Close
 


Cha-cha nila tuloy na tuloy na?!?
Hide Subtitles
Click any subtitle word to view Tagalog.com dictionary results.
Computer Shortcuts: Left / Right arrows to jump 2 seconds back or forward. +Enter or Space to toggle Play/Pause button. Full Screen Mode
Panoorin ang ating live episode tungkol sa nilulutong charter change ng Marcos administration.
Christian Esguerra
  Mute  
Run time: 01:00:54
Has AI Subtitles



Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )
00:00.0
Good evening guys! Welcome to tonight's episode of Facts First.
00:26.7
Ako po si Christian Esquera. Again, we're streaming live from Canberra, dito po sa Australia.
00:32.7
So, nandito pa rin po tayo. Pagpasensyahan nyo na po yung signal.
00:36.1
Hindi po kasing ganda, kumpara po dun sa normal signal na ginagawa natin or nararanasan natin.
00:43.7
Pinagla-live po tayo from Manila.
00:46.0
And, inga po, maraming maraming salamat sa patuloy na pag-support tayo po dito sa programa natin.
00:51.0
And, bago ko po makalimutan, meron po akong gusto mabatiin.
00:53.5
Si Sir Ray Labra. Ayan.
00:56.7
Kanina po kasi, nagsarita po tayo dyan sa Australian National University.
01:03.0
Na-invite po tayo ni Dr. Paul Hatchcroft dyan sa kanilang bagong Philippine Institute.
01:09.3
They had this forum. I think it's in collaboration with another department, yung Coral Bell School dito sa ANU.
01:20.5
So, namit din po natin yung asawa ni Dr. Paul Hatchcroft, si Ms. Edna.
01:26.7
Kanina, over dinner, sabi ni Dr. Hatchcroft, meron daw po tayong taga-suporta, cousin ng kanyang asawa, si Sir Ray Labra.
01:36.2
Maraming maraming salamat po, Sir, sa pag-suporta niyo po.
01:40.2
Haba ng introduction ko, para makilala niyo si Mr. Ray Labra.
01:45.7
Okay, anong pag-uusapan natin ngayong gabi?
01:48.2
Pag-uusapan po natin, ito pong mukhang tuloy na tuloy na na economic cha-cha.
01:53.0
Dahil kagabi po, or kanina, nag-meeting po.
01:56.1
Actually, kagabi yata, if I'm not mistaken, or kanina,
02:00.3
nag-meeting po si President Ferdinand Bongo Marcos Jr., kasama po yung mga leaders ng Senado at House of Representatives
02:07.0
para po usapan po itong ikinakasa or isinusulong na economic cha-cha.
02:13.1
So, meron po resolution of both houses, yung House of, yung Senate.
02:17.3
Ito po yung RBH No. 6, kung saan tatlong economic provisions po, yung balak nilang amyandahan
02:23.0
by inserting, unless otherwise provided.
02:26.1
Provided by law.
02:27.3
Ibig sabihin, yung pagre-relax yung tatlong industriya na yun, ay iniiwan sa mga miyembro ng kongreso, yung niti-griting detalye.
02:36.4
So, mukhang tuloy na rin po yung economic cha-cha as far as the House of Representatives is concerned.
02:44.3
So, ang tanong, ano po yung fine print nito?
02:48.7
Pabustahin po natin yung timing, yung target nila na deadline,
02:53.9
at ultimately, and the most important,
02:56.1
the question,
02:57.9
makikinabang po ba tayo dito?
03:00.1
Hindi po ba maaabuso itong cha-cha na kanila isinusulong?
03:05.6
Hindi kaya ito masisingitan na mga posibleng pag-abuso ng ilang miyembro ng kongreso?
03:12.2
When I say members ng kongres, pwede pong Senado o ng House of Representatives.
03:17.5
Makakausap po natin na isang eksperto pagdating po sa konstitusyon,
03:20.8
siya po ay isang senior research fellow ng Athenaeo Policy Center.
03:26.1
I'd like to welcome to our podcast again si Atty. Michael Henry Yusinko.
03:33.1
Yun o. Magandang gabi, Atty. Mike.
03:37.8
Magandang gabi, Christian.
03:40.3
Magandang gabi sa lahat ng mga nanonood at nakikinig sa atin ngayon.
03:45.7
Nagkakataon lang ba talaga yung pag-i-intro ko talagang lumalabas yung napahigup ka?
03:50.9
Nagkakataon lang ba yan?
03:52.3
Hindi, sinasadya natin yan.
03:54.1
Ayun.
03:55.3
Ano?
03:56.1
Lagyan natin ang pang...
03:58.9
Ayun o.
03:59.9
Ayun o.
04:01.6
Okay ba?
04:04.6
Dapat pala yun yung pagkakasulat.
04:07.0
Hindi ko na-copy yung nilagay mo.
04:08.4
Ayan o.
04:09.8
Medyo malapit po kami ni Atty. Mike for once.
04:13.7
Welcome to the land down under, Christian.
04:18.1
Ganda pala rito. First time ko sa Australia. Ganda.
04:21.1
Sarap ng feeling.
04:22.3
Hindi ka pangalaka po ito sa Melbourne eh.
04:25.1
Ano dyan? Target natin?
04:26.1
Hindi.
04:27.1
Gano'n ba kalayo Melbourne to Canberra?
04:30.1
Ah, by plane. Sandali lang. Parang one hour and a half lang din.
04:34.1
Mmm. E pag bus.
04:36.1
Actually, equal ang distance from Sydney to Canberra to Canberra to Melbourne.
04:42.1
Kaya Canberra kasi yun yung parang gitna nila.
04:45.1
Yung compromise.
04:46.1
Yung compromise.
04:47.1
Yung compromise. That's correct.
04:48.1
Para hindi mag-away yung Melbourne at saka yung Sydney kung ano yung capital.
04:53.1
That's correct.
04:54.1
Yun tayo sa gitna.
04:55.1
Oo.
04:56.1
Pwede na kasi binigyan tayo ng brief tour ni Dr. Paul Hatchcroft, no?
05:02.1
Si kasama, si kaibigan natin. Si Professor Paul Hatchcroft.
05:07.1
Paul Hatchcroft. Okay. O sige. Pag-usapan nga natin itong ano. Ikaw, matagal mo nang tinututukan ito, no? Itong pagpapalit ng konstitusyon.
05:15.1
Ito nga pala sa mga heroes, no? Baakala nila. Ano ba talaga ang position mo? Generally, huwag na muna natin pag-usapan itong specific effort na ito ngayon, no?
05:24.1
Yeah. Sure.
05:25.1
Ano ba ang position mo when it comes to amending or revising the 1987 Constitution?
05:32.1
I'm sure, alam mo naman, di ba? I always come from the perspective na ano ba yung mali? Ano ba yung pathology? Ganun yung lagi ko sinasabi. So right now, base sa mga research ko, sa pag-aaral ko, I can only identify two. Two pathologies na sa palagay ko kailangan na natin palitan.
05:54.1
Yan yung sinasabi ko dati pa na number one, yung term of office ng mga local officials, yung three-year term of office nila. Marami na kasing pag-aaral at karanasan din na natin, anecdotal and also empirical evidence would show na kulang na talaga yun, yung three years, at kailangan na palitan.
06:18.1
Yung ikalawa, yung sinasabi natin, yung imperial presidency provisions.
06:24.1
Yung saligang batas, yung control power at yung appointment power ng presidente. Kasi pag hinalo mo yun sa konteksto ng patronage politics, ang nangyayari, nagiging bloated yung bureaucracy natin, which kitang-kita naman natin ngayon yan.
06:44.9
Kaya nga laging may pangako ang mga kandidato na ipasa yung Right Sizing of Government Act na hindi magawa-gawa.
06:54.1
Nagiging cash cow na ng mga political dynasties yung bureaucracy natin.
07:01.6
So basically yun ang posisyon ko na meron akong alam, meron akong siguradong dalawang provision o mekanismo sa ating saligang batas na sigurado ako because meron tayong pinanghahawakan na pag-aaral at meron tayong pinanghahawakan na preba.
07:24.1
Na dapat na itong palitan. But apart from that, aside from that, wala akong firm position. Kasi for the simple reason na wala akong pinanghahawakan na pag-aaral. Wala akong alam na proof or preba na dapat na bang baguhin yung mga provision na yun.
07:47.9
Fair enough. Kasi dapat naman talaga ang policymaking ay nakabase sa ebidensya at datos.
07:54.1
Hindi hindi po nagising lang ng isang umaga, kunwari, isang senador o member ng House of Representatives.
07:59.6
Parang gusto ko yata ang palitan itong parte ng Constitution na ito.
08:03.1
Pag wala ka naman solid backing, mahirap.
08:05.8
And dagdag ko lang siguro dun sa Imperial Manila Provisions na binabanggit mo, Atty. Mike.
08:11.1
Totoo yan, napakalakas ang ating presidential system.
08:14.8
Kahit may devolution, talagang pag-presidente ka, ang lakas mo pa rin. Very centralized pa rin ang pamamahala sa Pilipinas.
08:24.1
Na madaling makontrol lang kahit sino na kaupong presidente, ang Kongreso, in particular, ang House, di ba?
08:31.6
That's correct.
08:32.6
O sabi nila, wala na akong pork, wala na akong pork, wala raw.
08:39.7
Mahirap masabihin na wala eh, kasi meron tayong nakikita.
08:45.0
Nakailangan malapit ka sa kusina.
08:47.5
That's correct.
08:49.4
Anyway, asagay.
08:51.3
Pag-usapan naman natin yung specifically, etong isunusunod.
08:54.1
Tulong nilang economic cha-cha.
08:56.3
Okay?
08:57.0
So, mukhang tuloy na tuloy na as far as the president, the leaders of the House and the Senate are concerned.
09:04.6
Pero, syempre, mahirap pa rin malaman until lumabas siya, no?
09:08.9
Ano ba tingin mo rito sa economic cha-cha na ito?
09:11.4
Kasi yung binanggit mo kanina, very specific yung sinasabi mo dapat.
09:24.1
Okay ulit, Christian. Parang nawala yung sound mo ah.
09:36.4
Namit yata ako.
09:37.6
Nadinig mo ba yung sinasabi?
09:38.9
Hindi ko nadinig.
09:40.8
Ano ba nangyari?
09:43.4
Ano ba yung ito na sabi?
09:46.3
Ah, yung tungkol sa economic provisions.
09:50.1
Wait lang, wait lang.
09:54.1
Ayan, okay na?
10:07.7
Ayan, ayan. Narinig na kita.
10:09.9
Paliwanag ko lang po yung nangyari sa ating mga viewers.
10:12.3
Yung asawa ko, magtabit ng AirPods.
10:17.8
Nag-connect itong laptop.
10:19.8
So, nangyari, mukhang siya nakadinig itong aking tanong.
10:23.0
Okay.
10:24.1
So, itinig ko na lang para sa inyo.
10:26.9
Okay, salamat.
10:28.3
Kasi di ba ikaw, yung binanggit mo sa introduction mo,
10:31.1
very specific yung mga dapat palitan kung ikaw yung masusunod.
10:33.7
Okay?
10:34.5
E dito, sa three economic provisions na gusto kong i-relax
10:38.2
at least ng mga senador.
10:40.4
What do you think?
10:42.4
Advertising, education, at public services.
10:47.8
So, dun sa tatlong yun,
10:49.8
meron ng mga lumalabas na pag-aaral
10:54.1
pero, for me, in my own estimation,
10:59.4
parang hilaw pa.
11:02.1
For example, yung sa education,
11:05.2
meron na tayong nababasa ng mga papers at studies na
11:09.3
merong mga gustong magtayo ng mga universities sa atin.
11:15.8
From the UK in particular.
11:19.2
So, parang may potential.
11:21.8
May potential.
11:22.9
But, para sa akin,
11:23.8
and this is just me,
11:25.8
I'd like to study it some more.
11:27.7
And I'd like to hear more or other views on this particular sector na
11:33.8
dapat ba itong buksan?
11:36.1
I mean, magkakaroon ba talaga?
11:37.7
Yung mga tanong mo kanina, no?
11:39.1
Magkakaroon ba talaga ng benepisyo para sa atin?
11:43.5
At ano ba yung mga panganib, no?
11:46.4
So, I suppose yung general thought ko rito is
11:50.1
dito sa tatlong provisions na to,
11:52.3
except maybe dun sa,
11:53.8
sa public utilities,
11:55.6
kailangan pa mag-present ng more evidence or more proof
12:02.2
yung mga nagtutulak na buksan yung sektor.
12:05.3
At least more convincing proof.
12:09.5
Hindi yung naririnig natin ngayon na statistics na
12:14.0
sometimes off yung statistics na sinasite, no?
12:18.2
Na kinukompare tayo sa FDI ng mga ibang bansa sa ASEAN
12:23.1
without even identifying.
12:25.7
Ano ba yung FDI na pumapasok dun sa mga bansa na ito?
12:30.9
Nasa education sector ba nila?
12:33.1
Nasa mass media ba nila, di ba?
12:34.8
So, hindi nagmamatch, in other words.
12:38.2
So, ganun.
12:39.0
Ganun yung general view ko dito na
12:42.1
kailangan pa itong pag-aralan ng mas malalim
12:45.5
and more deliberations, more discussions are needed, no?
12:50.6
Before we can make our own informed,
12:53.1
affirmed decision about it.
12:56.2
Eh yung ayaw, yung isa sa mga duda rito kasi,
12:59.4
kahit iginigit ng ating mga kongresista
13:03.2
na hindi economic chacha lang talaga ito,
13:06.4
is that assurance enough to really prevent a possible abuse
13:12.4
or yung mga pasingit?
13:15.4
In terms of procedures, talaga bang precluded yung possibility na
13:19.8
paano kung gusto na ilift pala yung term limits?
13:23.1
Kung baga, binuksan na yung pinto under the pretext of economic chacha
13:27.5
pero yung pala, ang target is something else.
13:31.4
So, the only way na pwede tayong mabigyan ng kumpiyansya or assurance
13:37.5
na hindi sila magbabago, no?
13:41.3
Is, I think nasabi ko na ito sa inyo, no?
13:44.5
From the very start pa lang ng proseso,
13:47.3
dapat pareho na yung kanilang pinag-uusapan na amendment proposals.
13:53.1
Na yung tatlo lang.
13:55.6
So, dapat yung liderato nila ng bawat chamber,
13:59.3
yung Senate President at yung Speaker,
14:02.4
e dinidisiplina nila yung kanilang mga kasamahan
14:05.5
dun sa pagdidebate, sa pagdideliberate,
14:09.9
na limitado lang talaga doon sa tatlong amendment proposals na yun.
14:15.6
So, sa tingin ko sa Senado, mukhang ganun ang nangyayari, no?
14:20.4
Si Senator Angara, I think,
14:23.1
ikita natin na yung proseso na ginagawa niya,
14:27.5
doon lang talaga sa tatlo, no?
14:29.4
At parang wala namang interesadong magsingit doon sa mga ibang senador.
14:35.9
Doon sa House, doon tayo medyo walang kumpiyansa
14:38.8
kasi sila talaga yung may history na nagsisingit ng mga amendments na wala sa kumpas, eh.
14:47.9
At syempre, nandun pa yung mga nagtutulak ng PI, no?
14:51.7
Nandun sa House.
14:53.1
Doon sa House of Representatives, medyo hindi tayo nagkakaroon ng assurance
14:58.7
na yung tatlong amendment proposals lang talaga yung pag-uusapan nila.
15:04.4
Although, based on the representations of the Speaker, no?
15:09.3
Ngayon-ngayon lang, di ba?
15:10.4
Nasabi niya na they will adopt the RBH No. 6 in toto.
15:17.1
Hindi tayo, ano eh, hindi tayo makumpiyansa dun sa mga congressmen at congresswomen.
15:23.1
Kasi, eh, sa history nila, eh.
15:26.3
Di ba? Sila yung nagsisingit ng mga tatanggalin na yung term limits at kung ano-ano pa.
15:32.2
So, ganun yung ano ko dyan, that the only way na talagang meron tayong kasiguraduhan
15:38.4
na walang papasok na ibang amendment proposals
15:41.9
is for the leaders themselves, yung chamber leaders themselves
15:47.4
to discipline their colleagues na
15:51.1
ang debate,
15:53.1
ay yung tatlo lang, tungkol sa tatlo lang
15:55.5
na amendment proposals.
15:57.6
Wala nang idadagdag, wala nang isisingit.
16:00.9
Paano ba yung procedure?
16:02.2
Para mas maliwanagin yung ating mga viewers and listeners.
16:06.2
So, assuming, kunwari, talagang very specific,
16:10.1
RBH No. 6, pag-uusapan,
16:13.0
three provisions,
16:14.5
public utilities, advertising education,
16:17.6
sa Senado,
16:18.7
sa House, ganun din, yung tatlong provisions na yan.
16:21.6
Paano ba yun?
16:22.2
Pag-uusapan nila,
16:23.1
or do they have to convene under one house?
16:26.6
Or, yung isang possibility,
16:28.7
they convene separately, pero that's considered as
16:31.5
akonas. Ano ba tawag yan sa ganyang procedure?
16:35.1
So, wagandang tanong.
16:36.8
I'd like to take this opportunity to clarify.
16:39.3
So, the first thing to clarify, Christian, is that
16:42.1
doon sa saligang batas natin, wala naman siyang specified na process.
16:49.3
Wala siyang specified na steps
16:52.1
kung anong dapat gawin ng Kongreso
16:55.2
when they are exercising their constituent power
16:58.9
or yung kanilang kapangyarihan
17:00.6
na mag-propose ng amendment proposals.
17:04.5
So, sabi nga ni Father Bernas, the late Father Bernas,
17:08.9
the Constitution left it to Congress itself
17:12.5
to devise their own rules or procedures
17:16.2
para dito sa pag-exercise ng power na ito.
17:19.7
So,
17:22.1
ngayon, ang nangyayari,
17:25.4
ang alam lang natin na sigurado,
17:28.7
at ito will be proven in the journals and the records of the Constitutional Commission,
17:36.8
is that the chambers work separately.
17:42.0
They will approach the proposal or the proposing of amendments separately.
17:49.3
So, they deliberate separately.
17:52.1
They vote separately.
17:54.3
So, malinaw yan.
17:55.7
The journals will bear that out.
17:58.4
So, yung mga nagsasabi na kailangan they act together or they convene together,
18:04.1
that is not true.
18:05.8
Ang nakalagay sa journal records is they will function separately.
18:12.2
Sorry, eto nang con-as na tinatawag.
18:15.4
Yes.
18:16.2
So, nakakalito kasi sinisingit natin yung salitang con-as
18:19.8
na wala naman yun sa saligang batas.
18:21.9
So, yung mga nagsasabi na sinisingit natin yung salitang con-as na wala naman yun sa saligang batas.
18:22.0
So, yung mga nagsasabi na sinisingit natin yung salitang con-as na wala naman yung salitang con-as na wala naman yung saligang batas.
18:22.6
Ang nakalagay sa saligang batas natin, Congress.
18:29.3
So, when we talk about Congress, we talk about the bicameral Congress that we have.
18:34.8
Yung Senado at yung House of Representatives.
18:38.3
Kaya, ang sigurado lang tayo is that when Congress exercises its constituent power,
18:48.8
which means yung magpupropose sila ng amendments,
18:51.5
or revisions sa Constitution,
18:54.6
they do it as the Senate and as the House.
18:59.4
So, walang sinasabi na kailangan mag-convene sila as one body,
19:04.9
yung tinatawag nilang constituent assembly,
19:07.4
which is parang nakakalito lang siya kasi Congress talaga yung nage-exercise ng constituent power.
19:17.1
So, pwede silang mag-convene as one body.
19:21.1
Siguro, for symbolic purposes.
19:24.5
Siguro, pagkatapos sila magbutuhan separately,
19:28.9
tapos na-meet na nila yung voting threshold na three-fourths sa bawat chamber,
19:35.5
so, ibig sabihin, na-carry na yung proposals, hindi ba?
19:39.2
So, pwede siguro silang mag-convene as one body,
19:42.9
tapos magkakapirmahan na nung resolutions.
19:47.0
Parang SONA.
19:48.7
Parang SONA type na magkikita sila.
19:51.1
Pero that would be just ceremonial and symbolic.
19:56.0
The actual work itself, yung deliberations and debate pertaining to the amendment proposals,
20:05.5
that will happen or that should happen separately from deliberations to voting.
20:12.6
Next question.
20:13.5
Paano kung, let's say, for some reason, either chamber decides to include,
20:21.1
or remove one item out of the three?
20:27.1
So, kunwari, sa Senado, inaprubahan nila tatlo na economic provisions,
20:31.8
so, ire-relax.
20:32.9
Sa House, siguro dalawa lang, o ginawang eleven.
20:36.4
So, definitely, meron ng conflict, di ba?
20:39.5
Yes.
20:40.2
Ang prospektobo na, parang yung ginagawa nila sa pagpasa ng batas,
20:43.5
can they reconcile it in a so-called bicameral approach?
20:49.3
I don't believe they can, no?
20:50.9
Kasi, as I mentioned earlier,
20:54.5
they are exercising their constituent power,
20:57.7
not their legislative power.
21:00.1
So, kapag yung isang chamber,
21:03.6
meron siyang binotong tatlo,
21:07.0
tapos yung House, ay yung isang chamber, dalawa lang,
21:10.6
I would say na automatic,
21:14.5
wala na yung proseso.
21:17.0
Dead na.
21:18.2
Because hindi naman sila parehong,
21:20.3
yung amendment proposals na pinag-uusapan eh.
21:24.2
Right?
21:25.1
Ang importanteng element dito is that
21:28.3
they are discussing and deliberating upon
21:31.1
the same, identical, amendment proposals.
21:36.8
Kapag iba yung pinag-uusapan nila, then,
21:41.0
they are not exercising their constituent power
21:43.7
the right way, no?
21:45.8
In other words,
21:46.7
isang chamber lang talaga ang nag-
21:50.3
may sariling diskarte.
21:52.5
Or they have different,
21:54.0
they have different amendment proposals.
21:58.3
So, hindi ito yung kinokontemplate ng ating saligang batas.
22:02.5
So, I would say na kung
22:04.1
hindi pareho ang kanilang pinag-uusapan o pinag-butohan,
22:09.7
then, tama ka, may conflict,
22:13.3
then, constitutional amendment is already dead.
22:18.1
Yung chacha is already dead.
22:20.1
Hindi na yan effective, in other words.
22:23.7
Ito naman yung isa kong question.
22:25.7
Pasensya na, baka sabihin masyadong malikot.
22:27.7
Pero we can never underestimate the creativity of certain politicians.
22:33.1
That's true.
22:34.1
Paano kung ganito?
22:36.1
Sabi mo, constituent powers, no?
22:38.1
So, pumasok sila sa pintuan, symbolically,
22:41.1
na para amyandahan yung konstitusyon.
22:46.1
So, they meet separately.
22:48.1
Supposedly, they talk about, you know,
22:50.1
they talk about the same proposed amendments.
22:53.1
Paano, let's say, kung sa House of Representatives,
22:55.1
ito nabanggit nito kagabi, eh,
22:57.1
nung guest natin yung si Assertion Ronald Llamas,
23:00.1
nabanggit daw sa kanya na isang dating senador,
23:03.1
na ayaw niyang pangalanan, hinulaan ko,
23:05.1
na baka naman si dating senador Leyla Dilima,
23:07.1
iniba niya yung topic.
23:09.1
Pero, kunwari lang, no, kumalikot tayo mag-isip,
23:12.1
paano kung nag-meet sila separately,
23:16.1
talking about, let's say, the same resolution,
23:18.1
pero may tumayong isang kongresista,
23:20.1
sinabi, ah, mag-parliamentary tayo.
23:23.1
Okay?
23:25.1
Tapos, syempre, nagreklamo yung mga senado,
23:27.1
ah, walang kwenta yan, hindi totoo yan,
23:29.1
hindi yan valid, kasi wala yan sa agenda
23:32.1
na dapat pinag-uusapan natin.
23:34.1
Paano ko i-invoke ng isang matalinong kongresista?
23:37.1
Teka, meron tayong plenary powers dito.
23:40.1
This is not simple lawmaking.
23:42.1
Miski hindi nyo kilalaanin ito,
23:44.1
yung bilang nyo, kasama na yan doon sa kabuuan ng kongreso.
23:48.1
So, miski i-reject nyo yan,
23:50.1
we can proceed.
23:51.1
Because we have the sufficient numbers
23:54.1
to actually push this particular amendment.
23:58.1
Meron bang sentyon?
24:00.1
That's, actually, that doesn't make sense at all, no?
24:04.1
Kasi, like I said, ah,
24:06.1
the journal records will bear it out.
24:08.1
At mismo yung mga framers na nga nagsasabi,
24:12.1
ah, si Justice Azcuna nga nagsabi na na,
24:15.1
ah, parang siya nga, ewan ko kung tama yung pagkarinig ko, diba, na,
24:20.1
hindi nila nabalikan yung provision na yun,
24:23.1
yung amendment provision, ano.
24:27.1
But the journals will bear it out
24:29.1
that pagdating sa exercising of constituent powers
24:34.1
ng kongreso, kongres,
24:37.1
they will work separately.
24:40.1
Now, work means from the deliberation to the voting.
24:45.1
No?
24:46.1
Kaya lang natin sinasabi na dapat parehong
24:49.1
amendment proposal ang pinag-uusapan nila
24:52.1
is because if they are talking about different amendment proposals,
24:56.1
then walang sense yun, walang direction yun, diba?
25:05.1
The proposals do not match.
25:07.1
They are voting for different proposals.
25:10.1
So, this is not the situation envisioned by the Constitution.
25:15.1
So, yung sinasabi mong senaryo na may tatayo na,
25:18.1
may tatayo na isang kongresista sa sabihin niya,
25:21.1
ah, parliamentary, isisingit natin.
25:24.1
And we can do it regardless of what the Senate does.
25:28.1
That's impossible, no?
25:29.1
Because the House is only responsible for the House.
25:34.1
The Senate is only responsible for the Senate.
25:37.1
Right?
25:38.1
So, ang Senado, buboto sa kanilang side.
25:43.1
Ang House, buboto sa kanilang side.
25:46.1
Kung hindi ma-meet ng isa yung three-fourths threshold
25:50.1
for some reason or another, no?
25:53.1
The whole enterprise is, the whole cha-cha enterprise is scuttled.
25:58.1
So, yung gano'ng senaryo, to me, doesn't make sense.
26:03.1
If I just base it on the journal records and basically constitutional law, no?
26:11.1
Yung gano'ng senaryo, doesn't make sense.
26:15.1
Even if yung portion ng voting, when it comes to amending the Constitution,
26:21.1
ay hindi naging malinaw kung joint or separate?
26:25.1
Hindi, yun na nga Christian, yung sinasabi natin eh.
26:28.1
The words of the Constitution, wala dun yung joint or separate, hindi ba?
26:36.1
Yes. Kaya nga, sinasabi ng iba, whichever fence you are in, pwede mo sabihin. Diba?
26:43.1
So, let me just...
26:45.1
Ang rules of constitutional interpretation kasi,
26:49.1
if the provision is, if there is some vagueness or ambiguity in the words,
26:55.1
the first step is to refer to the journal records.
27:00.1
Ibig ko sabihin, ito yung deliberations ng Constitutional Commission noong 1986.
27:07.1
At malinaw dun na ang intention talaga ng framers was for them to vote separately,
27:14.1
work separately.
27:16.1
Kasi nga, kasi nga ang nangyari is, ginawa nilang bicameral yung Kongreso instead of unicameral.
27:24.1
Initially?
27:25.1
Eh siguro sabihin na natin, no? So, inuna nila yung amendment section, ano?
27:31.1
And nung ginagawa nila yung amendment section ng Constitution natin, ang mindset nila was,
27:36.1
they were going to establish a unicameral legislature.
27:42.1
Kaya hindi na nila nilagay dun yung jointly or separately because unicameral naman yung nasa utak nila.
27:50.1
But then, when they were drafting the legislature part, they decided na bicameral na lang.
27:59.1
Nung nagawa na nila yung bicameral, nakakalimutan nilang balikan yung amendment para ilagay yung jointly, ay yung separately, voting separately.
28:10.1
So, pero nasa records, nasa journal, nasa transcript, whatever you want to call it, na ang intention talaga nila is for Congress to vote separately.
28:23.1
As Senate and as the House, separate.
28:27.1
Eh kung gano'n naman pala, so bakit pa isinusulong yung amendment doon sa pamamagitan ng PI, diba?
28:36.1
That's true.
28:37.1
Ano yung parampalitan, diba?
28:39.1
Yun nga pala isipan ko dyan and the only reason I can think of is meron talaga silang sinister agenda.
28:46.1
Gusto nila talagang, I think the bottom line is yung term limits eh. Gusto talaga nila alisin yung term limits through any means possible eh.
28:59.1
Kaya yung nagtulak ng PI na gawing jointly, I think gusto nila gawin yun.
29:08.1
Because they want to eliminate term limits for themselves and potentially the President also, natanggalin yung term limits ng Presidente.
29:16.1
So, yan ang masakit eh. Kasi yung mga nagtutulak ng PI na gano'n, eh nadidemonize yung constitutional reform because of that.
29:28.1
Like I said earlier, hindi naman kasi perfecto yung saligang batas natin.
29:35.1
At meron na nga tayong mga siguradong batas.
29:37.1
Sigurado na tayo na dapat palitan. Pero hindi natin mapalitan because of really yung very grave fear ng ating kababayan na babaguhin yung Constitution para doon sa mga self-interest ng mga politiko natin.
29:54.1
Okay. O sige, separate muna natin. Although kasi nga buhay pa rin yung People's Initiative.
30:00.1
Whether you like it or not, kumbaga nandyan pa rin yan.
30:04.1
Pero doon sa paliwanag mo, Atty. Mike, na malinaw naman sa deliberation sa journal ng 1986 Constitutional Commission,
30:11.1
kahit may vagueness yung portion na yun kung buboto pa jointly, separately, yung members ng Congress, eh kung ganyan naman pala kalinaw,
30:19.1
ibig sabihin mo nun, pwede nang pagkatiwalaan itong latest economic cha-cha initiative na ito.
30:25.1
Kasama pa rin syempre yung assurance sa paulit-ulit, di umano.
30:30.1
Kasi sinasabi ng ating mga leaders sa House of Representatives na,
30:33.1
economic cha-cha lang yan.
30:35.1
Kumbaga pag gano'n mo, tapos na iusapin kasi malinaw naman pala na hindi pwede magsingat?
30:40.1
I think kung gano'n, if all those conditions are present, yung sinabi mo, tuloy-tuloy na, matutuloy na yung economic cha-cha na nakikita natin.
30:54.1
So may panibago na tayong pangamba dyan.
31:00.1
Kung tutuloy-tuloy na yung economic cha-cha, may panibago na tayong pangamba dyan.
31:01.1
Kung tutuloy-tuloy na yung economic cha-cha na nakikita natin, may panibago na tayong pangamba dyan.
31:02.1
Kung tutuloy-tuloy na yung economic cha-cha na ito, then we have to go to the next fear or to the next anxiety.
31:11.1
Which is, buboto ba tayo ng yes o ng no doon sa mga economic provisions na iyon?
31:19.1
Kasi like I said earlier, yung mga pag-aaral tungkol doon sa mga economic provisions na iyon na pro o yung gustong buksan yung sectors na iyon,
31:29.1
para sa akin, hilaw pa eh.
31:32.1
So I still need to be convinced na dapat nga buksan sila.
31:37.1
So kung tuloy-tuloy na yung economic cha-cha, given those conditions that you've said na yung tatlo lang,
31:45.1
yung next anxiety level ko rito is, paano ba tayo buboto dito? Yes ba or no?
31:53.1
Kasi pati yung no actually, hindi pa rin ako convinced doon sa no, hindi ako convinced sa yes eh.
32:00.1
I am still in the middle and I want to learn more about kung ano ba talaga yung justifications para buksan yung ating mga sector na iyon.
32:14.1
Yung public utilities, yung educational and mass media.
32:18.1
Eh yung mga champions nito, parang hindi ako convinced doon sa mga sinasabi nila eh.
32:25.1
I mean champions sa kongreso ah.
32:28.1
Parang yung mga champions nito, parang hindi ako convinced doon sa mga sinasabi nila eh. I mean champions sa kongreso ah.
32:29.1
Parang yung mga justifications nila, parang hilaw eh.
32:34.1
So dito na tayo ngayon, panibagong pangamba ko na ito ngayon. Kung matutuloy nga itong economic cha-cha, sinong tutulong sa akin para makonvince?
32:45.1
O sinong tutulong sa akin para malaman ko kung buboto ba ako ng yes or buboto ba ako ng no?
32:53.1
At this stage, pwede bang tiwala na lang sa ating mga kongresista at senador?
32:59.1
Dahil representative democracy naman tayo supposedly. Pwede bang ganun yun?
33:04.1
Tapos pagdating ng panahon na kailangan natin bumoto sa plebisito, incidentally, ang timeframe pala ng mahal na Pangulong Bongbong Marcos ayon kay mahal na Senate President Juan Miguel Zubiri,
33:17.1
isa ba yung plebisito sa midterm elections next year? In the meantime, pwede bang tiwala na lang muna? Eh kasi binoto naman yung mga representatives na yan.
33:27.1
Eh representative democracy naman, baka na mas alam nila yan. Pwede bang ganun na lang yan?
33:32.1
Huwag sana, Christian. Huwag natin i-surrender yung power natin to amend the Constitution sa mga mambabatas natin.
33:44.1
Siguro kung matitino yung mga mambabatas natin, pwede no? Siguro kung meron sila nung proven, proven pagmamalasakit sa bayan,
33:55.1
Siguro kung meron sila nung proven, proven pagmamalasakit sa bayan,
33:56.1
siguro pwede natin ipagkatiwala. But the exact opposite is the truth eh, di ba? Yung mga mambabatas natin, mga dynastic politicians karamihan,
34:06.1
which means sariling interest lang ang iniisip nila. So dito sa economic cha-cha, I don't think mapagkakatiwalaan natin sila na sabihin na lang natin na kung ano yung gusto nila, yun na tayo.
34:21.1
I don't advise that and I hope hindi ganun yung mentality ng ating mga kababayan.
34:26.1
We have to do the hard yards, no? Ourselves. Kailangan alamin natin.
34:30.1
Kaya nga ang tanong ko sa'yo Christian eh, sinong tutulong sa'kin no? Para malaman ko kung buboto ba ako ng yes o buboto ba ako ng no.
34:39.1
Tama. Ganda nang ano ah. Tama yung, taga lang, na-destruct tayo. May nag-message eh. Nakalimutan ko i-mute eh. Sige, basahin na lang natin.
34:51.1
Nag-message si Attorney Edwin Lacerda. Dating tagapagsalita ni dating Pangulong Binigno Aquino III. Sabi niya,
35:01.1
Hi Christian, watching your show. It makes no sense. Di, joke lang. Di naman.
35:06.1
Ang sabi niya, since the lower house is already considering themselves as a constituent assembly, there is already a justiciable controversy as the lower house is in effect applying the principle of voting separately.
35:21.1
One could already file a case before the Supreme Court to resolve the ambiguity in the Constitution and let the Supreme Court finally settle the controversy. Tama ba yun? Justiciable controversy na yan?
35:35.1
I don't know, no? I think I would respectfully disagree to my compañero.
35:43.1
Schoolmate mo yan.
35:45.1
Hindi lang schoolmate. Nakalaban ko pa sa korte yan.
35:49.1
Hoy!
35:51.1
I think it's still premature. I think one of the elements sa pag-determine ng justiciable controversy is kailangan may really overt act of government. Right now kasi parang mga declaration lang eh na parang salitang usapang lasing lang yung ganun eh. Di ba? Yung constituent assembly na kami. Ganyan.
36:16.1
So, kailangan merong at least official.
36:19.1
At least official act from the house na sinasabi na nila that they are acting as...
36:28.1
Again, I think we should disabuse ourselves from using the term constituent assembly. Kasi nalilito tayo eh. Ang kailangan nating isipin, Congress. Congress is the one exercising its constituent power.
36:47.1
So, hindi siya assembly as in yung parang batasang national assembly. Hindi. Congress is bicameral.
36:56.1
So, when Congress exercises its constituent power, what we're saying is Senate and the House exercising constituent power separately. Kasi dalawa sila eh. Bicameral eh.
37:11.1
So, siguro advice lang sa mga future ano natin.
37:16.1
Let's avoid using that term, yung constituent assembly. Kasi nakakalito eh. Parang napag-iisip tayo na Congress as one eh, which is not what is envisioned by our Constitution.
37:30.1
So, in fact, ang nakalagay sa saligang batas, Congress. So, Senado and House yan. Hindi yan isang one body o yung tinatawag na constituent assembly.
37:40.1
Ang sabi ni Atty. Sherda, I disagree.
37:46.1
Anyways, sa ibang episode, invite natin si Atty. Sherda. Harap na pala kayo sa ano, sa Korte before?
37:55.1
Yes, RTC sa Branch 90.
37:59.1
Ah, naalala mo pa. Okay. Ito pa. Kasi for something as important as amending the economic provisions of our Constitution, sapat ba yung ano?
38:12.1
Yung...
38:16.1
Saan na ba ako?
38:19.1
Sapat ba yung oras para properly ma-educate or ma-inform naman yung mga tao na ultimately, assuming na walang mangyaring disinformation, pambobola o manipulation,
38:35.1
ultimately, tao yung boboto kung agree ba sila o hindi doon sa pagbabago sa konstitusyon. Sapat ba yung timeframe? Diba?
38:45.1
Kasi minadidiling tayo, October. Dapat planchado na yan para by midterms next year, plebiscito na. Is it too tight or is it enough?
38:54.1
I think it's enough. Basta ang premise natin, yung tatlo lang. Yung tatlong amendment proposal lang. I think yung timeframe is workable.
39:08.1
But I have to say, Christian, na I don't think it's possible na walang disinformation or walang misinformation.
39:14.1
Walang misinformation na mangyayari. Ngayon pa lang nga, meron na eh.
39:18.1
Lalong-lalo na from the side ng yung mga nagtutulak ng economic provisions. Yung mahilig lalo na magsabi na bakit sa ASEAN marami ng FDI.
39:29.1
Meron pa nagsasabi na yung mga ASEAN countries daw have amended their constitutions precisely to open up FDI, which is totally false.
39:42.1
So...
39:43.1
Ngayon pa lang nakikita na natin yung pagkalat ng disinformation and misinformation.
39:51.1
So while I believe that the timeframe is workable, we still need to warn our citizens, our kababayans, na meron magpapalabas dyan ng disinformation and misinformation.
40:07.1
So kailangan maging alerto tayo dyan.
40:10.1
Basa lang tayo ng ilang comments. Sabi ni Christian.
40:11.1
Basa lang tayo ng ilang comments. Sabi ni Christian.
40:12.1
Sabi ni Christian.
40:19.1
Anong ginagawa mo sa Australia? Dapat nasa GSIS building ka raw. So I assume gusto niya mag-senador ka? Ganon ba?
40:31.1
Kulangang budget.
40:33.1
Tsaka ano? Hindi kayo ng utak mo roon? Hagh tinitinakong Yung Crop of Senators ngayon? Baka matamimigin ka sa mga debate?
40:40.1
Oo.
40:41.1
hindi ko naman sinasabing bobo ka
40:44.1
kumpara sa ibang mga senador, pero
40:45.9
parang ganun.
40:52.5
Parang kulang pa, aral pa
40:54.4
siguro.
40:58.4
Kulang yung karanasan mo, tsaka yung
41:00.3
research mo at pag-aaral
41:01.9
sa larangan ng bata.
41:06.4
Ayos.
41:09.6
Siguro medyo
41:10.5
muna, mag-practice ng konti
41:12.2
para pwedeng
41:13.0
action star.
41:16.4
Mati ni Idol naman.
41:19.1
Pwede pa ba
41:20.0
Mati ni Idol?
41:21.7
Hindi naman ganun.
41:23.0
Dramatic actor.
41:25.6
Sige, character actor na lang.
41:28.6
Hindi, okay naman yung Mati ni Idol,
41:30.1
pero kailangan i-respeto natin yung mga levels
41:32.3
na Piyolo Pascual.
41:34.1
Agamulak. Agamulak, no? Parang hindi tumatanda.
41:36.8
Yung mga rules na.
41:39.2
Pwede, pwede.
41:40.1
Yes, tingin ko pwede.
41:41.7
May isa ko ng action star, eh. Parang mas madali
41:43.8
yata pag action star, eh. Parang maging
41:45.6
senador, eh.
41:48.7
Yun ba yung blueprint?
41:50.9
Parang.
41:53.3
Ito naman, yung
41:54.3
pagsabay ng plebisito
41:56.1
sa midterm elections, is that
41:58.2
feasible?
42:01.5
Kung sa
42:02.2
feasible, it is.
42:04.2
In fact, parang yan yung pinaka
42:06.1
feasible of all options, no? Kasi
42:08.1
kung gagawa tayo ng
42:10.0
plebisito na
42:12.0
separate, eh, gagastos
42:14.1
tayo ng napakalaki, no?
42:16.1
Mga 14 billion pesos.
42:18.2
So, again,
42:20.2
yung
42:21.1
pagsabay ng plebisito sa
42:23.9
midterm elections, eh, feasible
42:26.2
only because
42:27.5
yung amendment proposals
42:30.3
are limited to those
42:32.1
three.
42:33.9
Pag hindi talaga yung tatlo lang,
42:36.5
eh, mukhang hindi dapat
42:37.9
isabay yung plebisito.
42:40.0
At yung
42:41.6
kumbaga hindi dapat general practice
42:44.2
na pag magkakaroon ng
42:45.9
plebisito ay pwedeng
42:47.9
isabay sa elections.
42:50.3
That's not, that shouldn't be the general
42:52.2
rule. That should be the exception.
42:54.7
But in this particular
42:55.7
instance na
42:57.3
tatlo lang naman yung
42:59.7
amendment proposals, I think
43:02.2
familiar na yung taong bayan
43:03.9
about it kasi lagi na natin
43:06.2
pinag-uusapan. And of course
43:08.2
merong sufficient time
43:09.8
to discuss
43:11.8
it further. I think
43:13.7
pwede isabay
43:14.9
yung plebisito
43:18.5
at yung
43:19.2
midterm elections.
43:22.3
Ako naman, siguro,
43:23.7
to borrow your words, I respectfully
43:26.2
disagree.
43:27.4
Sa punto na may sapat ng kaalaman.
43:30.3
Kasi nga, pwedeng mukhang simple lang yan,
43:32.1
advertising or education, pero
43:33.9
initi-grity niya yung
43:35.5
pagbubukas ng mga industriya na yan.
43:38.2
Kasi nga, pagbabotohan lang naman,
43:39.8
yung pagsiningit nung
43:40.7
unless otherwise provided by law.
43:44.2
E yung idea na yun, marami ba
43:45.7
nakakaintindi nun? Ano ba implications
43:47.7
pagsiningit mo yung linya na yun?
43:49.8
And we're not even talking about the
43:51.8
actual amendments
43:53.8
that could be introduced by
43:56.1
or the wording
43:57.5
of relaxation
43:59.5
that might be introduced by Congress
44:01.6
later on, di ba?
44:04.0
Well,
44:04.8
yeah, yung parang
44:07.6
yung detalye, kasi you're leaving
44:09.7
it up to Congress. In fact,
44:11.2
I think, natumbok mo yung
44:13.4
pinaka main argument
44:15.6
against the proposal.
44:18.5
Na
44:19.1
binibigyan mo ng
44:21.2
kapangyarihan yung Kongreso.
44:24.0
Right? Na magpasa
44:25.8
ng batas para buksan
44:27.8
yung mga sektor na yun.
44:30.4
E paano ko magtitiwala
44:31.8
sa Kongreso na karamihan
44:33.5
sa kanila ay mga dynastic politicians.
44:35.5
Right?
44:37.3
So, yung
44:39.0
pangamba
44:41.0
na hindi nila
44:43.6
gagawin yung dapat o yung tama
44:45.7
para sa bayan,
44:47.9
eh malaki, di ba? Malakas.
44:50.8
So,
44:51.9
yun, I think, yung best argument
44:53.7
para magboto ng no, eh.
44:57.0
Ang
44:57.6
no
44:59.6
is because
45:01.1
yung mga tao mismo sa Kongreso
45:03.6
ay hindi katiwatiwala
45:05.6
na bigyan ng kapangyarihan
45:07.5
na ganon.
45:09.0
So,
45:11.2
tama ka. I mean, yan yung ano,
45:13.2
nagsisimula na tayo mag-analyze
45:15.1
kung yes or no. And I think
45:17.4
na-mention mo yung the best argument
45:19.6
against no
45:21.6
in this particular
45:23.7
proposition o yung tatlo na yun.
45:25.9
Kasi, wala, hindi natin pwede
45:27.5
pagkatiwalaan ang mga mambabatas natin, eh.
45:30.4
Kasi mga dynastic politicians
45:32.0
sila, eh.
45:33.8
Tsaka nga paano kung meron pala silang
45:35.7
pinapaboran na, kunwari,
45:37.4
malalaking negosyo,
45:39.0
o interes na konektado sa kanilang
45:40.8
interes,
45:42.4
hindi ko po sinasabi na ginagawa yan ng marami
45:45.2
na kongresista,
45:47.3
hindi po magsusulong ng panukalang
45:49.0
batas, o
45:50.7
mananakot na magsusulong
45:53.5
ng panukalang batas,
45:55.7
yun pala dahil gustong
45:57.1
gipitin o takutin
45:59.0
ang ilang negosyante o industriya,
46:01.6
o kaya baka pakawala o supported
46:03.3
naman sila ng ilang mga
46:05.3
malalaking negosyante
46:07.5
o interest.
46:09.0
Yun.
46:11.7
Yeah, that's true.
46:12.9
Kahit na ba, Christian, meron tayong
46:15.3
mga regulatory measures
46:17.2
to protect
46:18.5
the national patrimony
46:21.6
and all those things.
46:23.3
Meron tayong mga anti-competition
46:25.4
yung
46:26.6
anti-money laundering
46:28.7
mechanisms, yung
46:30.5
competition commission,
46:33.8
lahat yan.
46:34.5
They are regulatory measures or mechanisms
46:37.3
that can,
46:39.0
can help
46:39.9
protect the national interest,
46:42.6
the national patrimony
46:43.7
in those open sectors.
46:46.9
Pero,
46:48.6
kahit na,
46:50.0
sa karakter ng mga politiko natin
46:52.6
sa kongreso,
46:54.2
sa karakter ng mga politiko natin
46:56.4
sa Malacanang,
46:58.9
parang ang
46:59.9
ang hirap nila pagkatiwalaan
47:02.6
na kung buksan natin yung mga
47:04.3
sektor na yun,
47:06.2
yung itataguyod nila yung
47:08.5
national interest.
47:10.9
You know,
47:12.8
ang
47:13.1
ang
47:13.4
position natin sa
47:16.6
corruption perception
47:20.1
index is still
47:21.4
very high. In other words,
47:24.6
we are still perceived to be
47:26.4
a very corrupt
47:27.7
nation or corrupt
47:30.1
government. So,
47:31.9
hindi siya nakakapagbigay ng kumpiyansa
47:34.0
in other words.
47:36.0
Tama naman. O sige, bago tayo matapos,
47:38.1
sige, clarify ko lang yung kaninang sinabi ko
47:40.3
kasi I was alerted
47:42.0
by, ano, sabi ni Ma'am
47:43.9
Eden Olunan. O baka maniwala
47:46.3
yung ibang mga nakikinig.
47:47.7
Sabi ko, hindi kaya
47:49.9
ng utak mo magsenador
47:51.9
kumpara dun sa mga
47:53.0
ibang nakaupo, no?
47:55.4
Ang tawag po rin, sarcasm. Nag-gets naman siya
47:57.9
ni Eden, pero yung iba nga, no?
48:00.0
Sayang, yun ang problema. Pag sarcasm,
48:01.9
if you have to explain it, nasisira eh.
48:04.6
Oo nga eh. Di ba tiga
48:05.9
sa UST ka? O baka ka dahil
48:07.9
kaya gano'n. Di mo nag-gets
48:10.1
yung sarcasm dahil tiga UST ka.
48:18.9
Actually, pinumpuri ko
48:20.1
kanina si, ano, si Atty. Mike.
48:22.4
Kasi pinupunin mo natin yung crop
48:23.9
of legislators natin.
48:26.5
Para bang, sana si Atty. Mike
48:28.3
nalang nakaupo.
48:29.9
Actually, pwede rin itong si, ano, si Atty.
48:32.1
Edwin Lacerda, no? Kung pag-uusapan
48:33.8
naman yung, ano, yung
48:35.7
background, no?
48:37.9
Aka-alaman sa batas.
48:40.3
Anyway, eh...
48:41.6
Pero meron lang ako gusto i-mention dun sa
48:43.6
yung merong nag-comment sa'yo
48:45.8
dyan kanina, yung tungkol sa
48:47.6
Volkswagen.
48:49.9
Si Eugene Killer.
48:51.8
That's actually a good point, no?
48:53.8
Na isa sa mga
48:55.5
positive, potential
48:57.9
positive outcomes pag binuksan
49:00.0
yung education sector.
49:02.8
No? Na
49:03.2
potentially
49:05.4
yung upskilling,
49:07.9
of our service
49:09.9
workers,
49:12.8
or technical workers,
49:14.6
eh, lumalaki.
49:16.9
Diba? Yung posibilidad.
49:19.5
So,
49:20.2
that's a good argument,
49:22.1
I would say. Pero,
49:24.4
is it enough?
49:25.7
Is it enough to overcome
49:27.6
yung potential na yan, ah?
49:29.8
Is it enough to overcome yung pangamba
49:31.9
natin of
49:33.6
possible abuse
49:36.0
by our, ah,
49:37.9
politicians, by our public officials
49:39.9
who are part of political dynasties, no?
49:42.5
So, yan yung sinasabi ko na
49:44.5
kailangan pa natin talagang
49:46.7
mas malalim na pag-uusap
49:48.4
at yung matinong pag-uusap,
49:50.2
hindi yung bangayan at bardagulan, no?
49:53.3
Oo nga. For all you know,
49:54.6
baka naman may buti maidudulot itong, ano,
49:57.3
economic chacha,
49:58.5
but again, we have to really understand it properly.
50:01.7
Properly inform the people
50:03.0
para magkaroon naman silang
50:05.1
informed decision.
50:06.5
Kasi ang problema ngayon,
50:07.5
in the age of disinformation,
50:10.2
I don't think the framers
50:11.6
of the Constitution envisioned
50:13.2
the infrastructures of disinformation
50:16.0
that would emerge
50:18.1
more than three decades later.
50:20.4
Madali na mag-manipulate, no?
50:22.2
Madali mag-yes or mag-no
50:24.2
kung kulang yung kaalaman mo.
50:26.5
So, nga pala, sa pagtatapos
50:27.6
ng Atty. Mike,
50:29.5
ito lang, I don't know whether you share this opinion.
50:32.4
Di ba part of lawmaking,
50:34.5
yung public hearings
50:35.7
and public consultations,
50:37.5
nagawa ng ating mga
50:38.6
miyembro ng Kongreso?
50:40.8
Pero sometimes, parang you get the sense na
50:42.6
perfunctory lang siya.
50:44.6
Yung tipong, they're just going through the motions
50:46.9
para sinabi na, masabi,
50:48.9
na nagkaroon ng public consultation.
50:50.4
Pero ang tanong ko dyan,
50:52.0
how much weight do they really give
50:53.7
doon sa consultation?
50:55.7
Kasi nga nakita ko yan, di ba, for instance,
50:57.4
nung franchise hearing sa ABS-CBN.
51:00.2
I think overwhelming naman yung sinabi
51:02.1
ng mga resource persons na
51:03.9
hindi mo dapat patayin yung prangkisa.
51:06.8
Pero kung pinakinggan,
51:07.5
di ba dapat, binigay mo yung prangkisa.
51:10.5
Ngayon, nung pinapakinggan ko yung sa Senado,
51:12.3
yung deliberations, yung hearings nila
51:13.9
about the, about amending
51:16.5
the Constitution, yung mga eksperto,
51:19.9
di ba,
51:20.7
as far as I know,
51:22.7
most of them, hindi kailangan.
51:25.4
So, ikaw, anong
51:26.4
tingin mo dyan? Ano bang weight ang binibigay nila
51:28.5
talaga sa mga public consultations sa ganyan?
51:32.0
Alam mo,
51:32.8
Christian, ang nakikita ko kasi
51:34.8
baka tama ka,
51:37.1
ano, yung,
51:37.5
parang, they're just going through
51:39.1
the motions, as they say, no, na
51:41.2
dahil may requirement na mag-consult,
51:44.7
eh, sige, gawa tayo ng parang
51:47.3
palabas na nagko-consult tayo.
51:50.4
And that is very possible, no,
51:52.8
kasi right now,
51:54.9
ang nakikita natin, yung kumpas
51:57.0
ng Kongreso,
51:58.3
ay sumusunod sa utos
52:01.0
nung Pangulo, no.
52:03.5
So,
52:05.7
unfortunately for us,
52:07.5
yung separation of powers na
52:09.5
talagang tinatag
52:12.2
ng ating saligang batas,
52:14.7
eh, humihina
52:16.3
o talagang
52:17.5
labis ng mahina, no.
52:20.6
Kasi yung ating mga,
52:23.0
yung ating lehestatura,
52:24.1
yung ating legislature,
52:25.8
which is supposed to
52:26.9
act independently and check
52:30.2
the executive branch,
52:34.1
eh, nakikita naman natin
52:36.1
na is sunod-sunod,
52:37.5
turan lang sila, no.
52:39.3
So, yung sinasabi mo kanina na
52:41.5
na parang
52:43.5
you're just going through the motions
52:45.9
in terms of lawmaking,
52:47.4
that's probably true because
52:49.0
lawmaking for them follows
52:51.3
the dictates of the president.
52:54.7
So, kahit na ba meron
52:55.8
mga eksperto nagsasabi,
52:57.7
good example, yung ABS-CBN,
52:59.5
diba, na, in fact, some of those
53:01.7
who said na walang violations are
53:03.5
government officials themselves,
53:05.7
diba?
53:06.7
SEC.
53:07.5
So, but still,
53:10.7
ang utos ng Pangulo, eh,
53:12.5
i-cancel, eh.
53:15.5
Right?
53:17.5
Susunod sila doon.
53:19.6
So, that is really
53:20.7
the unfortunate
53:21.6
state or situation
53:24.5
that we are in now, na yung
53:26.4
sa ligang batas natin, eh,
53:29.3
yung kanyang pinaka-fundamental
53:31.1
ethos, which is separation
53:33.0
of powers, eh,
53:34.6
kompromisado na.
53:35.5
Hmm.
53:37.5
Okay, medyo mabigat yung
53:40.2
discussion natin. I hope nakasunod yung
53:42.0
ibang mga nakikinig sa atin
53:44.3
o nanonood, lalo yung
53:45.8
maraming trolls ngayong gabi, ah.
53:49.8
Ayoko nang basahin
53:50.6
yung comment. Mukhang lalo silang
53:52.1
kikita. Pero ang sagot ko na lang
53:54.2
sa kanya, usapan lang po kasi ito
53:55.9
ng mga nag-iisip. O may utak.
53:59.0
O yung gustong gamitin yung
54:00.3
utak. Lahat naman tayo may utak, no?
54:02.4
Hindi lang lahat ginagamit.
54:04.0
Ayan. So, yung ibang mga
54:05.7
trolls dito, hindi ginagamit yung utak.
54:07.5
Ginagamit finger dexterity.
54:10.3
Yun lang.
54:11.6
Ayan.
54:13.3
Bago yun, ah.
54:16.7
Nagpa-practice.
54:18.1
Gano'n lang, oh. Ayan.
54:19.5
Anyway, maraming salamat, Atty. Mike. Ang ganda
54:21.3
ng mga paliwanag mo.
54:23.2
Kahit si Atty. Lacerda hindi nag-aagree.
54:26.3
May away ba kayo nito?
54:27.6
Mukhang ano, mainit ah.
54:29.1
Wala, wala.
54:32.2
Gano'n naman talaga.
54:33.6
I don't recall. Naglaban kami.
54:35.5
Mag-usap na lang kayo. Bigay ko na rin
54:37.1
number.
54:37.5
Ayos lang yan. Okay lang yan.
54:41.7
Ganyan talaga.
54:42.9
That's what
54:43.9
we should be doing, actually.
54:47.4
Having civil discussions
54:49.2
and having civil disagreements.
54:52.8
Ang hindi maganda
54:53.7
yung bardagulan at bangayan.
54:56.5
Tama. Oo.
54:57.5
Unless ang kausap mo ay bayaran.
55:01.4
Hindi ka makakapag-
55:02.0
Ano na yun?
55:03.3
Hindi na dapat kinakausap yung mga gano'n.
55:05.4
Eh, patola ako eh.
55:08.1
Ayak.
55:10.7
Okay.
55:11.3
Sige. Maraming salamat, Atty. Mike.
55:14.1
Regards. Sige. Maraming salamat din.
55:16.5
Sa Melbourne.
55:18.2
Napalapit ako sa'yo pero hindi pa tayo
55:19.8
nagkita. Next time, promise.
55:21.4
Next time. Bisita ka dito sa amin.
55:24.0
Oo. Sigurado yan. Maraming salamat,
55:25.7
Atty. Mike Yusinko. Thank you.
55:27.5
Okay. Maraming salamat din.
55:31.6
Yun po si Atty. Mike Yusinko.
55:33.5
Nakasama po natin dito sa
55:35.7
ating
55:37.5
episode na Facts First.
55:40.3
Ayan, no. Yan ang sinasabi ko
55:41.5
sa inyo, no.
55:43.0
Siyempre, dinadaan natin ng konti sa biro
55:45.2
yung ibang mga pinag-uusapan natin yung seryoso
55:47.1
dito sa Facts First.
55:49.2
Pero minsan may mga kababayan tayo na
55:51.1
may motivation. So, parang
55:53.5
they're not really into
55:55.5
establishing
55:56.3
legitimate public discourse.
55:59.7
So, for whatever reason,
56:01.1
baka dahil malapit na pong magkatapusan,
56:03.4
eh, kailangan nilang kumita. So, babarata
56:05.2
na na kung ano-ano. So, my point is,
56:07.5
these are indications of
56:09.5
how infrastructures
56:12.1
of disinformation are
56:13.9
heavy at work.
56:18.5
And kung dumating man tayo
56:19.6
sa punto na siguro,
56:22.1
kakailangan nating
56:23.0
mag-plebisito
56:24.7
to determine whether we agree or not
56:27.6
doon sa mga isinusulong na pagbabago
56:29.5
sa konstitusyon,
56:31.1
isa po yan sa mga issues na dapat natin pag-usapan.
56:34.7
Baka naman mamanipulate
56:35.8
ang isang plebisito.
56:37.5
Sa pamamagitan ng isang massive
56:39.4
disinformation campaign.
56:41.7
And remember, nakasalalay po
56:43.3
dito yung ating kinabukasan.
56:45.9
Okay? Remember, yung mga
56:47.5
abusadong politiko na pwedeng
56:49.9
nagsisingit ng mga
56:51.7
ilang questionable provisions,
56:54.6
hindi po sila magsasuffer
56:55.8
dyan. Tayo po.
56:57.7
At ang masakit dyan, pwede nagsasuffer
56:59.7
yung ordinaryang Pilipino
57:00.9
without them knowing it.
57:03.0
Diba?
57:05.1
Ignorant but not blissful
57:06.9
about it.
57:07.5
Masakit po yan.
57:09.3
Kaya ang importante rito yung proper
57:11.1
information for all of us.
57:14.4
Siguro most of us
57:15.5
to really understand what we're talking about.
57:17.8
Kasi yung ganyan po, yung kaalaman
57:19.2
sa mga complicated issues, isa po yan
57:21.1
sa mga indicators na
57:22.6
pumaasense naman po yung demokrasya
57:25.3
natin kahit papano.
57:26.9
Kasi kung yung ating demokrasya
57:28.7
in terms of public information
57:31.5
for instance,
57:33.0
in terms of the quality of public discourse
57:35.8
ay kasing sama. For instance,
57:37.5
30 years ago
57:38.4
or baka naman mas malala pa ngayon,
57:41.8
anong klaseng demokrasya pa yung pang
57:43.1
nag-uusapan natin? Diba?
57:46.4
Yun lang po.
57:49.4
Yan. Binabati po po natin.
57:52.2
Hindi po tayo nakapag-bate
57:54.7
ng mga nakaraang
57:55.4
episodes. Si
57:57.1
Maria Hanke, watching
57:59.4
from Austria.
58:01.4
Si Ben Gonzaga, watching from
58:03.5
General Trias. Ayan.
58:05.3
At Chino,
58:07.5
maraming salamat ha sa super
58:09.2
sticker mo. Ganun din kay Libro Ang Gala.
58:11.4
Maraming salamat sa inyo.
58:13.4
Ayan. Yung episode natin at the end of
58:15.4
the week na nandiyan na po tayo
58:17.3
sa Manila. So better na po
58:19.3
yung ating connection.
58:21.6
Okay? So
58:22.9
Eya Cruz, maraming salamat sa'yo.
58:25.7
Ito pala yun.
58:27.3
Ayan. Mayam, maraming
58:29.2
salamat din.
58:31.0
Si Mercy, maraming salamat sa'yo.
58:33.3
Ayan. Atty. Edwin Lacerda.
58:35.8
Ayan. Atty. Next time.
58:37.5
Tayo naman po yung ano.
58:39.4
Mag-kwentuhan dito sa Facts First.
58:41.7
Ayan. Kung okay lang po sa inyo.
58:44.2
Ayan.
58:45.7
Sige. Si Norberto,
58:47.6
watching from
58:48.7
Toronto.
58:52.6
Sino pa ba?
58:54.0
Si Jojo
58:54.8
Hashimoto, watching from Japan.
58:58.3
Ayan. Sige po.
59:00.1
Si Romel
59:00.8
Miyugos. Maraming salamat.
59:04.1
Shoutout din po kay
59:05.0
kay
59:05.5
kay Rex Hirang.
59:10.4
Ayan. Nakita po kami sa Sydney
59:11.9
yesterday.
59:14.5
Maraming salamat, Rex, ha?
59:16.2
Sa, ano,
59:17.7
sa warm accommodation. Maraming maraming
59:19.8
salamat sa'yo.
59:21.7
Ayan. Okay? Tapos shoutout
59:23.9
din kay Ma'am Benji
59:25.1
de Ubago.
59:27.6
Tapos yung mga nakilala natin kanina
59:29.7
after my talk
59:31.6
dyan po sa Australian National
59:33.7
University.
59:35.5
Yung ibang mga umatend,
59:38.3
nakausap po natin after,
59:39.9
si Ma'am Cecile, tapos si Ma'am Ella
59:42.0
Beach.
59:44.6
Mukhang magkamag-anak pa kami, no?
59:46.1
Ma'am Ella Esguera.
59:48.0
Yung kanyang maiden name.
59:50.6
Ayan. Maiden surname.
59:52.1
Maraming maraming salamat po sa inyo.
59:54.7
Ayan. Okay?
59:55.8
Mas sige po. Pasensya na po. Medyo
59:57.5
ginagabi na. Okay? Maraming salamat po
60:00.3
and kita-kita po tayo bukas
60:01.9
for another live episode of Facts First.
60:04.5
Nga pala,
60:05.5
after this,
60:06.9
we will make available yung ating
60:08.9
ba't ganun?
60:10.7
Yung komentaryo po natin tukol doon sa
60:12.7
yung nangyaring
60:16.2
gluta drip
60:18.2
ng asawan ni Robin Hood Padilla
60:20.0
sa kanyang opisina.
60:21.6
Meron po tayong short
60:23.2
commentary about it. Okay? Maraming salamat po.
60:26.3
Kita-kita po tayo bukas.
60:27.7
Ako po, si Christian Esguerra.
60:29.0
Outro
60:35.5
Outro
60:44.2
Outro
60:46.0
Outro
60:50.1
Outro
60:51.1
Outro
60:51.9
Outro
60:51.9
Outro


See more of Tagalog.com by logging in
Join for the free language discussion group, flash cards, lesson tracking and more.