Anong Prutas ang "Bawal" sa Diabetes. - By Doc Willie Ong (internist and Cardiologist)
00:44.5
Doktor siya sa Las Vegas. Expert niya mga obesity, saka sa mga senior citizens.
00:50.4
Meron siya pang testing ng blood sugar na tuloy-tuloy.
00:53.8
Okay, one week, two weeks na mamonitor.
00:56.5
Ang number one kasalanan ng mga pasyenteng diabetic, kaya tumataas yung blood sugar na namamonitor 24 hours,
01:04.5
ay pagkain ng prutas.
01:07.3
Kala nila basta prutas, safe sila. Hindi po.
01:10.3
Hindi lahat ng prutas. Lagi ko naman sinasabi sa inyo, di ba?
01:14.0
Sabi ko nga lagi, di ba? Pag-grape, isang pungpiraso lang.
01:17.3
Manga, isang pisngi lang. Di ba?
01:20.1
Ito, papakita ko na. Shortcut na tayo agad.
01:23.8
Merong mga prutas na low glycemic index, yan ang maganda.
01:29.4
May medium, may high.
01:30.8
Ang ibig sabihin ng glycemic index, kung gano'ng kabilis tumaas ang blood sugar ng tao,
01:37.1
pag kinain natin yung pagkain. Ito, puro prutas lang.
01:40.6
Ang gusto natin kainin, low glycemic index.
01:44.3
Kahit kumain ka na medyo marami nito, hindi masyado tataas ang blood sugar.
01:50.0
Pag kumain tayo nitong high glycemic index, high sugar,
01:53.7
fruits, konti lang peraso kainin mo nun, tataas na blood sugar mo.
01:58.8
Lalo na kung diabetic ka. Di ba?
02:01.1
So, pipiliin natin.
02:03.5
Ang low glycemic index, mansanas. Pwede yan.
02:08.0
Avocado, huwag mo nalagyan ng maraming gatas at asukal.
02:16.9
Strawberry, huwag mo nalagyan ng maraming condensed milk.
02:20.0
Yan ang lowest na fruits natin.
02:22.3
Kaya pag saapon, dalawa. Kainin mo, okay lang.
02:28.4
Ang medium glycemic index, pwede kainin pero medyo ingat na huwag lang sobrang dami.
02:34.8
Grapes, tulad ng sinabi ko, lalo na pag sobrang tamis o overripe.
02:39.6
Nako, napakatamis nun.
02:41.0
Sa nga, sampung peraso lang.
02:42.9
Kiwi, manga, lalo na matamis ng manga.
02:46.0
Kahit green mango, green mango.
02:48.7
Kala nyo, maasim, marami ding sugar yun.
02:51.0
Orange na matamis.
02:52.5
Raisins, parang grapes din yan.
02:55.0
Tapos, sa saging, basta huwag lang overripe.
02:59.7
Tama lang yung pagkahinog.
03:02.4
Ang high sugar fruits, yung talagang, medyo talagang, kung kakain mo kayo, konti-konti yung overripe na saging.
03:11.2
Watermelon, pakwa na sobrang tamis.
03:13.5
Pineapple na matamis.
03:15.6
Kahit papaya, medyo mataas.
03:17.3
Ang ibig ko sabihin, basta overripe ang kahit anong prutas.
03:24.3
Mas gusto sa diabetes yun.
03:26.3
Tama lang yung pagka-ripe o medyo hilaw-hilaw, maasim-asim konti.
03:32.3
Ang low na pwede sa inyo, mansanas.
03:36.3
Halos ito lang siguro.
03:38.3
Kahit dalawa-tatlo, okay lang yan.
03:40.3
Medyo mababa, 39.
03:42.3
Suha, pwede rin. Parang grapefruit yan.
03:44.3
Pears, huwag lang masyado matamis.
03:46.3
Dito, orange, depende sa tamis eh. 40 eh.
03:50.3
Strawberry, pwede rin. Parang grapefruit yan. Pears, huwag lang masyado matamis. Dito, orange, depende sa tamis eh. 40 eh.
03:50.8
Strawberry, 41. Mababa pa rin.
03:52.8
Ito pataas na tayo.
03:54.8
Ang saging, 54 eh.
03:58.8
Ang grapes, 53 matamis.
04:00.8
Ang mangga, mga ganito rin eh.
04:04.8
So nasa, pwede pa.
04:06.8
Pero huwag masyado marami.
04:08.8
Kasi pag kumain kayo nyan,
04:10.8
check nyo blood sugar nyo, tataas sigurado.
04:12.8
Maraming komplikasyon ng diabetes,
04:16.8
stroke, alam nyo na pati.
04:18.8
Paglabon ng mata. Kaya ito po,
04:20.8
ito yung mga high glycemic index.
04:22.8
Eh po, tingnan nyo. Overripe.
04:26.8
Kasi wala naman tayo pang check ng blood sugar.
04:28.8
Magtataka tayo. O bakit naputol yung paa?
04:32.8
Bakit nag-dialysis?
04:34.8
Bakit hindi tumitigas si Manoy?
04:36.8
Mabilis masira yung
04:38.8
yung organs natin sa diabetes.
04:40.8
Eh, ito kasi hilig eh.
04:42.8
Okay? So mula ngayon,
04:44.8
iwas. Kung kakain man kayo
04:46.8
nitong mga piña,
04:48.8
pakwan. Ito yung mga hayop.
04:50.8
Melon na matamis.
04:52.8
Piña, raisins, papaya.
04:58.8
konti lang. Pwede kayo kumain
05:00.8
ito, pero konti lang makakain nyo.
05:02.8
Kasi matamis eh. Pero kung
05:04.8
mansanas gusto nyo, pwede kayo
05:06.8
makadalawa. Diba? Mas okay na mansanas
05:10.8
Hindi lang nga ganung katamis.
05:12.8
Nakita nyo, mataas siya.
05:14.8
Pero pwede pa rin kumain kung gusto nyo.
05:16.8
Kunti lang. Dadaanin nyo sa exercise.
05:20.8
Kung di naman kayo diabetic,
05:22.8
healthy kayo, pwede naman ito.
05:24.8
Mas okay na itong, kahit itong
05:26.8
mga high sugar, mas okay na ito
05:28.8
kaysa soft drinks. Kaysa
05:32.8
puro matatamis ng milk chocolate.
05:38.8
Pero kung diabetic kayo, dito lang tayo.
05:42.8
Okay? Alam nyo na, ha?
05:44.8
So, konti lang. Kaya pag nagloko ang
05:46.8
blood sugar nyo, kasalanan
05:50.8
prutas. Marami akong kilala,
05:52.8
diabetic, ilang manga kinakain.
05:54.8
Dalawa, tatlo sa isang araw. Hindi po
05:56.8
po pwede. Kung gusto mo nga,
05:58.8
siguro isang araw, isa lang. Isang pisngi
06:00.8
sa umaga, isang pisngi sa gabi.
06:02.8
Huwag din over, right?
06:04.8
So, ang blood sugar, ang normal blood sugar,
06:08.8
milligrams per DL, 5.5
06:10.8
and below. Pag lumampas na
06:12.8
126, diabetic na yan.
06:16.8
Para bumaba ang blood sugar,
06:18.8
kumain ka ng matamis na prutas,
06:20.8
exercise. Maglakad
06:22.8
ng malayo. Ako, ang hili ko ngayon
06:24.8
yung app eh. Magdownload kayo ng app sa
06:26.8
cellphone nyo, yung steps.
06:28.8
Ngayon, naka 8,000 steps ako.
06:30.8
Masaya na ako. Hirap ako sa
06:32.8
10,000 steps. Baka
06:34.8
5,000, 6,000 steps
06:36.8
a day ako, happy na ako.
06:38.8
Exercise pang pababa ng blood sugar.
06:40.8
Okay? Yung mga naka
06:42.8
monitor nga eh. Pag tumaas, i-exercise
06:46.8
Kumain ng tama. Pipiliin ang
06:48.8
low glycemic index.
06:50.8
Tinuro ko na sa inyo eh. Marami pa akong tuturo
06:52.8
mamaya. Magpapayat,
06:54.8
actually, mag-build din ng
06:56.8
muscle. Mas nag-exercise,
06:58.8
mag-counting weights, pilitin
07:00.8
maglakad kahit may edad.
07:02.8
More muscle, more
07:04.8
nakakabawas din ang blood sugar.
07:06.8
Kasi yung muscle,
07:08.8
ano yun eh, gumagamit ng
07:10.8
energy. Kung puro
07:12.8
taba, eh mahirap.
07:14.8
Stop smoking, di ba?
07:16.8
Diabetes, nakakasira na ng ugat.
07:18.8
Eh, dadagdagan pa rin
07:20.8
smoking, di doble. Alak din. Masama
07:22.8
sa atay, masama sa utak.
07:24.8
Emotional support.
07:26.8
Pag hindi na nakuha
07:28.8
ng diet, hindi na nakuha
07:30.8
ng exercise, kailangan natin ng gamot.
07:32.8
Wala namang masama kung magiinom kayo ng gamot.
07:34.8
Punta kayo sa endocrinologist
07:36.8
nyo, diabetes specialist
07:38.8
o kaya sa internist, family medicine.
07:42.8
gamot muna, tableta. Pag hindi
07:44.8
nakuha ng tableta, pupunta tayo
07:46.8
sa insulin. Pero ang gusto
07:48.8
natin, kailangan controlled lagi
07:52.8
Kung diabetic kayo, at least
07:54.8
126 and below, 7 and below.
07:56.8
Kasi pag lampas dyan, baga
07:58.8
sa kotse, nag-overheat.
08:00.8
Di ba? Gusto mo ba yung kotse mo, lagi naka-
08:02.8
overheat. Pag laging overheat yung kotse,
08:04.8
ilang oras lang, hihinto
08:06.8
na, titirik ang sasakyan.
08:08.8
Kaya yung katawan natin, pag
08:10.8
laging lampas tayo sa numero dito,
08:12.8
overheat tayo, pati
08:14.8
blood pressure, lampas 140
08:16.8
90, overheat tayo, titirik
08:18.8
din ang puso, titirik
08:20.8
yung utak, pwedeng mamatay
08:22.8
ang pasyente. Ayaw natin tumirik,
08:24.8
kaya dapat huwag tayong overheat
08:26.8
sa ganito. Kaya bawas na tayo sa
08:28.8
ganitong override.
08:34.8
komplikasyon? Ito, komplikasyon ng
08:36.8
diabetes. Yung pinag-iingatan natin,
08:38.8
nakakabulag, heart attack,
08:44.8
ang kidney failure, ang number one cause
08:46.8
ng kidney failure po, diabetes.
08:48.8
Basta may diabetes,
08:50.8
pag hindi controlled, pasira
08:52.8
ng pasira yung kidneys.
08:54.8
Pag nasira ang kidneys, dialysis.
08:56.8
Dialysis, alam nyo naman, diba?
09:00.8
Mahirap yun. Mahirap
09:02.8
maibalik. Millions.
09:04.8
Kidney transplant, millions din.
09:08.8
I-control na natin yung diabetes
09:10.8
at high blood. Marami akong pinapayo
09:12.8
sa inyo. Tingnan nyo lang po.
09:14.8
Okay? Huwag lang mampapaloko
09:16.8
sa mga gumagamit ng mukha ko.
09:18.8
Wala po tayong na-endorse na product for
09:22.8
Tuloy nyo lang kung metformin.
09:24.8
Okay ang metformin. May naglalabas
09:26.8
sa mga fake news kasi.
09:28.8
Misan mukha ko, misan mukha
09:30.8
na yung Vicky Belo. Eh,
09:32.8
basta yung pinapayo ko, punta lang kayo sa doktor
09:34.8
nyo. Ang doktor nyo ang masusunod.
09:36.8
Okay? Yung akin, general
09:40.8
Gusto natin, low glycemic
09:42.8
index. Yung kanina, pinakita ko,
09:44.8
yung mga high, diba, sa prutas.
09:46.8
Ngayon naman, high glycemic
09:48.8
na babawasan natin sa pagkain.
09:50.8
Tingnan nyo yung pinakahayo.
09:52.8
O guilty tayo lahat dito, white rice.
09:56.8
Sige. Unli rice, unli
09:58.8
taas ang blood sugar.
10:00.8
Okay? Unli ang bara sa ugat.
10:02.8
White bread, unli
10:04.8
rin tayo. Pandesal, ang tamis
10:06.8
ng pandesal ng Pilipinas.
10:08.8
Tingnan nyo yung pandesal
10:10.8
natin, sobrang tamis. Diba?
10:12.8
Ang taas talaga eh. Yung
10:14.8
bayaw ko, gumagawa sila ng bread eh.
10:16.8
Oo. Pero tingnan mo yung
10:18.8
tinapay sa France.
10:22.8
Yung baguette ba yun?
10:24.8
Walang ka-sugar-sugar yun. Diba?
10:26.8
Matabang eh. So, white
10:28.8
rice, white bread. Yan. Ang gusto
10:30.8
ng diabetes, pampataas.
10:32.8
French fries. Ito.
10:34.8
Yan o. Guilty tayo
10:36.8
dito. Tingnan nyo. Kaya
10:38.8
ang daming diabetic sa Pilipinas eh. Rice
10:40.8
cake. Ano ang rice cake?
10:46.8
Favorite ko. Puto. Kutsinta.
10:48.8
Lahat na. Lahat na ng
10:50.8
kakanin natin. Lahat ng kakanin
10:52.8
dyan tayo tatapat.
10:54.8
Taas ang glycemic index.
10:56.8
Bawal. Hindi lang
10:58.8
sugar ang bawal sa diabetes.
11:00.8
Hindi naman talaga bawal. Pero
11:02.8
I mean, pag kinain mo kasi
11:04.8
ang tamis eh. Oo.
11:06.8
Sama na natin yung mga Chinese food.
11:08.8
Hopia. Diba? Ang tamis din eh.
11:10.8
So, yan ang kalaban
11:12.8
natin. White. Pati
11:14.8
pati mga honey. Healthy
11:18.8
kung ano eh. Matamis pa rin. Ang
11:20.8
moderate glycemic index. Tulad na
11:22.8
sinabi ko. Huwag overripe yung banana.
11:24.8
Kamote. Brown rice.
11:26.8
Wheat bread. Ang mababa.
11:28.8
Apple. Tinuro ko na
11:30.8
sa inyo. Pati mani ah.
11:32.8
Mushroom. Low fat
11:34.8
milk. Pagdating sa mani.
11:36.8
Isang dakot. Pwede. Very healthy.
11:38.8
Tinuro yan ni Doc Lisa. Mani.
11:40.8
High protein. Pampalaki ng muscle.
11:42.8
Good for the heart. Pero
11:44.8
pag sa mani, hindi
11:46.8
yung mani na nabibili natin na
11:50.8
asin at alikabok.
11:52.8
Diba? Hindi yun ang mani
11:54.8
na gusto natin. Gusto natin yung
11:56.8
mani. Siguro nilagang mani
11:58.8
lang. Okay? Mas safe.
12:00.8
O may nabibiling mani na unsalted.
12:02.8
Doon lang tayo sa unsalted.
12:04.8
Huwag yung sobrang al.
12:06.8
Yung nabibili natin sa supermarket na mani,
12:10.8
breadings pa. Sobrang
12:12.8
alat. Tingnan nyo yung
12:14.8
salt niya. Piliin nyo yung low salt eh.
12:16.8
Basta commercial na mani.
12:18.8
Sobra alat. May betchin. Andaming
12:22.8
Hindi rin po healthy. Gusto natin
12:26.8
mani. Pwede yan kung gusto nyo ha.
12:32.8
sa glycemic index. Hindi ko na kailangan
12:34.8
explain ha. Kitang kita naman. Yung mantika
12:36.8
at alat. Processed foods.
12:38.8
Diba? Ang gulay talaga
12:40.8
ang mababa sa glycemic index. Kahit ano
12:44.8
Tingnan natin. Apple carrot juice.
12:46.8
Apple carrot juice. Very
12:48.8
healthy yan. Diabetes. Papakita ko yung
12:50.8
low glycemic index ha. Yan.
12:54.8
low. Diba sinabi ko sa inyo?
12:56.8
55 and below. Pwede
12:58.8
pwede kainin. Diba?
13:00.8
Pakita natin Dok Liza.
13:02.8
Sa prutas yan. Sinabi ko 38.
13:04.8
Pwede na. O grapes
13:06.8
medyo mataas. 46. Banana
13:08.8
54. Pero dito tayo sa mababa.
13:10.8
Kung gusto nyo talagang low
13:12.8
ito ang low. Kita mo ang
13:14.8
lahat ng gulay. 15 lang.
13:20.8
Broccoli. Celery.
13:22.8
Pipino. Lettuce. Repollo.
13:26.8
Ampalaya. Lahat yan. Kangkong.
13:28.8
Alokbati. Favorite nating kamatis.
13:30.8
Low siya lahat to.
13:32.8
Ang baba. Ibig sabihin
13:34.8
basta marami yan okay.
13:36.8
Gusto mo magsalad? Pwede salad.
13:38.8
Huwag mo lagyan ng mayonnaise.
13:40.8
Huwag mo lagyan ng ranch sauce. Thousand
13:42.8
Islands. Caesar salad.
13:44.8
Eh patay tayo doon. Salad salad
13:46.8
lagyan mo na suka. Pwede.
13:48.8
So nakita nyo yan ang low.
13:50.8
Ang prutas matataas.
13:52.8
Kaya hindi siya undie.
13:54.8
Gulay ang medyo undie. Ito hindi
13:58.8
Milk. Pwede rin yung mga
14:04.8
eh. Pwede pwede na.
14:10.8
Patay tayo dyan. Ang taas ng mga.
14:12.8
White bread. 100.
14:20.8
ano pa mga pagkaing maganda
14:24.8
Meron lang a few na ituturo ko. Kiwi.
14:26.8
Potassium. Fiber.
14:28.8
Vitamin C. Bagay sa diabetes.
14:32.8
Unli. Ibig sabihin mga dalawa.
14:34.8
Kahit marami marami makain mo. Okay.
14:36.8
Low glycemic index eh.
14:38.8
Banana. Dito tayo.
14:42.8
Huwag itong ganito na.
14:44.8
Pag ganito na, pakain mo na lang sa ibang hindi diabetic.
14:46.8
Kung di kayo diabetic,
14:48.8
wala problema sa overripe.
14:50.8
Pero kung diabetic kayo, dito lang tayo.
14:54.8
Ganito. Di naman matamis yan eh. Huwag lang yung sobrang
14:56.8
tamis. Strawberry.
14:58.8
Baguio strawberries. Huwag mo na lagyan
15:00.8
ng maraming asukal.
15:06.8
Hindi ganun katamis.
15:08.8
Ang dami pang fiber.
15:10.8
Huwag lang yung sobrang tamis.
15:14.8
Sobrang healthy. Kangkong.
15:16.8
Favorite natin lahat yan.
15:18.8
Antioxidant. Okra.
15:20.8
Okra for diabetes. Favorite.
15:22.8
Kahit yung malagkit
15:24.8
sa loob ah. Healthy yan.
15:26.8
Kala nyo hindi healthy?
15:28.8
Tawag doon mucilage.
15:30.8
Yung mucilage sa loob
15:34.8
Na nagdidiri yung iba.
15:36.8
Maganda sa tihan. Pampadulas ng dumi.
15:38.8
For constipation.
15:40.8
Alam mo maganda daw to.
15:42.8
Pampadulas ng dumi.
15:44.8
Hindi ka maalmoranas.
15:46.8
Pero yung okra, huwag lang masyadong malaki.
15:48.8
Magaya lang kalaki. Four inches
15:50.8
or less para hindi matigas.
15:52.8
Kundi hindi mo na makain. Carrots.
15:54.8
Okay ang carrots. Around 30
15:56.8
ang glycemic index.
15:58.8
Kamatis. Broccoli.
16:00.8
Cauliflower. Alam ko medyo mahal.
16:04.8
talaga to eh. Maraming pag-aaral
16:06.8
ng broccoli. May anti.
16:10.8
Ang warning signs of diabetes.
16:12.8
Diba? Pacheck tayo ng blood sugar.
16:22.8
sugat. Laging pagod.
16:26.8
Pakita mo lang Dok Liza.
16:28.8
Medyo lahat to pang
16:30.8
diabetes eh. Monitor mo
16:34.8
Mag-check up ka. Maganda itong slide na ito eh.
16:38.8
pampababaan ng blood sugar. Kung feeling mo
16:40.8
kumain ka ng maraming, maglakad ka ng mga
16:42.8
15-30 minutes. Social
16:44.8
support. Pwede yung
16:46.8
treat pa minsan-minsan.
16:48.8
Iwas tayo sa mga soft drinks.
16:52.8
Dahan-dahan ng kain.
16:54.8
Control. Plan your meals.
16:56.8
Yung stress mo. Kailangan mo
16:58.8
bantayan. Tataas din blood sugar mo.
17:00.8
Tulog. Mga puyat.
17:02.8
Tumataas ang blood sugar. Ulitin ko.
17:04.8
Puyat. High blood na.
17:08.8
Lutang pa. At tataas
17:10.8
blood sugar. Healthy mindset.
17:12.8
Pa-reward pa konti-konti.
17:16.8
Okay. Orange medyo mataas eh.
17:22.8
So sana po nakatulong ang video
17:24.8
natin. Alam nyo na sa prutas ha.
17:26.8
Ito lang ang pwede kay mami, kay
17:28.8
daddy, kay lolo, kay lola.
17:30.8
Konting bawas. Puro
17:32.8
puro ano muna tayo.
17:34.8
Mansanas lang muna tayo. Diba?
17:36.8
An apple a day keeps the doctor away.
17:38.8
Salamat po. God bless.
