Pare-parehong mukha sa Senado. Baket?
01:23.4
Ang problema, parang hindi sapat ang isang upuan para sa isang apelido.
01:28.7
For instance, sa current Senate natin, dalawa yung Cayetano, magkapatid.
01:33.2
Dalawa yung Villar, mag-ina.
01:35.9
Dalawa yung Ejercito Estrada, half-siblings or half-brothers.
01:41.4
Kung nanalo pa nga si Jejo Marvinay noong 2022, aba, may mag-ama.
01:46.6
Hindi po natin sinasabi na hindi sila magaling, although debatable din yun, no?
01:50.1
My point is, sa dami-dami ng Pilipinong qualified tumakbo, bakit ang daming magka-apelido, magkamag-anak?
01:58.7
At sa time, nag-aabot pa si Jingoy at si Loe Ejercito, mag-ina.
02:03.3
Ngayon, kung masusunod itong survey na ito, there's a big chance na magkakaroon na naman ng magka-apelido, dalawang Tulfo.
02:14.2
How they explain this, Professor?
02:17.7
So, number 1 sa Magdalo, Erwin Tulfo.
02:20.7
Tito Soto, syempre branded dyan.
02:22.8
Rodrigo Duterte, number 3.
02:24.7
Pia Cayetano, Ben Tulfo.
02:28.7
Sorry, I stand corrected.
02:31.6
Bongo, malasakit daw eh.
02:35.4
Bong Revilla Jr., nagbudots.
02:39.3
Si Pacquiao, Ping Lacson, De La Rosa, Aimee Marcos, Marcos Brand, Dito Lapid, Kiko Pangilinan.
02:46.1
Basically, the same names.
02:47.2
Wala kang makikita ang bago, no?
02:48.8
What do you think of this?
02:50.7
Well, unang-una, parang klarong-klaro, no?
02:56.1
Yung kapangyarihan ng mga dinastiya dito.
02:58.7
So, klarong-klaro na halos lahat na ng institution natin na political, dinastiya na yung nagmumonopolya ng kapangyarihan.
03:10.9
Dati kasi, supposedly, yung party-less system, diba?
03:14.8
Can create yun, supposedly, to give chances dun sa mga hindi na re-represent na sectors.
03:20.0
Pero, ayon sa pag-aaral, in the last, at marahil dumagdag pa yan itong parating na election na to,
03:27.0
yung party-less system, half.
03:29.1
Comes from the dynasties.
03:32.3
Malaking numero yun, no?
03:33.7
And, can you imagine if, ang sabi naman, e kaya nga dapat tanggalin na yung term limits
03:40.5
para hindi na magkaroon ng mga dinastiya.
03:46.7
In other democracies, pwede yun.
03:48.2
Pero dito, mukhang delikado yun.
03:49.5
Parang sa akin, napakalaking insulto naman yun sa katalinuhan at the very least common sense ng mga tao.
03:57.7
Pagtatanggalin natin.
03:58.7
Yung term limits.
04:00.4
Kasi, ibig sabihin, in fact, kaya yung mga dinastiya, they were built because of the term limits.
04:08.6
Kasi, imbis na ikaw na lang ipapasa mo.
04:10.8
But, nakita naman natin, hindi naman pinapasa eh.
04:17.7
Nagkakaroon ng multiplier effect to the point na,
04:20.1
o sige, natapos na yung three-year term ko as congressman.
04:25.6
Mayor naman ako, tas yung asawa ko naman yung congressman.
04:28.7
after nine years, palit.
04:31.2
can you imagine kung walang term limits?
04:33.0
Hindi na nga magpapalit eh.
04:38.8
to tell us that term limits will no longer make the proliferation of dynasties
04:46.1
has no empirical basis.
04:48.9
Pero balik, ako dito sa magic 12.
04:54.0
Karamihan re-electionist.
04:56.4
May gano'n naman na trend sa Senado.
04:58.7
Na yung kapangyarihan, makapangyarihan yung mga nandun na.
05:03.1
Kasi subok na, nagkaroon na ng chance.
05:06.9
Pero, sana ma-appreciate din ang mga botante na iilang upuan lamang tong Senado.
05:14.5
At hindi namomonopolya ng isang dynastiya o ng iilang tao
05:19.7
ang pagiging maayos at posibleng potensyal na maging Senador.
05:25.3
So, sa akin yung importante,
05:27.8
ating maisip man lang ng botante natin.
05:31.4
bigyan naman natin ng pagkakataon yung iba na manilbihan.
05:37.9
alam mo yung Senado, kasi matagal na namin pinag-aaralan yan.
05:41.4
Stepping stone kasi ito eh.
05:43.6
For the presidency.
05:45.8
Halos may norm nga tayo na pag number one Senator ka,
05:49.5
that's almost a gateway for you to run for the presidency.
05:53.8
Kasi nga nationally elected.
05:55.8
Though there was a time wherein we did not,
05:57.8
we elect our Senators this way.
05:59.8
We elected it regionally.
06:03.7
Yung ginaya nating sistema sa Amerika na may Senado din,
06:06.9
hindi naman nationally elected yung mga Senador doon,
06:11.5
Sa atin, by region,
06:12.7
nagkaroon lamang ng amendment sa 1935 Constitution.
06:18.5
we should have a conversation on how to change the way we elect.
06:26.1
part of me agreed dyan eh.
06:27.8
Yung regional yung pagboto sa mga Senador.
06:30.2
Yun lang pag-usapan natin ah.
06:31.5
Not as part of a bigger charter change.
06:34.0
Kasi nga, kung mababago mo yung rules of the game dyan sa pagkakataon na yan,
06:39.4
eh, yung mga dinastiya, let's say, sa isang-isang regyon,
06:42.3
eh, magpatayang kayo dyan.
06:45.6
Kunwari, ilan ba yung dynasties dito sa Metro Manila, for instance?
06:48.9
If NCR will vote as one region, kunwari isang Senador,
06:52.9
eh, di ilan ba yung dinastiya na based sa Metro Manila?
06:55.6
Eh, bahala kayo mag-ano dyan.
06:59.1
Yung mga ganun pagkakataon.
07:00.5
Eh, kanina ka pala, before you respond, balikan ko lang sa party list.
07:03.5
Kasi talagang soya-soya ako dyan sa ginawa nilang pambababoy sa party list.
07:07.2
Tama yung sabi ni Professor Aris, yung mga dinastiya, hindi naman nagpalitan eh.
07:12.3
At pati yung party list, gumawa siya ang sarili ng party list.
07:16.3
In the past, diba, negotiation yan eh.
07:18.8
Pag ikaw yung gusto mong manalo sa isang party list,
07:21.1
sa party list representative, lalapit ka sa dynasty.
07:23.7
Pwede mo ba supportahan kami?
07:24.8
Eh, syempre, later, narilay sa mga dynasty.
07:27.1
Hindi, hindi ka muna.
07:28.6
Mas mauta kami sa iyo.
07:30.0
Hindi, magtayo na kami yung sarili namin dynasty.
07:34.6
Natitempo ako mag-name names eh.
07:36.1
Pero huwag na muna.
07:37.8
Oh, kasi supposedly, no, bakit ba may party list sa constitution?
07:42.9
Kasi nga, tinanggap na nung mga constitutional framers natin
07:46.4
that the system is rigged to the well-born and the well-to-do,
07:52.0
yung sinabi ko kanina.
07:52.9
So, kahit man lang 20% ng isang chamber of our congress,
07:56.8
bigyan naman natin ng tiyansa yung underrepresented at marginalized.
08:02.0
Yun yung, and if you notice, napakabuting intention.
08:05.9
But, you know, in Philippine politics,
08:07.8
the road to hell is paved with good intentions.
08:10.9
So, ang nangyari, yung batas na ginawa nung 1990s,
08:17.3
talagang nilagyan ng napakaraming obstacles sa party list.
08:22.6
Kailangan three-seat limit lang.
08:26.8
So, kahit makuha mo, let's say, one party list group gets 50% of all party list votes,
08:33.5
This is to limit.
08:35.3
And in fact, it deprived us to develop parties.
08:40.8
Kasi, can you imagine kung walang limit?
08:43.2
And then, a party list organization is able to capture 50%, 60%, 75% of the vote.
08:50.8
That's a lot of seats.
08:52.7
And that's how you build parties, supposedly.
08:56.8
Ang parties, most of our parties, tinatayo lamang ng iilan ng mga elites or dynasties.
09:05.1
So, and then, napakaraming court rulings that further water down the essence of the party list system.
09:15.6
And then, we are now, kaya nga yung sinasabi na i-abolish na lang.
09:21.6
Umabot na sa ganun.
09:22.9
And I think I even remember, I think former President Duterte even.
09:26.8
Mentioned it at some point.
09:28.9
Malabo. Napakalaking power block na ng party list sa house.
09:31.9
Malabo na ma-abolish yan.
09:34.3
And they occupy important committee leaderships.
09:39.2
So, ibig sabihin, hindi siya marginalized and underrepresented mechanism eh.
09:47.8
Nagiging multiplier effect siya.
09:49.9
Force multiplier.
09:52.1
Ng dynastic block.
09:56.8
I mean, dynastic block almost.
09:59.9
Kung titignan mo naman, ilang prosyento lang ito ng progreso ang hindi galing sa dynastiya, diba?
10:05.7
Nga, tsaka yung, sorry, inuulit-ulit ko lang ito kasi I think until ngayon, 1995 pa po yung batas natin sa party list.
10:15.4
Eh, marami pa rin po nalalabuan dyan.
10:17.4
Yung binabanggit ni Professor Aris na three-seat cap, no?
10:21.4
Marami pa rin naguguluhan dyan, diba?
10:23.0
At saka, e baka hindi alam na isa lang dapat party list ang iboto mo.
10:26.8
Isa nga sa spirit ng party list provision na yan, yung mga walang pagkakataon na manalo sa mga district elections, diba?
10:37.0
Eh, bibigyan namin kayo ng 20%.
10:39.8
Eh, kaso, nababoy eh.
10:42.7
Ayoko nabanggitin yung mga pangalan ng mga weird na party list groups, ha?
10:46.4
Kung maintindihan, nakakawala na respeto yung pangalan ng ibang mga party list groups, eh.
10:51.1
Kung nagustuhan nyo po itong video na ito, pakilike at share na lang po para mas paraya pong makakita at makapanood.
10:56.8
Kung gusto nyo po makibalita, follow nyo na rin po ako sa aking mga social media accounts na nakasulat po sa screen.
11:02.9
Pwede rin po kayo magpadala ng super thanks, super likes, super chat, at super stickers sa YouTube, saka Facebook stars po.
11:09.3
Alam nyo po, malayo po mararating ito para makagawa po kami ng mas maraming video na makatutulong po sa pagpapakalat ng tamang impormasyon para sa bawat Pilipino.
11:19.2
Kada like, subscribe, follow, at share ay pagsuporta po sa tunay na independent journalism sa bansa.
11:25.5
Maraming maraming salamat po.
