Para Healthy ang Memorya at Utak ng Seniors. By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:56.4
Omega 3 fatty acids.
00:58.4
Pwede rin mga fish oil supplement.
01:01.6
Number 2, dapat healthy talaga yung diet natin.
01:05.2
Alam nyo naman yung mga healthy diet, yung broccoli, strawberry, spinach, garlic, mataas sa antioxidants, sari-saring fruits and vegetables.
01:15.1
So, saging, lemon, orange.
01:19.9
Ito po yung mga pagkain para sa utak.
01:22.3
Sabi nga, mani, pampatalino, pwede.
01:24.9
Gusto mo konting?
01:26.2
Kape, pwede naman ng kape.
01:28.3
Kaya lang, minsan sa senior, baka mag-palpitate.
01:30.9
Kung meron kayong palpitation, skip beats, iba sa kape.
01:34.4
Dark chocolate, pwede naman.
01:36.3
Pero ganito lang kalaki.
01:38.4
Isang araw, 30 ounces lang.
01:41.3
Dalawang piraso nito, dalawang ganyang bar, tama na.
01:45.0
Whole day na yan.
01:46.1
Kasi kung masyado maraming matatamis, pwede tumaas ang blood sugar.
01:50.1
Avocado, maganda yan.
01:53.1
Coconut oil, olive oil.
01:55.3
Whole grains, onions, tsaka yung mga herbs, maganda.
01:59.3
Turmeric, maganda rin po.
02:01.9
Kaya yung mga brain foods natin.
02:04.1
So, ito yung mga pagkain mabuti sa utak.
02:07.9
Kamatis, broccoli, nuts, oily fish.
02:10.6
Ito yung mga pagkain iiwasan.
02:12.9
Lalo na pag tumatanda.
02:14.9
Kung bata ka pa siguro, 20 years old, pwede ka pa kumain nito.
02:18.7
Kaya lang, mabilis tumasa ang kolesterol nyo.
02:21.6
Pero pag may edad na, iwas na tayo.
02:23.7
So, paminsan-minsan na lang.
02:25.4
Yung mga fast foods, fatty foods, salty foods, french fries, prito, alak.
02:32.4
Bawal na yung alak.
02:33.5
Baka maaksidente tayo.
02:35.2
Lalo na pag senior na, sigarilyo.
02:38.3
Kahit yung mga zero calorie po.
02:40.7
Soft drinks na zero calorie, hindi rin po ganun kahealthy.
02:44.9
Pinakamaganda, tubig na lang or lemon water.
02:47.4
Kasi kahit zero calorie siya, matamis pa rin siya.
02:50.6
Yung utak natin, masasanay sa matamis kahit walang calories.
02:55.3
Kaya pag hindi ka uminom ng zero calorie soft drinks,
02:58.1
maghahanap ka ng ibang matamis.
03:00.1
Maghahanap ka ng ice cream, chocolate, doughnut.
03:03.1
Kasi nasanay yung utak mo sa matamis.
03:05.1
Tsaka yung dark colored soft drinks, may phosphorus.
03:09.1
Hindi maganda sa kidneys.
03:11.1
Pwede rin makasira sa kidneys.
03:13.1
Healthy foods for the brain.
03:16.1
Nakita nyo po yan.
03:18.1
Number three tip, kailangan i-train yung utak.
03:21.6
May kasabihan, use it or lose it.
03:24.6
Dapat papaganahin mo yung utak mo.
03:28.6
Pwede ka magsulat, pwede ka mag-painting,
03:32.6
mag-aral ng bagong language,
03:35.6
mag-enroll ng anong course.
03:37.6
Huwag magre-retire.
03:39.6
Laging gagamitin yung utak.
03:41.6
Pwede mag-crossword, mag-math.
03:44.6
Mag-compute na lang ng math, huwag na laging calculator.
03:47.6
Lahat po yan, napaka mahalaga.
03:50.6
Tsaka yung pag-train ng brain natin, dapat araw-araw.
03:53.6
Hindi yung minsan lang gagamitin yung utak.
03:56.6
Pwede ka mag-chess.
04:00.6
May way na para mas makaalala.
04:03.6
Meron mga tricks para maalala mo.
04:06.6
Dapat get in touch with your emotion.
04:09.6
Engage all senses.
04:11.6
Kung meron tayong mini-memorize o inaaral,
04:13.6
dapat buong utak natin ginagamit natin.
04:16.6
Kasi nga minsan, lalo na sa may edad,
04:18.6
baka meron ng mga small stroke.
04:21.6
Kaya medyo humihina na yung utak natin.
04:24.6
Walking 30 minutes a day, very important.
04:28.6
Lakad araw-araw kung kaya.
04:30.6
5,000 steps, 7,000.
04:32.6
Pwede na 7,000 steps. Mahirap ang 10,000 steps.
04:36.6
Maglakad araw-araw.
04:38.6
Napakaganda yan para sa utak natin.
04:41.6
Brain circulation, heart circulation.
04:43.6
Maganda sa legs, sa varicose.
04:46.6
Gaganda rin yung blood supply sa hippocampus.
04:48.6
Good for memory and learning.
04:50.6
Nakita nila yung mga senior na healthy ang diet.
04:54.6
Walang sigarilyo, walang alak, nage-exercise.
04:57.6
Mas sharp ang memory.
04:59.6
Mas hindi nagkaka-Alzheimer's, Parkinson's,
05:02.6
at panghihina sa utak.
05:04.6
At hindi rin na-stroke.
05:06.6
8 glasses of water pag senior.
05:09.6
Mga 8, okay na yan.
05:11.6
Huwag naman yung 16 glasses.
05:14.6
Pag senior kasi ayaw din natin yung sobrang daming tubig.
05:17.6
Minsan, baka hindi kaya ng puso.
05:19.6
Yung biglang ganun kadami.
05:21.6
Pero 8 glasses, kaya yan.
05:23.6
Sa normal, healthy senior.
05:25.6
Green tea, may tulong din.
05:27.6
Maraming anti-oxidant ang green tea.
05:30.6
May isang pag-aaral na katulong sa memory yung green tea.
05:36.6
Mental exercise, yung sinasabi ko sa inyo.
05:39.6
Yung mga crosswords, sudoku, puzzle.
05:43.6
Huwag magre-retire.
05:45.6
Laging gagamitin yung utak.
05:47.6
Effective lang itong mental exercise
05:50.6
pag araw-araw ginagawa.
05:53.6
Hindi yung paminsan-minsan lang.
05:55.6
Tinetrain mo yan.
05:56.6
Kung yung muscle natin, tinetrain para lumakas yung utak din natin.
06:00.6
Kasi mas ginagamit mo yung utak,
06:02.6
mas nagkakaroon ng maraming connections.
06:04.6
Parang yung utak ni Albert Einstein.
06:07.6
Nakita nila sa utak talagang maraming connections.
06:12.6
Malaki yung surface area.
06:14.6
Keep your mind active.
06:15.6
Tulad na sinabi ko.
06:19.6
Nag-magazine. Libro.
06:22.6
Learn new things.
06:24.6
Take or teach a class.
06:26.6
Mag-volunteer work.
06:31.6
Alam mo, ito rin turo ng mga neurologist.
06:33.6
Minsan, pag nag-toothbrush ka,
06:35.6
subukan mo kaliwang kabay.
06:39.6
Unang-una, mahirapan ka. Hindi sanay.
06:43.6
pag yung mahinang hand mo,
06:45.6
ang ginagamit mo,
06:47.6
nagkakaroon ng new connections sa brain eh.
06:50.6
Mas natututo siya.
06:51.6
Napipilitan siya matuto.
06:53.6
Pag binago-bago mo ang routine mo.
06:56.6
Number seven, kailangan kompleto ang tulog.
07:00.6
Pag senior, hindi makatulog,
07:02.6
higa na lang tayo.
07:03.6
Six hours lang tulog, higa mo na lang two hours.
07:07.6
Kasi ayon sa pag-aaral,
07:09.6
pag nakapahinga ang katawan,
07:12.6
mas maganda sa memory.
07:14.6
Forty percent better.
07:16.6
Pag kulang sa tulog,
07:18.6
ay hindi na makaisip.
07:20.6
Makakalimutin na.
07:21.6
At pag kulang sa tulog,
07:25.6
Tumataas blood sugar.
07:26.6
Mas nagkakasakit.
07:28.6
At mas kakain ng hindi healthy
07:30.6
pag kulang sa tulog.
07:32.6
Enough sleep, very important.
07:37.6
Pag nag-aaral, dapat focus sa pag-aaral.
07:41.6
Ito po, very important.
07:42.6
Lalo na sa senior.
07:44.6
Kailangan lagi silang may kausap.
07:48.6
Social connection.
07:49.6
Kahit sino nalang kausapin.
07:51.6
Pumunta sa isang lugar.
07:53.6
Sa barangay hall.
07:54.6
O kahit hindi mo kakilala.
07:58.6
Make new friends.
07:59.6
Ano ang ibig sabihin?
08:00.6
May pag-aaral sa Harvard School of Public Health.
08:03.6
Yung taong pinakamaraming kaibigan,
08:06.6
mas matalas ang memory.
08:09.6
Ang dami niyang kaibigan.
08:11.6
Ang dami niyang iniisip.
08:12.6
Ang dami niyang ginagawa.
08:13.6
Sharp na sharp yung brain niya.
08:15.6
Malawak yung alam niya.
08:16.6
Hindi pa ulit-ulit.
08:17.6
Papasok sa trabaho.
08:20.6
Magsasawa yung utak.
08:22.6
Kaya nga, make new friends.
08:23.6
Pumunta ka sa linya na hindi mo linya.
08:26.6
Doon ka matututo.
08:27.6
Let's say ako, doktor ako.
08:29.6
Nililinya ko lahat.
08:33.6
Lahat na inaaral natin.
08:35.6
Kasi gusto natin malawak.
08:36.6
Gusto natin matalino tayo.
08:38.6
Para lumawak yung utak.
08:40.6
Good for yourself.
08:41.6
Good for the brain.
08:42.6
Hindi bumabagsak yung talino.
08:46.6
Hindi yung bobo na ito na lang pa ulit-ulit.
08:49.6
Lalong hihina yung utak natin.
08:50.6
You need new friends.
08:53.6
Tip yan sa may edad.
08:55.6
Kahit hindi sa may edad, okay din.
08:57.6
Social connection sa seniors.
09:00.6
Sumalis sa social club.
09:02.6
Yung mga meetings.
09:07.6
Kasi mas good for you yan.
09:10.6
Nakakatulong ka pa.
09:12.6
Ito kung medyo bata ka pa.
09:14.6
Kahit medyo edad.
09:15.6
Wala namang masama eh.
09:17.6
Managinip ng plano mo.
09:21.6
Image mo yung gusto mo mangyari.
09:23.6
Lagi nga ang pinakamagandang story nga.
09:27.6
Sa Kentucky Fried Chicken.
09:30.6
Yung ginawa niya yun.
09:32.6
65 years old na siya.
09:35.6
Binigyan nalang siya ng pension.
09:38.6
Sabi niya, lang kwenta yung buhay ko.
09:41.6
Nagpapakainin ako ng gobyerno ko.
09:43.6
So naisip niya yung luto nung nanay niya
09:46.6
or lola niya ng masarap na chicken.
09:48.6
So gumawa siya at 65 years old.
09:51.6
Hindi siya nag-retire.
09:54.6
One store, two store.
09:55.6
Lumakas na franchise.
09:57.6
Ngayon, naging success story.
10:00.6
Hindi siya tumigil kahit retired na siya.
10:03.6
Magaling siya mag-daydream.
10:05.6
Magaling mag-visualize.
10:06.6
Bago mangyari sa buhay mo,
10:08.6
kailangan ready yung utak mo.
10:12.6
Siyempre, kailangan din relax tayo.
10:18.6
Breathing technique.
10:22.6
Kasi mas relax ka,
10:24.6
mas makakaisip ka.
10:26.6
Kung ngarag at stress
10:28.6
at laging nanginginig,
10:30.6
prone ka sa accident.
10:31.6
Tsaka hindi mo rin maalala.
10:33.6
Mahirap mag-aral o matuto pag-stress.
10:36.6
Dapat masaya ka doon sa inaaral mo.
10:40.6
Protect your brain.
10:41.6
Lalo na sa may edad.
10:45.6
Mga pag nagbibisikleta
10:49.6
Baka matumba sa bahay.
10:53.6
dapat may mat na rubber.
10:56.6
May maraming hawakan.
10:58.6
O pag naglalakad,
10:59.6
maganda may alalay.
11:00.6
Hawakan kasama si misis,
11:01.6
kasama si anak mo.
11:03.6
Bumababa sa hagdanan.
11:05.6
Humawak na sa railings.
11:09.6
Mag-rubber shoes.
11:13.6
Huwag na yung takbo ng takbo.
11:16.6
Kasi isang maling takbo,
11:17.6
mabilis mabalian tayo.
11:21.6
Pag ang bata napilay,
11:23.6
dalawang araw, magaling na.
11:24.6
Pag senior napilay,
11:26.6
isang buwan di pa rin magaling.
11:29.6
Iwas sa aksidente.
11:30.6
Lalo na sa senior.
11:31.6
Baka mahulog sa bahay.
11:36.6
Bahay, mas gusto ko maliwanag.
11:38.6
Alam ko mahal ang kuryente.
11:40.6
Pero dapat maliwanag.
11:42.6
At tuyo ang sahig
11:44.6
para hindi mahulog.
11:45.6
Mas maganda walang rugs.
11:50.6
Pacheck ang vision.
11:51.6
Pacheck ang tenga.
11:52.6
Kasi pag matanda, humihina ang mata.
11:54.6
Tuloy-tuloy exercise.
11:57.6
Para lumakas yung muscle.
11:59.6
Para may balance.
12:01.6
Kasi pag kulang ka sa tulog,
12:03.6
wala kang balance.
12:10.6
Siyempre pag senior, listan mo na.
12:13.6
Pwede sa cellphone.
12:17.6
Tapos gamitin lagi yung utak.
12:19.6
Konting light exercise.
12:21.6
At siyempre, enjoy.
12:25.6
Pag umaga, ito yung lakas ng utak natin.
12:28.6
Pag umaga, mas alert tayo.
12:31.6
Maintain nyo yung mga gamot ninyo pala.
12:33.6
Lalo na sa senior.
12:35.6
Kung meron kayong pampalabnaw ng dugo.
12:39.6
Kung anong binibigay ng doktor nyo, tuloy nyo lang.
12:42.6
Kung anong vitamins nyo, tuloy nyo lang.
12:44.6
Magpacheck sa doktor.
12:45.6
Dapat controlled yung high blood.
12:49.6
Huwag magre-retire.
12:50.6
O pwede kang mag-retire pero may trabaho ka pa rin gagawin.
12:54.6
Maraming kaibigan.
12:56.6
Sa umaga, dyan matalas yung utak natin.
13:00.6
Pagtanghali, 12 noon hanggang alas 2.
13:03.6
12 noon hanggang alas 2, antukin tayo eh.
13:06.6
Pwede siguro mag-siesta konti.
13:08.6
Pero antukin tayo dito.
13:10.6
Kaya mahirap mag-isip dyan.
13:12.6
Sa hapon, aandar ulit yung utak natin.
13:14.6
Sa gabi, sharp din yan.
13:16.6
So, alam din natin yung routine natin.
13:20.6
Alagaan ang utak natin.
13:21.6
Lalo na sa senior.
13:23.6
Sana po nakatulong tong video.
