00:32.4
Anyway, Prof, medyo nagbigay natin ako ng konting background.
00:36.9
Kasi ang lagi namang unang iniisip ng mga tao, sana naman sa 2024 maging mas maganda yung aking kabuhayan.
00:47.0
Ganun naman na madalas na panalangin.
00:48.7
Bukod yun sa panalangin mo na sana manatiling masaya at puno ng pagmahamahal ang aking pamilya,
00:55.9
ang aking relasyon, ang aking pakikipagsama.
00:58.6
So, ngayon, ang tatalakayin natin, Prof, yung kaugalian na dapat iwanan pagdating sa datong.
01:05.8
Siguro yung una, yung pagbabayad sa utang.
01:10.3
Anong tawag dito?
01:12.0
Prof, kasi yung iba, ang nangyayari sa kanila, may utang.
01:17.2
Ngayon, sisigilin.
01:19.3
Ngayon, wala nga ng babayad.
01:21.5
Tapos, mangungutang.
01:23.9
Ipababayad sa utang.
01:25.6
So, nagiging cycle, diba?
01:28.6
Death trap, ang tawag natin dyan.
01:31.7
So, yung paraan dyan para tayo makaiwas.
01:37.6
Wala talagang ibang paraan para matigil na ang pagkakabaon sa utang.
01:42.4
Kundi, ito ay dapat itigil na natin at huwag nang dagdagan.
01:46.2
So, magsimula tayo sa huwag gagawing solusyon ang utang sa iba pang utang.
01:53.0
Kasi hindi ka talaga matatapos sa pagbabayad niya.
01:55.4
Ang gagawin mo, pagpasok ng bagong taon.
01:58.6
Actually, bago pa siguro pumasok ang bagong taon, gawin mo na ngayon.
02:03.5
Ilista mo na sino ba yung mga pinagkakautangan mo.
02:08.0
At harapin mo kung sino yung mga yun.
02:10.9
Kasi kung kikilalanin natin sila, ay makakapag-negotiate tayo sa kanila.
02:17.1
Kumbaga, pwede ka pang makiusap ng mas maluwag na terms, Prof.
02:25.4
Kasi lahat naman ay nadadala sa mabutang.
02:28.6
Pagkakauting usapan, lalong-lalo na kapag ang mga nakausap natin ay mga kapamilya o mga kaibigan,
02:34.5
mas maganda talaga na from now on ay kausapin natin sila.
02:40.1
Tapos, gumawa tayo ng kontrata kung ano yung ating agreement with them.
02:45.3
So, huwag tayong papayag.
02:46.9
Masyadong mataas yung interest na babayaran natin.
02:49.8
Ipalawanag ninyo na mahirap ang buhay ngayon, pare-pareho naman.
02:53.9
At gusto nyo talagang makabayad ng utang.
02:56.3
At kung mataas ang interest na ipataw nila,
02:58.6
hindi ka matatapos sa pagbabayad nila.
03:01.8
Maganda na ito sa listahan nila, oo.
03:04.9
Tapos, dun sa listahan natin,
03:07.2
Opo, go ahead, po, Prof.
03:08.5
Yung sa listahan natin,
03:11.3
ang uunahin mo, matematikal,
03:13.6
ang maganda na unahin mo sana ay yung may pinakamataas na interest.
03:17.9
Yun yung babayad mo.
03:20.3
Pero, sa nakita ko sa actual practice,
03:22.7
kasi tayo ano eh, hindi tayo robot eh.
03:25.6
Diba ang calculator, pag nilagay mo 1 plus 1 ay 2.
03:28.2
Sa tao, may feelings kasi tayo, may emotions tayo eh.
03:33.3
Kapag ang mas efektibo na nakikita ko kapag maraming mga utang, ano,
03:37.6
ang mas efektibo ay binabayaran muna yung maliit na amount.
03:42.5
Tapos, kasi kapag maliit na amount,
03:45.0
merong sense of accomplishment yung tao.
03:47.4
So, naiingan niya siya.
03:49.0
Alam ko pa lang gawin ko.
03:51.9
So, efektivo yun na nakikita ko on the ground
03:55.1
kaysa sa unahin yung interest.
03:56.5
Pero, kung kaya mo,
03:57.6
mas maganda sana.
03:58.2
Na naunahin yung mas mataas na interest.
04:00.6
Mas mataas ang interest.
04:01.7
Mas practical yun.
04:07.8
tinatanong din eh,
04:09.5
kailan ba dapat mangutang?
04:14.9
nangungutang dahil wala silang choice.
04:16.9
For example, wala sila kasing ipon.
04:19.2
So, may nagkasakit.
04:20.8
So, mangungutang.
04:22.4
Pero, yung iba naman,
04:23.3
nangungutang kasi may gustong bilin na magandang bag.
04:25.8
May gustong bilin na magandang sapato.
04:28.2
Tapos, okay lang yun.
04:29.4
Kasi, may suswelduhin naman ako eh.
04:31.0
Tapos, utangin ko.
04:32.2
Eh, tapos, hindi pa tapos yung inutang niya.
04:33.9
Biglang, ah, hindi.
04:34.9
Meron ulit pa ni bago.
04:36.7
So, paano natin ito may papaliwanag, prof?
04:41.1
Actually, kung yung bagay ay hindi kikita,
04:43.6
katulad nung example na binigay mo na bag,
04:46.3
hindi naman talaga tayo kikita dyan,
04:49.1
ay dapat ito pinag-iipunan.
04:51.2
Kasi, kapag utang ang ginagamit mo dyan,
04:53.7
gaya ng pag-explain mo kanina,
04:55.6
hindi pa dumarating yung pera,
04:57.1
eh, ginagastos mo na.
04:58.2
Hindi magandang practice yan sa paghawak ng pera.
05:03.5
Ang minimum dyan sana ay gagamitin mo yan,
05:07.0
ang gagamitin mo ay galing sa income mo, no?
05:10.3
Pag-iipunan mo siya.
05:11.8
Pero ang mas maganda pa actually,
05:13.4
kung ito ay consumption, no, na wants, no?
05:16.5
Hindi mo naman talaga siya kailangan,
05:19.9
pang forma mo lang.
05:21.5
Ang pambili talaga dapat natin dyan ay
05:23.7
yung tinatawag na passive income.
05:25.7
Ito yung kita galing sa investment
05:28.6
So, never utang ang ginagamit dyan.
05:32.3
Hindi dapat utang.
05:34.3
Oo, hindi dapat utang.
05:35.4
Pero kung yung paggagamitan mo naman doon sa utang,
05:38.6
ay kikita ka, no?
05:40.8
Katulad sa negosyo, for example,
05:43.4
o kaya makakatipid ka, no?
05:45.4
Um, kumari, kasi kung bibili ka ng bultuhan,
05:48.9
kailangan mo ng malaking amount,
05:50.5
pero makakadiscount ka naman,
05:52.2
pwede ang utang doon.
05:53.4
Kasi may savings tayo na makukuha,
05:55.5
or pag nag-negosyo, meron naman tayong kikitain.
05:58.4
So, bapit talagang mangutang,
06:01.1
yun sana ang susundin natin,
06:04.8
ah, kung ito ay gagamitin,
06:06.6
hindi natin gagamitin sa kikitang bagay.
06:10.1
Pero, ano, prof, yung iba, sabi nga nila eh,
06:13.6
teka muna, papano ko nyan makakaipon?
06:16.5
Eh, nagbabayad ako ng utang.
06:19.8
Actually, ang tanong nga sa akin parate ay,
06:22.0
ano ba yung dapat kong uunahin?
06:23.7
Magbayad ba talaga ako ng utang?
06:25.7
O magkipon muna ako.
06:27.7
Eh, ng kuunti na ka ng pera ko, Sir Vince,
06:30.7
ano bang gagawin ko dyan?
06:31.9
So, ang sagot dyan ay dapat sabay.
06:35.3
Kasi, ang, kung puro utang lang yung gagawin natin,
06:39.2
hindi naman tayo gaganahan yan na magtrabaho, di ba?
06:43.3
Parang feeling mo, wala ka nagsinusweldo, prof.
06:46.8
Napupunta lahat sa pagbabayad ng utang.
06:50.5
Kaya, dapat, ah, magbabayad ka ng utang,
06:52.8
pero bahagi din ay dapat ito ay meron kang iniipon
06:56.0
para sa sarili mo.
06:58.3
Pay yourself first.
06:59.3
Kapag tayo ay susweldo,
07:01.3
dapat ay mag-invest muna tayo sa sarili natin,
07:04.3
magtabi tayo ng ipon para sa kinabukasan natin.
07:07.8
At, ah, at the same time, magbayad din tayo ng ating utang.
07:11.8
So, pagsasabihin natin siya, dapat, no?
07:14.3
Kasi, may mga, ano, eh, may mga utang na hindi talaga natin may iwasan.
07:18.3
For example, ah, utang sa pagpapagawa ng bahay.
07:22.8
Medyo laki talaga yan, eh.
07:24.3
Parang, naku, wala pa akong kakilala na,
07:27.1
talagang bumili ng bahay in cash, di ba?
07:29.6
Hmm. Oo. Laka talaga yan. Oo naman.
07:33.1
Talaga tayong kukuha tayo ng home loan diyan, no?
07:36.1
So, yun yung mga okay na, ah, paggamitan natin ng utang
07:40.1
kasi, ah, nagagamit natin siya sa, ano, no, basic na pangangailangan natin.
07:46.1
So, ang sinasabing ganito ni Professor Rapisura, mga kapuso,
07:50.1
for example, gusto mo na magkabahay.
07:52.1
So, ilo-loan mo yan.
07:54.1
Halimbawa, sa pag-ibig man o sa banko man,
07:57.1
okay lang yan, na utang.
07:59.1
Kasi, kumbaga, napapakinabangan mo siya, eh.
08:01.1
Yun yung tinitiran mo na, eh, sa pang-araw-araw.
08:04.1
So, kasi ang iba naman iniisip nila,
08:06.1
kesa habang buhay ako mag-renta,
08:08.1
so, kukuha na lang ako ng bahay
08:10.1
na po pwede kong bayaran sa pag-ibig
08:12.1
o kaya pag-akon sa banko man.
08:14.1
Yun, okay na utang yun.
08:16.1
Kaya lang, yun, pinaglalaanan din ang bayad nun.
08:19.1
So, sa sweldo mo, dapat meron ka nakalaan para sa pambayad mo dun sa inutang mo na yun.
08:25.1
At meron ka din naman na, kahit,
08:27.1
papanong isusubi para sa iyong savings.
08:30.1
Diba? Tama ba, Prof?
08:32.1
Oo, tamang tama yung sinabi mo, ano, na dapat talaga
08:36.1
yung pagbabahay ang pinag-usapan ay
08:39.1
kukuha tayo sa pag-ibig. Yan nga yung sinabi mo, ano.
08:42.1
At mas maganda kasi na nagbabahay tayo sa pag-ibig,
08:45.1
nagiging atin na yung bahay kesa sa nagre-renta tayo.
08:49.1
So, kahit dun sa mga, karamihan dun sa mga kapuso natin
08:53.1
nakikinig mga minimum wage earner.
08:55.1
So, sabihin natin,
08:56.1
16,000 pesos kada buwan ang kanilang sinusweldo.
09:00.1
Dun sa halagang yun, so, babawas nila yung
09:03.1
pambayad sa bay, pambayad sa kuryente,
09:06.1
pambayad sa tubig, pagkain, pamasay sa araw-araw.
09:09.1
Magkano yung po pwede nilang i-save?
09:12.1
Okay. So, sa budgeting natin, ano,
09:15.1
kung tayo kumikita ng 16,000 pesos kada buwan,
09:19.1
5% niyan, yan yung budget natin para sa insurance
09:25.1
yung budget natin para sa savings.
09:28.1
So, dun sa savings, kung 16,000, 1,600 pesos yan kada buwan.
09:34.1
So, kung kinsenas katapusan, 800 pesos.
09:38.1
At ang tip ko nga dyan, Nori,
09:40.1
para hindi na natin talaga, hindi na tayo abutan ng temptation
09:46.1
kapag mayroon tayong payroll account,
09:49.1
i-set up na natin na kasabay ng pagpasok kinsenas katapusan
09:53.1
sa payroll account natin,
09:54.1
ay yung 10% niyan pupunta na agad doon sa ating emergency savings
10:00.1
para magkahiwalay.
10:01.1
Alam mo na, uy, yung matitira sa payroll account,
10:04.1
yun yung gagamitin mo pang araw-araw.
10:06.1
Pero itong binuksan mo na emergency savings na pumupunta doon,
10:10.1
ay pang emergency lang talaga.
10:12.1
Oo. Pero ganun naman, ano, prof,
10:14.1
yung pwede ka makipag-usap sa HR nyo,
10:16.1
kaya sa finance nyo, tama ba?
10:19.1
Yung ganun na set up na parang automatic na,
10:22.1
at least hindi ko na maawa ka.
10:23.1
O mapupunta na siya automatic doon sa savings nyo.
10:27.1
Yes, oo. Pwede mo rin yan actually gawin sa online banking.
10:30.1
Ako kasi maraming ngayon, nori, ay sanay na-sanay na sa internet eh.
10:34.1
So i-enroll lang nila, no, yung sa online banking.
10:37.1
Ang tawag dito ulit dyan ay scheduled transfers.
10:40.1
So yun, lalagay mo every 15th and 30th,
10:43.1
may scheduled transfer ka na na ganitong account
10:46.1
from payroll to your emergency savings account.
10:49.1
Pero alam mo, totoo yan, prof. At saka pagka tumagal, nasanay ka na.
10:52.1
Ang feeling mo na talagang yung nakukuha mo na lang na sa'yo,
10:56.1
ah, ito na yun. So hindi mo na naiisip na may napupunta na doon. Ano?
11:01.1
Parang nakakasanayan.
11:03.1
Oo. Nakakasanayan. At nagiging automatic na kasi, di ba?
11:06.1
Hindi mo na iniintindi kada kinsenas katapusan.
11:09.1
Ginagamit natin yung teknolohiya para tulungan tayo, no,
11:13.1
magkaroon ng maayos na paghahawak sa pera.
11:15.1
Oo. Ito naman, meron dito nag-text. Sabi niya, paano po makakaipon kung kulang pa ang kinikita sa pera?
11:20.1
Araw. Prof. Ayan. Oo.
11:25.1
Oo. So talagang ang kakailanganin natin dyan ay yung sinabi ko kanina na budgeting rule, ano?
11:31.1
Five percent para sa insurance, ten percent para sa savings.
11:36.1
Tapos yung eighty-five percent, yan yung pagkakasyahin mo sa pang-araw-araw na bilhin, sa gamot, sa edukasyon.
11:43.1
Mahirap talaga siya, pero kailangan nating gawin.
11:47.1
At alam mo, kahit anong level ng income, ah,
11:50.1
nori, no, na nakita ko, maliit man o mataas,
11:53.1
ay effective itong system na ito kasi nga inuuna mo na tinatanggal yung pang-ipon at saka pang-insurance
12:01.1
para yung pagkakasyahin mo na lang ay yung matitira sa expenses.
12:06.1
Ngayon, kung kukulangin ka pa rin dun sa expenses mo, no, dun sa budget mo para sa expenses,
12:12.1
ang isang option mo dyan ay pataasin naman yung kita.
12:17.1
Oo. So maghanap ka pa ng ibang paraan para…
12:19.1
Madagdagan yung kita mo.
12:21.1
Yun. Doon naman po pwede kang, kung gusto mo, magsimula ka lang ng maliit mong negosyo na naka-based sa bahay. Diba, Prof?
12:28.1
Yes. Oo. So marami yan, no. Pwede kang maggawa ng, ano, lutong ulam.
12:34.1
Pwede kang, ah, baka marunong kang mag-manicure-pedicure dyan o kaya meron, marunong kang maggupit.
12:39.1
Pwede mong gawin yan part-time.
12:41.1
So itong mga bagay na ito, kahit na mga maliliit na amount lang ay nakakadagdag sa kita natin.
12:48.1
Marta복ong hanggang pagpapagpilo ng..
12:50.1
Yes, alam mo, totoo. Katulad nito nag-text prof. ah, Professor ah, ah, Vince Rapisuras.
12:58.1
Ito yung nag-text sa atin. Sabi niya, ang tanong ilan yung mga member ng family, siguro.
13:02.1
Kung marami ang miyembro ng pamilya, tapos minimum wage, all...
13:06.1
Yun din yung sinasabi ko nga doon. Yun. Kahit papano, yung makagawa ng paraan. Kung paa paano madagdagan ang kinikita.
13:13.6
May mga maliit na negosyo na po pwede mong simulan,
13:16.8
na hindi mo naman kailangan na malaking puhunan.
13:20.9
Ako nga dati naalala ko, gumagawa kami ng mga yema.
13:25.7
At ano, kahit na, kung nga rin, ano, no, mga magulang,
13:30.5
pwede naman na tumulong ang mga bata sa paggawa ng yema, for example.
13:34.8
Hindi naman yan child labor, ano?
13:36.6
Ito ay tinuturuan natin sila para paano kumita ng pera
13:40.6
at paano dumiskarte sa damay.
13:42.9
Sa murang edad, ano, di ba, Prof?
13:45.9
Mas maganda yun na sa murang edad pa lang ng mga anak nyo,
13:51.2
Oo, inuumpisahan na dapat natin sila turuan ng mga bagay na yan, ano?
13:56.9
Hindi lang sa paghawak ng pera.
13:58.9
Kasi in, ano, no, mga gawaing bahay, for example,
14:02.2
hindi alam ng marami na itong mga paggawa ng gawaing bahay,
14:05.8
nag-i-instill yan ng magandang kaugalian sa mga kabataan.
14:10.5
So, for example, pag sinasabi natin sa kanila na,
14:13.6
oh, patayin yung electric fan o yung ilaw,
14:15.7
o pag walang gumagamit,
14:17.3
iyan ay isang paraan para sa pagtitipid, di ba?
14:20.3
So, natututo sila sa buhay na, ah, okay,
14:22.6
dapat pala ay kapag walang gumagamit,
14:24.6
papatayin yung TV o yung electric fan
14:28.1
para hindi magastos sa kuryente.
14:30.3
O kaya, ang pagkain dapat inuubos
14:33.2
kasi sayang kapag itinutupo.
14:35.3
So, itong mga bagay na ito,
14:36.8
ito ang mga mensaheng na pupwede natin ituro sa mga anak natin.
14:42.1
Kami nga paggamitin ng pagkain, kinabukasan,
14:45.0
nilalagay ko lang sa ref, Prof.
14:46.9
Tapos, kinabukasan yung almusal namin.
14:49.4
So, ang mga sanay ko,
14:50.5
kasi may mga tao, alam mo,
14:52.7
may napansin ako doon na ibang tao na,
14:55.2
alam mo ba, pagka ang ulam ngayon,
14:57.3
at yung natira, tapos kinabukasan,
14:59.2
hindi na kinakain.
15:00.8
Alam mo, doon naman ako proud.
15:03.2
Prof, yung mga anak ko,
15:04.8
kahit yung ulam namin natira ngayon,
15:06.6
lalagay ko sa ref, kasi sayang.
15:08.2
Halimbawa, adobo, kinabukasan, gagawin kong breakfast,
15:11.2
kakainin pa rin nila.
15:14.3
Yes, alam mo, sa totoo lang,
15:16.1
ang pwede kasi din ay gawin mo,
15:17.9
gawan mo ng twist na tinatawag,
15:20.2
kunwari yung adobo na tira mo.
15:23.0
Yung tirang adobo, actually,
15:24.7
pwede mong gawin dyan, kinabukasan,
15:26.9
ay gamitin mo yung adobo,
15:28.4
mga paste para pang sinangag.
15:31.2
Para flavor, yung panin mo.
15:33.8
Tapos yung karne, gawin mo siyang parang adobo flakes.
15:40.3
Ihimayin mo lang naman yun.
15:43.4
Actually, yung ibang mga,
15:44.3
yung mga tao, sa ibang pamilya,
15:47.4
ang nakita ko naman ay,
15:48.7
meron silang isang araw na nakalaan yan
15:51.2
para sa pagkaing tira-tira.
15:53.8
So, for example, every Tuesday,
15:56.2
lahat ng pagkain ng tira-tira,
15:58.2
mula linggo, sabado, lunes,
16:01.4
kakainin natin yan,
16:02.5
yan yung ihahain ng dinner for Tuesday.
16:06.0
May schedule sila.
16:07.9
Oo, may schedule sila na,
16:10.6
ah, leftover day, yun yung tawag nila.
16:14.3
Merong totoo yun.
16:16.3
basta't ilagay mo lang sa rep,
16:17.7
yung maayos lang yung pagkakaimbak,
16:19.7
ano, di ba, Prof?
16:20.9
Tapos maayos pa na siya.
16:24.4
doon ako natutuwa sa mga anak ko, Prof.
16:26.2
Talaga, kumakain niya ng mga tira.
16:27.8
Ng mga tirang pagkain, ano.
16:29.8
Yun yung sabi ko,
16:32.6
sa dami na nagugutom,
16:34.0
hindi ka daw ang pamili.
16:37.2
Totoo yan, totoo yan.
16:39.7
oh, go ahead po, Prof.
16:42.7
yung naalala ko lang,
16:45.8
kaugalian ng isang kapatid ko, ano,
16:48.6
lahat ng mga tira-tira pagkain,
16:51.9
nilalagay niya into an omelette, no,
16:53.3
nilalagay niya sa bowl,
16:54.2
nilalagay niya ng ito,
16:55.5
tapos ipiprito niya,
17:05.1
ang isa sa daing nung nanay
17:06.4
na nag-text sa atin,
17:09.2
nababaon daw siya sa utang
17:11.4
nababaon sa mga anak niyang
17:17.2
may nag-text ngayon,
17:19.7
kaming mag-asawa,
17:20.9
when using po credit card,
17:25.6
sa kanila naman daw mag-asawa,
17:28.3
tatapusin muna payment
17:29.8
ng mga big purchases nila.
17:32.3
nakabili sila ng ref,
17:35.0
baka nagsisimula lang to,
17:36.2
nag-iipon ng gamit, eh.
17:38.0
before sila mag-purchase ulit,
17:42.1
gamit ang credit card,
17:44.2
pinatatapos muna daw nila yun,
17:47.0
bago sila muling bumili,
17:49.1
hindi magpatong-patong,
17:50.6
at hindi malaki yung charge.
17:55.2
maganda lang yan,
17:56.5
kung yung kinuha nila sa credit card,
17:58.8
ay 0% installment.
18:02.2
kung credit card yung ikinaskas mo kasi,
18:05.8
hindi siya 0% installment,
18:08.2
mataas ang interest rate niyan kada buwan.
18:11.2
mas maganda pa rin na pag-iipunan mo siya
18:13.7
kaysa sa credit card.
18:15.2
Kung hindi 0% installment
18:18.6
pag kinaskas mo yung credit card.
18:20.6
Kung sa bagay sa ngayon,
18:21.8
marami na din nag-o-offer ng 0%
18:26.4
meron pa sila na pay now,
18:35.2
pagka hindi mo yan nabayaran ng buo,
18:39.6
yung finance charge.
18:43.8
may nakalagay dyan,
18:46.9
pwede pala na ito lang ang bayaran ko.
18:50.6
na yung binayaran nilang yun,
18:52.6
halos panta pa lang yun
19:00.0
kapag yung minimum lang
19:01.8
yung binabayaran mo,
19:05.7
parang minimum amount due,
19:06.9
ito yung sabi nila,
19:08.3
Kapag yan lang yung binayaran mo,
19:12.6
bago mo mabayaran yan.
19:17.1
kapag tayo ay gagamit ng credit card,
19:20.0
binabayaran natin ito ng buo,
19:23.2
walang balansa yung maiiwan.
19:25.4
mahal ang interest na babayaran mo,
19:27.9
kapag may naiwang balansa dyan.
19:31.4
lalo na yung mga bagong gumagamit ng credit card,
19:35.1
Yung mga bagong gumagamit.
19:38.1
tapos pagkakita lang,
19:41.0
hindi ko bayaran.
19:45.3
pagkapansinin mo yung mga finance charge,
19:48.3
kasi hindi mo nabayaran ng buo,
19:53.4
mabayaran mo talaga yung buong due,
19:56.4
para wala kang interest.
20:00.8
Ang lagi mong titignan ay,
20:02.8
mayroon bang laman yung savings account mo?
20:05.6
ito ngayon ang tanong.
20:07.8
yun daw po bang isin-save nila?
20:09.7
Pwede na din daw po ba yun?
20:11.0
Yung savings na para sa retirement nila?
20:18.5
kung retirement ang pag-uusapan natin,
20:22.1
ang pinakamaganda pa rin talaga na gagawin natin,
20:25.3
ay tangkilikin natin yung SSS.
20:30.9
napakalaki noong kinikita natin dyan,
20:33.3
kumpara sa amount na nilalagay natin.
20:36.2
kumikita ka ng 10,000 pesos kada buwan.
20:40.0
Ang contribution mo sa SSS ay 1,400 monthly nyan.
20:46.8
Kung ikaw ay employed,
20:49.3
ang kaltas sa'yo ay 450.
20:52.1
Tapos yung gari sa employer?
20:57.4
Kapag ikaw naman ay voluntary or self-employed,
21:01.5
yung buong 1,400 talaga yung babayaran mo.
21:04.6
Kapag nagbayad tayo ng 10 years na ganyan sa SSS natin,
21:10.0
ang magiging monthly pension natin dyan ay 5,000 pesos kada buwan.
21:17.2
Kapag tayo nag-retire na.
21:20.3
sinuma ko na ito eh.
21:22.2
Kapag ikaw yung empleyado sa 10,000 pesos na income,
21:26.7
ang mababayaran ko sa 10 taon na yun ay 54,000 pesos naman.
21:31.5
Habang malaki na.
21:34.7
yun yung binayad mo.
21:36.0
Pero mag-pension ka ng 5,000 every month.
21:40.0
So, in 11 months,
21:41.8
bawi mo na yung 54,000.
21:44.3
Na binayad mo sa SSS.
21:46.7
So, susunod na taon at sa mga marami pang susunod na taon,
21:50.8
kita mo na lahat yun.
21:54.2
Ang hirap humandap ng ganyang klase ng pension products sa private sector.
22:01.0
Actually, wala pa talaga akong nakikita sa totoo lang.
22:06.9
Talagang sa SSS lang.
22:08.2
So, kahit na tayo,
22:10.0
ay self-employed, no?
22:14.8
So, total na mababayaran natin ay 160,000.
22:17.1
Kasi kargo natin lahat yun eh.
22:18.4
Pero, in 34 months,
22:21.2
within 3 years, no?
22:22.6
Bawi mo na yung 168,000 na yun.
22:28.2
Kaya maganda talaga na SSS yung kunin natin.
22:33.3
Parang yung sinasabing ni Prof,
22:35.0
kung hindi ka regular employee,
22:36.7
so, meron namang voluntary membership eh.
22:41.6
May voluntary membership yan.
22:43.5
Mas mataas yung babayaran natin,
22:45.4
malaki pa rin yung kikitain natin
22:47.6
kumpara sa ibang mga
22:49.3
private pension products, no?
22:52.7
ang maganda dito sa SSS,
22:55.1
ito ay secured ng gobyerno.
22:59.1
So, kapag malugi man ng SSS,
23:02.4
sasaluhin yan ng gobyerno.
23:05.5
Wala tayong makitang ganyan sa pribadong sektor.
23:09.1
pagtanggit natin ito, no?
23:11.3
At, ang pandagdag din dyan,
23:14.0
ang paborito nating pag-ibig MP2.
23:17.5
So, SSS plus pag-ibig MP2,
23:20.2
yan yung pinakamagandang tandem talaga
23:24.1
Lalo na kapag tayo kumikita,
23:25.6
25,000 pesos pababa kada buwan.
23:28.9
Ako, sinimulan ko na yung MP2 eh.
23:32.3
Dalawang taon na ako nage-MP2 eh,
23:37.0
naghahanda na din ako sa aking retirement.
23:41.9
Parang hindi pa naman halaga.
23:43.2
Hindi, wakala ka kong bata.
23:48.7
Prof, maraming salamat sa pagkakataon.
23:51.3
Alam ko nagbabakasyong ka na,
23:53.1
pero pinagbigyan mo pa rin kami.
23:55.1
Maraming, maraming salamat.
23:56.8
Bibigay ko sa iyo ang pagkakataon
23:58.5
para ibigay mo naman ang iyong mensahe
24:00.4
sa ating mga kapuso
24:01.6
sa pagpasok ng bagong taon.
24:07.1
So, ang mga financial goals sana natin
24:10.0
bumuno tayo ng ating emergency savings,
24:13.0
paghandaan natin ang ating retirement fund,
24:15.0
pag-ibig MP2 at saka SSS lamang po yan,
24:17.9
at bawasan natin ang ating mga utang.
24:20.8
Tapos, punta lang kayo sa
24:22.2
vincerapisura.com
24:25.7
kasi the whole year ng 2024,
24:30.0
meron po tayong naka-line up na mga webinars
24:32.4
on money management dyan.
24:35.1
Oh, please, punta kayo.
24:36.8
Marami kayong matututunan.
24:38.5
Maniwala kayo, mga kapuso.
24:40.5
So, ulitin lang natin, Prof.
24:42.3
Saan ulit yung webinar?
24:46.8
vincerapisura.com
24:51.6
Maraming salamat, Prof. Vince.
24:55.3
Okay, Happy New Year!
