HUMARAP SA SENADO, TSINONG GUSTO MAGING PILIPINO, TULUYAN NANG TINALIKURAN ANG CHINA
01:04.6
Bakit gusto mo maging Pilipino?
01:08.2
Mabait talaga ng mga Pilipino po.
01:11.5
At saka, ang 30 years na po ako nito sa Pilipinas po.
01:16.1
Hindi ko tinatanong kung ilang taong ka na rito.
01:18.5
Bakit gusto mong maging Pilipino?
01:20.5
Kaya, yung matakalag po ako dito, yung mga kaibigan ko, mga Pilipino, mabait po.
01:28.5
At saka, talagang gusto kami ng habang buhay pagtilaan po dito.
01:35.5
Gusto mo ng habang buhay sa Pilipinas?
01:41.5
Eh, handa kang mamatay na Pilipino?
01:45.5
Opo, hanggang pata.
01:47.5
Opo, hanggang pata.
01:48.3
Opo, hanggang pata.
01:52.3
I've been looking at your records.
01:54.3
Ano ba gusto mo, mag-Inglesan tayo o mag-Tagalog?
01:59.3
Bakit marunong ka na mag-Tagalog?
02:01.3
Nagiging ko nang kausapin mga kaibigan ng Pilipino po.
02:06.3
Dahil, ganun katagal ka na sa Pilipinas?
02:12.3
So, may pamilya ka na rito? May anak ka na rito?
02:15.3
Oo, mayroon po. Dalawa po.
02:16.3
Dalawa? Dalawan po o ano?
02:17.3
Dalawa. Dalawan po o ano?
02:19.3
Dalawang anak ko po.
02:21.3
Dalawa ang anak mo.
02:23.3
Natatawa itong mga tiga DBM eh.
02:26.3
Dalawa ang anak mo sa Pilipinas. Saan nag-aaral yung mga anak mo?
02:30.3
Sa... Dalaki po sa Xavier. Ang babae.
02:36.3
Xavier. Dito yan sa San Juan?
02:38.3
Opo, opo. Yung babae po sa Ica.
02:45.3
San Juan din po. San Juan.
02:47.3
Kasama mo ba dito yung mga anak mo?
02:49.3
Yung dalaki po. Yung panganay.
02:51.3
Pwede ba tumayo yung anak?
02:53.3
Ikaw ang anak. Hindi ka pa napinapa-out pero marunong ka rin mag-Tagalog?
03:03.3
Raise your right hand. Do you swear to tell the truth and nothing but the truth in the Senate hearing?
03:11.3
So, father mo yung aplikant?
03:18.3
Dito ka nag-aral?
03:19.3
Dito po. Dito po. Sa San Juan.
03:23.3
Saan ka pinanganak?
03:24.3
Dito. Dito rin po.
03:26.3
Sa Manila. Manila po.
03:29.3
Magaling ka na mag-Tagalog?
03:32.3
Palagay ko, yes po.
03:34.3
Ganong katagal ka na sa Pilipinas?
03:36.3
Dito pa ako pinanganak eh. Dito ako lumakay po.
03:39.3
Dito ka na lumakay. Dito ka na naninirahan?
03:42.3
Kumusta tong tatay mo? Mabait?
03:47.3
Masipag po. At mabait po.
03:50.3
Mabait. So, talagang gusto niyo na sa Pilipinas?
03:54.3
Yes po. Yes. Yes.
03:56.3
Ano ang pagkain niyo? Ewal nating personal. Siyempre, kumakain din kayo ng Chinese noodles?
04:04.3
Yes. Yes. Chinese, Filipino rin po meron.
04:08.3
Filipino? Anong paborito niyo sa bahay na kainin?
04:11.3
Filipino food po.
04:14.3
Sa tinuguan. Ay yun para sa akin.
04:18.3
Tis, Adobong Pusit? Adobong Pusit. Adobong Pusit po.
04:24.3
Ah, Mr. Wang, do you have a Filipino name? Ano ba ang ano mo?
04:32.3
Layo naman ng Mark sa lead one. Ah, Mr. Mark.
04:36.3
Ah, ginagamit mo? Mark ano?
04:39.3
Bakit? Yung Ong ba at Wang pareho yan?
04:43.3
Kasi nasa Manta din, Wang po.
04:45.4
Pero sa Phukin is po.
04:47.3
Sa Phukin po, Apenis, Ong po.
04:49.3
So ikaw si Mark Ong?
04:51.5
Anong paborito mong pagkain dito sa Pilipinas?
04:55.5
Sinigang o crispy pata.
05:04.8
Marunong ka naman magluto? Anong Pilipino food?
05:08.7
So, ang panlasa mo, sinasabi mo, Pilipino na.
05:14.5
Masarap ang Pilipino food.
05:17.5
Marunong ka magsalita ng Pilipino.
05:19.3
Dahil doon, Pilipino ka na?
05:20.9
Gusto mo na maging Pilipino?
05:23.5
Ang hinahanap ng komiting ito, pusong Pilipino.
05:28.1
Si Justin Brownlee, talaga nung ginawa namin Pilipino,
05:33.1
kahit mabali ang likod sa basketball,
05:37.1
pinapakita niya, minahal niya ang Pilipinas.
05:41.8
And the same is true with,
05:43.4
we have a second applicant for naturalization here, later.
05:47.9
We will be asking you.
05:48.8
You can be seated there.
05:51.5
So, that is also what we will be requiring.
05:56.5
Paano masasabi na meron ka ng pusong Pilipino?
06:07.1
Pilipino-Chinese chamber po rin ako.
06:11.1
Pilipino-Chinese ano po?
06:15.3
Ano yung ginagawa ng Pilipino-Chinese chamber?
06:19.2
Lagi po kami ng kasama,
06:21.5
kahit sa may mga bagyo,
06:24.6
o sa medical mentions,
06:28.4
o tatayo din kami ng mga eskwelahan po.
06:33.1
Iksabihan, tumutulong kayo magtayo ng mga eskwelahan.
06:37.1
Public school o private school?
06:42.1
Sa pangapropensya,
06:45.2
kasi yung Pilipino-Chinese ng chamber,
06:50.0
hindi ko rin tatlong kung private o ano,
06:54.1
pero basta pag may kailangan, tulungan po kami.
06:59.0
Nakita ko rin dito sa record mo,
07:02.0
na ikaw ay bumbero?
07:09.7
2005 hanggang 2012,
07:12.4
yung bumbero po ako.
07:13.6
Ermita Malate Fire Rescue Volunteer Association.
07:18.0
Pumupunta ka naman sa sunog?
07:20.7
Dahil doon, pwede ka na Pilipino?
07:23.6
Tumutulong kang maapula ang sunog,
07:26.7
so nagdudonate ka rin sa mga nasunugan?
07:30.4
Kaya hanggang ngayon,
07:32.0
tilikto pa rin ako po doon sa emirata
07:38.1
Tapos dito sa Philippine Chinese Chamber of Commerce and Industry,
07:41.8
nagbibigay kayo sa mga kalamidad,
07:48.8
Juan Care Foundation.
07:53.1
Yung sa pandemic po.
07:55.1
Malami po kami nangbigay ng fish mask,
08:04.9
Alimbawa, saan lugar kayo namigay?
08:08.1
Ang Pasay, Manila, Panayake, malami po.
08:13.1
Kahit doon sa Cebu po.
08:18.1
So, ibig sabihin, dahil matulungin ka,
08:20.1
pwede ka ng Pilipino?
08:24.1
Ang isang gusto kong malaman,
08:34.1
ikaw ba ay dumaan din
08:37.1
Kasi ang Pilipino ay sanay sa hirap.
08:40.1
Marami tayong mga, marami, hindi ka pa Pilipino,
08:43.1
pero marami kaming mga kababayan talagang
08:46.1
tumutulay sa kawad ng kahirapan.
08:50.1
Hindi naman ang buhay sa Pilipinas hindi ganung kadali.
08:55.1
Marami tayong mga kababayan.
08:59.1
Habang tayo naguusap ngayon, baka hindi man ang halian.
09:03.1
Mahal ang presyo ng bigas.
09:05.1
Mahal ang presyo ng bilihin.
09:08.1
Marami tayong kababayan na hindi nakakapag-aral.
09:13.1
Kasi walang pang matrikula.
09:16.1
Habang naguusap tayo, marami tayong kababayan na nasa ospital,
09:21.1
walang pambayad ng gamot at ng doktor.
09:25.1
Marami tayong kababayan ngayon na nasa init ng araw,
09:30.1
naglalakad kasi walang pambayad sa tricycle o pedicab.
09:35.1
Ikaw ba'y dumanas din sa hirap dito sa Pilipinas?
09:39.1
Opo, galing ko din sa mahahirap po.
09:42.1
Kasi pag tumating ko, 12 years old pa nang ako.
09:46.1
Eh kaya mahahirap kami kaya walang pera pang alay sa school.
09:51.1
Kaya puto-puto yung salita ko, hindi ko din manulong mag-Inglis.
09:55.1
Saan kaunang lumanding dito sa Pilipinas? Saan lugar? Sa Maynila? Sa...
10:02.1
Kawayan Isabela po.
10:06.1
O, yung dinanas mong hirap, gaya ng ano? Ano yung trabaho?
10:10.1
Ah, pag-alawin ko yung palay.
10:16.1
Ano, nagbibilad ka ng palay? Naglalagay ka ng palay sa saku?
10:21.1
Sa ano, pag-alaw, pagtuyo yung palay.
10:26.1
Ah, pinapatuyo ang palay?
10:28.1
Nagbibilad? Saan, sa karsada?
10:31.1
Ah, hindi po. Kasi yung tito ko,
10:33.1
may rice mill siya.
10:36.1
Ah, po. Kaya yung mga tapako, na pagtuyo ko na yung mga palay.
10:41.1
Hindi naman kayo smuggler ng bigas.
10:44.1
Nagbibilad kayo ng palay.
10:46.1
Ah, yun doon mo na, doon mo na, yun ang trabaho mo. So, doon mo nakita yung hirap. Pero hindi na, dinanas ng anak mo yan.
10:54.1
Hindi na dumaan sa hirap yung mga anak mo.
11:01.1
kuntuhan ko yung mga story namin eh. Kung anong mahirap, kung talaga kailangan tulungan sila sa mga mahirahirap.
11:09.1
Sa record mo, nakalagay din na noong 19 anos ka, ahente ka ng chinelas.
11:16.1
Ano naman klaseng chinelas yun?
11:18.1
Ah, mga karing china po.
11:20.1
Chinelas, yung chinelas na…
11:22.1
Chinelas, tsaka mga lambit po.
11:23.1
Tinitingnan ko itong mga paano mga babae rito, wala namang nakasuot na yung, anong tawag doon?
11:30.1
Nasipit na gano'n?
11:32.1
Yung mga mula lang po.
11:34.1
Magkano yung chinelas?
11:35.1
Mga nakalimutan ko pero siguro mga hindi apat ng 30 o ano, gano'n lang.
11:45.1
Ano yun, nilalako n'yo? Nitinitinda n'yo?
11:47.1
Oo, tinitinda n'yo. Ahente ko po.
11:51.1
Binsan, pak-suki.
11:58.1
Nakarating ka na ng Maynila.
12:02.1
Bakit mo naman naisipan pumunta ng Maynila?
12:04.1
Ah, trabaho ko sa printing na t-shirt.
12:10.1
Printing ng t-shirt?
12:13.1
Baka sa mga kandidato yun ah.
12:16.1
So, nakita mo ang hirap ng Pilipino?
12:20.1
Oo po. Kasi kahit doon sa printing, ako lang isang Chinese eh.
12:26.1
Polo-Pilipino. Kaya lagi kami na kasama. Ang lumi yung… yung printing, di ba? Mga pintula.
12:34.1
Sama-sama kami. Alam ko po.
12:37.1
Pag sweldo, inuman nyo ng mga gin, beer.
12:42.1
Ngayon, lumalabas dito sa records na hawak ko, meron ka ng 800 na empleyado.
12:51.1
Ah, kasi apat ng company po kami.
12:54.1
Mga… pag total, apot ng 1,300 po.
12:58.1
1,300. So ang status mo ngayon, ano ka? Illegal alien? Resident alien?
13:10.1
Legal. Legal alien ka. Legal alien ka.
13:16.1
Alam nyo, Mr. Wang. Mr. Ong.
13:20.1
Ako po yung laging tumitindig tungkol sa problema niyo.
13:23.1
Tumitindig tungkol sa problema sa West Philippine Sea.
13:27.1
Matatanongin kita, pwede mong sagutin to? O hindi sagutin? Pwedeng baliwalain mo?
13:38.1
Kung sakaling maging Pilipino ka, at ngayon hindi pa Pilipino, pinag-uusapan pa natin,
13:45.1
natural lang siguro na malaman mo yung pangkasulukuyang issue sa West Philippine Sea.
13:53.1
Ng People's Republic of China at ng Pilipinas.
13:59.1
Kung Pilipino ka, naging Pilipino ka na, na-naturalize ka na,
14:07.1
kanina naglabas na naman ng statement ng China na hindi nila kikilalanin yung desisyon ng International Arbitral.
14:17.1
Ang Arbitral Tribunal, parang isang husgado rin na pag-aari ng Philippines.
14:23.1
Yung dagat na pinag-aawayan ngayon.
14:29.1
Siguro, tanongin kita, pag Pilipino ka na, saan kakakampi doon?
14:35.1
Yung sa posisyon ng Pilipinas o sa posisyon ng China?
14:43.1
Hindi kailangan ko nalang isip. Pilipinas po. Kasi dito talaga ako eh.
14:50.1
Balabo ako doon sa China.
14:52.1
Kasi baka wala na ako doon.
14:55.1
Siguro, yung anak mo ganun din?
14:57.1
Siyempre. Yes po, yes.
15:00.1
Before lunch is served, Mr. Lee Duan Wang.
15:05.1
Pag naging Pilipino ka, hindi ka lang manunumpa sa Pilipinas kasama na yung saligang batas.
15:17.1
Ulitin ko ulit yung tanong. Kanino kakakampi?
15:22.1
For the record, sa usapin ng West Philippine Sea, sa China o sa Philippines?
15:34.1
Pilipinas. Ibig sabihin, susuportahan mo ang ginagawa ng ating pamahalaan?
15:44.1
Senator De La Rosa.
15:51.1
Anong si Mr. Mark kung just in case, hypothetical question.
15:59.1
Nagkagira. Nagkagira ang China at ang Pilipinas.
16:04.1
I will ask you to bear arms and fight for this country, the Philippines.
16:11.1
Are you willing to do that?
16:13.1
Pilipino na ako eh. Siyempre dito sa Pilipinas pa.
16:21.1
So, you're willing to fight for this country?
16:33.1
Thank you. Thank you. Thank you. Mr. Chair, thank you.
16:38.1
Mr. Chair, gusto ko lang susugan yung last question mo.
16:42.1
Iyon nga to our resource persons. Just in case, gusto ni Mark na mag-assume ng Pilipino name as Mark Bato.
16:50.1
Paano nating gagawin yan? Kung gusto na yung Mark na gawin yung pangalan niya, Mark Bato, Pilipino name niya. Paano ba gawin yan?
17:00.1
Mayro'ng sasagot.
17:01.1
Mahirap yung tanong ni Senator De La Rosa. Nagpalit na lang ano. Sabihin mo na lang yung Mark Tol Bato.
17:12.1
Sinong makakasagot? Andito ang Supreme Court pero ayaw sumagot ng Supreme Court. Department of Justice?
17:18.1
Change of name na siguro yun, ano? He will undergo a procedure.
17:23.1
I am not sure, Mr. Chair, because apparently his birth certificate is not from the PSA. Not from the Philippines.
17:32.1
So, I don't think if we can have a change of name. Because change of name would be reflected in the Philippines birth certificate, right?
17:41.1
So, hindi po. Hindi ko po talagang alam.
17:46.1
So, nickname na lang yung Bato.
17:48.1
Nickname na lang yung Bato. Pero yung nickname hindi lumalabas sa passport yun eh.
17:54.1
Diba kahit si Senator De La Rosa, wala namang Bato sa passport? Hindi lumalabas yun. Diba? DFA?
18:01.1
Yes, sir. Hindi po. Wala pong lumalabas.
18:04.1
It's the same. You can adopt a nickname. Payag ka na, ano? Pero pag Bato yung ginamit mo, magpapashave ka ng buhok?
18:18.1
Any other questions from Senator De La Rosa? Meron pa tayo.
18:25.1
Wala na, Mr. Chair. That's all. I would like to manifest my intention to support the application for Filipino citizenship of Mark...
18:36.1
Hindi ko naman sabi yung full name. Basta Mark, Mr. Chair.
18:40.1
Mark Wang. Mr. Lin Duang Wang.
18:44.1
With the proposal coming from Senator De La Rosa.
18:47.1
With the proposal coming from Senator De La Rosa and objections coming from my other colleagues,
18:51.1
the Chair is inclined to approve the petition for naturalization under the legislative mode of Mr. Lin Duang Wang.
19:04.1
And the same is hereby considered as approved and will be submitted to the Senate plenary for its final consideration.
