10 Dapat Bantayan sa Mga Babae na Edad 30 Pataas. Mag-ingat Dito. - By Doc Willie Ong
00:45.2
Endometriosis, parang may tumutubo-tubo sa matres, napakasakit nito
00:50.8
Bukod sa masakit ang puson, titingnan din natin
00:54.8
Pag nagtatalik ba, masakit
00:57.1
Pag nagtatalik ba, may dugo
00:59.7
Okay, so ibang usapan yun
01:01.7
Titingnan din natin ang discharge
01:04.1
Kung maraming discharge, may amoy, masangsang, may kulay, malapot na discharge
01:10.9
Tapos may pelvic pain pa, baka may infection
01:14.3
Diba, so yung mga ganyang sakit, papacheck natin sa OB-GYN
01:19.4
Okay, yan ang mga binabantayan sa mga babae
01:23.3
Siyempre, sa kababaihan, breast changes
01:28.0
Na self-breast exam
01:30.3
Very common sa babae ang breast cancer
01:34.6
Lalo na sa Pilipinas, around 10% ng kababaihan pwede magkaroon ng breast cancer
01:41.5
So, itong mga breast cancer changes
01:44.6
Dati, edad 40, bago nagkaka-breast cancer
01:48.9
Ngayon, 30 years old, may nagkaka-breast cancer
01:53.3
Ang nga ko, 20s pa lang, 25, breast cancer na
01:56.3
Pabataan ng pabataan, nagkakaroon ng breast cancer
01:60.0
Di natin alam kung bakit
02:01.6
Sabi nila, fatty foods, fast foods, may baka may connection
02:06.4
Pero hindi pa rin malinaw
02:09.5
Tapos, ang problema sa breast cancer kasi
02:12.0
Halos walang sintomas, hindi siya masakit
02:15.8
Okay, tutubo yung bukol, kasing laki lang ng munggo
02:24.5
So, pag hindi mo kakapain, hindi mo malalaman
02:27.6
Kaya kailangan ng self breast exam
02:29.4
Pagkatapos ng regla, kung kailan ang regla mo
02:32.4
First 5 days, tutubo yung examin yung breast mo
02:35.0
Pwede habang naliligo, nakatayo, nakaupo, nakahiga
02:39.6
Pag may nakapaaka yung size ng munggo na matigas-tigas
02:44.0
Papacheck tayo sa OB-GYN o sa surgeon
02:48.1
Okay, huwag na natin hintayin kasing laki ng holen
02:51.9
Kasing laki ng holen, hindi na natin hintayin kasing laki ng holen
02:52.2
Kasing laki ng holen, hindi na natin hintayin kasing laki ng holen
02:52.4
Kasing laki ng holen, malaki na yun
02:54.4
O kasing laki ng golf ball, sobrang na laki yun
02:58.6
Kasi pag malaki na masyado at breast cancer yan
03:01.8
Baka hindi na natin mahabol
03:03.2
Maging stage 2, stage 3, stage 4 na
03:06.2
Bukod sa breast, kinakapa rin yung kilikili
03:09.6
Kasi yung breast cancer, kumakalat sa kilikili
03:13.2
So, very important yan, lalo na kung may lahi kayo ng cancer
03:16.8
Number 3 out of 10, babantayan ng kababaihan
03:22.4
Mainly, tingnan nyo kung meron kayong bagong nunal
03:27.2
Lalo na yung nunal na lumalaki
03:30.1
Dati naman, maliit lang yung nunal, biglang lumalaki
03:33.3
Nag-iiba yung kulay, lalo na yung maitim na maitim na nunal
03:38.7
Meron kasing mga tinatawag na skin cancer na melanoma
03:45.3
Although hindi ganun kakomun ang melanoma sa Pilipinas, meron pa rin
03:50.8
Kaya kung maraming kayong malakas
03:52.4
Yung mga nunal, wala naman masama, patanggal na lang
03:56.1
Kesa nabantayan natin yung nunal, hindi mo alam anong mangyayari
04:01.1
Bukod doon, tingnan mo na rin yung balat mo
04:04.0
Baka may mga sugat, may mga varicose, pati kuko
04:09.6
Biglang may depresya, meron din kasi nakikita sa mga kuko
04:13.3
Merong kakaibang na lumalabas sa balat ninyo
04:16.5
May mga pasa-pasa, pacheck na rin natin sa dermatologist
04:22.4
Bakit ang bantayan ng kababaihan?
04:24.4
Ito, pang babae lang talaga ito
04:28.4
Either yung regla mo, sobra lakas, sobra tagal
04:33.4
Normally ang regla 3 days to 5 days
04:36.5
Kung regla mo 7 days
04:38.5
Ang lakas-lakas ng regla, may buo-buo pa ang dugo
04:42.9
May ibang usapan na yun
04:44.9
Pag buo-buo ang dugo, kung lakas ang regla mo 7 days
04:49.5
Baka maging anemic ka na
04:51.5
Baka may myoma. Ang myoma, nagbe-bleeding. Baka may ibang problema.
04:57.5
Baka may hormonal changes. Kaya yung sobrang lakas na mens, anemia ang binabantayan natin.
05:03.5
Tsaka baka may bukol doon sa matres.
05:06.5
Meron naman regla na masyado madalang, maiksilang.
05:11.5
O baka stress ka.
05:14.5
O meron naman nawawalan ng regla. One month, walang regla. One month, may regla.
05:19.5
O yung iba, tatlong buwan, apat na buwan, walang regla. Hindi normal yun.
05:24.5
Lalo na kung between 20 to 40 years old ka, dapat nga regular yung regla mo.
05:30.5
So papacheck up pa rin tayo.
05:32.5
Pwedeng hormonal imbalance. Pwedeng thyroid issue.
05:36.5
Nagluloko din yung regla sa thyroid issue.
05:39.5
O baka may problema sa matres mismo. Papacheck natin.
05:44.5
Number five. Nagbago ang timbang.
05:49.5
Usually, mga babae, edad 20 to 40, pwedeng tumataba.
05:54.5
Diba? Tumataba. Biglang bumibigat.
05:56.5
So pag bumibigat, pwedeng may thyroid problem. Meron mga hypothyroid. Tumataba.
06:04.5
Pwedeng maraming kinakain. Pwedeng may diabetes. Tumataba. Pero pwede rin picos.
06:11.5
Usually, yung nagiging overweight. Tapos maraming silang buhok dito sa...
06:18.5
Parang bigote. Diba? Parang mga buhok din sa kamay, sa paa.
06:22.5
Usually, sign din yan ng picos. Polycystic ovarian syndrome.
06:27.5
So binabantayan din natin yan. So pinapacheck din natin sa OB-GYN.
06:32.5
Tapos binabantayan din natin, number six, yung sobrang pagod. Okay?
06:39.5
Bakit biglang napapagod? Diba?
06:41.5
Or okay lang mapagod minsan. Pero minsan, yung pagod, connected sa kulang sa tulog.
06:47.5
Baka sobra kang stress. Kaya pagod ka. Pero isang common sa babae ay anemic.
06:55.5
Diba? Tulad na sinabi ko, malakas ang regla. Tapos kulang ang ginakain na ulam. Puro kanin na lang. Walang iron sa pagkain. Diba?
07:05.5
O kulang ang ginakain. Tapos anemic sila. Malakas pa regla. Pwedeng mapagod.
07:12.5
Thyroid problem. Pwede rin mag-cause ng fatigue.
07:14.5
At may sakit na chronic fatigue syndrome.
07:16.5
Oo, meron din ito sa mga babae. Ang chronic fatigue syndrome, lagi siyang pagod.
07:23.5
Kahit matulog siya ng tatlong araw, nakapahinga man siya, pagod pa rin siya.
07:29.5
O baka sobrang stress. O hindi natin alam. Baka depression. Pwede rin.
07:35.5
Number seven, babantayan sa kababaihan, changes in mood. Nagbago yung mood. Biglang nalungkot. Sobrang lungkot.
07:45.5
Biglang sobrang nervyos. Misan masaya. Misan malungkot. Misan galit. Diba?
07:52.5
So pag nagbabago yung mood, pwedeng hormonal imbalance or pwedeng may mental health problem.
07:58.5
Baka nadidepress na. Common din pala ito sa babae. Postpartum depression.
08:05.5
Narinig nyo na ba postpartum depression? O yung baby blues. Pagkapanganak, nadidepress.
08:12.5
Pwede po kayo mag-comment. Baka naka-experience kayo nito.
08:15.5
Yung bagong panganak, sobra silang lungkot. Parang nagulo yung hormones nila eh.
08:20.5
Diba? Kaya delikado yan. Binabantayan ng postpartum depression.
08:25.5
Kailangan papacheck sa psychiatry, support ng pamilya, ng asawa.
08:30.5
Kasi meron talaga yan. Iba kasi talaga ang mga sakit ng babae.
08:34.5
Kasi iba yung hormones. Diba? May regla ang babae. Ang lalaki wala naman. Regla.
08:40.5
So changes in mood. Huwag babaliwalain. Lalo na kung ano-ano na naiisip.
08:45.5
Mamaya may gawin. Baka meron silang gawin na masama. Diba?
08:50.5
So ingat tayo sa mga depression.
08:53.5
Number 8 out of 10. Digestive issues.
08:58.5
Usually, pag edad 30, pwedeng makabag. Mahangin ang tiyan.
09:04.5
Laging masakit ang tiyan. Diba? Pwedeng bloating lang.
09:08.5
Parang lumalaki ang bilbil. Diba? Pwedeng lang yun.
09:11.5
Pwedeng may GERD. Gastric reflux. Pwedeng may ulcer. Makabag.
09:17.5
At isa pa pala common sa babae. Gallbladder stones. Diba?
09:22.5
Bato sa abdo. Very common yan.
09:25.5
Mga babae edad 35 to 40. May katabaan. Sumasakit ang tiyan.
09:31.5
Tapos kumain ng matataba. Gallbladder stones. Papa ultrasound ng gallbladder.
09:36.5
So bloating din yan. Abdominal pain din yan.
09:40.5
So yan. Mga ulcer, GERD, gallbladder stones.
09:44.5
At syempre, pag lumalaki ang tiyan ng babae, maraming organs.
09:49.5
Tulad na sinabi ko sa inyo. Diba? Maraming organs dyan.
09:52.5
Baka ovary lumalaki. Baka may ovarian cyst. Diba?
09:57.5
Baka matres lumalaki. May myoma. Hindi mo masabi. Diba?
10:02.5
So maraming ibang organs ang mga babae.
10:05.5
Kaya binabantayan sa mga reproductive health.
10:08.5
Number nine, babantayan frequent headaches.
10:13.5
Mga babae, common din yan. Pag malapit na yung regla, sakit ng ulo. Parang binibiyak yung ulo.
10:19.5
Pwedeng migraine. Napakasakit ng migraine.
10:25.5
Pwedeng tension headache. Na-stress ka. Sumangit ang ulo mo.
10:29.5
Pwedeng hormonal changes. Sinabi ko sa inyo.
10:32.5
Pero syempre, pag bata pa,
10:35.5
edad 20, 30, 40, pwede naman sabihin migraine, tension headache.
10:40.5
Pero pag nagkakaedad na, pag medyo 40, 50, 60 na, masakit pa rin ang ulo,
10:47.5
minsan mag-iisip na tayo. Mamaya may bukol. Mamaya may stroke. Mamaya may aneurysm.
10:53.5
Actually, ang headache kasi, lahat naman may headache.
10:58.5
Pero yung dapat tayo mag-alala, hindi naman lahat kailangan magpa-check up.
11:03.5
Yung mag-aalala lang tayo kung talagang masakit na masakit.
11:08.5
Tsaka pabalik-balik na talagang parang iba na.
11:12.5
Kaya pag pumunta tayo sa doktor, sa neurologist, depende yan sa kwento natin.
11:19.5
Pero kahit kanino kayong doktor pumunta, pag nag-complain kayo ng headache madalas,
11:25.5
hindi naman masisilip ng doktor yung ano lamang sa ulo.
11:28.5
So, kailangan talaga one day, para sa matagal na headache,
11:32.5
kailangan ma-CT scan, ma-MRI para masigurado lang walang bukol, walang stroke, walang cancer.
11:40.5
So, yun lang ang mga binabanta yan.
11:42.5
Pero yung mga ordinary headache, pwedeng massage-massage muna.
11:46.5
Mga kabataan, madalas mag-headache, kaka-cellphone, kaka-computer, masakit ang leeg nila.
11:53.5
So, pwede rin yun.
11:55.5
Number 10, ito sa mga babaeng edad 30s.
11:59.5
Common din magkaroon ng joint pains.
12:02.5
Masakit ang mga joints.
12:04.5
Usually, namumula ang joints.
12:07.5
Anong mga sakit? Rheumatoid arthritis.
12:10.5
Common yan sa babae. May inflammation, inflammatory condition.
12:15.5
Parang yung sarili mong cellular, sinisira yung sarili mong cellular.
12:20.5
So, pinapacheck yan sa rheumatologist.
12:22.5
Common din ito sa babae.
12:24.5
So, pag 30s, namamaga, ibang usapan yun.
12:27.5
Hindi pa yan osteoarthritis.
12:31.5
Yung arthritis ng pagkaedad.
12:33.5
Pwede rin yung mga joint pains, lupus, SLE, systemic lupus erythematosus.
12:41.5
Yung kasi, itong SLE, common din sa babae.
12:45.5
90% ang lupus, babae din ang tinatamaan.
12:50.5
So, ito yung mga sakit. Usually, lalabas yan.
12:52.5
25, 30, 35 years old.
12:54.5
Kaya, pag may joint pains ang babae, pinapacheck din sa rheumatologist.
13:00.5
So, saan po nakatulong itong 10 warning signs?
13:03.5
Nakita nyo, pang-babae talaga ito.
13:05.5
Meron talagang mga sakit na common sa babae.
13:08.5
Tulad ng sinabi ko nga, yung mga goiter.
13:10.5
Kahit yung mga goiter, mas common din sa babae.
13:13.5
Gallbladder stones, marami din sa mga babae.
13:16.5
At syempre, yung mga iba.
13:18.5
Yung sa regla at sa breast, talaga, pang-babae lang talaga yan.
13:23.5
Kasi nga, may menses sila.
13:25.5
Ang mga lalaka, iba naman issue namin.
13:28.5
Prostate, hindi makaihi, hirap umihi.
13:32.5
Prostate cancer, yan din ang problema ng mga kalalakihan.
13:36.5
So, saan po nakatulong itong video?
13:38.5
Hindi naman lahat delikado, pero at least napakita ko sa inyo.
13:42.5
Kung meron kayong ganitong senyales,
13:45.5
at sinabi ko nga sa inyo, kung duda kayo na baka merong ibang sakit,
13:49.5
pacheck na tayo, diretso na tayo dun sa specialist.
13:52.5
Kung sa derma, sa balat, dermatologist na tayo.
13:55.5
Kung sa OB, diretso na tayo sa OB.
13:57.5
Kung sa breast, pwede sa surgeon, pwede sa OB.
14:01.5
Kung sa mga joint pain, pwede na sa rheumatologist.
14:05.5
Diretso na tayo para siguro mas makakatipid din
14:08.5
at mas maganda yung gamotan.
