Mabisang Gamutan sa Arthritis at Sakit sa Katawan. - By Doc Willie Ong
00:45.6
Dalawang klaseng arthritis ang pinakakomun.
00:48.7
Yung osteoarthritis, pati rheumatoid arthritis.
00:52.3
Osteoarthritis, wala tayong kawala dito.
00:55.7
Ito yung ano talaga, sa kakatrabaho.
00:59.7
So pag ang trabaho mo, let's say heavy worker ka,
01:03.4
o lakad ng lakad, o buhat ng buhat, napupudpud yung mga joints natin.
01:09.4
So imbis na maganda sana itong mga joints natin, may mga fluid yan sa gitna,
01:15.0
may cartilage, para hindi magdikit, napupudpud siya.
01:19.3
So ang osteoarthritis, where and where yan?
01:22.7
Mas matanda, mas matunog.
01:24.2
Tsaka hindi lang yan, pag tumatanda, medyo naglulusen eh, lagi yung sa leeg.
01:29.7
Marami nang may sakit-sakit, tunog-tunog sa leeg pag tumatanda.
01:35.1
Lagi tayo nakakomputer na stress, diba?
01:38.8
So yung cartilage, dumidikit, yung bone at bone dumidikit, sobra sakit yun.
01:44.9
Ang rheumatoid arthritis naman, iba naman ito, inflammatory condition ito, autoimmune disease.
01:51.8
Pero medyo common na rin ito, halos pangalawa ito.
01:54.2
So more common cause ng arthritis, ito pwede mas bata.
01:59.0
Mga babae, edad 40 years old, umiinit.
02:04.7
Umiinit yung mga joints na mumula, umiinit.
02:09.2
At iba't iba yung mga tinatamaan.
02:12.8
Minsan tuhod, minsan likod, minsan leeg, minsan shoulder, minsan daliri sa paa, minsan kamay.
02:20.7
Ano yung mga madalas ginagamit?
02:22.6
Ito yung rheumatoid arthritis.
02:26.1
May isa pang arthritis, pangatlo, yung gouty arthritis.
02:30.6
Okay, nadidiscuss ko na rin ito.
02:32.6
Pero yung gout, dapat mataas yung uric acid.
02:37.6
So pag nagpa-blood test ka, mataas ang uric acid, tapos namumula din siya, pwede yun sa gout.
02:43.6
Pero actually, hindi naman siya gano'ng kadalas dapat.
02:47.6
Mas common itong osteoarthritis, yan ang pinaka-common sa lahat.
02:51.6
So anong mga tips natin? Ito gagawin natin.
02:54.6
So habang bata pa kayo, ito actually pang bata, ito dapat yung video ko.
02:59.6
Bata pa, ingatan na natin para pagdating ng edad natin, hindi tayo magsasuffer sa mga sakit-sakit sa katawan.
03:08.6
Number one, sigarilyo talaga dapat itigil. Quit smoking.
03:13.6
May pag-aaral, lumalala ang rheumatoid arthritis, lumalala ang osteoarthritis, basta smoker.
03:19.6
Saka pag smoker, mas ramdam mo yung kirot. Mas ramdam mo.
03:25.6
Number two talagang, pipilit natin magpapayat. Yan talaga.
03:31.6
Pag pumaya tayo ng 10 pounds, okay let's say 10 pounds, imagine mo parang kung overweight ka ng 10 pounds, parang may dalakang silya.
03:41.6
Parang may pasan kang 10 pounds lagi, di ba? Sobrang bigat.
03:45.6
Saka, every 10 pounds na sinobrahan mo.
03:47.6
Ang efekto sa tuhod, apat na doble.
03:53.6
So, pag 10 pounds binigat mo ng tiyan mo, ang feeling ng tuhod mo, 40 pounds ang karga niya.
04:01.6
Kasi iba kasi yung knee joint natin yung tuhod. Yung tuhod ang laging tinatamaan pag tumataba.
04:09.6
Number three, kailangan galaw-galaw regularly. Okay?
04:15.6
Kahit anong galaw.
04:17.6
Huwag din naman sobrahan yung galaw.
04:21.6
Mas maganda yung safe ng galaw.
04:23.6
Yung lakad-lakad, konting akyat-baba sa hagdanan, mga gawaing bahay, okay yun.
04:31.6
Pero yung mga, lalo na sa mga may edad, 50 years, 50-60 years old,
04:35.6
iingat na doon sa mga basketball, football, o badminton, o yung mga medyo tagtag yung tuhod.
04:45.6
O kahit yung jogging na matagal, jogging sa matigas na daanan, sa semento, natatagtag yung tuhod.
04:53.6
Kaya nga yung mga iba nagja-jogging sa mga runner's track. May goma yun, malambot yun.
05:00.6
Saka dapat naka-rubber shoes ka.
05:02.6
So pag tumatanda, doon tayo sa galaw-galaw yung katawan, pero doon sa mas safe, walking, biking, okay din eh.
05:10.6
Ba't maganda bisikleta?
05:13.6
Pwede sa labas, kaya lang dito sa Pilipinas, baka mabangga kayo, ingat lang.
05:17.6
Pwede naman stationary bike.
05:21.6
O, kasi ang maganda sa biking, yung bigat, wala sa tuhod, wala sa paa.
05:27.6
Ang bigat nasa puwete, kasi nakaupo ka eh.
05:30.6
Nakaupo ka kayong paa mo, gumagano'ng ganun lang.
05:33.6
Di ba? Lumalakas yung paa mo, hindi napupud-pud ang tuhod.
05:37.6
Sa mga may mahina tuhod, mahina paa, may osteoarthritis, maganda ang bisikleta.
05:43.6
Stationary bike na lang sa bahay, mas safe.
05:47.6
Tapos, siyempre, weight training.
05:49.6
Kailangan may konting weights.
05:51.6
Kung tumatanda, kung ilan lang kayo mo, 3 pounds, 4 pounds, pwede na yun.
05:55.6
Mga 20 times, ganito, araw-araw.
05:58.6
Tapos yung gawaing bahay, linis-linis.
06:01.6
Konting buhat-buhat ng mga magagaan lang may tulong.
06:05.6
Huwag lang mabibigat ng mga ibubuhatin.
06:08.6
Number 4, itry nyo tong exercise snack.
06:15.6
Mahilig tayo kumain, merienda tayo, kain ng kain, dukot ng dukot.
06:20.6
Ito iba, ang dinudukot mo, exercise.
06:23.6
Ibig sabihin, pag 30 minutes ka nakaupo, tayo muna.
06:27.6
Like ganito lang, simple exercise.
06:30.6
Silya lang, nakaupo lang ako.
06:32.6
Pero pag tinayo mo yan, maganda yan.
06:34.6
Try mo, upo, tayo, upo, tayo.
06:38.6
Gawin mo lang 10 times, diretso lang pa.
06:43.6
Pag di mo kaya mag-sit up, pag di mo kaya mag-squat, ano lang.
06:49.6
Upo lang sa silya, tapos tayo.
06:52.6
Kung mahina ka, itulak ka muna dito.
06:55.6
Pero kung malakas-lakas, kahit walang hawa.
06:57.6
Upo, tayo, upo, tayo, 10 times lang.
07:00.6
Lalakas na yung ano mo.
07:02.6
Saka safe ka, hindi ka matutumba sa squat kasi baka masobrahan.
07:07.6
Yung mga full squat, hirap na yan pag tumatanda tayo.
07:11.6
Tapos, mas maganda, pag nagkakaedad, rubber shoes.
07:15.6
Sa ibang bansa, nakita ko lahat naka-rubber shoes eh.
07:19.6
Ang bansa na pinakamaraming lakad sa buong mundo, Hong Kong.
07:25.6
May pag-aaral yan.
07:26.6
Sa Hong Kong daw, ang mga tao doon,
07:29.6
2,000 steps dagdag ang nalalakad nila kumpara sa ibang bansa.
07:34.6
Puro walk, lahat sila naka-rubber shoes.
07:39.6
pahinga, trabaho 1 hour o lakad konti.
07:43.6
Mamaya, lakad konti.
07:45.6
Hindi mo kailangan ipunin yung exercise mo sa isang gym sa gabi o 3 times a week.
07:50.6
Dapat, whole day, galaw-galaw para hindi pumanaw.
07:54.6
Number 5, ito siyempre.
07:57.6
Iwas sa matatamis. Kung pwede, tubig lang talaga.
08:02.6
Iwas na sa soft drinks, energy drinks, sports drink,
08:06.6
coffee na maraming cream.
08:09.6
Milk tea, kung anong-anong inumin.
08:12.6
Favorite ko sa Gugulaman.
08:14.6
Lahat yan, paminsan-minsan.
08:16.6
Pero, iwas na sa matatamis.
08:19.6
Kasi mas maraming matamis, mas tumataas ang chance nitong rheumatoid arthritis.
08:24.6
Tubig, kailangan maraming tubig para may fluid din.
08:27.6
May basa yung mga joints natin.
08:30.6
Kasi may synovial fluid ang joints eh.
08:33.6
Para, ayan oh, para may lubrication.
08:36.6
Number 6, dapat healthy foods. Diba?
08:39.6
Bawal ang pagkaing nagpapamaga sa mga arthritis natin.
08:45.6
Ano yung mga high inflammatory foods?
08:47.6
Simple lang, fast food.
08:49.6
Fast food, mantika, matatamis.
08:52.6
O puro karne, puro mantika. O yun.
08:56.6
Basta fast food eh.
08:58.6
Pinakamaganda yung fresh.
09:00.6
Fresh na sari-saring gulay.
09:02.6
Prutas, okay din.
09:04.6
Tsaka yung mga home cooking.
09:08.6
Number 7, sapat na tulog.
09:11.6
Sabi mo, anong connection ng tulog sa arthritis?
09:14.6
Kasi pag mahaba ang tulog mo, mas mawawala yung sakit sa katawan mo.
09:20.6
Doon naghihilom, doon naghihil yung katawan natin habang tulog.
09:26.6
Kaya kailangan kompleto ang tulog mo.
09:29.6
Pag mas tulog ka, pag gising mo, uy, hindi na mas sakit likod ko.
09:34.6
Diba? Mas nakapahinga ka.
09:36.6
Number 8, ito magugulat kayo.
09:39.6
Be happy and relax.
09:41.6
Anong connection nito?
09:43.6
Pag mental health mo maganda, kung masaya ka,
09:46.6
masaya ka sa apo mo, may meeting kayo, may gagawin ka, may project ka sa barangay,
09:52.6
happy ka, ikaw leader doon,
09:55.6
nawawala yung sakit ng katawan eh.
09:57.6
Hindi mo maramdaman.
09:59.6
Kaya rin, masakit katawan mo,
10:01.6
imbis na nagsasuffer ka, o ba't araw-araw masakit ka,
10:04.6
meron kang nilulook forward, nalilibang ka,
10:07.6
tsaka pag happy, naglalabas ng endorphins yung katawan.
10:10.6
Ibig sabihin, meron kang sariling pain reliever.
10:15.6
Masaya ka, wala kang stress,
10:18.6
yung katawan mo mismo maglalabas ng sariling pain reliever,
10:22.6
hindi nila nararamdaman ang sakit.
10:26.6
Yung mga in love, ganyan din siguro, walang mararamdaman na sakit.
10:29.6
Paano masaya ka eh?
10:31.6
Pero kung malungkot ka,
10:32.6
yung konting kirot mo ng daliri,
10:35.6
para sa'yo, sobra laki na.
10:37.6
Number nine, massage maganda.
10:40.6
Kung kaya mo massage weekly,
10:42.6
sa marunong nagmamasage, kailangan yan niluluwag.
10:45.6
Siyempre, kakagalaw natin.
10:46.6
Ako, problema ko dito lagi sa leeg.
10:51.6
Computer, research, laging gano'n.
10:55.6
So, laging leeg ang problema.
10:57.6
Computer, cellphone.
11:00.6
Kaya dito ang sumasa.
11:01.6
Dito ang sumasakit.
11:03.6
Kaya kailangan natin ng mga massage.
11:06.6
Siyempre, kasama na rin exercise, yung mga stretching.
11:09.6
Mga tinuturo ko sa inyo yung stretch.
11:11.6
Yung mga pag ganito.
11:14.6
Yung mga pag ganito.
11:16.6
Napakita ko lang sa ibang video.
11:18.6
So, dapat na i-stretch yung katawan sa umaga para ready.
11:22.6
Kahit sa paa, ginagano'ng gano'n.
11:24.6
Kahit sa kamay, diba?
11:25.6
Meron tayo pampaluwag ng kamay.
11:27.6
Pero sinasabay din sa masahe, mas maganda.
11:30.6
Number 10, para hindi magka-arthritis,
11:33.6
siyempre, huwag ma-aksidente.
11:35.6
Nakakwento nga namin ni Doc Lisa.
11:37.6
Ang dami namin kakilala.
11:39.6
Nahulog sa manhole.
11:41.6
Marami akong may mga pasyente.
11:43.6
Oh, nahulog sa manhole.
11:45.6
Kasi dito sa Pilipinas, e.
11:47.6
Ewan ko ba, ninanakaw yung manhole.
11:49.6
Bisa hindi ka nakatingin.
11:52.6
Hulog sa manhole, aksidente.
11:55.6
Hindi na makalakad.
11:56.6
So, iwas, aksidente.
12:00.6
Lalo na yung mga kalsada natin.
12:03.6
Kasi isang mali lang natapak.
12:07.6
Siyempre, tumatanda.
12:08.6
Hindi na ganun kalakas.
12:10.6
Isang mali lang, ma-sprain ka na.
12:12.6
Kung madalas ka ma-sprain,
12:14.6
magkakakalyo yung mga paa mo.
12:18.6
Ang resulta niyan, after a few years,
12:23.6
So, yung mga injury mo dati,
12:25.6
magiging arthritis in the future.
12:27.6
Kasi nabali, napilay, na-sprain.
12:31.6
Nagiging arthritis siya.
12:33.6
Kaya, safety measures mahalaga.
12:35.6
Rubber shoes dapat.
12:38.6
Yung mga chronic diseases.
12:41.6
Mga diabetes, high blood, high cholesterol.
12:44.6
Kasi nakakadagdag din yan sa sakit.
12:48.6
Yung mga pagkain.
12:50.6
Actually, mga pagkain.
12:51.6
Sari-saring gulay pwede.
12:53.6
Actually, mongo pwede rin.
12:55.6
Walang problema sa mongo.
12:56.6
Sabihin nila, bawal ang mongo sa gout.
12:59.6
Pwede naman sa gout.
13:01.6
Ang bawal sa gout,
13:03.6
naglabas na nga yung mga rheumatologist.
13:06.6
One cup lang, walang kaso.
13:08.6
Kasi, vegetable protein naman siya.
13:11.6
Ang bawal sa gout, karne.
13:13.6
Chicharron bulaklak.
13:18.6
Sila talaga nagpapatas.
13:20.6
Kahit maniinga, pwede rin.
13:22.6
Basta yung sa tamang dami lang.
13:24.6
So, yan ang treatment natin.
13:26.6
Physical therapy.
13:27.6
Bihira akong magbibigay.
13:29.6
Mga pain reliever.
13:32.6
Kung kaya walang pain reliever,
13:34.6
mas maganda walang pain reliever.
13:35.6
Yung mga pamahid-pahid lang.
13:38.6
Pag masakit ng tuhod, ano lang.
13:41.6
Try mo hot or cold.
13:43.6
Hot or cold lang yan eh.
13:47.6
bagong pilay, cold muna.
13:49.6
Dalawang araw, malamig.
13:51.6
Pero after 3 days, 4 days,
13:53.6
pwede na hot para maganda circulation.
13:55.6
May mga ibang mga alternative na binibigay.
13:58.6
May mga glucosamine, chondroitin.
14:01.6
Pwede inumin, pwede hindi inumin.
14:04.6
Yung mga bulalo na may litid.
14:08.6
Baka may tulong konti.
14:09.6
Wala naman masama.
14:11.6
Yung mga cartilage na kinakain,
14:15.6
Fish oil, pwede rin.
14:17.6
Omega 3 fatty acids.
14:19.6
Pero yung sari-saring gulay, malaking bagay talaga.
14:22.6
Broccoli, kangkong, spinach.
14:27.6
sari-saring gulay may tulong sa mga arthritis.
14:30.6
Kasi ang gulay mataas sa vitamin A,
14:32.6
vitamin C, at vitamin K.
14:35.6
Lahat yan may tulong.
14:37.6
Sana po nakatulong itong tips natin.
14:40.6
Talagang magpapayat.
14:42.6
Isang malaking bagay yan.
14:44.6
galaw-galaw sa bahay.
14:46.6
Pero yung tama lang.
14:48.6
Huwag din overacting.
14:50.6
OA. Hindi lang osteoarthritis ang OA.
14:54.6
Kasi pag sinobrahan mo yung lakad mo,
14:57.6
ganong karaming steps sa senior?
15:01.6
5,000 steps, sobra-sobra na yun.
15:04.6
Sasabihin ng ibang mga expert,
15:06.6
kailangan 10,000.
15:07.6
Tingin ko 10,000 too much for senior.
15:10.6
Kahit 3,000 lang, pwede na mo na yan.
15:14.6
May araw maka 5,000 ka, pwede yun.
15:16.6
Pero kung bata ka,
15:18.6
gusto mo mag 10,000, okay lang yun.
15:20.6
Pero pag matandaan na,
15:21.6
doon lang tayo sa 3,000, 4,000, 5,000, pwede na yun.
15:26.6
Pwede nang lakad ng paa mo.
15:28.6
Yung iba, gamitin na natin yung katawan.
15:31.6
Baka konting dumbbell, konting mga wall push-up.
15:34.6
Lahat ito makakatulong sa inyo.
15:37.6
Sana sundin natin ito para makaiwas
15:40.6
sa arthritis at sakit sa katawan.
