Fatty Liver: Ano Bawal Kainin at Ano Dapat? By Doc Liza Ramoso-Ong Alamin ang Paliwanag https://youtu.be/kg1dljPdu0M

Video Transcript / Subtitles:( AI generated. About AI subtitles » )

* AI ("Artificial Intelligence") subtitles on Tagalog.com are generated using "Whisper" by OpenAI (the same company that created ChatGPT and DallE2). Results and accuracy may vary.
* The subtitles do include errors occasionally and should only be used as a tool to help with your listening practice.
* You can request this website to create a transcript for a video if one doesn't already exist by clicking the "Request AI Subtitles" button below a video. Transcribing usually takes 30-40% of the length of a video to complete if there are no other videos in the queue. For example, a 21 minute video will take 7-8 minutes to transcribe.
* Running a super fast cloud GPU server to do these transcriptions does cost money. If you have the desire and financial ability, consider becoming a patron to support these video transcriptions, and the other tools and apps built by Tagalog.com

Topic natin, fatty liver, anong kakainin ninyo?

At saka magbibigay ako ng mga tips para maging healthy ang ating atay.

Ito po ang mga general tips natin.

Number one, huwag nyo pong susobrahan ang mga gamot.

Isa po doon ay yung tiyatawag nating paracetamol, acetaminophen, kung kayo po ay nasa ibang bansa.

Kasi alam nyo ba na ang kailangan lang natin, huwag susobra, hanggang walong tableta lang sa maghapon.

Yun ay kung nilalagnat kayo.

Kung every four hours, dapat mga apat lang ang magagamit ninyo sa waking hours ninyo.

Kasi itong paracetamol or acetaminophen, nakasama ito sa 600 kinds ng mga gamot.

Kasama na yung ubo, sipon, trangkaso.

So huwag tayong susobrahan.

Susobra doon.

Next, pag huna karamdam tayo ng mga itong sintomas na ito.

Baka nasobrahan kayo ng pag-inom ng inyong gamot o kaya naman may side effect kayo doon sa bagong ininom nyong gamot.

Ano ba yung mga sintomas na yun?

Nanilaw dahil sa pag-inom ng gamot.

So balik ka agad sa doktor mo.

Tapos sabihin mo, nangangati ka, nanghihina ka.

Ito, severe fatigue or parang antok na antok ka.

Nanilaw yung mata at saka yung iyong balat.

Parang hilo ka.

Medyo nasuso ka.

So yun yung nausea and vomiting.

Tsaka medyo masakit yung iyong tiyan.

So pag huwag ganun, meron kasi mga antibiotics at saka mga ibang gamot tulad ng mga statins sa cholesterol na meron palang side effect.

So bago kayo uminom ng gamot, lagi inyong basahin sa likod.

Ano ba yung mga side effects?

Pati yung mga supplements.

So pag ganun, basahin nyo dun sa etiketa nun.

Tapos balik kayo dun sa doktor na nagbigay sa inyo.

Yan yung madalas maranasan.

Thirdly, ano ba yung pagkakaroon ng hepatitis C?

Para hindi tayo magkaroon ng isang klase ng hepatitis, letter C,

eh kailangan mag-practice ng safe sex.

So laging sinasabi,

medyo rare naman yun pero ngayon parang dumadami at nakukuha nga dun sa hindi paggamit o maling pakikipagtalik.

So dapat mainga tayo dun.

Yung iba baka nakuha sa tattoo o kaya naman dun sa mga blades nila.

Siyempre pang grooming yun eh.

Diba minsan nag-aahit tayo.

Tsaka siyempre baka nasalinan tayo ng dugo noong araw, yung before the 1960s nga sabi nila.

At siyempre wag makikishare o wag gagamit ng needle na nagamit na sa iba.

So ingat tayo sa hepatitis C.

Number four, iwas po sa alak.

Kasi para maiwasan natin yung fatty liver.

Kasi marami talaga nasisira ang atay lalo na kung three drinks in a day ang ginagawa natin.

Nagsisimula muna ang fatty liver, nagiging hepatitis hanggang maging cirrhosis at pwede din maging cancer sa atay.

So kung pwede lang, iwas-iwas na.

Kung hindi nyo naman kailangan, eh wala naman talaga nangangailangan ng alak.

Eto, laging tinatanong, Dok, fatty liver ako.

Dok, ano bang gagawin ko para healthy yung ating atay?

So meron mga pagkain na babagay sa atay natin.

Yung mga pagkain na nagpa-fight ng pamamaga or inflammation.

At iwas tayo dun sa mga matataba, mamantika na pwedeng mag-cause ng inflammation.

So mamaya.

So mamaya iisa-isahin natin ano yung mga pagkain yan.

Pero generally, gulay, prutas, isda, tamang timbang kailangan para hindi tayo tumaba.

Kasi ayaw ng liver natin na mataba tayo.

So yan, para maiwasan.

Tsaka dapat laging malinis yung pagkain natin ha.

Laging malinis para hindi rin tayo magkaroon ng mga infeksyon sa ating atay.

Kung nating dyan sa pagkain, magbibigay tayo ng mga example mamaya.

Hugas kamay palagi para iwas sa hepatitis A.

So meron din na nakukuhang hepatitis.

Dahil sa pagkain, yan po ay ang hepatitis A.

So hugas palagi ng kamay.

Lalo na bago kumain, bago magluto, at pagkatapos magbanyo.

Lalo na kung ang trabaho nyo, taga-luto kayo or servidora kayo.

Kailangan din nage-exercise.

Sabi nyo, eh ang layo naman nage-exercise, atay naman ang problem natin.

Yes, para mapagbuti yung paggamit ng insulin natin.

At pag nag-exercise tayo, mas bababa yung ating triglyceride.

So protection natin yan para hindi tayo magkaroon ng mga tiyatag na non-alcoholic fatty liver disease.

So nagkakaroon din ng fatty liver, hindi dahil sa uminom ng alak.

May isang klase pa rin po yung tiyatag nating non-alcoholic.

Iwas din tayo sa mga toxins.

Ibig sabihin yung mga chemical na ginagamit natin sa bahay o kaya dun sa trabaho natin.

So kung pwede hindi natin masinghot yun o kaya eh mahawakan.

May mga chemical o produkto.

Halimbawa yung pampatay ng insekto, pang-spray sa halaman,

o baka yung ginagamit natin medyo toxic.

Kasi nga yung trabaho ng liver natin eh magtanggal ng toxin.

So kapag hindi tayo gumamit ng goggles at saka ng mask,

so pwedeng pumasok sa loob ng katawan natin, masinghot natin, pumasok mula dun sa ating skin,

eh pipilitin yun ilabas ng ating atay.

Kaya lang ang problem dun, nadadamage yung ating atay.

So iwas-iwas tayo dun.

So mas maganda yung mga safe na ginagamit sa bahay.

Kailangan din meron tayong check-up.

Diba sinasabi ko naman, may check-up din para satyan.

So kasama dun yung liver, yung gallbladder natin, papa-examine sa doktor.

Pag may nakitang mga problema, ito po yung mga pwedeng hingin ng doktor sa inyo.

Yung iba binabiopsy, may CT scan, na MRI, na ultrasound.

Yun yung most common, yung ultrasound.

Kasi nakikita yun through the TV.

Pero sound waves lang.

Pero sound waves lang yun.

Isa sa mga pinaka-safe.

At syempre, yung yearly blood test ninyo.

Ano ba yung mga pang-atay na blood test?

Albumin, bilirubin, SGPT, SGOT, o kaya yung tinatawag nating ALT, AST.

Tapos, meron ding alkaline phosphatase.

So yan yung mga madalas nyong marinig.

Liver profile.

Maganda once a year meron tayong blood test.

Tapos, isa pang pang-protection natin,

sa ating atay, syempre,

bakuna against hepatitis B.

Meron po sa A, sa B.

So, magpabakuna tayo para hindi natin,

para protectado yung ating atay laban sa Hepa B.

Eto na ho.

Ang laging tanong,

Dok, ano ba ang dapat kong kainin?

Kasi ang daming nababasahan na may fatty liver sila.

Isa dyan, number one,

oatmeal.

Gawin nyo na hong pang-almusal nyo.

Kasi marami yung fiber, yung ating oatmeal.

Syempre, pag naka-oatmeal, hindi ka makakain ng marami.

Kumpara sa mga tap silog.

So, oatmeal, may fiber, medyo papayat ka ng konti,

kasi hindi ganong kasarapan.

Tapos, at the same time, liliit ang bilbil nyo sa tiyan.

So, in that way, pag tamang timbang tayo,

iwas din sa sakit sa atay.

May mga,

may mga berdeng gulay na pwede nating kainin.

Katulad ng broccoli, repolyo, cauliflower.

Protection yan laban sa non-alcoholic fatty liver disease.

Green tea.

Ang maganda sa green tea, antioxidant na catechin.

So, protection mo yan laban sa liver cancer.

Tsaka nakita nila nagpapababa nung mga liver enzymes na SGPT, SGOT.

So, gusto mo yun yung ALT, AST.

Medyo lagi silang mas mababa.

Ayaw mong tumataas yun.

So, ang maganda dito, wag mo nang lagyan ng sugar.

Eh, kung talagang gusto mo na medyo may lasa yung iniinom mo,

piliin ng green tea.

Ito ang mga good news sa mga coffee lovers.

Kape.

Kasi, meron siyang antioxidant na glutathione.

So, para hindi ma-damage yung ating mga cells.

At tsaka, nagpapababa siya.

Nakita nila sa mga pag-aaral.

Nagpapababa ng risk ng liver cancer.

Tsaka, nagpapababa din ang risk ng liver cirrhosis.

So, protection mo yan sa iyong cells.

At syempre, ang number one, inumin.

Yun yung number five natin.

Tubig.

Eh, syempre, para ma-attain natin yung tamang timbang.

Ang next natin kakainin.

Number six.

Yung mga nuts.

Ang marami dito sa atin, eh, mahal ho ito.

So, pwede tayong mani.

O kaya, eh, yung buto ng kalabasa.

Kasi, marami yung vitamin E.

So, yung mga nuts laban yan sa fatty liver disease.

So, mas damihan natin yung mga mani.

Kasoy.

Yan yung mga nandito sa ating bansa.

Butong pakwan.

Buto ng kalabasa.

Pagdating sa gulay.

Number one.

Ang spinach.

Sa atin, ang spinach.

Ito yung mga kangkong, alokbati, saluyut, colitis.

Antioxidant yun.

Ang taglay nilang antioxidant.

Glutathione.

So, mas maganda yan sa ating atay.

Tapos, pagdating naman sa mga pampalasa.

Siyempre, gusto natin yung mga herbs and spices.

Kasi, meron niyang mga healthy polyphenols.

Tsaka, siyempre.

Pag gumagamit ka ng mga pampalasa.

Mas less yung magagamit mong salt.

Eh, diba? Gusto ng katawan natin.

Less salt.

Next, number nine.

Yung grapefruit o suha.

O yung mga citrus fruits.

Actually, kasama dyan din yung...

Diba? Laging may suha na dito.

Mga dalandan, kalamansi, lemon.

Antioxidants kasi ang meron sila.

Yung tiyatawag ng naringenin.

Tsaka, naringin.

Nagpapababa yun ng pamamaga

or tiyatawag nating inflammation.

So, at the same time, protection mo yan sa iyong mga

cellular laban sa hepatic fibrosis.

Berries.

Kunti lang berries.

Pero, at least, meron tayong strawberry.

Yan. Antioxidants.

Meron siya.

Anthocyanins.

Bakit maganda ang isda?

Dahil sa taglay niyang omega-3 fatty acid.

Anti-inflammatory yun.

Eh, Dok. Ano bang magandang oil?

Siyempre, maganda din yung avocado oil.

Olive oil.

Okay din.

Kasi, mas konti yung pagkakaroon ng taba dun sa liver.

Kaya nga, nauso yung Mediterranean diet.

Tsaka, nakita nila.

Mas gumaganda yung liver enzymes.

Ito ang favorite kong pampalasa.

Garlic.

Meron kasi yung sulfur.

Yung ating bawang.

Para i-activate yung mga liver enzymes na mas magamit.

So, mas inilalabas yung mga toxins nung ating liver enzymes.

And, at the same time, meron siyang selenium.

So, antioxidant din yan sa atay.

Nagpapataas ng mga antioxidants sa atay.

Eh, pagkakain tayo, sabihin,

Naku, ano pa bang pwede kong kainin?

Siyempre, kailangan din naman natin ng protein.

So, pwedeng galing sa halaman, sa plants.

Pero, pwede rin naman sa isda at saka sa manok.

Tanggalin na po natin yung mga taba-taba.

Yung iba nga, puro nga manok.

Kasama naman palagi yung balat ng manok.

Eh, pag may fatty liver kayo, medyo tatanggalin na yung mga taba-taba ng baka at babo.

Yung mga laman na lang.

Ano naman yung mga bawal na pagkain?

Diba ang laging tanong ng pasyente?

Dok, ano naman yung bawal?

Siyempre, yung mga mamantika.

Fried foods.

Ah, lalo na yung mga mabilis bilin.

Siyempre, lagi fried yan eh.

Kasi, saturated fat yan.

Mahihirapan yung inyong atay.

Mamamaga, magkakaroon ng inflammation yung atay.

Ang mangyayari, nagkakaroon ng scarring o pagpeklat.

So, liver cirrhosis po ang pwedeng mangyari.

Tsaka, bawas din sa mga mamantika.

Matatamis.

So, bawas muna yung mga drinks na iced tea, soda, soft drinks.

Kasi, ang problem sa matatamis, ang trabaho ng liver natin,

i-convert yung sugar sa fat.

So, ang problem, dadami yung fat dun sa ating atay.

So, magkakaroon tayo ng fatty liver disease.

So, iwas sa desserts.

Occasion na lang. Parang treat nyo na lang sa sarili nyo.

Siyempre, less salt.

Sabi ko nga, sa red meat, tanggalin na lang yung tapas.

Bawal na lang yung taba.

Tapos, bawal talaga ang alak.

And lastly, yung mga shellfish o yung namandagat, yung mga halaan,

kailangan nilulutong mabuti.

Huwag nyo pong kakainin ng hilaw.

Kasi, meron din niyang mga bacteria.

So, yun lang po para maiwasan ang sakit sa atay.