00:37.7
Galing kayong lahat sa Isabela?
00:39.1
Lahat po halos sa Isabela. Merong Tarlac, merong Zambales, merong Baguio, merong Pampanga po.
00:45.0
So, pumunta na kayo agad dito kasi pinangakuan na kayo na lilipad na kayo. Ano yung mga hiningi sa inyo bago po kayo sinabi na lilipad na?
00:53.1
Ano po, pinamedikal po nila kami yung mga PIDOS po.
00:58.4
Mga document po, mga ganun.
00:59.5
Opo, mga passport po namin, copy po ng passport, resume, tapos pinagsend po kami ng bayad po sa OWA, PIDOS, sa yellow card.
01:09.7
Okay, so hiningan kayo ng mga documents, ng mga requirements, pinagbayad kayo ng mga fees, tapos saan daw kayo lahat?
01:19.6
I assume, sari, may mga iba dyan, may trabaho na siguro, baka nag-resign na.
01:22.8
Nag-resign na po.
01:24.5
In unison sila, sari, how does that?
01:26.9
So lahat kayo, may trabaho?
01:28.4
Talaga bago kayo pinangakuan.
01:30.8
Siguro dahil maganda, malaki yung offer sa inyo.
01:33.4
Sila rin po kasi mismo yung nagsabi na mag-resign na po kami.
01:36.4
February 6 po, pinaluwas na po kami.
01:38.7
Ang sabi po, February 7, signing of contract po namin.
01:42.0
Tapos, February 7 po, nung umaga nasa Pedro Hill po kami, halos maghapong po kami naghintay doon, wala pong contract na nangyari po.
01:50.3
Tapos, kinabukasan na naman po, wala na naman din po.
01:53.2
February 9, wala rin po.
01:55.0
Noong 10 po, sabi po nila darating si Ms. Rain.
01:58.4
Yun daw po ang sekretary nung nasa Dubai.
02:01.0
Lagi po kami nagtatanong kay Ma'am Kirin na kung nasa na po siya.
02:04.8
Ang lagi niya lang po sinasagot ay, papunta na, papunta na.
02:07.9
Tapos, nung gabi po, nasa Cavite po yata.
02:10.8
Cavite, nasa Cavite, traffic daw po, bumalik.
02:13.6
May ticket na bang pinakita sa inyo?
02:15.8
Meron po silang pinakita, kaya lang po parang nag-i-inquire pa lang po sila.
02:20.1
Hindi po siya totaling ticket po.
02:20.9
So, in a rules, walang ticket?
02:23.0
Inaasikaso pa lang nila?
02:24.9
Pero sinabi na nila, nalilipad na talaga kayo?
02:28.4
Yun ni Ma'am Kirin na pinakita niya po sa amin.
02:30.3
Meron na kayong ticket.
02:31.3
Ito yung first flight na lilipad.
02:33.2
Yung oras po nandun.
02:34.6
Tapos, eh, syempre, naniwala na po kami.
02:36.8
Yung kahalos sa lahat po sa amin talaga first timer lang po.
02:39.6
Walang experience.
02:40.8
Anong sinabing rason?
02:41.9
Conflict daw po ang flight namin.
02:44.1
Waiting daw po ng five days.
02:46.0
Miss Kirina Kawilan.
02:48.4
Anong masasabi mo dun sa mga reklamo sa'yo?
02:51.8
Actually, sir, isa rin po ako sa victim.
02:54.7
Sir, di mo ma-remember.
02:55.4
Aso magre-reklamo ka rin?
02:57.0
Gusto ko i-clear yung sarili.
02:58.4
Sir, kasi, una po, sir, nung November po, sir,
03:02.0
nag-search din po ako ng job, ng trabaho po going to Dubai.
03:05.7
Nag-pop up po yung name na Riza Dilan.
03:08.3
Siya po yung co-worker ko po nung nasa Dubai po ako.
03:11.5
Then, nagsabi po ako...
03:12.3
Hula ko siya na yung pagbibintangan mo, no?
03:16.1
Nag-inquire po ako sa kanya.
03:17.6
From the start, nandito po yung conversation namin.
03:20.0
Interested po ako.
03:20.9
Sabi ko po na ganyan.
03:22.3
Then, nung, ano po, sir, nag-usap-usap kami, ganyan.
03:25.4
Then, dumating yung time na tumawag po siya sa akin.
03:28.4
Through audio call lang po, sir.
03:29.8
Since from the start, pure audio call yung call niya sa akin.
03:32.6
So, all I thought, siya yung katrabaho ko.
03:35.2
Hindi rin pumasok sa isip ko na scam po yun or whatsoever po.
03:39.5
Then, dumating sa time, nakita ko po kasi yung post niya
03:41.9
na nag-ahanap sila ng agent na tutulong sa kanila magsusupply ng tao.
03:47.3
So, yung ginawa ko po, sir, nirefer ko po yung isang kakakilala ko po
03:50.8
at saka yung may, ano po, ako sa Facebook.
03:53.9
Nag-apply din po.
03:55.4
Tapos, since hindi ko din po alam yung sasabihin ko,
03:57.7
ginawan ko po sila ng GC.
03:59.9
Tapos, doon sa GC po, si Ma'am Riza Dilan yung nag-i-explain
04:02.7
from the start po ano yung gagawin.
04:04.4
Siyempre, sir, in-offeran ako pag may lilipad na isang tao,
04:07.3
may 10,000 pesos po ako.
04:09.4
So, as a single mom, sir, gusto ko po kumita.
04:12.3
Sabi niya sa akin, mag-assist ka lang.
04:14.6
Every time na bibiyahe ka, may allowance ka.
04:17.2
So, siyempre, sir, gusto ko din po yun.
04:19.2
Okay. So, basically, ang sinasabi mo dito ngayon,
04:21.8
si Riza Dilan ang may pakana ng lahat ng ito.
04:25.3
Yung nga'y sinabi ko sa'yo kanina, siya na yung pagbibintangan mo ngayon.
04:28.2
No, sir. Hindi ko siya direct na pinagbibintangan ko.
04:31.8
Gusto ko lang din po, sir, na matuntun po kung sino silang dalawa.
04:35.4
Hindi, hindi. Teka lang ha. Ito muna. Okay?
04:37.7
Kasi ikaw lang naman yung contact ng mga to.
04:39.9
Tapos, ganyan, sinasabi mo, hindi mo ata na-confirm,
04:42.9
audio call lang yung usap nyo nitong si Riza Dilan.
04:47.2
So, hindi ka rin sure kung siya talaga yung co-worker na kakilala mo.
04:51.0
Tapos, nung tinanong ko siya kung pwede kami mag-video call sa isang room,
04:55.3
makikita si Ma'am Riza.
04:56.3
Sabi niya, magpapakita daw.
04:58.0
Tapos, hinihintay namin. Wala naman. Audio call lang.
05:00.7
May agency ba yung si Riza Dilan?
05:02.5
Nung pinadala po niya kami dito for P2,
05:04.7
ultimo po ako, sir, hindi ko alam ang agency.
05:07.1
Nung dumating po kami...
05:08.2
Hindi mo rin alam?
05:09.5
Kasi sabi niya, sir, dahil...
05:10.5
Kahawag ka ng ganito kadaming tao.
05:13.1
Lahat ng informasyon na sinabi mo sa 50 ang katawang to,
05:17.8
nang galing lahat dito sa hindi mo kakilalang tao.
05:20.0
Yes, sir. Kasi may GC po kami, sir.
05:21.8
Lahat po sila, naka-GC po, including Ma'am Riza Dilan, sir.
05:25.2
Hindi ka totally na walang kasalanan dito kung ganyan.
05:27.5
Yes, sir. I admit po, sir, na may kasalanan po ako doon.
05:30.3
Kasi lumalabas, you participated in human trafficking.
05:34.1
Yes, sir. I admit na may kasalanan po ako doon.
05:36.8
Yun po ang sabi niya sa akin na walang agency, sir.
05:39.5
Alam mo rin pala na walang agency?
05:41.0
Kasi nga po, sir, direct hire po yung sabi niya sa amin, sir.
05:43.6
Direct hire. Human trafficking.
05:46.1
Sabi nila kanina, lahat sila nagbigay ng mga dokumento.
05:49.7
At nagbigay ng pera. Nagbayad, di ba?
05:53.5
Sir, yung mga sininilang pera sa akin at sa kakilala ko po, sir,
05:58.0
sininilang po namin direct yun kay Ms. Reyna.
06:00.4
Si Ma'am Riza nagbigay ng GCash account ni Reyna Arcala Gabuya.
06:05.6
Magkano in total?
06:06.8
Yung walang yellow card po, pinapabayad niya ng 400 each.
06:10.3
Tapos, yung pending sa medical, pinapabayad po niya ng 1,000.
06:14.0
Kung nagpidos na po kami, pinapabayad niya po sila ng 1,000 isa,
06:18.1
kasama na daw po OEC.
06:19.4
Ito bang Reyna Arcala Gabuya na ito? Kakilala mo ng person?
06:24.2
Nakita mo man lang yung nagtura nito?
06:25.7
Hindi po siya nagpakita sa akin. Hinahanap ko po siya noong December.
06:28.8
Sinabihan mo sa kanila, hindi mo kakilala, dito niya ibigay yung pera niyo?
06:31.3
Sabi niya, kakilala niya, sir.
06:32.8
Si Ms. Riza ang kakilala ko, sir.
06:34.8
Hindi, sabi mo kanina, hindi mo rin talaga siya kakilala.
06:37.2
No, ganito yun, sir. Kakilala ko si Ma'am Riza from her name kasi naging katrabaho ko.
06:42.2
Hindi ko akalain na yung nasa GC namin na Riza, is hindi pala siya yung katrabaho ko.
06:46.7
Sir, yung Riza Dilan po kasi ang gamit niya, Facebook account, dummy account lang po yun.
06:51.6
Sana po, sir, umpisa pa lang, nakita niya ng dummy account yun, bakit siya nagipag-dealing doon?
06:56.3
Yun na nga. Diba? Kasi matatawid ka talaga dito.
07:00.3
At meron din po nais sabihin yung mga taga-Aksya S. Isabela.
07:04.3
Oo, kausapin natin po, no?
07:05.9
Si Sir Jepoy Jose. Sir Jepoy, mayagandang hapon po.
07:13.9
Ayan, Sir Jepoy, no? Si Atty. JV nga ito.
07:16.7
Ayan. Sir Jepoy, baka may may dadagdag ka doon sa mga na-mention na nina Miss Masangkwe kanina.
07:25.1
Yes po, sir. Balik, ganito po kasi yung nangyari dito sa sitwasyon namin, Sir JV.
07:31.4
Ang agent po na-recruit sa akin is si Mary Jane Cosenatividad.
07:36.4
Ang transaction po namin noong una, from state medical hanggang PIDOS,
07:43.1
lahat ng mga pera dumadaan kay Mary Jane and then pinapasa daw ni Mary Jane kay Kirina Kawulan.
07:51.3
Ah, okay. So dito rin niya binibigay, dito sa nireklamong si Kirina.
07:55.6
Tapos ngayon, ang pinagtataka ko po, ang naka-indicate doon sa PIDOS certificate namin noong una is everyone ang nakalagay.
08:04.5
February 13 na po, kinutuban na po ako kasi nga wala namang nangyari sa accommodation kasi ang dami-dami namin noon.
08:10.9
Walang napapalang flight.
08:13.1
Siglang nag-rebook daw kami ng flight to the level.
08:16.6
Sabi mo kanina, pumunta ka dito para linisin ba o linawin ang iyong pangalan, parang mas lumala pa.
08:22.1
Magandang hapon po, Atty. James Espino.
08:25.1
Good afternoon po, Atty.
08:26.8
Ano pong masasabi niyo dito sa incidenteng ito?
08:30.5
Ayon sa narinig ko, talagang may illegal recruitment na nangyari.
08:34.2
Yung mga biktima naman po ay imbitahan po namin dito sa tanggapan po namin para matulungan po namin sila.
08:41.3
Ma'am, are you willing?
08:43.1
Siyempre, itong mga lumapit sa amin, we will help them na pumunta doon sa NBI Anti-Human Trafficking.
08:50.8
Ikaw, kasama ka for sure sa ireklamo nila.
08:53.7
Pero are you willing na mag-cooperate doon sa gagawing investigasyon?
08:57.7
Willing po ako since nung hindi pa sila naka-flight, sir, nandun ako sa tabi nila lahat.
09:02.5
Kahit nung naganap ng agency, kasama nila ako, sir, kasi una sa lahat, sir, wala sila dito yan, sir, kung hindi din dahil sa akin.
09:09.3
Kaya hindi ko sila iniwan from the start na walang nangyaring flight.
09:14.9
Wala sila ngayon dito kung hindi dahil sa iyo.
09:16.8
Kung hindi dahil po sa akin, kaya hindi ko po sila iniwan.
09:18.4
Hindi rin naman sila na victim, ha?
09:20.7
Hindi rin sila na loko, kung hindi rin naman dahil sa iyo.
09:23.8
Kung hindi po dahil sa akin, opo.
09:24.7
Kaya sabi ko sa kanila po, maki-cooperate po ako.
09:27.6
Actually, sir, may GC kami, nagbibigay si Ma'am Riza ng instructions.
09:32.3
Sana doon pa lang din naman po, sir, naging mapagmatsag na rin po sana sila.
09:35.9
Hindi lang yung nandito na kami, isisisi sa akin.
09:37.9
So, ganyan pa na yun.
09:39.6
So, sinasabi mo, hindi rin nag-conduct ng diligence nung mga to?
09:46.2
So, pasahan na tayo ngayon dito?
09:49.5
Kasi, other than that, ikaw naman kasi yung direct contact doon sa mga, no?
09:54.0
Sina Riza Dilan, yung kay Reyna Gabuya.
09:58.0
Ang sinasabi mo ngayon, parang ikaw, you were just an accessory to what happened.
10:02.9
No, hindi pwedeng ganun lang.
10:04.8
Kasi, in the first place, ikaw lang naman kausap nung mga to.
10:06.8
Kung may obligation, ikaw dapat.
10:08.8
So far, Shari, nung nakalap natin yung information, malinaw naman na may nangyaring kalokohan dito.
10:15.8
Illegal recruitment.
10:16.6
In fact, human trafficking.
10:18.4
You are sending people abroad.
10:20.0
Direct, kaya yung sinabi mo kanina, di ba?
10:21.9
Not through an agency na accredited by a proper government entity.
10:29.4
So, there is clearly a crime here.
10:31.5
Dito, anlinaw-linaw mga biktima natin dito.
10:33.6
Nandun pa sa video call from Isabela.
10:37.1
Ikaw talaga yung idadawit nila.
10:40.6
Kaya po, andito ako sa kanila.
10:41.8
We will assist them.
10:43.7
We will assist them in filing the complaint, Shari.
10:47.3
It's up to you, no?
10:48.2
Pero I highly recommend na ikaw mag-cooperate ka rin.
10:52.0
Kasi mayroon ka rin version na ikaw yung biktima ka lang din dito.
10:55.7
Ito ba yung first time?
10:57.8
Meron ka pa bang ibang napalipad na before?
11:00.5
May mga na-coordinate?
11:02.5
Meron ba kayong kakilala pa?
11:05.0
Sir, meron pa pong mga sumunod sa amin na nag-medical, nag-PIDOS.
11:08.6
Marami pa pong sumunod sa amin.
11:10.2
Pero wala pong lumipad.
11:12.2
Wala pong lumipad.
11:13.0
Ito po yung first batch na inanonim.
11:14.7
Ikaw ba may natanggap ka sa mga...
11:16.7
Di ba sabi mo kanina, bawat tao may referral fee.
11:20.4
Parang gano'n, may commission ka.
11:22.1
Magkano natanggap mo?
11:23.2
Pagka makaalis po sila, sir, pag makalipad po, bibigyan po niya ako ng P10,000.
11:27.2
So ngayon, magkano na natanggap mo?
11:32.9
Ang masakit dito, attorney, nagsiresignan pa sila sa trabaho.
11:36.9
Dahil nga sa matatamis na salita na makakakalis po sila.
11:40.7
Ano ba yung mga in-offer mong trabaho sa kanila?
11:43.5
Sir, ang in-offer niya, ma'am Mariza, sa job order daw po is cleaner.
11:48.2
Tapos hiring ng Dubai Mall ng sales lady, salesman, siya ka-share.
11:52.0
Magkano yung pinangakon yung mga sueswelduhin nila doon?
11:54.7
Ang sa cleaner po, ang sabi niya is P2,000 AED, free accommodation, transportation, and Wi-Fi.
11:59.8
Okay. Tapos may free food po sila, depende daw po sa deployment.
12:04.2
Tapos sa mga ka-share po at saka sales lady daw po ng Dubai Mall is P2,300, free transport, food, accommodation, and Wi-Fi po.
12:12.6
Ayun, no? So parang naging agent na talaga nila to.
12:15.5
Siyempre, kung ito ikaw lang naman ang kausap nila, ikaw talaga ireklamo nila.
12:19.6
Ayan po, no? Nakikita po natin ngayon sa screen.
12:22.9
Diyan ko po nahahanap yung ano po, kaya nag-inquire din po ako dyan.
12:27.1
So may nag-post lang dyan sa group na yan?
12:29.8
Ikaw naman, pinangakuan ka, baka gusto mong kumita rin.
12:33.4
Yes po, so siyempre po, in-offeran po niya ako.
12:35.8
Ba't pa ako mag-abroad kung kikita din naman ako sa Pilipinas?
12:39.2
Ayun, sorry na, yung mga account na yan, baka madami pang ibang mabiktima.
12:42.9
Ilapit na rin natin.
12:43.8
Madaming ganyan po talaga sa Facebook.
12:45.7
Cybercrime at sa anti-fraud.
12:47.8
Pero ma'am, no? Yung ginawa ninyo, okay, you were careless.
12:52.5
Sobrang, tinan mo, nandamay ka pa.
12:55.4
Nakita mo lang sa Facebook, in-offeran ka lang ng halaga.
12:59.8
Ayan, tingnan mo yung mga nabiktima. Ilang buhay, ilang pamilya to.
13:03.3
Kayo pong lahat, no? Ipunin nyo lahat ng evidence yang hawak ninyo.
13:07.3
Okay, usually pag mga ganyan, wala naman kayong kontrata, diba?
13:09.9
Yung mga conversations ninyo, yung mga dokumento na ibinigay sa inyo, yung mga pangako po sa inyo,
13:15.3
yung proof na nagpadala kayo ng mga pera, lahat po yun, ipunin ninyo.
13:19.7
Okay, lahat yun ay makakatulong hindi na lang sa investigation,
13:22.2
pero later on kung mag-proceed nga na kaso, lahat yun kailangan natin ipresent ako.
13:29.8
Thank you for watching!
