8 Sakit na Gagaling Kung Mababawasan ang Stress. - By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
01:02.0
Mga lupus, lumalabas yan pag stress.
01:06.9
Psoriasis, naglalabasan pag stress.
01:10.7
Eczema, yung mga tigyawat, naglalabasan kati-kati pag may stress.
01:16.7
So, pag nawala yung stress, minsan hindi umaatake ang lupus, psoriasis.
01:22.4
Mga rheumatoid arthritis, maraming nawawalang sakit, hindi ka rin mas nagkakatrangkaso.
01:30.4
Number two, mga sakit, inflammation.
01:33.8
Yung mga pamamaga ng katawan.
01:36.3
Pwedeng pamamaga sa puso, heart disease, meron yan.
01:39.7
Pamamaga ng mga ugat, mga hika.
01:43.4
Okay, hika, syempre may factor yan na nagkasipon ka, nagkatrangkaso ka.
01:50.0
Like ako, galing lang ako sa...
01:52.4
Sipon-sipon past few days eh, kung mapapansin nyo.
01:56.3
Pati mga arthritis, inflammation din yan eh.
01:59.8
So, less inflammation, pagbawa sa stress.
02:03.3
Kasi pag stress tayo, may galit tayo, may anxiety, may depression,
02:09.3
natitrigger ng kung ano-ano sa katawan natin.
02:13.7
Minsan kasi po, ganito yan eh.
02:15.9
Meron kayong ganitong mga sakit, sinubukan nyo na lahat ng gamutan.
02:19.6
Ininom nyo na yung reseta ng doktor.
02:22.4
Binasa nyo na yung home remedies lahat, eh ayaw pa rin gumaling.
02:26.4
Pero ang problema nga, nai-stress tayo, yun ang nagdadala nung sakit.
02:31.4
So, yung utak ang nagdadala.
02:33.4
Number three, ito napakahalaga.
02:36.4
Number three out of eight.
02:40.4
Yung pakiramdam natin sa sakit.
02:42.4
Like ako, meron ako masakit dito sa likod, masakit dito, si Doc Lisa, masakit yung kamay.
02:47.4
Pag stress ka, yung mga sakit-sakit mo sa katawan,
02:52.2
parang doble ang sakit.
02:54.2
Sa mga loob mo, masakit katawan mo.
02:58.2
Parang malungkot ka, do-doble yung sakit mo sa likod o sa leg.
03:04.2
Pero, kung masaya ka o happy ka, may ginagawa ka, may ka-meeting ka, may ka-chismisan ka,
03:13.2
mawawala yung sakit mo.
03:16.2
Pag happy ka, maglalabas yung katawan mo na parang automatic pain reliever.
03:22.2
Meron siyang endorphins.
03:24.2
Pag tumatawa ka, masaya ka, nakalimutan mo lahat ng sakit ng katawan mo.
03:29.2
Nakalakad ka ng malayo, nawala yung sakit ng likod mo.
03:32.2
Paano hindi ka stress?
03:34.2
Pag stress ka, hindi mo alam, tumitigas yung panga mo.
03:40.2
Hindi mo lang alam yan.
03:41.2
Nakatigas yung kamay mo, nakatigas yan.
03:43.2
Yung likod mo, nakatigas.
03:45.2
Yung paa mo, nakatigas.
03:46.2
So, nakapirmi ka, napapagod yung muscle mo.
03:49.2
Pero, pag relax na relax ka,
03:52.2
nawawala din yung pain.
03:55.2
So, lahat ng mga sakit-sakit,
03:57.2
hindi ko sinabi yung arthritis, biglang gagaling.
04:00.2
Pero, yung pain, mababawasan.
04:03.2
Kasi, yung sakit ng katawan, connected sa utak.
04:07.2
Actually, meron din pang tanggal ng pain.
04:11.2
Pero, hindi ko alam kung sasabihin ko sa inyo.
04:18.2
Meron din pag-aaral yung mga lalaki at babae.
04:22.2
Kung may partner.
04:25.2
Yung nagiging na...
04:28.2
Paano ko ba sasabihin?
04:29.2
Hindi naman nagtatalik sa partner.
04:31.2
Basta, yung naglalabing-labing sila sa partner,
04:34.2
nababawasan din yung pain.
04:37.2
Nawawala din yung pain.
04:39.2
May effect din yun.
04:40.2
So, being happy and stimulated,
04:43.2
nakakabawas ng pain.
04:44.2
Alam nyo lang yun.
04:45.2
Natural pain reliever yan.
04:47.2
Kesa, bili kayo nang bili ng iniinom ng gamot.
04:51.2
Diba sinabi ko nga,
04:52.2
pag hindi mo kailangan uminom ng pain reliever,
04:55.2
mga mefenamic acid,
05:04.2
Ma-kidney failure ka.
05:06.2
Tanungin nyo muna sa doktor.
05:11.2
pag nawala lang yung stress.
05:12.2
Ito, problema ko ito.
05:14.2
Digestive health.
05:18.2
Yung tian talaga connected dyan sa stress.
05:22.2
Pag may meeting ka,
05:23.2
ang kulo-kulo ng tian mo.
05:30.2
Pag may ka-meeting ka,
05:31.2
matatay ka muna ilang beses.
05:34.2
Butterflies in your stomach.
05:36.2
Irritable bowel syndrome.
05:38.2
Yan, stress-related.
05:39.2
Ulcer, stress-related.
05:42.2
Acid reflux, stress-related.
05:47.2
gagawa ng maraming asido ang tian.
05:51.2
Gawa siya ng gawa.
05:53.2
Kulo siya ng kulo.
05:55.2
Hindi ka mapakali.
05:56.2
Parang may gumagalaw siya tian mo.
05:58.2
Emotional states affect your digestion.
06:03.2
pag nawala yung stress,
06:04.2
mas mawawala yung kabag,
06:06.2
gaganda sana ang digestion mo.
06:09.2
Pero kung stress nga tayo,
06:10.2
inom na lang mainit na tubig,
06:12.2
kahit ng konting saging,
06:17.2
Para at least lumabas yung hangin.
06:19.2
Ako ka, burp ng burp eh.
06:21.2
Pag may irritable, bawal ka.
06:24.2
Parang ang sikip ng tian mo.
06:26.2
Tsaka may na-experience pa ako.
06:28.2
Ito, bago to. Wala to sa libro eh.
06:30.2
Kung kailang kang bloated na bloated,
06:34.2
So, pag lumaki yung tian mo,
06:36.2
sumasakit din yung likod.
06:37.2
Parang naiipit yung mga muscle.
06:40.2
So, may ganun din akong symptom na naramdaman.
06:43.2
Number five out of eight,
06:45.2
connectado sa stress,
06:54.2
Laging maiksian tulog
06:55.2
kasi marami ka iniisip.
06:57.2
Marami kang pinoproblema.
07:02.2
Walang goal sa buhay.
07:06.2
Naaawa sa sarili.
07:08.2
Feeling niya laging lugi.
07:16.2
Hindi ka makatulog.
07:17.2
Yung hindi mo pagtulog
07:20.2
yun ang magkakos ng sakit.
07:22.2
Anong sakit ang makukuha sa kulang sa tulog?
07:27.2
High blood sugar.
07:30.2
Baka matumba ka pa.
07:33.2
Mababertigo ka pa.
07:38.2
So, maramahinit pa ulo mo.
07:40.2
Lahat yan kulang sa tulog.
07:43.2
Papalpitate ka pa.
07:44.2
So, stress talaga ang cause.
07:47.2
Number six out of eight,
07:48.2
na kasalanan ng stress,
07:54.2
Sabi mo ba't ako tumataba?
07:57.2
pag na-stress ka,
07:59.2
malungkot ka sa buhay,
08:04.2
Chocolate sa 7-11.
08:06.2
Bibili ka ng chocolate,
08:12.2
Lahat ng matatamis.
08:14.2
Lahat ng juice iinumin mo.
08:16.2
Kailangan mo ng sugar.
08:17.2
Kailangan mo ng sugar high.
08:20.2
Mapapakain ka ng maraming spaghetti
08:24.2
Kasi malungkot ka eh.
08:30.2
Yung iba pang nalulungkot,
08:31.2
kakain na lang ng ice cream.
08:34.2
pag na-stress ka.
08:36.2
Hindi na mag-exercise.
08:39.2
Mas masama pa kung drug abuse.
08:45.2
Kaya tingnan nyo yung sakit nyo.
08:46.2
Baka biglang mawala yung sakit nyo
08:49.2
kung stress lang.
08:50.2
Actually, lahat ng tinuturo ko sa inyo
08:52.2
na-apply ko sa akin.
08:54.2
Kaya kung anong nararamdaman ko,
08:56.2
yun ang topic ko for the day.
09:00.2
Number 7 out of 8.
09:02.2
Siyempre, ito pinaka-deadly.
09:05.2
pag sobrang stress ay
09:09.2
Diba? Ito yung specialist ako.
09:10.2
Internist, cardiologist.
09:13.2
Sobrang stress na heart attack.
09:17.2
Diba? Nakita nyo yung mga
09:19.2
minsan may nabababalita tayo mga politiko
09:23.2
o yung mga sikat na tao na-stress sa
09:26.2
may nabasya, may skandalo.
09:29.2
Diba? Biglang na heart attack.
09:31.2
Biglang na hospital.
09:32.2
Biglang na stroke.
09:33.2
Kasi sobrang stressful.
09:38.2
Alam mo, hindi yung ikaw lang napapahiya.
09:41.2
Yung ikaw ang nagagalit sa iba,
09:43.2
ikaw pa mga heart attack.
09:45.2
Kaya hindi nga maganda magalit.
09:47.2
Kahit manalo ka sa galit,
09:49.2
eh kung na heart attack naman. Diba?
09:51.2
Kaya minsan mas maganda nga.
09:54.2
Diba? Hindi naninira sa iba.
09:56.2
Kasi ang turo sa mga
09:58.2
turo sa mga kababayan natin,
10:01.2
pag sinampal ka, gagantihan mo ng dalawa.
10:04.2
Diba yan ang turo?
10:06.2
Huwag kang duwag.
10:10.2
Minsan, nagpapatalo ka lang.
10:13.2
Pero panalo ka naman in the end eh sa buhay.
10:16.2
Isa pang problema ng negative emotion,
10:19.2
heart attack, stroke,
10:23.2
Wala pang pag-aaral nagsasabi na
10:26.2
na galit, masama loob, nagka-cancer.
10:29.2
Pero tingin ko may connection.
10:31.2
Either marami akong kakilala na
10:35.2
biglang umiinit ang ulo.
10:37.2
Marami akong kakilala,
10:38.2
biglang nagwawala, nagsisisigaw,
10:41.2
inaway ang asawa,
10:43.2
Tapos, after two months,
10:45.2
lalabas, may cancer.
10:47.2
Hindi natin alam kaya ba siya mainit ng ulo
10:51.2
kasi meron na siya nararamdamang bukol
10:54.2
or dahil mainit ulo niya,
10:57.2
kaya siya nagkabukol.
10:58.2
Hindi natin alam ano na una.
10:59.2
Pero tingin ko, connected pa rin yun.
11:02.2
Baka may connection.
11:04.2
Siyempre, pag mainit ulo mo,
11:06.2
mas unhealthy kinakain mo,
11:07.2
mas parang hindi happy
11:12.2
At number eight, siyempre,
11:14.2
pag sobra kang stress,
11:16.2
mental health problem.
11:19.2
Anxiety, depression, bipolar,
11:23.2
halo-halo na yan.
11:24.2
Ma-affect talaga yan.
11:26.2
At pag na-affect mental health mo,
11:28.2
ulitin ko yung 1 to 8,
11:33.2
mga rheumatic disease,
11:34.2
pain, mas masakit,
11:36.2
sa tiyan, sa tulog,
11:39.2
Sa puso, sa stroke, sa cancer.
11:42.2
Pag na-affectuhan yan,
11:47.2
Kaya nga sinabi ko,
11:48.2
stress ang number one killer talaga.
11:51.2
So, paano natin lalabanan ito?
11:53.2
Mabilis sabihin na iwas stress eh.
11:56.2
Pero paano natin lalabanan?
11:58.2
Ito lang magagawa natin eh.
12:03.2
be-brainwashing mo sarili mo.
12:06.2
Parang hini-hypnotize mo.
12:08.2
Bisa maganda hypnosis eh.
12:10.2
Hini-hypnotize mo sarili mo, diba?
12:12.2
Tingnan mo yung positive sa buhay mo.
12:16.2
Kasi nakakalimutan natin yung mga positive.
12:21.2
Mabait ang misis, positive.
12:24.2
Yung anak, walang malaking problema.
12:27.2
Hindi nakakulong ang anak, pwede na yan.
12:30.2
May bahay ka pa, hindi nasusunog, pwede na yan.
12:34.2
May pangkain ka pa, pwede na yan.
12:36.2
Yung basic, pwede na yan.
12:39.2
Huwag mo na isipin yung...
12:40.2
Huwag ka na maingit na may bagong kotse
12:42.2
o may bagong gamit o relapse yung ibang tao.
12:50.2
Nang hindi umaaray sa sakit.
12:52.2
Wala pang masamang sakit.
12:55.2
Count your blessings.
12:57.2
Para maging positive tayo.
12:58.2
Lalo na sa umaga.
13:00.2
Ako, madalas, mas bad mood sa umaga eh.
13:03.2
Ngayon, mga 9, 30, 10.
13:04.2
Medyo mo okay na.
13:06.2
Challenge negative thoughts.
13:08.2
Pag may mga kung masamang pumapasok sa utak mo
13:11.2
na mahina ka, malas ka, ganito ka,
13:17.2
Pilitin mo labanan o huwag mo pansinin.
13:21.2
Focus lang ng mga solusyon.
13:23.2
Ano lang yung magagawa mo?
13:27.2
kung may problema, ayusin.
13:29.2
Pag hindi maayos, dihanap na na ibang magagawa.
13:33.2
So, huwag masyadong...
13:34.2
Huwag masyadong mainit ang ulo.
13:36.2
Ipipilit ayusin yung hindi na maayos.
13:40.2
Sabi nga, may kasabihan nga.
13:41.2
Kung ano lang kaya mo, i-fix eh.
13:45.2
Maghanap ng mga taong positive.
13:48.2
So, kailangan meron kang nakakausap every few days.
13:52.2
Yung mga taong nagbibigay sa'yo.
13:54.2
O, papanoorin nyo lang yung mga positive.
14:05.2
Mas pilit dahan-dahan.
14:09.2
Lakad dahan-dahan lang.
14:10.2
Baka maaksidente ka.
14:13.2
Mabali yung kamay.
14:14.2
Dagdag problema pa.
14:15.2
Sabihin malas eh.
14:17.2
Pero ikaw pala hindi ka maingat.
14:20.2
Realistic lang ang goal.
14:22.2
Yung kaya mo lang tapusin.
14:24.2
Tapusin mo lang yung project for the day.
14:26.2
Tapusin mo lang yung work for the day.
14:29.2
Makatulong ka ng tao for the day.
14:31.2
Ilan lang matulungan mo.
14:33.2
Ako makatulong lang ng a few people for the day.
14:38.2
Pwede na sa akin yun.
14:41.2
Kahit maliit lang.
14:42.2
Eh yun lang available eh.
14:45.2
Kung ano open ng Diyos.
14:47.2
Hanggang doon lang tayo.
14:51.2
Parang greatest love of all to eh.
14:53.2
Practice self-compassion.
14:56.2
Huwag masyadong magalit sa sarili.
14:58.2
Kung anumang kasalanan natin dati.
15:01.2
Sabi ko nga humingi ka ng tawad.
15:03.2
Kung kanino ka ng kamali.
15:06.2
Sino naapin mo nun.
15:08.2
Matuto ka humingi ng tawad.
15:10.2
Para malinis mo sa konsyensya mo.
15:12.2
Then tuloy-tuloy na.
15:14.2
Wala na tayo magagawa sa past eh.
15:16.2
Yung future na lang.
15:19.2
Focus on what you can control.
15:21.2
Kung ano lang maaayos natin.
15:25.2
Gawin mo yung mga bagay nagpapasaya sa'yo.
15:29.2
Kung saan ka masaya.
15:30.2
Ano yung mga hobbies mo.
15:32.2
Like meron akong pinagawa diyang bahay kubo sa likod eh.
15:38.2
Meron akong maliit na garden yan.
15:44.2
Alam mo anong masaya ako?
15:46.2
Meron kaming mangga dito na naalala ko nung buhay pa nanay ko, tatay ko.
15:51.2
20 years na yung mangga namin.
15:55.2
Kaya nung nawala na yung parents ko,
15:58.2
nililit ko, nilagyan ko ng maraming lupa,
16:01.2
inayos ko, nilagyan ko ng tubig.
16:03.2
For the first time, bumunga siya in 20 years.
16:08.2
Parang simbol yan.
16:10.2
Biro mo yung hindi nagbubunga in 20 years.
16:14.2
Ngayon lang napabunga natin.
16:16.2
So baka happy yung puno.
16:17.2
So ganun din sa tao.
16:19.2
Kahit 20 years ka ng lubog,
16:21.2
basta mabigyan ng lupa,
16:23.2
pagmamahal, at tubig araw-araw.
16:26.2
Yun lang naman ang halaman, diba?
16:28.2
Tubig, lupa, bubunga yan dapat.
16:32.2
Number 10, positive affirmations.
16:35.2
Sabihin mo, kaya mo, kaya mo.
16:38.2
Si Doc Lisa, yan ang psychiatrist ko.
16:40.2
Yan ang taga-positive.
16:42.2
Tingnan mo yung mga tao.
16:43.2
Sundan mo lang yung mga positive na tao sa social media.
16:48.2
Bigyan mo ng prayer.
16:50.2
Mga gusto ko, fina-follow.
16:52.2
Pag nakita ko, successful sila.
16:55.2
Masayang-masaya ako para sa kanila.
16:57.2
Lagi kong nagpapadala ako ng short prayer na sana
17:00.2
matuloy na happy na sila na nalulubog dati.
17:05.2
Kasi minsan, mga tao mahilig manira.
17:09.2
Kakasira natin sa social media.
17:13.2
Kaya dumadami ang sakit.
17:15.2
Dumadami lang followers ko.
17:17.2
And number 11, learn from your setbacks.
17:20.2
Kung saan ka natalo, nagkamali,
17:25.2
Kung mayroong matututunan sa panalo, may matututunan sa talo.
17:30.2
Lesson naman yun.
17:36.2
Tutumba muna maraming beses.
17:39.2
Siguro sa edad ko na.
17:42.2
Ganyan ang buhay.
17:51.2
Yun lang naman magagawa natin.
17:55.2
Imbis na makadagdag tayo sa problema ng tao, ng community, ng bayan,
18:00.2
doon na lang tayo sa positive.
18:02.2
At matututo ng good health habits na tinuturo ko lagi.
18:07.2
Like pag-inom ng tubig.
18:10.2
Tamang stretching.
18:13.2
Pagkain ng saging.
18:15.2
Ngayon, ginagawa ko, konti lang hinakain ko.
18:17.2
Kasi pag tumatanda, kailangan mas konti para hindi mahirapan yung katawan natin.
18:23.2
Sana po nakatulong itong video.
18:26.2
Baka stress lang.
18:27.2
Mabago lang yung mindset.
18:29.2
Biglang gumaling na kayo.
18:32.2
Pero syempre, wala naman masama.
18:34.2
Papacheck up kayo sa doktor.
18:36.2
Itry nyo muna lahat ng gamot niya.
18:38.2
Pag hindi pa rin gumaling,
18:40.2
idagdag nyo itong tips ko.
