01:19.2
Pero ang misteryong naglalaro sa isip niya, lagi siyang binabagabag.
01:26.3
Anong ibig sabihin ng bulong na iyon?
01:30.0
Ikaw pa sa kanyang sarili.
01:33.1
Ito sigurong isang itlog ang gustong ipahihwating ng diwata noon.
01:39.9
Bakit niya aalagaan eh ang isang bilog naman ang may bertod noon.
01:45.3
Hanggang sa dumating ang ilan pang mga araw at pagbuklat niya sa tela na pinabalutan ng dalawang bagay.
01:52.5
Ganoon na lamang ang pagkagulat ni Eric.
01:56.4
Napisa ang itlog.
01:58.5
Naging pagung ito.
01:59.8
At ito na sobrang liit pa.
02:02.8
Gumagapang paumanayon sa tela at nakabukha ang bibig na wari ba'y naghahabul ito ng hininga.
02:10.2
Pero ibig na matakot ay naaliw si Eric at tuwang tuwa ito.
02:16.5
Mabilis niyang kinuha ang maliit na pagong.
02:19.8
Tapos ay inilagay niya ito sa sirang container at nilagyan ng konting tubig.
02:26.2
Yung container na iyon bali kalahati na lamang.
02:29.8
Nilagyan pa niya ng dalawang maliit na bato.
02:34.7
Aliyo na aliyo si Eric.
02:37.0
Lumalangoy-langoy ang pagong na iyon at palipat-lipat ito ng bato.
02:42.1
Ilang saglit lamang ay kumuha ng tiranggulay si Eric.
02:46.4
Milagang kalabasa iyon.
02:48.8
Nilagay niya iyon sa container para may makain ng pagong.
02:53.0
Tinago niya ang lagayan na iyon sa ilalim ng kanyang higaan.
02:57.7
Yung isang bilog naman na trabungko.
02:59.8
Nilagay niya doon kasama ng pagong.
03:03.8
Yung parang depresyong sinapit niya sa maraming araw ay bigla na lamang umanong nawala noon.
03:10.8
Lumabas na siya ng bahay at hinahagilap niya si Tado.
03:15.5
Gusto niya nang makipaglaro dito.
03:18.8
Takang-taka naman si Tado noon at wika pa nito.
03:22.0
Ano daw ang nakain ni Eric noon?
03:24.7
Samantalang para naman daw itong nakalimlim na manok na ayaw dumapo sa lupa.
03:29.8
Ang sabi ni Eric ay bakit daw?
03:32.8
May nangyari daw ba sa kanya?
03:34.7
E wala naman siyang sakit noon.
03:38.7
Ipinalbularyo ka daw.
03:40.5
Pating ako tinakot pa ng tatay mo.
03:44.8
Hindi na rin ako lumalabas ng bahay.
03:47.6
Umuwi ka na lang sa inyo, Eric.
03:50.2
Bungad ni Tado noon.
03:52.8
Sa puntong iyon ay naroon sa labas ng bahay nila si Tado.
03:56.7
Yung bahay nila isang palapag lang.
03:59.8
Nakasilip si Eric sa bintana ng silid ni Tado noon.
04:05.7
Naniwala ka naman doon.
04:07.8
Hindi ako ipinalbularyo ano.
04:10.6
Pinagbawalan lang akong lumabas bilang parusa sa ginawa nating pagala.
04:16.4
Isang buwan daw bago ako makakalabas ng bahay eh.
04:19.5
Eto nakalaya na ako.
04:25.2
Napangisi naman itong si Tado.
04:27.9
Nakumahog at nagpakandirit.
04:29.8
Pahabang palabas ng bahay.
04:32.6
Nagtakbuhan ng dalawa.
04:36.2
sapa kaagad ang puntirya.
04:39.0
Kapaka pa kaagad sa gilid ng malalaking bato.
04:42.6
Manghuhuli na naman ang dalawa ng hito noon.
04:46.9
Si Tatay Jason ay nakatanaw lamang sa bintana.
04:50.4
Naguusap silang dalawa ni Nanay Imelda.
04:53.4
Pero hindi aligagang itsura.
04:56.4
Sa halip ay natutuwa mga ito.
04:57.8
Sa sobra sigurong kagalakan nitong si Eric ay bigla na lamang niyang nabanggit kay Tado na may alaga siyang pagong.
05:06.8
Kapipisa pa lamang umano nito.
05:10.5
Napatanong naman kaagad si Tado kung saan niya nakuha ang pagong.
05:14.5
Ang sabi naman ni Eric noon.
05:16.9
Nakuha niya umano ito doon sa lugar kung saan sila nagtungo.
05:21.2
Eto umano yung itlog na dinukot niya doon sa butas at hindi niya inaasahan na mapipisa pala ito.
05:27.8
Talaga, pwede bang makita? Patingin? Nasa bahay niyo ba?
05:36.8
Ang sabi ni Eric ay saka na lamang umano.
05:39.8
Nandyan kasi sa bahay si Tatay Jason.
05:42.8
Itinago niya kasi ang pagong at baka makita ito ng kanyang mga magulang.
05:48.4
Tumangu lamang si Tado.
05:50.7
Ayon kay Eric, ano-ano na labang umano ang pumasok sa isip ni Tado noon.
05:56.1
Nagdampot ito ng bato at ipinagalit.
05:57.8
Nagbabato ang mga palakang nagkukumpulan sa gilid ng sapa.
06:03.1
Kitang-kita ni Eric ang mga ito kung paano madurog.
06:09.3
Sinita niya ang kaibigan pero nagpatuloy lamang ito sa ginagawa.
06:14.6
Hanggang sa umuwi na lamang si Eric dahil hindi niya naatimang nakikita noon.
06:19.7
Pero habang nangyayari yon, sinabi ni Tado na bakit umano magagalit si Eric.
06:24.9
Samantalang si Eric umano ay pumapatay din ang palaka.
06:31.3
Takang-taka si Eric.
06:33.4
Kagad niyang naisip na tama naman si Tado pero sa puntong yon.
06:39.0
Bigla na lamang siyang nagalit na hindi niya maipaliwanag.
06:43.7
Nakabitaw pa siya ng salita na galisin umano ang mga kamay ni Tado.
06:49.5
Kinabukasan habang umiinom ng tsokolate at kumakain ng puto.
06:53.2
Bigla na lamang napabisita itong nanay ni Tado na si Nanay Annabeth.
06:59.8
Nagtanong si Tatay Jason kung taga saan umano ang albularyong nakuha niya noong nakaraang buwan.
07:06.1
Ang sabi naman ni Tatay Jason ay taga Bubong.
07:09.2
Ang pangalan ay Kikoy.
07:11.9
Dito ay nagtaka si Tatay Jason kung bakit naghanap ng albularyo si Nanay Annabeth.
07:18.1
Napatanong ito kung anong dahilan.
07:20.9
Ayon sa Nanay Annabeth,
07:23.2
Si Tado umano ay nilagnat kagabi ba?
07:26.7
At pinatingin nila ito sa doktor kaninang umaga.
07:30.1
Pero normal na lagnat lamang naman kaya pinauwi at pinigyan ng resetang pang lagnat lang.
07:36.5
Pero pagsapit umano ng tanghali,
07:39.4
may lumabas na mga sugat sa mga kamay ni Tado.
07:43.2
Para umano itong mga bulutong na nagnanana pa.
07:47.5
Kagad naman sinabi ni Tatay Jason at titignan niya si Tado.
07:51.8
Sa mga sandaling yan.
07:53.2
Dahil narinig ni Eric ang pag-uusap, ay mabilis na sumunod sa Tatay ang bata sa bahay ni Tado.
08:00.8
Doon ay nakita ni Eric ang kaibigan na nasa biranda ng bahay.
08:05.7
Lantay ito na waribay nanlilimahid sa pawis.
08:09.8
Tapos yung dalawang kamay.
08:11.9
Ang daming mga sugat.
08:14.6
Totoo ang sinabi ni Nanay Annabeth.
08:17.6
Parang nga itong mga bulutong.
08:20.8
Kaagad naglaro sa isip ni Eric kung bakit nangyari.
08:23.2
Nangyari ito kay Tado.
08:25.6
Nagtanong pa siya sa kaibigan kung saan ito nakuha.
08:29.5
Baka nakagat lamang umano ng langgam.
08:32.8
Ang sumabat naman dito ay si Nanay Annabeth noon.
08:36.8
Ang sabi kanina lamang umano umaga, wala pa yan.
08:40.9
Tapos habang tumatakbo ang oras ay unti-unting namumula ang balat.
08:45.8
Hanggang sa lumabas na ang maliliit na sugat.
08:51.3
Dali-daling umalis si Tatay Jason.
08:52.8
Dali-daling itong pinuntahan si Kikoy.
08:57.7
Nagbilin pa kay Eric na huwag gagala ang bata noon.
09:02.0
Samantalang si Eric naman sa puntong yun ay nagdududa.
09:05.9
Paano ba naman kasi?
09:08.1
Naisip niya ang ginawa ni Tado kahapon.
09:11.4
Pinagbabato ang mga palaka at baka naingkanto ang kaibigan noon.
09:19.1
Minabuti niyang umuwi.
09:21.3
Plano niyang pagalingin si Tado.
09:22.8
Naniniwala kasi si Eric na kagaya nang nagawa niya doon sa lalaking putol na paa.
09:29.3
Makakaya niya rin pagalingin si Tado.
09:33.1
Pagkapasok niya ng silid ay kaagad siyang gumapang para makapasok sa ilalim ng katre.
09:38.9
Pero laking pagtataka niya.
09:41.8
Nang makitang nakapatong yung maliit na pagong doon sa trabungko.
09:47.1
Kinuha niya ang trabungko.
09:49.7
Kaso ay nakakapit ang pagong na wariba ayaw kumalastikan.
09:52.8
At doon sa trabungko na yon.
09:55.5
Ayaw niya namang puwersahin kasi malambot pa ang bahay ng pagong at baka mamatay ito.
10:01.3
Kung kaya naman sabay niyang kinuha ang dalawa at nilagay sa bulsa.
10:08.1
Inobserbahan niya muna ang sarili at baka naglaho na pala siya pero...
10:14.2
Nanalamin pa si Eric para makasigurado.
10:19.1
Nakikita niya ang kanyang sarili.
10:21.5
Kung kaya't dito nagkumawala.
10:22.8
Huwag ang bata pabalik sa bahay ng kaibigan.
10:26.7
Takang-taka pa ang nanay Annabeth.
10:29.5
Papano ba naman kasi ay balisang-balisa si Eric.
10:35.5
Tumayo ito sa gilid ni Tado.
10:38.8
Nakasimangot ang muka at talatang nag-iisip ng malalim.
10:43.0
Si Eric na mga sandaling ito.
10:46.3
Inaantay niyang may bumulong sa kanya.
10:49.8
Ito kasi ang nagiging basihan niya.
10:51.5
Kung kinakailangan ba niyang kailangan.
10:52.8
At tulungan ng isang tao noon.
10:57.8
Wala siyang narinig na bulong.
11:00.5
Sa puntong ito ay hindi na lamang inantay pa ni Eric.
11:05.1
Hinawakan niya si Tado sa ulo.
11:08.6
Pigla na lamang sumigaw si Tado noon.
11:12.1
Animoy may sobrang sakit sa katawan niya.
11:16.4
Kung kaya naman napapitlag si Eric noon at takang-taka siya kung bakit nasakta ng kaibigan.
11:21.0
Muli niyang hinawakan ito pero sumisigaw pa rin ang kaibigan niya.
11:27.1
Kung kaya naman sinita na siya noon ng nanay ni Tado.
11:30.5
Na huwag na umanong hawakan ang kanyang anak.
11:37.0
Sa ulo lang naman umanong niya hinahawakan ito.
11:40.9
Sa pagkakaalam niya ay wala namang sugat sa ulo ni Tado noon.
11:46.7
Giniit naman ni nanay Annabeth na huwag na lamang papakialaman si Tado.
11:51.0
May kabigatan na ang pagkabigas ng salita nito.
11:54.9
Kung kaya nakaramdam ng pagkahiya si Eric noon.
11:59.6
Minabuti niya na lamang noon na maupo sa harang ng biranda.
12:04.0
Dismayado at nakayuko ito.
12:06.9
Huwi ka pa sa kanyang sarili ay ano daw ang nangyari sa kanyang kaibigan.
12:12.5
Bakit nasasakta nito kapag hinahawakan niya?
12:16.7
Sa kabila ng katanungan na iyon at pagkahiya ay nanatili si Eric sa bahay niya.
12:21.0
Napili niya kasing manatili.
12:25.3
At sa oras na dumating si Kikoy ay itatanong niya kung bakit ito nangyari.
12:31.5
Mga kalahating oras ay dumating na si Kikoy.
12:35.5
Mabuti na lamang umano ay nasa dumulog pala ito at wala sa kanilang bahay.
12:41.7
Pagkaraan kasi ng habal, nakita ng tatay Jason si Kikoy sa merkado.
12:47.6
Parang nakainom pa ito.
12:49.3
Dahil mamula mula ang mukha niya.
12:51.0
At amoy ito baba.
12:54.0
Kaagad na sinuri ni Kikoy si Tado.
12:57.4
Pagkahawak pa lamang sa pulso ng bata noon.
13:00.6
Sinabi na kaagad ni Kikoy na nabati umano si Tado.
13:05.5
Nagtanong ito kung saan ba sila naglaro nitong mga nakarang araw.
13:10.2
Ang sabi naman ni Eric,
13:12.6
doon umano si Sapa.
13:14.9
Noong nakaraang hapon lang.
13:17.2
Nabati siya doon gawa ng naglaro sila doon.
13:21.8
napakunot naman ang mukha ni Kikoy at napagtanto na maaaring tama si Eric.
13:28.8
Ilang saglit lang ay misi si Kikoy.
13:32.0
Kinamusta niya si Eric kung ayos lamang ba ito.
13:35.6
Hindi kasi siya nagkaroon ng panahon para makabisita.
13:39.3
Abala lagi si Kikoy sa pagtutuba.
13:43.0
Dagdag ni Kikoy noon.
13:45.3
Samahan naman siya kung saan banda sa Sapa naglaro sila.
13:50.4
Isasama naman siya sa mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga.
13:50.9
natin si Tado. Tado ang pangalan mo dong no? Kaya mo bang tumayo? Mungkahi ni
13:58.3
Kikoy nun. Tumangon naman si Tado bilang pagtugon. Ayon naman sa nanay
14:04.5
Annabeth. Sasama ito. Pero sinabi ni Kikoy na sila na lamang umano. Bawal may
14:11.7
sasamang iba. Maliban na lamang sa mga bata. Mismong si Tatay Jason noon ay
14:18.9
pinililin sanang sumama pero walang nagawa ito sa mungkahi ni Kikoy. Sa madaling
14:24.8
salita, silang tatlo lamang ang nagtungo sa lugar. Si Kikoy, Tado at Eric. Makikitang
14:34.5
hirap pa maglakad si Tado at inaalalayon na lamang ito ni Kikoy. Sinatatay Jason,
14:41.8
hinahatid na lamang sila ng tingin at kita dito na hindi mapakali. Habang binabagtas
14:47.8
ang padahilig na daan patungo sa Sapa. Sinasabi ni Eric na pinagbabato daw ni Tado
14:54.5
ang mga palaka noon. Baka ito umano ang dahilan kung bakit nabati si Tado. Tumatango lamang
15:02.9
si Kikoy. Pinapakinggan niya ang mga salisay ni Eric noon. Hanggang sa nakarating sila sa Sapa
15:10.4
at tinuro ni Eric kung saan banda ito. Sa may maliit ng pampang ito at nagsisilungan ng
15:17.8
napakalaking puno na mangga. Kagad sinabi ni Kikoy na hinala niya ay may nakatirang
15:24.6
inkanto sa mangga pero kailangan niya munang makumpirma. Lumapit nang lumapit sila doon sa
15:32.3
lugar. Pero ayon kay Kikoy ay wala naman umanong inkanto. Hindi mabigat ang presensya at
15:40.2
payapa lamang ang lugar na yon. Nagtanong pa si Kikoy na maliban sa lugar na yon ay may
15:47.8
nagtanong pa umanong silang iba. Umiling si Tado at sinabing dito lamang sila naglalaro. Tapos
15:56.0
umuwi daw na galit si Eric dahil pinagpapatay nga niya ang palakanon. Bahagyang nagkaroon ng
16:03.6
katahimikan. Wari ba'y nag-iisip ng konklusyon si Kikoy sa nangyayari. Hanggang sa maya maya pa
16:13.7
nagmungkain na si Kikoy na umuwi.
16:17.8
Matapos noon ay nagsabi itong kakausapin niya si Eric pero doon umanong sa bahay nila. Si Tatay
16:27.5
Jason ay nakaiusap na pwede ba umanong siyang makinig sa usapan. Tumangon naman si Kikoy. Pwede umanong.
16:37.2
Maliban na lamang kanina noong nagtungo sila sa may sapa. Delikado umanong at kapag nagtungo silang lahat sa lugar, maaaring madamay sila sa bati.
16:47.8
Malakas na uri umanong ng bati at tila galit na galit ang lamang lubang iyon.
16:55.7
Kagad na naisip ni Tatay Jason na kaya pala si Eric lang ang sinama dahil alam niya naman na may kakaiba sa kanyang anak at posibleng hindi ito tamaan ng bati kung sakaling lumala ang sitwasyon.
17:11.5
Doon sila sa taas ng bahay kasama si Tatay Jason at Nanay Imilda.
17:17.8
Ang pamilya lang at si Kikoy ang nasa sala noon.
17:22.8
Napakatahimik nila. Nakatitig lamang si Kikoy kay Eric.
17:28.3
Nagtataka naman si Eric ng mga sanaling ito. Inaantay niyang magsalita si Kikoy dahil sa pagkakaalam niya ay kakausapin siya nito pero nakipagtitigan lamang ito sa kanya.
17:44.7
Ano po ba yung pag-uusapan natin?
17:47.8
Tanong ng bata na hindi na makatiis noon.
17:51.3
Dito na nagsalita si Kikoy.
17:54.6
Matapos daw magalit ni Eric kahapon kay Tado.
17:58.6
Ano daw ang ginawa ng bata noon?
18:02.2
Takang-taka naman si Eric.
18:04.6
Wala naman siyang ibang ginawa kung hindi ang umuwi na lamang.
18:09.2
Hanggang sa napahinto panandalian si Eric nang maalala ang sinabi niya habang papauwi.
18:17.7
Napatakit ng bibig si Eric sapagkat ngayon pa lamang niya napagtanto na nagkatotoo yung sinabi niya kahapon.
18:29.9
Kung kaya naman sinabi niya kay Kikoy na may nasabi siya at nagkatotoo ito.
18:36.0
Yun ay ang galisin naman o ang kamay ni Tado.
18:40.1
Matapos marinig ni Kikoy ang mga kataga ng bata,
18:44.0
yung kamay nito ay inihampas sa may upuan.
18:46.5
At wari ba'y nagalit?
18:50.1
Sos, nakalimutan kong ipaalala na bawal magbitaw ng mga salita si Eric.
18:56.3
Lalo na yung mga banta.
19:03.7
Dagdag dito ay malakas daw makabati si Eric.
19:07.1
Lalo na at may taglay itong tangan na sobrang lakas.
19:10.9
Maaaring naparosahan si Tado ng diwata.
19:14.3
Ang tawag dito ay malidiksyon.
19:18.9
Kagad naman nagtanong si Eric kung anong gagawin.
19:22.5
Kung mamamatay ba o manositado.
19:25.2
Ang sabi ni Kikoy ay mamamatay o manositado dahil malakas ang parusang galing sa isang diwata.
19:32.7
Ang makapagpapagaling lamang dito ay walang iba.
19:36.4
Kung hindi si Eric lamang din.
19:40.0
Inihayag naman ni Eric na tinangkanyang gamutin si Tado pero nang mahawakan niya ito.
19:46.5
Taw umano sa sakit.
19:52.4
Kumpirmadong ang nagparusa ay ang gabay mo.
19:55.7
Dahil kung hindi pa, wala saan ang mangyayari kay Tado.
19:59.8
Ano bang dapat gawin?
20:02.1
Hindi ko ito magagawang hadlangan.
20:05.4
Bumubulong ba sa iyong gabay mo?
20:10.5
Nang mga sadaling yon ay natataranta na si Eric.
20:14.1
Habang si nanay Imilda at tatay John.
20:16.5
Jason naman ay halatang balisa.
20:20.4
Magkakahawak kamay pa ang mga ito at naiiyak na si nanay Imilda.
20:25.1
Ang sabi naman ni Eric ay hindi niya daw naririnig ang bulong ng diwata.
20:31.0
Yung araw lamang din na yon.
20:33.4
Hindi niya ito narinig.
20:36.2
Samantalang noong nakaraan ay sunod-sunod daw ang pagpaparamdam ng diwata na yon.
20:42.0
Ang sabi naman ni Kikoy.
20:44.6
Sinelyuhan daw ng diwata ang parunan.
20:47.9
Yung tipong hindi talaga magagawang pagalingin.
20:51.5
Maging si Eric, kahit pa siya ang nagtatanga ng trabungko, ay hindi nito magagawang pagalingin si Tado.
21:01.1
Ano pong gagawin?
21:03.6
Kailan mamamatay si Tado?
21:07.7
Hindi ko alam na delikado pala yung magbanta ng nakatalikod.
21:11.6
Uwi ka ni Eric noon.
21:14.4
Ayon kay Kikoy ay pupunta nila.
21:18.4
Marahil ay may alam ito sa kung anong gagawin.
21:22.3
Dadalhin naman noon nila si Tado.
21:25.3
Matapos makapagsalita ni Kikoy, ay kaagad namang nagtanong si Tatay Jason kung ngayon na ba.
21:31.7
Tumangon naman si Kikoy noon at sinabing kunin si Tado.
21:36.0
Sila lamang umano ang pupunta sa lugar.
21:39.1
Huwag umanong pasamahin ang mga magulang ni Tado dahil makamagkaroon sila ng bangayan.
21:44.8
Lalot si Eric ang dahilan.
21:46.5
Ang bakit nagkasakit si Tado noon?
21:49.4
Ang mahirap pa dyan.
21:51.3
Kung hindi nagawan ng paraan at masawi pa si Tado.
21:56.8
Tumangon naman si Tatay Jason.
21:59.4
Kaagad na nagtungo sa bahay ni Tado.
22:02.5
Kinausap nito ang nanay niya.
22:05.3
Dadalhin nila ito sa nalundan pero sila lamang at hindi kasama ang kanyang nanay.
22:11.5
Makikitang nagtataka ang nanay Annabeth pero pumayag ito.
22:15.8
Matapos nila ito sa nalundan pero sila lamang at hindi kasama ang kanyang nanay.
22:16.4
Tapos noon ay binuhat ni Tatay Jason si Tado.
22:19.6
At doon ay sama-sama silang nagtungo sa tapat ng butika.
22:24.0
Dito kasi nakatambay ang mga sasakyan.
22:27.9
Sa mga sandaling ito,
22:30.2
ang magkakasama ay si Tatay Jason,
22:36.8
Mabilis naman silang nakahanap ng mga sasakyan.
22:39.9
Dalawang motor ito at bumiya ay sila patungong nalundan.
22:45.2
abot langit ang kanyang kaba at konsensya.
22:49.7
Lalot nakikita niya si Tado na tila iniinda lamang ang sakit sa katawan.
22:55.3
Hindi ito nagsasalita.
22:57.9
Palala ng palala ang sugat sa mga kamay.
23:01.4
Yun bang dumadami yung parang mga bulutong nun.
23:05.9
Tapos yung mga mata,
23:09.8
Para itong pipikit.
23:12.4
Napapagitnaan ito ni Tatay Jason at ng driver ng haba.
23:16.1
Magkakasama siya.
23:16.9
Sobrang layo pa naman ng nalundan.
23:19.5
Ang problema ay lubak-lubak pa ang daan at pahirapan talaga sa pagsakay.
23:26.0
Hanggang sa nakarating na sila sa atutis.
23:29.8
Si Tado umano ay nakapikit na ang mga mata at lupay-pay na ang katawan.
23:35.6
Umiiyak na si Eric ng mga sandaling ito.
23:39.0
Panaysigaw na gisingin umano ang kaibigan niya.
23:44.4
Magkasunod lamang sa kanyang mga katawan.
23:45.2
kasi ang motor noon at kitang-kita
23:47.1
ni Eric ang kalagayan ng kaibigan.
23:53.0
sobrang nag-aalala.
23:57.1
albularyo ito pero halatang balisa
23:59.0
at hindi na mabakali.
24:02.2
Nababahala din si Kikoy.
24:05.2
ay nasisilayan din si Tado.
24:08.1
Nang makarating sila
24:11.3
si Kikoy na ang nagbuwat kay Tado.
24:13.0
Hinalog-alog pa ang katawan
24:15.3
pero ayaw na nitong gumising.
24:18.3
Humihinga pa naman
24:19.2
pero pagsuri sa mga mata
24:22.3
at ang taas ng lagnat.
24:25.4
Wari ba'y kinukumbulisyon?
24:28.3
Hanggang sa makarating na sila
24:29.6
sa bahay ni Aling Louisa,
24:33.1
at hindi pa nakaalis sa matanda.
24:36.4
Magtatabo sana ito
24:37.4
sa ayungon at papaalis na.
24:41.3
nang bumungad sila at kaagad itong
24:42.9
nagtanong kung anong nangyari.
24:47.1
Nabati ni Eric yung batang to.
24:49.7
Ano bang gagawin natin,
24:55.5
Nang makita ni Aling Louisa
24:57.2
umano ang kalagayan ni Tado
24:58.6
ay umiling ang matanda.
25:00.8
Nawari ba'y wala din itong magagawa?
25:04.4
Hanggang sa nagtanong si Aling Louisa
25:06.4
kung dala ba ni Eric
25:11.1
Kaagad namang ipinakita ito
25:12.9
Pero naroon pa rin ang pagong
25:14.6
at ayaw bitawan ang trabungko.
25:17.8
Kaya naman ang sabihin
25:19.2
ni Aling Louisa na hihiramin niya
25:22.6
Kasama na rin ang pagong.
25:24.7
Ayon pa kay Eric ay huwag daw
25:26.6
aalisin ang pagong at baka mapila yun.
25:31.3
Nang mahawakan ni Aling Louisa
25:33.3
ang dalawang bagay,
25:35.9
nanlaki ang kanyang
25:39.2
Tinitigan niyang mabuti ang pagong
25:47.9
May pagong bang ganito?
25:51.0
Kumakapit siya sa bato
25:52.1
na hindi man lang bumibitaw.
25:56.3
Yung mga kasuway niya
25:57.3
nakadikit sa bato.
26:00.7
Hindi mo ba nararamdaman?
26:03.2
Itong pagong na ito
26:04.4
dito nang gagaling ang mutya.
26:07.7
Hindi na dito sa bato.
26:12.9
Hindi ka agad nakapagsalita
26:17.8
Matapos inabot sa kanya ni Aling Louisa
26:19.8
ang pagong at rabungko
26:24.4
Ang sabi nito ay hindi na daw
26:28.4
Kung hindi ang mutya
26:29.6
ay galing na mismo
26:34.0
Tama si Aling Louisa.
26:37.9
ay bantay sa itlog hanggang
26:41.8
Ito ang nagbibigay
26:45.5
Nang mapisa na wala
26:46.6
ng bisa ang trabungko
26:47.8
dahil kinain na ng pagong
26:50.0
ang enerhiya nun.
26:52.2
At ang pagkawala ni Eric
26:53.8
ay hindi dahil sa trabungko
26:56.0
kung hindi dahil sa pagong
26:58.7
nung nasa loob ng itlog
27:03.0
Literal na trabungko ang bilog
27:04.5
pero pagkain ito ng mismong pagong.
27:08.5
Nang marinig ni Eric
27:09.6
ang mga sinabi ni Aling Louisa
27:12.9
Kaagad niyang naalala
27:14.5
ang parating binubulong
27:15.9
sa kanya ng gabay.
27:18.1
Alagaan naman nun
27:18.9
ang mabuti ang isang itlog
27:22.9
ang itlog na napisanon.
27:26.1
Si Aling Louisa naman
27:27.9
ay sinangbit ang kanyang anak
27:29.3
na babae na nagkangalang Ellen.
27:32.9
Kasing edad lamang ito
27:37.0
ng isang basong tubig.
27:39.7
Kaagad naman itong tumugon
27:41.0
at ilang sandali lamang
27:43.8
at may dala na nga ito.
27:47.2
Ang bahay ni Aling Louisa
27:48.9
ay nasa padahilig ito.
27:51.1
Padahilig na lupang nakatirik.
27:54.1
Isang palapag lamang
27:55.2
at katamtaman ng laki.
27:57.9
May ibang bahay doon
27:59.0
at anak ni Aling Louisa
28:02.4
Sa gilid naman ng bahay
28:04.1
naroon silang lahat.
28:06.2
May patag at kamalig na animoy.
28:08.8
Tanggapan ito ng mga pasyente.
28:12.1
Matapos si Aling Louisa
28:12.9
nabot kay Aling Louisa
28:13.9
ang isang basong tubig.
28:16.1
Nilagay doon ang pagong.
28:18.2
Humiwalay na ito sa trabungko.
28:20.9
Lumalanguy-languy pa ang pagong
28:22.5
at dito ay may sinangbit na kataga
28:24.6
ang albularyong matanda.
28:28.7
na naguusal hanggang sa
28:30.7
kinuha na yung pagong at trabungko
28:34.6
Ang tubig ay ipinainom kay Tado.
28:38.2
Bagamat hindi na ito
28:39.2
gumagalaw at bumubuka ang bibig.
28:42.9
nilang pinainom ito ng tubig na iyon.
28:48.3
Gumising si Tado.
28:50.6
Nanlaki ang mga mata ni Eric.
28:53.3
Nagsalita pa si Tado
28:54.5
at natanong kung nasaan sila nun.
28:58.9
noong mga sandaling ito
29:00.1
ay tila ba nabunutan ng tinik sa lalamunan
29:02.7
at napabuntong hininga na lamang.
29:05.9
Habang si Kikoy naman
29:07.4
ay umiiling-iling
29:08.8
at kita sa muka ang magkamangha.
29:10.7
Ang sabi ni Aling Louisa,
29:15.2
magaling na ang isang bata.
29:20.6
ng pagong na buhay,
29:22.3
ang dumi nito ay gamot o mano.
29:25.7
Literal na gamot.
29:27.8
Lalo na sa mga hayupa
29:31.5
Tapos yung pagong na pagmamayari
29:33.2
ni Eric ay may hiwaga
29:34.7
at ginagabayan ito
29:40.7
Hindi napapagaling ang parusan
29:43.9
napapagaling ito ng pagong
29:46.2
dahil gamot talaga ang pagong.
29:48.8
Biro mo nga naman.
29:50.6
Parang sinadya ng tadhana.
29:53.5
Ayos na bang pakiramdam mo dong?
29:56.1
Tanong ni Kikoy kay Tado.
29:59.8
at sinabing magaan na daw
30:01.0
ang kanyang katawan.
30:03.0
Wala na rin ang pagngulngol
30:06.0
Sa halip ay makatinalamang umano ito
30:08.0
at ang sarap daw kamutin.
30:10.7
Sumabat naman si Kikoy
30:12.7
na makatidaw ang sugat
30:14.1
kapag gumagaling na.
30:16.7
Si Eric naman ay niyakap
30:18.3
ang kaibigan at humingi ng tawad.
30:21.6
Takang-taka naman si Tado.
30:24.8
kung bakit humingi ng tawad
30:26.1
sa kanya si Eric pero
30:27.2
kinalabit si Eric ni Kikoy.
30:31.0
Umiling ito at isang
30:32.2
pahiwatig na huwag ipagsabi
30:36.3
Kagad namang tumango si Eric.
30:38.9
Humingi lamang umano siya
30:41.1
nagalit nga daw ito
30:42.9
kay Tado nung nakaraang hapon.
30:48.7
kinausap ng matanda
30:50.7
si na Tatay Jason, Kikoy at Eric.
30:55.0
ay nagtataka habang nasa kamalig.
30:58.6
Nagtaka si Louisa
30:59.5
na doon na lamang daw sila
31:00.6
maghaponan at magpalipas ng gabi.
31:04.0
Tumanggi naman noon
31:04.8
si Tatay Jason gawa ng
31:06.1
baka mag-alala mga magulang ni Tado.
31:10.2
uuwi sila kaagad noon.
31:15.4
Bagamat gumaling na ang bata
31:16.8
pero kinakailangan ko itong obserbahan.
31:20.1
Baka mamaya bumalik ulit yung sakit niya.
31:25.1
Tiwata ang nagbigay ng parusa.
31:27.9
Tingnan natin kung papahintulutan ba niya
31:30.1
ang pagaling ng kaibigan mo, Eric.
31:33.1
Huwag ka kasing bato ng bato ng banta.
31:36.0
Alam mo namang may gabay ka.
31:38.1
Kapag may kagalit ka
31:39.1
ay tiyak hahamakit mo.
31:40.1
Huwag ka kasing bato ng bato ng banta.
31:40.2
At hindi ka ganito ng gabay mo.
31:46.4
Ako na lang uuwi.
31:47.8
Ako na lang ang magsasabi sa magulang ni Tado
31:50.0
na nasa maayos na siya.
31:52.8
Naputol kasi yung pagtoma ko
31:54.2
ng tuba sa merkado.
31:57.6
Uuwi ako kasi baka may mapadalaw na pasyente
32:02.0
Tugon ni Kikoy at dito naman
32:03.7
ay pumayag si Tatay Jason.
32:07.8
Nanatili sila doon.
32:11.9
wala namang nangyari kay Tado.
32:17.7
ang mga sugat nito sa katawan.
32:20.3
At hindi man lamang yun
32:21.6
nag-iwan ng kahit isang pilat.
32:26.6
Kinabukasan bago pa sila umuwi.
32:29.8
Pinaalalahanan ni Aling Luisa
32:33.1
Ang pagong ay alagaan
32:36.8
Hanggat maaari ay ilagay ito
32:38.5
sa lugar kung saan mabubuhay
32:40.0
ang pagong hanggang sa lumaki.
32:43.9
Yung trabungko ay wala ng bisa.
32:46.7
At yung pakawala-wala
32:47.9
ng katawan ni Eric,
32:49.8
marahil ay epekto lamang ito
32:51.4
ng pagiging ganap na mutya ng pagong.
32:56.7
posibleng nadamay
32:57.8
ang katawan ni Eric
32:58.8
dahil nakatago at nakakubli pa
33:01.4
ang pagong sa loob ng itlog na iyon.
33:04.8
Nasa pagong na umano,
33:07.0
ang lakas ng trabungko.
33:10.0
Hiningi ni Aling Luisa
33:12.8
kay Eric ang trabungko.
33:15.4
Bubuhayin niya umano
33:18.5
Kahit papanay magiging mutya ulit ito
33:20.7
at bagamat mahina ang bisa pero
33:22.6
pwede namang gamitin
33:27.4
Baka magalit yung gabay.
33:30.4
Tingin niyo po ba
33:32.9
Tanong naman ang bata noon.
33:36.2
Ayon kay Aling Luisa,
33:38.7
ayos lamang umano.
33:40.0
Ang pinaka-importante
33:43.8
Kung hindi pa daw ayos
33:45.5
ay hindi niya hihingin.
33:48.0
Tiyak makakatikim si Aling Luisa
33:50.0
sa gupit ng diwata.
33:52.6
Pero pakiramdam niya
33:53.9
ay wala nang pake ang diwata
33:55.4
dahil nakain na ng pagong
33:56.8
ang enerhiya noon.
34:00.4
So bali ayun na nga.
34:02.5
Binigay ni Eric ang trabungko.
34:06.5
ang matinding saya.
34:08.4
Masigla na kasi sitado
34:09.6
na wariba'y dinaanan
34:10.8
lamang ng epidemya
34:11.9
na kaagad ding naglaho.
34:15.2
Tuwang-tuwa pa ang nani nitong
34:18.6
Nagtanong kung anong nangyari.
34:21.3
Nagtataka din ito
34:22.2
kung bakit nawala ang sugat.
34:25.3
Ang tatay noon ni Tado
34:26.5
na isang mananagat.
34:28.5
Nasa bahay pala dahil
34:29.6
pinunta nito ng tatay ni Tado
34:31.7
sa tambayan sa baybayin.
34:34.6
Doon kasi ito na malagi
34:35.8
at minsan lamang din kong umuwi noon.
34:39.6
Wala namang sinabi ang mga ito
34:41.6
dahil wala ding alam sa sitwasyon.
34:44.5
Maliban na lamang
34:47.3
ng inkanto si Tado
34:48.4
at walang kaalam-alam ang mga ito
34:51.0
na si Eric lamang din pala
34:53.0
ang nakabati noon.
34:57.4
Hindi nakapasok sa eskwela
35:00.4
Araw ng lunes kasi yun
35:01.5
ang umuwi sila galing na lundan.
35:04.5
Pero ayon kay Eric,
35:06.5
mula o mano ng araw na yun
35:07.9
ay naging mas malapit pa sila
35:11.6
Ipinaalam niya na rin kay Tado
35:13.1
ang tungkol sa lihim niya.
35:15.6
Dito ay ipinakita ni Eric
35:17.3
ang alaga niyang pagong.
35:19.9
Si Tado naman noong una
35:21.6
ay hindi makapaniwalat
35:23.2
lalo't sinabi ni Eric
35:24.8
na mutsa daw ang pagong na nakuha niya.
35:27.9
Ito o mano ang nagpagaling kay Tado
35:29.8
at doon sa taong putulampah.
35:33.3
Pero nang maglaon,
35:36.6
gawa ng itong si Kikoy.
35:38.8
kapag may pasyente
35:40.3
na hindi napapagaling,
35:42.5
kinukuha si Eric noon.
35:46.1
gawa ng magkasanggang tikit
35:49.5
Sinasama niya si Tado.
35:53.0
kung papano napapagaling
35:54.4
ang may sakit na tao.
35:56.6
Partikular lang ito
35:57.7
sa sakit na kinabibilinan
36:01.3
Pero yung mga natural na sakit
36:03.5
ay ang pag-aabuso sa katawan.
36:06.2
Hindi nito napapagaling.
36:07.6
Hindi naman sinita ni Kikoy
36:11.7
dahil pinagkakatiwalaan ito
36:13.3
ng lubos ni Eric.
36:15.3
Kung nasaan ang isa,
36:17.9
naroroon din ang isa.
36:20.2
At kung susumahin,
36:22.3
ang magiging albularyo
36:25.8
Dahil tinuturuan na daw
36:27.1
ng kaalaman ni Kikoy
36:28.7
at maging si Tado
36:30.6
ay tinuturuan na rin.
36:34.3
Napakahirap paniwalaan
36:35.8
ano bang magagamit?
36:37.6
Ano ang magagawa natin?
36:40.1
sa salaysay talaga ni Eric.
36:42.9
Katunayan na naging
36:43.9
albularyo ang dalawa.
36:47.4
yung tipong tanyag.
36:49.7
Naging profesional kasi
36:51.3
nang makapagtapos
36:54.1
At dito ay pinili
36:58.7
ay nanatiling buhay
36:59.9
hanggang sa ngayon.
37:06.0
ng pagong na yon.
37:08.3
ay damay sa swerte
37:18.5
May kanika nilang
37:19.4
buhay na ang dalawa.
37:21.6
Hindi na rin sila
37:22.4
nakatira sa lugar
37:25.0
Nasa magkakaibang
37:28.6
ay nasa Dumaguete
37:30.9
ay nasa San Carlos.
37:35.4
na mga anak ni Kikoy.
37:37.6
Hinihiram ang pagonga.
37:40.4
Matapos mamatay ni Kikoy
37:41.8
ang dalawang anak nitong lalaki
37:44.0
ang sumalo sa kanyang kaalaman.
37:49.8
na ibahagi ni Eric
37:50.9
ang kanyang karanasan.
37:53.1
Naikukumpara niya kasi
37:54.6
sa mga naririg na kwentos
37:56.1
sa iba't ibang platform.
37:59.1
Totoo umanawang mo siya.
38:02.3
nagpapakita ang diwata.
38:05.2
Hanggang bulong lamang
38:07.6
Ito ay base na lamang din
38:09.8
sa napagdaanan ni Eric nun.
38:12.8
Ang naririnig niya umano kasi
38:15.6
at ubod pa ng ganda
38:17.0
wala namang nagpapakita
38:21.2
Hindi ito sumasagot
38:22.5
sa tuwing bumubulong.
38:28.3
Kaya nga humihingi siya
38:29.8
dahil hanggang sa ngayon
38:31.3
ay bulong na lamang pa rin
38:33.5
sa diwatang iyon.
38:36.3
Pero yung pagong niya
38:37.9
parang may sariling pag-iisip.
38:42.2
Ang ikinamamangha niya rito
38:43.6
ay kapag may banta daw
38:45.0
o nalalagay sa alanganin
38:46.4
lalo na yung minsang
38:48.2
may nasaksak umano
38:49.1
ng patalim malapit
38:50.1
sa bahay nila sa dumagete.
38:52.5
Yung pagong ay parang
38:56.5
Humuugong umano ito.
39:00.7
Tapos nang hawakan niya
39:05.1
Dito ay kagad siyang
39:06.0
kumukuha ng tubig
39:07.4
pinaglagyan ng pagong.
39:09.6
Yung nasaksak umano
39:11.2
ay pinainom niya ng tubig
39:12.6
at himalang tumigil
39:14.2
ang pagtagas ng dugo.
39:18.6
Napuruhan daw yun dito
39:20.0
sa ilalim ng kilikili
39:21.3
at iyak na ikakamatay sana
39:26.3
Wala daw naging pinsala
39:27.6
sa loob ng katawan
39:28.5
nang madala sa doktor.
39:31.6
Kahit na malalim ang sugat
39:33.1
at hindi man lamang
39:41.5
at sobrang talim nun.
39:43.7
Imposibling hindi yun
39:48.7
ang ibig sabihin.
39:53.6
Tinagsapa nga ng tao
39:54.9
ang bahay nila noon
39:58.0
Naging usap-usapan
39:58.9
ang ginawa niyang
39:59.7
pagsalba doon sa tao
40:02.7
pinaonlaka ni Eric nun.
40:05.4
Gusto niya kasing
