00:37.9
Number 1, negosyo tip, ipunin ang kita mo kahit maliit.
00:44.7
Huwag mamaliitin ang maliit na kita.
00:48.6
Ang ganda nung payo niya.
00:50.7
Ibig sabihin, kahit ang kita mo, piso, dalawang piso, okay na yun.
00:56.5
Yung iba kasi taga.
00:59.2
Yung may isang may binibenta, kunwari, cupcake, puhunan, 10 piso, bibenta 30 pesos.
01:05.4
Mahirap yung one time, big time, nang naloloko na ibang tao.
01:09.8
Di bali, maliit ang kita, okay na yan.
01:13.3
Ang mahalaga dyan, natuto ka sa negosyo, nakapractice ka.
01:17.5
Kahit nga break even lang o alit-alugi, natututo ka.
01:22.2
So, huwag mamaliitin ang maliit na kita.
01:24.8
At pagbata ka pa, okay lang maliit ang kita.
01:28.2
Hindi mo naman kailangan maghabol ng malaking.
01:30.9
Natuto ka nga eh.
01:32.2
Yung iba nga batugan, natutulog lang ikaw, nagninegosyo ka, pwede na maliit na kita.
01:38.2
Number two sa negosyo, dapat practical ka daw mag-isip.
01:44.0
Huwag paligoy-ligoy.
01:45.4
So, kung meron kang business, huwag yung masyadong komplikado,
01:49.7
yung maraming dependent dito, dapat dito.
01:53.7
Dapat yung simple lang, let's say, nagluluto ka ng pagkain,
01:56.7
diluto, benta mo dito sa school.
01:59.2
Yung medyo diretso, o bibili sa Divisoria, bibenta dito.
02:03.8
Yung medyo straight lang, dapat practical yung business mo.
02:08.1
Hindi masyadong komplikado na dependent sa maraming tao. Mahirap yung gano'n.
02:14.1
Number three, very important.
02:16.6
Ano trabaho, anong profesyon mo, dapat masaya ka.
02:21.3
Kasi pag masaya ka, hindi mo feeling trabaho.
02:24.7
Let's say, gusto mo maging teacher.
02:26.5
Dapat masaya ka magturo.
02:28.5
Like ako, noong bata pa ako, gusto ko talaga tumulong.
02:31.0
Mas happy ako na umaasa ibang tao sa akin.
02:34.0
Kaya sabi ko, ano kaya maganda dito?
02:36.0
So, doktor siguro.
02:37.5
Kaya kahit maraming nangungulit sa akin, maraming nagtatanong, maraming umiiyak,
02:43.0
maraming naghahatak ng t-shirt, okay lang yun.
02:47.0
Masaya ako dun. Hindi ko feel na trabaho siya.
02:51.0
Hindi ko feel na trabaho siya.
02:53.0
Parang ito, pagtuturo sa inyo. Hindi ko feel trabaho siya.
02:55.5
Happy ako dito, kasi naririnig ko, uy gumaling siya dun.
03:00.5
Ito baka, kumita ka dito.
03:02.5
Kasi hindi lang ako health tips, pati money tips.
03:05.5
So, dapat happy ka sa trabaho, hindi ka titigil.
03:09.5
Kahit matanda ka na, kasi tanda mo na ako, happy ka pa rin.
03:14.5
Ibig sabihin, yung ginagawa mong profesyon, pwede mo gawin habang buhay.
03:20.5
Kesa yung trabaho, hindi mo gusto.
03:22.5
Tapos 30 years old, ayaw mo na.
03:25.5
So, hindi maganda.
03:27.5
So, enjoy your work. Pili ka dun.
03:29.5
Number 4, ito maganda.
03:31.5
Maglagay ka ng allowance sa kita mo o sa gastos mo.
03:36.5
Huwag mo i-expect na makukuha mo lahat ng tubo mo.
03:42.5
Anong ibig sabihin yan?
03:43.5
Yung iba kasi, counting the eggs, binibilang agad.
03:49.5
Isip niya, ah ito yung product ko.
03:52.5
Nakabenta ako nito.
03:55.5
Yung 5,000, ilalagay ko dito sa school o papautang ko dito.
04:02.5
Pag kinompute mo 5,000, tingin mo kita mo, huwag mo isipin 5,000.
04:07.5
Isipin mo 3,000 lang.
04:09.5
Kasi maraming pwede mangyari.
04:12.5
Pwede masira yung product mo.
04:15.5
Yung binibeta mong pagkain, pwede nahulog.
04:18.5
O pwede may bagyo, walang school.
04:21.5
O pwede may kaguluhan.
04:22.5
Pwede nagkasakit ka, hindi ka nakabenta.
04:25.5
So huwag mo i-expect lagi ako may 5,000.
04:28.5
Tapos yung gastos mo 5,000.
04:30.5
Hindi. Half lang isipin mo.
04:32.5
Isipin mo may allowance.
04:34.5
Kung ang pera mo sa nakaipon mo 20,000.
04:37.5
Huwag mo isipin lagi 20,000 nakatago.
04:40.5
Isipin mo mga 12,000 lang yan.
04:43.5
Para meron kang konting allowance.
04:45.5
Hindi ka sakal na sakal.
04:47.5
Maglagay ng allowance sa kita at gastos.
04:52.5
Number 5, very important.
04:55.5
Ano man ang project mo.
04:57.5
Ano man gusto mong negosyo.
04:59.5
Ano man gusto mong lupa.
05:01.5
Kailangan malinis.
05:03.5
Malinis ang titolo ng lupa.
05:06.5
Malinis ang negosyo.
05:08.5
Malinis yung mga tao.
05:10.5
Kasi pag hindi malinis, wala.
05:14.5
Kaya nga binibenta ng mura.
05:22.5
May takot na pinag-aawayan.
05:28.5
May kaaway. May kalaban.
05:30.5
Mahirap yung ganun.
05:32.5
Dapat clean yung project mo bago mo pasukin.
05:35.5
Dapat hindi rin illegal.
05:37.5
Maraming iba gusto illegal.
05:40.5
Baka mamaya pati sarili mo ibenta mo.
05:43.5
Huwag tayo pumasok sa masama.
05:45.5
Dapat malinis agad.
05:51.5
Makipag-deal ka lang sa matitinong tao.
05:55.5
Ano ibig sabihin ito?
05:57.5
Minsan kasi ibang kababayan natin nasisilaw sa pera.
06:01.5
Siyempre lahat naman lalapit sa inyo na meron tayong project.
06:06.5
Lahat sila sasabihin kikita ka ng malaki.
06:08.5
Kikita ka ng ganito.
06:10.5
30 days lang kikita ka.
06:11.5
Lahat sila magsasabi ng ganyan.
06:13.5
Wala namang hindi.
06:14.5
Ang problema, matinoo ba siyang tao?
06:19.5
Ibig sabihin, mag-investigate ka.
06:22.5
May niloko ba siya?
06:24.5
Ano ba lifestyle niya?
06:25.5
Mayabang ba siya?
06:27.5
Ano ba bolero ba siya?
06:29.5
So pag nakita mo mukhang hindi matinong tao,
06:32.5
huwag ka na makipag-deal.
06:34.5
Huwag ka masilaw.
06:35.5
Doon ka na lang sa matinong tao na mas mababa yung kita.
06:39.5
Number 7, magpakumba ba lagi?
06:43.5
Kahit malakas na benta ng restaurant mo
06:47.5
o tindahan mo, dapat mapagkumba ba ka.
06:50.5
Huwag lalaki ang ulo.
06:53.5
Dapat yung ugali mo yung easy lang dalin.
06:57.5
Kasi oras na lumaki ulo mo,
07:00.5
naging mayabang ka,
07:02.5
dadami ang kaaway mo.
07:04.5
Hindi mo kailangan ng kaaway para kumita ng pera.
07:09.5
Ang goal mo kumita.
07:11.5
Ba't kailangan mo pa magyabang, magpasikat?
07:13.5
Hindi naman kasali sa usapan yun.
07:15.5
Yung pasikat, pagyabang para purihin ng ibang tao,
07:21.5
Hindi ka kikita doon.
07:23.5
Let's say, bumili ka ng magarang kotse.
07:26.5
Pinost mo sa Facebook.
07:28.5
Ano feeling mo? Sikat ka?
07:30.5
Dadami lang kaaway mo.
07:32.5
Pag nagpakita ka ng kotse
07:35.5
o anumang relos na mamahalin,
07:37.5
yung mga tao, hindi naman sila maiinggit sa'yo.
07:42.5
Ang iisipin ng tao,
07:44.5
gusto ko yung kotse.
07:46.5
Gusto ko yung relos.
07:47.5
Pero ayaw ko yung taong may-ari nun.
07:50.5
Galit ako doon sa tao may-ari.
07:52.5
Kinaiinggitan nila yung gamit o yung bahay mo.
07:55.5
Hindi ikaw mismo.
07:57.5
Kaya huwag mo napakita.
07:58.5
Dadami kaaway mo, mahaharang ka lang.
08:01.5
Magpakumbaba, number seven.
08:03.5
Kita mo yung mga bilyonaryo talaga.
08:05.5
Talagang ano sila talaga.
08:08.5
Kala mo wala lang.
08:10.5
Parang wala. Matipid.
08:11.5
Baka fast food lang akong makain.
08:15.5
Huwag makipag-away saan man.
08:18.5
Sa trabaho, sa negosyo.
08:20.5
Makipagkaibigan sa lahat.
08:23.5
Anong ibig sabihin?
08:24.5
Wala naman mawawala sa'yo.
08:26.5
Ba't kailangan ka makipag-away?
08:28.5
Wala namang masama kung kaibigan mo lahat.
08:30.5
Dapat hahanapin nyo lagi win-win solution.
08:34.5
Ano bang win-win solution?
08:38.5
Meron kang kausap, kaklase mo, katrabaho mo.
08:42.5
Dapat, happy ka, happy siya.
08:45.5
Hindi pwede ikaw lang happy.
08:47.5
Ako lang, akin, lahat ng mga magagandang araw sa'yo.
08:52.5
Yung mga pangit lahat.
08:53.5
Hindi win-win yun.
08:55.5
Magagalit siya sa'yo.
08:57.5
Mamaya, ano gawin niya?
08:58.5
Mamaya, maglagay siya ng madumi sa pagkain mo.
09:01.5
Dapat, happy ka, happy siya.
09:03.5
Kaya okay lang na malugi ka konti, nalugi siya konti.
09:08.5
Kasi pag nilalamangan mo siya, wala.
09:13.5
Dadami kaaway mo.
09:14.5
Hindi mo kailangan ng kaaway.
09:17.5
Para ka kumita tahimik, dapat angat ka ng angat.
09:20.5
Kundi maraming magka-crab mentality.
09:23.5
Usually, yung mga tinitira, nababashkin ng crab, usually baka sumubrayabang, nakikipag-away.
09:33.5
Merong something sa ugali.
09:34.5
Ugali lang naman issue niyan.
09:36.5
Ang goal natin, kumita ng pera, hindi yung magyabang.
09:40.5
Ibang usapan yung pagyayabang.
09:42.5
Number nine, magsuot ng simple.
09:46.5
Dapat pangit lang yung baro.
09:50.5
Kailangan mo t-shirt para pan-tulog, panlabas.
09:54.5
Mamuhay ng simple.
09:58.5
Bawas kontrabida.
10:01.5
Tingnan nyo yung mga nagpo-pose.
10:03.5
Nagpo-pose, nakuha na nung bahay.
10:06.5
yung mga nagpo-pose ng magara,
10:09.5
hindi naman sila talaga, para sa akin,
10:12.5
marami sa kanila hindi naman talaga mayabang.
10:15.5
Ginagamit lang nila yun pang paviral.
10:18.5
Pang paviral lang.
10:20.5
Ery, bumili siya ng one million something.
10:24.5
Parang pasikat lang yun para mag-viral.
10:26.5
Pa nag-viral, doon siya kikita ng pera.
10:29.5
Para lang magulat kayo.
10:31.5
O, sasabihin niya,
10:32.5
kumita ako in one day ng ganitong libo-libo.
10:37.5
Paviral lang yun.
10:38.5
Paviral lang yun.
10:39.5
So, huwag tayong maniwala sa ganon.
10:41.5
Yung mga one time, big time.
10:43.5
Hayaan mo sila, dito tayo.
10:45.5
Slowly but surely.
10:47.5
Mamuhay ng simple.
10:51.5
Mahaba naman buhay nyo.
10:53.5
Dapat yung utak natin,
10:57.5
Alam mo yung sponge?
10:58.5
Yung sponge na absorb niya lahat ng tubig.
11:01.5
Lahat ng kaalaman, dapat alam mo.
11:04.5
Okay? Makinig ka.
11:06.5
Kung iba, merong negosyo.
11:08.5
Totally different.
11:11.5
Kung ang linya mo dito,
11:13.5
let's say ako, linya ko, medical.
11:16.5
Pero lahat inaaral ko.
11:20.5
All fields inaaral ko.
11:21.5
Mahilig ako sa arts.
11:23.5
Kahit yung mga pangkakarpentero.
11:25.5
Lahat yan inaaral ko.
11:26.5
Kasi the more you learn,
11:29.5
ah, mas matututo ka.
11:32.5
Meron ka mapupulot sa ibang linya na magagamit mo.
11:37.5
Yan ang tip natin.
11:38.5
Mag-aral ng iba't ibang linya.
11:40.5
Huwag lang sa linya mo.
11:42.5
Para lumawak ang isipan mo,
11:44.5
lalawak din yung contacts mo.
11:46.5
Hindi yung contacts mo,
11:48.5
let's say ang grupo mo, engineer.
11:50.5
Puro lang engineer ang group mo.
11:52.5
So mas maganda, meron kang nakakausap na ibang tao.
11:55.5
Nakakatulong yun.
11:57.5
Nakakatulong yun.
11:58.5
Kumbaga sa hagdanan,
12:01.5
akyat dito sa kaliwa,
12:05.5
Marami kang matututunan.
12:11.5
Gusto mo pumasok sa politics?
12:13.5
Pag try ka, walang masama.
12:15.5
Dami ko natutunan.
12:17.5
Pero ngayon, aral ko na eh.
12:18.5
Alam ko na lahat.
12:20.5
Anyway, mag-aral ng iba't ibang linya.
12:22.5
Huwag lang sa linya mo.
12:26.5
Ito hindi kayo papayag.
12:28.5
Ito masyasyak kayo.
12:30.5
Sabihin ko na itong number twelve.
12:31.5
Sabi ito ng tatay ko sa akin eh.
12:33.5
Nasyak ako nung sinabi niya eh.
12:37.5
Mag-ipon ng pera.
12:41.5
huwag mong gamitin.
12:45.5
Itago mo sa anak mo.
12:47.5
Ibig sabihin, gumamit ka lang ng konti.
12:52.5
Mag-ipon ng pera.
12:55.5
Yung magulang mo.
12:57.5
Magbibigay siya ng pera.
13:00.5
May konting pamana.
13:01.5
Pero anak, huwag mong ubusin niyang pera.
13:08.5
Itabi mo yan sa mga bata.
13:10.5
Napakagandang advice yan sa lahat.
13:13.5
Napakagandang advice.
13:15.5
I'm sure, 99% ng kababayan natin hindi pahayag yan.
13:19.5
Ang isip ng kababayan natin,
13:21.5
nabigyan ako ng pera.
13:22.5
Let's say, nabigyan ka ng kunwari ah.
13:24.5
Meron kang 500,000.
13:26.5
Sabihin mo, gagagastusin ko.
13:28.5
Mag-a-abroad ako.
13:30.5
Bibili ako ng gamit para sa akin.
13:32.5
Magpapakasarap ako.
13:34.5
Inubos mo 500,000.
13:36.5
Papano na yung anak mo?
13:39.5
Pero pag inipon mo yung 500,000,
13:42.5
nilagay mo lang sa bangko.
13:43.5
Tapos nagtrabaho ka pa.
13:47.5
E di matutuwa yung anak mo sa'yo in the future.
13:50.5
Kawawa na mo yung anak mo kung magkasakit.
13:52.5
Tsaka, it shows character.
13:55.5
Ibig sabihin, mabait kang magulang.
13:58.5
Mabait kang tatay.
14:00.5
Mabait kang nanay.
14:01.5
Marunong kang magsakripisyo.
14:03.5
Yung ganung ugali,
14:05.5
mas nagugustuhan ka ng ibang tao.
14:08.5
Mas kikita ka pa.
14:09.5
Pero yung mga konting kita,
14:11.5
easy come, easy go.
14:13.5
Alam mo yung easy come, easy go?
14:15.5
Easy come, nakadenggoy ng 20,000.
14:21.5
Dapat iwan mo sa anak mo.
14:22.5
Para may purpose ka sa mundo.
14:24.5
Kunti sabihin ng ibang tao,
14:25.5
wala namang purpose to sa mundo.
14:27.5
Bugbuguin na lang natin.
14:31.5
Pampabigat sa mundo.
14:32.5
Kailangan meron tayong contribution sa mundo.
14:36.5
Huwag lang kayong ma-offend.
14:37.5
Pero pag-isipan nyo.
14:38.5
Mag-ipo ng pera, itabi sa anak.
14:41.5
Para meron pang kakainin yung anak mo.
14:43.5
Just in case may mangyari.
14:49.5
Kristyano, Muslim.
14:50.5
Yan naman ang gusto.
14:54.5
Siyempre, para kumita.
14:57.5
Humingi ka ng payo sa marunong.
15:00.5
Doon sa sanay na.
15:01.5
Doon sa may linya na.
15:03.5
Huwag kang hihingi ng tulong sa...
15:06.5
Gusto mo yumaman?
15:09.5
Hihingi ka ng tulong sa hindi naman mayaman?
15:13.5
Gusto mo maging magaling na basketball player?
15:16.5
Doon ka mag-atanong sa magaling na basketball player.
15:19.5
Usually, ganito po.
15:26.5
Ang isip kasi ng ibang kababayan natin, ganito eh.
15:29.5
Pag may nakita siyang mayaman,
15:34.5
Unang isipin ng walang pera,
15:38.5
Magpapakabait ako, bibigyan ako ng 10,000, 20,000.
15:43.5
Hindi kayo bibigyan.
15:44.5
Maniwala kayo sa akin.
15:48.5
Kasi kaya nga, wais sila eh.
15:50.5
Kaya sila naging billionaire.
15:52.5
Wais sila. Marunong sila.
15:53.5
Hindi sila magbibigay sa'yo ng walang kapalit.
15:58.5
Hindi nyo ba narinig?
16:00.5
Pag pinakain ka ng lunch, walang libre eh. May kapalit yun.
16:07.5
kahit hindi ka nila bibigyan ng pera,
16:10.5
itong mayayaman, itong mga magagaling, pero,
16:13.5
pwede sila magbigay ng payo sa'yo.
16:19.5
Karamihan sa kanila, willing mag-advise.
16:25.5
Usually, hindi sila ganung kaswapang.
16:29.5
gusto mo mag-boxing, diba?
16:31.5
O paturo ka kay Pacquiao, ganyan.
16:34.5
I'm sure, magbibigay siya ng magandang advice.
16:37.5
O sa isang mayayaman na boss mo, humingi ka ng advice na maganda,
16:42.5
I think, magbibigay siya ng advice.
16:44.5
Huwag mo lang agad hihingihan ng pera.
16:46.5
Ibang usapan kasi yun eh.
16:48.5
Ibang usapan yun.
16:49.5
Character kasi yun.
16:50.5
Hindi yung mati-picture, character yun eh.
16:53.5
Maganda, gusto natin,
16:56.5
kaya mo tumayo sa sarili,
16:57.5
yung maliit na pera, pinapalaki mo.
17:00.5
Nakikita ko, uy ah.
17:01.5
Ang liit ng puhunan niya, napalaki niya.
17:04.5
Ito, kailangan tulungan.
17:06.5
Kasi, konting push ko lang sa kanya,
17:09.5
para siyang lobo lilipad na.
17:11.5
Hindi katulad yung ibang tao,
17:13.5
hingi ng hingi ng pera,
17:14.5
every month, every two months, utang.
17:17.5
Tapos wala na naman utang.
17:20.5
Hindi ka nasasagutin sa cellphone.
17:22.5
Pero yung mga bihira lang humingi,
17:25.5
tapos yung maliit na pera, tinitiwala.
17:28.5
Yun ang magandang tulungan.
17:30.5
Yun ang tinitingnan ng mayayaman.
17:34.5
siyempre, pinakamahalaga sa akin.
17:36.5
Mas maganda yung tumutulong sa kapwa.
17:40.5
Nasa sa inyo, ilang percent ang tulong,
17:42.5
ilang percent ang kita.
17:44.5
Yung iba, 90 percent kita, 10 percent tulong.
17:47.5
Kung mapaparami mo yung tulong,
17:50.5
Bakit maganda tumulong?
17:52.5
Siguro, good karma.
17:54.5
Siguro, masarap pakiramdam mo.
17:57.5
Siguro, pag tumutulong ka,
17:59.5
gaganda yung image mo.
18:03.5
Iba yung daldal at marites.
18:06.5
Oras na inagrabyado mo isang tao,
18:09.5
naku, kalatang sismis sa buong school.
18:12.5
Ako, swapang yan.
18:14.5
litna bagay lang, niloko na.
18:16.5
O, di ba? Pangit.
18:17.5
Pero pag tumulong siya,
18:20.5
like dati sa class namin,
18:23.5
ako lagi taga-lecture.
18:26.5
Hindi nila lecture ako.
18:27.5
Yung iba kasi hindi maintindihan yung mga statistics.
18:30.5
So, pag ikaw nagla-lecture, ikaw tumutulong,
18:32.5
hindi nila makakalimutan yun.
18:34.5
Kahit after 30 years, sabihin nila,
18:36.5
Dok, dati hindi ikaw nag-lecture.
18:38.5
Natuto ako dito sa algebra or geometry.
18:41.5
So, yung pagtulong,
18:43.5
not necessarily pera,
18:48.5
Hopefully, na-open ko yung mind ninyo
18:50.5
papano kumita ng pera.
18:52.5
Tandaan nyo, huwag agad,
18:53.5
one time, big time,
18:55.5
konti-konti lang.
18:57.5
Kung ang linya ng Diyos sa'yo,
18:59.5
kumita lang na pa konti-konti,
19:03.5
Kung ang linya ng Diyos,
19:05.5
iintayin mo na mag 60 years old ka
19:07.5
bago kakikita ng medyo malaki-laki
19:10.5
at giginhawa buhay mo at 60, 65 years old.
19:14.5
Kung yun ang linya mo,
19:17.5
Yun ang linya natin.
19:18.5
Huwag tayo maingit sa iba na
19:20.5
30 years old, millionaire na.
19:27.5
Matutuliro ka lang sa kakatingin ng ganyan.
19:30.5
Kung ano linya mo,
19:33.5
Huwag ka na makipag-compete sa iba.
19:35.5
Compete ka na lang sa sarili mo.
19:37.5
Basta alam mo, maganda tulog mo.
19:40.5
Wala kang kaaway.
19:42.5
Win-win solution.
19:43.5
Sinunod mo tong 14 tips.
19:45.5
Happy ka sa sarili mo.
19:47.5
I think in the end,
19:49.5
mas maaba ang buhay.
