01:35.1
Nauna nang sinabi ng Chinese Embassy sa Pilipinas na irresponsable raw ang malisyosong akusasyong sa China ang may pakana ng cyber-attacks.
01:43.5
Pag diin pa nila, global challenge talaga ang cyber-security.
01:47.7
Bungsod na umunoy cyber-attack attempts, naghain na ng resolusyon si Senadora Risa Conteveros para imbestigahan ito sa Senado.
01:54.8
Diit niya, major cyber-attack ang nangyari. Sinasamantala raw ng China.
02:00.0
Ang gulo sa People's Initiative para umatake.
02:03.5
Ipinagutos naman ni Pangulong Bongbong Marcos ang pagpapalakas ng cyber-security at training nito sa Pilipinas.
02:10.2
Nakabantay na raw ang PNP sa problemang ito.
02:13.2
Bumabaraw kasi ang krimen sa Pilipinas pero dumami naman ang mga cyber-crime.
02:18.2
Yan ang nakita natin na medyo tumaas as reported during the last quarter.
02:23.1
And in line with that, as instructed by our President, we are intensifying.
02:30.0
We are capacitating our police officers.
02:33.6
Katunayan sa kanilang datos, halos 16,000 ang naitalang kaso ng swindling at estafa mula noong July 2022.
02:41.8
Libo-libo rin ang naiulat na nabiktima ng illegal access, identity theft, online libel at ATM o credit card fraud.
02:49.5
Sinabi naman nitong lunes ng DICT na may plano na sila para mapalakas ang ating cyber-security.
02:57.0
Nagbabalita mula sa Frontline, Marian Enriquez.
03:00.0
Itong China, nasa likod do'y umano ng mga cyber-attacks sa Pilipinas.
03:09.5
Nitong nakaraang mga linggo, sunod-sunod ang mga balita na ang mga ibat-ibang opisina ng gobyerno ay kumaharap ng mga cyber-attacks.
03:21.3
Yung mga government websites, yung government pages,
03:27.4
ay pinilit na pasuki ng mga hata.
03:30.0
May mga hackers na nagtangkang pasukin ng mga government websites,
03:36.9
ang mga pages ng gobyerno, mga social media accounts ng gobyerno,
03:42.7
iba-ibang opisina, pinilit pasukin ng mga hackers.
03:46.8
Kung anong purpose, hindi pa malinaw.
03:49.6
Kaya lang ang kapansin-pansin daw mga kabunyog,
03:52.0
ang mga naging biktima ng pagpipilit pasukin ang mga websites o mga hackers,
04:00.0
mapasok ng mga hackers, ang mga biktima ay ang Kongreso ng Pilipinas, lalo na ang Kamara,
04:06.5
ang Philippine Coast Guard, ang DICT, pati Office of the President, tinangkang pasukin,
04:15.0
Department of National Defense.
04:18.0
So ano ang ibig sabihin nito?
04:20.0
Ayon sa mga eksperto, lalo na ng mga matataas na officials ng DICT,
04:25.8
Department of Information Communications Technology,
04:28.8
ang mga tinarget ng mga hackers o ng cyber attacks ay mga opisina,
04:35.8
mga departamento ng gobyerno na may kaugnayan sa ating mga pulisiya,
04:41.8
tulad ng Office ng Presidente, tulad ng Kongreso at lalo na ng Kamara,
04:47.8
at yung mga departamento at ahinsya ng gobyerno na may kaugnayan sa West Philippine Sea,
04:53.8
tulad ng Philippine Coast Guard, yung website ng Philippine Coast Guard, pilit na pinasok.
04:57.8
Ngayon, at nang trinase ng pinag-aralan ng mga eksperto sa IT ng Pilipinas,
05:04.8
lumalabas na ang mga IP addresses ng nagtatangkang tumasok ay nakarehistro doon sa China.
05:11.8
Doon sa China na-trace ang mga IP addresses.
05:15.8
Itong mga IP addresses na ito ay nakakonekta sa mga kumpanya sa China na 100% pag-aari ng gobyerno ng China.
05:27.8
Kaya ano ito? Kaya ano ito mga kabunyog mga kababayan?
05:35.8
Ayon sa mga DICT officials ng bansa, nakakaalarma ito.
05:40.8
Bakit ang mga tinarget ng mga ahinsya ay yung mga ahinsya at departamento na may koneksyon sa West Philippine Sea tulad ng Kamara?
05:52.8
Saka kung hindi man may koneksyon sa West Philippine Sea,
05:57.8
yung mga opisina na talagang bahagi ng Marcos administration tulad ng Office of the President, tulad ng Kamara.
06:08.8
So parang ang lumalabas, ang nagtatarget ng cyber na ito ay China at ginagawa ito para sa China at para kay Duterte.
06:22.8
Kaya kasunod din ito na nung nakaraang linggo,
06:26.8
inakusahan ng administrator ng CESA, yung Cagayan Ecozone Economic Zone Authority na si Katrina Ponce Enrile,
06:36.8
inakusahan niya na si dating PCOO, yung press secretary nung panahon ni Duterte, si Martin Andanar,
06:44.8
na nandun ngayon sa China, nagtatrabaho sa isang Chinese-owned TV network, yung CGTN.
06:51.8
Ito daw si Martin Andanar ay nasa likod ng mga vloggers sa PCOO.
06:55.8
Lalo yung mga mga vloggers sa Pilipinas, lalo na yung mga mga duterte vloggers at mga mga duterte na umakatake kay Marcos sa administration Marcos Jr.
07:03.8
Ayon kay Katrina Ponce Enrile, si Martin Andanar ang nagpipinance, nagpupundo dito sa mga vloggers na ito.
07:13.8
Tulad nila sa Sro Gando sa Sot, itong sila Maharlika, itong sila Bannat Bay, ayon yan kay Katrina Ponce Enrile.
07:23.8
And aside nga dyan na nagpapakita na ang China ay nagpifinance talaga ng mga bloggers at mga propagandista na magpatanggol kay Duterte at magpatanggol sa China, aside dyan ito na ang balita ngayong linggo na sunod-sunod ang mga cyber attacks, dinang kang pasuki ng mga hackers ang mga government websites.
07:47.3
At nang pinag-aralan nga ng mga IT experts ng Pilipinas, natitrace ang IP address ng mga hackers doon sa China. Isang company doon na pag-aari ng gobyerno ang pinagmumula ng nasabing IP address.
08:07.5
Hindi nilalayo ng mga DICT officials na posibleng China ang nasa likod ng mga pangyayaring ito ng mga cyber attacks.
08:17.3
At hindi rin nilalayo na may kaugnayan itong mga cyber attacks na ito sa issue ng West Philippine Sea.
08:24.6
O yan, ito matagal na natin itong sinasabi. Matagal na natin itong sinasabi na ang China, nakaano talaga yan dito sa Pilipinas, nakapwesto na yung kanilang mga sleeping, sleeper cells.
08:42.6
Mayroon na yan mga sleeper cells dito sa Pilipinas.
08:45.8
Gamit yung mga pogo-pogo.
08:47.3
Kaya ito na yung mga iniwan ni Duterte.
08:53.9
Panahon ni Duterte nag-sit up ang China ng mga infrastructure nila, ng mga network nila para maniktik sa Pilipinas, mag-ispiya.
09:03.8
Maaaring hanggang ngayon mayroon mga sleeper cells na nag-ooperate sa Pilipinas.
09:08.6
At maging sa iba't ibang mga ahensya ng gobyerno, maaaring ang China ay mayroon mga ispiya.
09:17.3
Unang-una, ang National Green Corporations, pag-aari nila yan, 40% yan sa China.
09:22.8
Ang Dito Telecommunity, yung pangatlong telco, sunod sa Smart at Globe, 40% yan, pag-aari din ng China.
09:32.5
At mayroon itong mga towers, mayroon itong mga facilities na nasa loob mismo ng kampo ng AFP, Armed Forces of the Philippines.
09:44.8
Kaya at sa dami ng mga Pilipino na mga makapili, mga traders sa atin, na maaaring nakikipag-ooperate sa China at bibigay ng mga information.
09:57.3
Kaya yan ang kailangang harapin ng gobyerno ng administrasyon ni Marcos Jr.
10:04.0
Yung mga iniwan ni Duterte na mga network, makinarya, infrastructures na nagagamit ngayon ng China.
10:12.3
Kaya itong ano na ito, panghahak na ito.
10:14.8
Hindi naman kapagtataka ito.
10:17.7
Kasi sobra pa dyan ang ginawa ni Duterte noon.
10:20.9
Pinaubaya talaga ni Duterte, binukas ang buong, halos ang buong opisina ng Pilipinas, ng gobyerno ng Pilipinas, inuupin ni Duterte sa China.
10:33.3
Yan yung ano, ito na yung mga sinasapo natin.
10:36.6
Kaya ang China, ang dali nilang makialam sa mga nangyayari sa Pilipinas.
10:44.8
At itong panghahak na ito, pinakikita nito ang kakayanan ng China.
10:50.7
Kaya naman talaga yan ng China kasi kahit nga sa United States, kahit nga sa Canada, involve ang China sa mga pang-e-spiya gamit mismo ang mga kumpanya na pag-aari ng gobyerno ng China.
11:07.8
So ngayon na naman, dito sa Pilipinas, tinangkang ihak, sukin, kontrolin ang mga websites.
11:14.8
At mga internet facilities ng gobyerno.
11:20.8
Kaya lang ang mga tinarget, yung mga may connection sa West Philippine Sea.
11:25.8
So ano pa bang ibig sabihin ito?
11:27.8
Tapos nang na-trace yung IP address, doon, doon galing sa China.
11:35.4
Siyempre, ang gobyerno ng China, ang spokesperson ng gobyerno ng China, nagpahayag na tutulong sila.
11:42.6
Siyempre, alangan naman.
11:44.8
Ang aminin ng China na sila nga ang nasa likod niya.
11:47.7
So kunwari, mabait pa ang China, tutulong daw sila para mahuli ang mga naghahak na yan.
11:54.9
Sabi ng China, hila rin nga din daw mismo, yung gobyerno din daw ng China, biktima rin daw ng hacking.
12:01.7
Kaya hindi daw dapat isipin na ang Chinese government ay involved dito sa mga cyber attacks, dito sa mga opisina sa atin.
12:11.8
Kaya, sabi ng China,
12:14.8
tutulong daw sila, huwag daw isipin na sila, ang gobyerno ng China ang nasa likod nito.
12:20.7
Sa katunayan daw, willing ang gobyerno na ang China na mag-extend ng tulong sa Pilipinas para mahuli yung mga nasa likod nitong mga panghahak na ito.
12:32.5
Papaniwalaan mo naman yung mga sinasabi ng mga tagapagsalita ng China.
12:39.7
Lahat naman alos ng sinasabi ng mga tagapagsalita ng China, kasinungalingag.
12:44.8
Magpapaluko na naman ang gobyerno ng Pilipinas dyan.
12:48.3
Sos, mag-iising na kayo.
12:50.7
Ang kailangan natin talaga, ano yan eh, protektahan.
12:55.3
Protektahan ang ating, ang ating, ang mga gamit, ang mga pasilidad ng mga ahinsya ng gobyerno ng Pilipinas.
13:06.8
Saka, huwag nang maniwala dyan sa mga offer-offer ng China na yan.
13:10.8
Kasi inooffer ng China, tutulong daw para mahuli yung may kagagawa ng hacking.
13:14.8
Kung sino man daw may kagagawa niyan, kung nasa China man daw, tutulong daw ang gobyerno ng China.
13:20.5
Ibibigay daw nito lahat ng kooperasyon.
13:23.3
Hindi daw totoong sila ang nasa likod nito, kasi sila din nga daw ay biktima ng hacking.
13:28.4
Tell it to the Marines.
13:29.4
Tell it to the Marines.
13:31.4
Sabihin nyo yan sa mga Marines.
13:33.3
O, anong ibig sabihin yan?
13:35.2
Maniniwala pa ba ang gobyerno ng Pilipinas?
13:38.0
O, sana naman huwag nang magpapalin lang dyan sa mga ano na yan.
13:41.3
Mga matatamis na salita ng mga tagapagsalita ng gobyerno.
13:44.8
Okay, mga kabunyog, mga kababayan, mabuhay po tayo.
14:14.8
Bunyog! Bunyog! Bunyog!
