Kasi yung kidneys,
04:37.6
gumagawa ng hormone
04:39.6
para mautusan ang buto
04:41.6
na gumawa ng dugo.
04:43.6
So, pag nasira ang kidneys,
04:44.6
ang dami talagang problema.
04:49.6
Ito ang normal creatinine
04:54.6
Babae, 0.5 to 1.1.
04:57.6
1.1 milligrams per DL.
04:59.6
Pero, depende po ito sa size.
05:02.6
Kung kayo ay lalaki,
05:06.6
minsan up to 1.3 pwede pa eh.
05:10.6
Kasi marami kang muscle eh.
05:12.6
Creatinine, protein kasi yun eh.
05:14.6
Pero kung payat ka lang,
05:15.6
dapat mas mababa pa nga
05:17.6
ang creatinine mo.
05:20.6
ayon natin lalampas yan sa normal value.
05:24.6
Pag nasira ang muscle,
05:27.6
Diba? Delikado yun.
05:28.6
Yung boxingero na bug-bug.
05:31.6
Nagiba kulay ng ihi.
05:33.6
Kaya nga, pag sobra kayo exercise,
05:35.6
tignan mo yung ihi mo.
05:36.6
Parang yellow, orange.
05:39.6
Hindi po maganda yun.
05:41.6
medyo hirap yung kidneys.
05:43.6
So, sobrang karne.
05:46.6
Para gumaling ang
05:48.6
makontrol yung kidney disease,
05:50.6
hindi tumahas creatinine,
05:54.6
Avoid strenuous exercise.
06:00.6
para hindi tumahas ang creatinine,
06:03.6
kailangan maraming, maraming tubig.
06:07.6
pag mga early stage,
06:09.6
tatanungin natin sa pasyente,
06:10.6
malakas pa ba ihi mo?
06:13.6
Pinapayo natin up to 2 to 3 liters in a day.
06:17.6
So, 8 baso hanggang 12 basong tubig.
06:24.6
Yung iba sa inyo,
06:25.6
gusto lang tatlong basong tubig.
06:28.6
mas marami kang iniinom,
06:30.6
mas marami kang iniihi,
06:33.6
finaflash mo ng finaflash.
06:36.6
yung creatinine sa katawan,
06:37.6
gusto mo ilabas ng ilabas ng ilabas ng ihi.
06:41.6
Kung konti lang iniinom mo,
06:42.6
paano lalabas yung creatinine?
06:45.6
Gusto mo ma-wash out siya.
06:46.6
Pero may limit din.
06:48.6
Pag lumampas ng 4 na litro,
06:50.6
parang wala na rin effect eh.
06:52.6
Hanggang mga 2 to 3 liters,
06:54.6
8 glasses to 12 glasses lang ang maximum.
06:57.6
Bawas sa sobrang exercise,
07:00.6
kahit nga mga basketball,
07:04.6
kailangan lakad-lakad lang.
07:06.6
pag bigla kang nag-gym,
07:08.6
nag-weightlifting ka,
07:10.6
tataas yung creatinine eh.
07:11.6
Pag nasira yung muscle,
07:12.6
muscle is protein din eh.
07:14.6
So, pag nasira ang muscle mo,
07:16.6
protein pupunta sa dugo,
07:17.6
mahirapan yung kidneys.
07:21.6
nasira yung muscle,
07:22.6
napadel dito sa hita,
07:24.6
masisira yung kidneys,
07:26.6
Kumain ng sobrang daming steak,
07:30.6
hirap din yung kidneys.
07:32.6
Tataas din yung creatinine.
07:34.6
Kaya, moderate exercise lang.
07:37.6
Tulog dapat sapat.
07:39.6
Mas kulang sa tulog,
07:41.6
mas tumataas ang creatinine.
07:45.6
tulad na sinabi ko sa inyo,
07:48.6
may phenamic acid,
07:49.6
mga over-the-counter.
07:53.6
Kung hindi naman talaga,
07:55.6
unless talaga nabalian ka,
07:56.6
na sobrang sakit,
07:57.6
yung minun pa ilang araw,
07:59.6
o ni-reseta ng doktor,
08:01.6
pero yung konting sakit lang,
08:02.6
konting headache lang,
08:04.6
hindi mo na kailangan ng
08:07.6
NSAID na pain reliever.
08:09.6
Kung gusto nyo, paracetamol.
08:10.6
Parang paracetamol lang.
08:11.6
O gusto mo, pamahid na lang.
08:13.6
O pamassage ka na lang.
08:14.6
O hot pack na lang.
08:16.6
May ilang antibiotics na lang.
08:17.6
May ilang antibiotics nakakasira ng kidneys.
08:19.6
Pero depende sa gamit eh.
08:23.6
Eh kung doktor naman nag-reseta sa inyo
08:26.6
at kailangan mo inumin.
08:31.6
doktor lang ang magbibigay.
08:34.6
Pero yung mga basic natin,
08:38.6
safe naman for the kidneys yun.
08:42.6
na animal protein,
08:48.6
Yung mga supplement,
08:50.6
yung mga bodybuilders,
08:51.6
meron sila iniinom na protein shake,
08:53.6
protein supplement.
08:55.6
kung meron na kayong kidney disease.
08:59.6
Paano kung wala kang kidney disease,
09:01.6
gusto mo mag-bodybuilding?
09:05.6
pero ingat pa rin.
09:07.6
Meron ako nakikita pasyenteng mga bodybuilders,
09:11.6
pag chinecmo creatinine nila, mataas.
09:14.6
Dahil dito, ngayon,
09:15.6
magkakakidney disease sila,
09:20.6
Huwag masyadong marami.
09:21.6
Inom na maraming tubig.
09:24.6
May konting pagod sa kidneys eh,
09:28.6
pag maraming protein shakes.
09:35.6
Pero kung meron ng kidney disease,
09:41.6
Mas maraming alat kinakain,
09:47.6
ang top two causes,
09:49.6
kaya nasisira ang kidneys,
09:50.6
ang top two causes,
09:52.6
kaya tumataas ang creatinine,
09:56.6
Pag makontrol mo high blood,
09:57.6
makokontrol kidney disease.
10:00.6
Diabetes ang pangalawa yan.
10:03.6
Allowed ang gulay.
10:07.6
Tubig, tsaa, pwede yan.
10:09.6
Green tea, chamomile tea, pwede.
10:11.6
Tubig siya, liquid pa rin siya.
10:13.6
Gamot sa diabetes, pwedeng pwede.
10:16.6
Kasi gusto mo nga makontrol ang blood sugar.
10:18.6
Pag ang diabetes limang taon hindi na-kontrol,
10:22.6
pinabayaan mo, wala ka nararamdaman,
10:24.6
pwede masira ang kidney.
10:27.6
Actually, number one na ang diabetes,
10:29.6
taga-siraan ng kidneys.
10:31.6
High blood, nakakasira din ang kidneys.
10:33.6
Kaya pwedeng pwede ang gamot sa high blood,
10:35.6
gamot sa diabetes.
10:37.6
Meron nga mga gamot pang high blood.
10:40.6
Misan nga walang high blood,
10:41.6
binibigay natin sa kidney disease.
10:43.6
Kasi may pag-aaral,
10:45.6
itong dalawang gamot na ito,
10:47.6
napapabagal niya yung pagtaas ng creatinine.
10:51.6
Yung paglalaan ng stage 1 to stage 5,
10:54.6
napipigilan niya.
10:56.6
ACE inhibitors, mga captopril, enalapril, and others.
11:00.6
ARB, angiotensin receptor blockers,
11:03.6
losartan, valsartan.
11:07.6
Pero, doktor nyo lang magre-reseta.
11:11.6
Neurologist, nephrologist lang.
11:14.6
Bawal na napanood lang kay Doc Willie
11:16.6
kasi hindi pare-pareho.
11:19.6
Dapat sakto sa inyo.
11:21.6
Pero basically, sa ordinaryng tao,
11:26.6
magsuswak naman ito.
11:27.6
Ito rin ang ibibigay sa inyo.
11:29.6
Pero yung dosis, yung doktor nyo yun ang magbibigay.
11:32.6
Nephrologist, bahala.
11:33.6
Merong supplement, ketosteril,
11:36.6
binibigay ng nephrologist, may tulong din.
11:39.6
Pero siya na magre-reseta sa inyo.
11:41.6
Hindi pwede basta-basta inumin.
11:44.6
Paano malalaman may kidney disease?
11:47.6
Check creatinine.
11:50.6
Check phosphorus.
11:51.6
Check yung CBC kung anemic.
11:55.6
Tingnan kung may protina.
11:57.6
Pag may protina, may sirang kidneys.
11:59.6
Ultrasound para makita yung size ng kidneys.
12:02.6
May bato ba? Lumiliit ba yung kidneys?
12:04.6
Dialysis kung wala lang choice.
12:07.6
Stage 4, stage 5.
12:08.6
Paano bababa creatinine?
12:10.6
Kaya creatinine, sobrang taas.
12:14.6
Pagka dialysis, baba ang creatinine mo.
12:18.6
Kasi yung dumi sa katawan, yung makina nagtanggal.
12:21.6
Kaya lang, dependent ka na sa dialysis.
12:24.6
Tulad nga na sinabi ko,
12:25.6
pag dialysis na, wala na tayong choice.
12:28.6
Papunta na sa kidney transplant.
12:31.6
Kaya gusto natin sundin yung tips ko
12:33.6
bago pa tayo umabot sa malalang stage.
12:37.6
Masahe, okay lang, may tulong naman po.
12:40.6
Nephrologist ang pupuntahan ninyo.
12:42.6
Usually, pag mataas creatinine, ang check-up, every 3 months.
12:47.6
Sabihin mo, Dok, pwede ba every year?
12:49.6
Ah, huwag na lang.
12:50.6
Mas maganda, every 3 months.
12:52.6
Every 6 months, kasi mamaya, nag-every year ka,
12:56.6
pagbalik mo, ang taas na ng creatinine.
12:58.6
Dati, stage 1 ka, bigla naging stage 3 o stage 4.
13:03.6
Kung every 3 months, uy, tumaas ang creatinine mo ngayon,
13:06.6
babaguhin mo na yung diet mo.
13:09.6
Malamang, yung karne, babawasan.
13:12.6
General tips lang, pagkain.
13:16.6
Okay, gusto natin, low sodium, low...
13:19.6
Yung low potassium, low phosphorus, kung malala na.
13:22.6
Stage 3, stage 4.
13:24.6
Cauliflower, ito yung mga magagandang gulay.
13:26.6
Tandaan nyo na lang.
13:27.6
Cauliflower, low sodium, low potassium, low phosphorus.
13:32.6
Strawberry, okay din yan.
13:34.6
Okay, low potassium.
13:38.6
Huwag lang sobrang dami, pero maganda yung omega 3 fatty acids sa blood pressure.
13:43.6
Red grapes, maganda.
13:45.6
Flavonoids, antioxidant.
13:47.6
Egg white, mas gusto natin egg white kaysa egg yolk para walang cholesterol.
13:52.6
Garlic, pwede yan.
13:54.6
Okay, antioxidant din yan.
13:56.6
Olive oil, kung ano man yung oil ninyo, konti lang ang mantika.
14:01.6
Refolio, cabbage, low sodium, low potassium, low phosphorus.
14:04.6
Sodium, low potassium, low phosphorus.
14:07.6
Manok, huwag lang prito.
14:10.6
Yung balat nga tinatanggal eh, mas maganda.
14:13.6
Huwag lang masyado marami kasi protein siya.
14:15.6
Bell pepper yan, antioxidant.
14:17.6
Mataas sa vitamin C.
14:19.6
Onion, pwede po yan.
14:21.6
Vitamin C, manganese, vitamin B.
14:24.6
Arugula, mga gulay, pwede lahat.
14:27.6
Mani, huwag lang maalat.
14:29.6
Radish, okay din siya.
14:33.6
Pineapple, pinya, pwede po. May bromelain.
14:37.6
Vitamin C, may manganese.
14:40.6
Low sodium pa siya.
14:42.6
Shiitake mushroom.
14:44.6
Imbis na karne, parang itong karne ninyo, pwede.
14:48.6
Okay, ano yung binabawasan natin?
14:52.6
Pag malala na yung creatinine.
14:55.6
Pag stage 3, stage 4 na yung mataas na ang potassium, nag-iiba na ang usapan eh.
15:01.6
Ayaw mo na nang maalat, kahit patatas, kasi high potassium na siya.
15:06.6
Kahit saging nga, hindi na pwede sa mga stage 3, stage 4.
15:10.6
Pero kung early pa lang, pwede pa yung saging.
15:13.6
Basta okay pa ang potassium mo, okay pa.
15:15.6
Kaya ang gine-check sa dugo, creatinine, potassium, phosphorus, CBC.
15:20.6
Okay, mga junk food.
15:22.6
Dark colored soft drink, bawas.
15:25.6
Diba bawal? Kasi nga may phosphorus eh, yung mga cola.
15:30.6
Herbal supplement and vitamins, medyo bawal.
15:35.6
Papaalam nyo sa doktor nyo kasi mataas na yung creatinine.
15:38.6
Sana po nakatulong itong video natin.
15:41.6
General tips para bumaba yung kidney disease at yung creatinine.
15:45.6
Pacheck po tayo sa ating nephrologist para mas tamang gamutan.
