Senyales sa Umaga ng High Blood at Stroke. - By Doc Willie Ong (Internist and Cardiologist)
00:31.9
So, ang problema dito, itong stroke and high blood,
00:36.1
kahit itong heart attack, sa umaga siya, mas madalas umaatake.
00:41.9
Base sa pag-aaral, usually, mula pag-ising, 6am hanggang 9am,
00:49.0
dyan madalas yung atake ng high blood at stroke.
00:52.7
So, yan ang binabantayan natin, time na napakahalaga.
00:58.5
Actually, nalala ko lagi nanay ko.
01:00.6
Kasi nanay ko, nung nabubuhay siya,
01:03.0
maaga siya, nung umaga siya na high blood, 7am.
01:07.0
Umaga rin siya na stroke, 7am.
01:09.1
Mga matatanda kasi, pag-ising sa umaga,
01:12.7
gusto maligo, gusto maggalaw-galaw,
01:16.1
gusto mag-ayos-ayos, bagong gising, masyado excited,
01:23.1
Bukod sa umaga na stroke, isa pa napakahalaga,
01:27.0
matatandaan ninyo, kasi ginagawa natin itong video,
01:29.7
hopefully, makasave tayo ng buhay.
01:32.1
Pag mainit ang panahon, pag summer,
01:35.6
pag summer, sabi ng mga neurologist,
01:38.8
dyan dumadami pasyente yung may stroke.
01:41.9
Bakit? Mainit eh.
01:43.7
Ayaw ng katawan natin mainit.
01:46.2
Eh, nung na-stroke nanay ko, ano yun? Summer yun.
01:48.8
Mga Mayo o June yun eh.
01:52.5
Tapos, yung mga matatanda, gusto pa maligo ng mainit.
01:56.2
So, yung mga matatanda, gusto pa maligo ng mainit.
01:56.4
So, yung mga matatanda, gusto pa maligo ng mainit.
01:56.4
So, yung mga matatanda, gusto pa maligo ng mainit.
01:56.5
Sa umaga, eh, mainit na.
01:59.1
Ayaw naman mag-aircon, nagtitipid.
02:01.4
So, may stroke talaga.
02:03.4
So, dyan po, babantayan natin, ha.
02:05.3
Kung meron kayo binabantayan matanda o sarili man,
02:08.4
pag mainit ang panahon, delikado.
02:11.2
Baka ma-high blood, ma-stroke.
02:13.9
Pag sa umaga, mas delikado.
02:16.2
Kasi nga, mas excited tayo.
02:18.6
Tapos, mas matanda.
02:21.3
60 years old pa taas,
02:23.7
mas mabilis, ma-high blood, ma-stroke.
02:25.8
Kasi nga, yung mga ugat ng matatanda,
02:28.7
hindi na ganun ka-rubbery.
02:31.0
Kung baga sa goma, hindi na siya elastic, eh.
02:33.9
Ang bata, elastic yung mga arteries.
02:36.8
So, kahit ma-high blood, okay lang.
02:38.9
Pero pag matanda, dahil marupok na ang mga ugat,
02:43.0
so, oras na ma-high blood,
02:44.8
biglang tataas blood pressure,
02:46.2
pwede sila ma-stroke.
02:48.0
So, dyan po, babantayan natin.
02:50.5
Simple lang, che-check ang blood pressure.
02:52.6
Pero, minsan, di natin ma-che-check.
02:54.3
So, ano itong sampung?
02:55.5
Itong senyales, possible signs lang naman.
02:58.8
Warning signs lang to,
03:01.1
na possible tumataas ang blood pressure,
03:03.8
possible ma-stroke.
03:04.8
Number one out of ten is sakit sa ulo.
03:08.5
Pag nararamdaman mo masakit ulo,
03:11.0
masakit batok mo,
03:12.9
lalo na kung ilang araw, sunod-sunod,
03:15.8
pag-ising mo, three days na,
03:17.9
pag-ising mo sa umaga, parang masakit ng ulo ko.
03:20.5
Parang iba pa kiramdam ko.
03:22.3
Pacheck mo na blood pressure mo.
03:23.9
So, kung nakaramdam na kayo ng,
03:26.9
actually, mas maganda,
03:28.5
kung nakaramdam na kayo ng high blood dati.
03:32.0
Kung dati inatake na kayo ng high blood,
03:34.0
alam mo na yung feeling.
03:35.7
Alam mo na feeling parang kumakapal,
03:39.5
parang nag-expand yung ulo.
03:42.6
So, tandaan mo na,
03:44.1
i-memorize mo na yung pakiramdam mo
03:46.3
nung na high blood ka.
03:47.8
Kasi iba-iba pakiramdam.
03:49.1
So, possible headache, na-pains.
03:51.7
Pangalawa, mas hilo,
03:53.2
mas light-headed.
03:56.2
Yung light-headed, para sa akin,
04:00.2
Ako, isang beses lang ako na high blood nun eh.
04:02.2
Nung merong isang beses sa family,
04:04.2
may mga family issue,
04:06.2
may mga away-away.
04:08.2
Kung may away-away, kahit wala kang high blood,
04:10.2
mga high blood ka,
04:11.2
parang kumakapal, kaya dapat relax.
04:15.2
nagbabago yung paningin,
04:16.2
pag-ising sa umaga,
04:19.2
Actually, pag lumalabo yung mata,
04:21.2
pwede yung ano lang,
04:22.2
bagong gising lang,
04:24.2
Pero, pwede yung risk of stroke,
04:27.2
pwede yung risk of high blood.
04:29.2
Number four out of ten senyales,
04:31.2
siyempre, masakit ang dibdib.
04:33.2
Common din yung heart attack sa umaga.
04:35.2
So, naka-high blood, naka-heart attack sa umaga.
04:39.2
Mamaya, bibigyan natin tips
04:40.2
paano tayo iiwas.
04:41.2
So, tignan yung mabigat,
04:43.2
parang may dinadaganan sa dibdib.
04:46.2
Itong mga sintomas, hindi ito sobra sakit ah.
04:49.2
Hindi yung headache na sobra-sobra sakit.
04:51.2
Hindi chest pain na sobra-sobra sakit.
04:54.2
Minsan, mild lang.
04:56.2
Number five out of ten, nabulol.
05:01.2
Hindi masabi yung gusto.
05:03.2
Eh, mild stroke yun.
05:05.2
Pag hindi makasalita, malamang stroke yun.
05:08.2
Number six, biglang na manhid.
05:11.2
Manhid, lalo na isang side.
05:14.2
Kaliwang kamay, kaliwang paa.
05:16.2
Kanang kamay, kanang paa.
05:17.2
Parang hindi mataas.
05:19.2
Magtataka ka ba hindi ko mataas?
05:21.2
Mataas ang paa ko.
05:23.2
Pag hindi mataas ang paa, yun na yun.
05:27.2
Mamaya, bibigyan natin tips anong gagawin.
05:30.2
So, pero, pag namamanhid lang,
05:32.2
pwede naman naipit lang yung dito nyo.
05:35.2
Dito sa may sciatica, possible.
05:37.2
So, relax lang muna.
05:39.2
Number seven, balisa o pagod.
05:43.2
Sobrang balisa o sobrang pagod.
05:47.2
Ibig sabihin, may nararamdaman katawan.
05:49.2
Number eight, irregular heartbeat.
05:51.2
Pag gising mo, lakas ng kabog.
05:55.2
Pag gising mo, malakas ng kabog.
05:57.2
Irregular heartbeat.
05:59.2
Number nine, hirap huminga.
06:02.2
Pag gising mo, parang nagpapanik ka.
06:04.2
Pwede, nagpapanik ka lang.
06:08.2
Pwede high blood.
06:09.2
Pwede mahina puso.
06:12.2
And number ten, ito medyo hindi ito pinapansin itong number ten.
06:16.2
Pero sintomas ito ng high blood eh.
06:20.2
Alam nyo, pag nasuso ka, isang tao hindi magandang sa'yo.
06:24.2
Lagi siya nasuso ka.
06:26.2
Misan, heart attack yan eh.
06:28.2
Parang gusto mo dumawal.
06:31.2
Eh, wala ka na maiduduwal.
06:34.2
So lahat ito, pag nakita nyo, che-check ang blood pressure.
06:38.2
Pero karamihan sa atin, wala namang pang-check ng blood pressure.
06:41.2
Ngayon, bago ko sabihin kung anong gagawin natin,
06:47.2
Siyempre, dapat blood pressure.
06:51.2
Pag nakita mataas, natawag sa doktor, pupunta sa ospital.
06:54.2
Pero karamihan sa nakikinig sa atin,
06:57.2
kasi marami akong nakakasalubong na followers ko.
07:00.2
Paano kung seaman siya?
07:02.2
Paano kung overseas worker siya?
07:06.2
Paano kung nasa probinsya siya, walang ospital, walang spesyalista?
07:10.2
Paano kung wala siyang matatawagan?
07:12.2
Anong gagawin mo?
07:15.2
Kung meron kang dating gamot sa high blood,
07:17.2
pwede mo inumin yung gamot sa high blood.
07:19.2
Pero kung wala lahat at mag-isa ka lang,
07:23.2
tawag ka muna ng tulong na may pupunta sa'yo.
07:26.2
Pero kung walang matatawagan, ganito lang siguro.
07:29.2
Alam nyo, itong mga tips ko talagang pang probinsya lang talaga.
07:34.2
Pang survival tips.
07:36.2
Sa akin, higa lang, pahinga lang.
07:38.2
Doon ka sa malimig na lugar,
07:40.2
i-relax mo lang yung utak mo,
07:43.2
ipahinga mo lang, hinga ka lang malalim,
07:48.2
Minsan, unang-una, huwag mo na dagdagan ng nervyos.
07:51.2
Kasi kung may stroke ka na,
07:54.2
naka-high blood ka na,
07:56.2
tapos dagdagan mo pa ng nervyos mo,
07:58.2
lalo ka matutuluyan.
08:01.2
Kung may nagbabara na nga,
08:03.2
pag bagong bara kasi sa ulo,
08:05.2
malambot pa yung baray.
08:07.2
Nalulusaw pa yun.
08:09.2
During the first three hours, pwedeng malusaw.
08:12.2
Ibig sabihin, pwedeng mawala ang stroke.
08:15.2
Pwedeng yung high blood, bumaba din.
08:17.2
So, relax lang, kalma lang, dasal lang.
08:21.2
Hinga lang malalim.
08:23.2
Who knows, slowly, mentally,
08:25.2
ibaba mo konti yung blood pressure.
08:28.2
Yung stroke, kayaan mo lang.
08:29.2
Baka malusaw mag-isa.
08:30.2
Pag nalusaw mag-isa,
08:34.2
Transient ischemic attack, maganda.
08:35.2
Ibig sabihin, nalusaw.
08:37.2
Hanggang makapunta ka sa doktor,
08:39.2
hanggang makamaintain.
08:41.2
Malamig na lugar.
08:44.2
Siguro, higa-higa lang.
08:46.2
Tapos, dahan-dahan lang ang galaw.
08:48.2
Alalay lang sa sarili.
08:50.2
Kasi, pag na-ride on mo yan,
08:52.2
after a few hours,
08:54.2
minsan yung blood pressure mataas.
08:57.2
Minsan, bababa din konti.
09:01.2
Yung katawan natin, nag-i-stable.
09:03.2
Pero yung sinong kinakuwento ko sa inyo,
09:05.2
pang talagang emergency,
09:08.2
walang pera, walang kasama.
09:10.2
Pero pinakamaganda, syempre,
09:12.2
papacheck yung blood pressure.
09:16.2
Bakit tumataas ang blood pressure sa umaga?
09:19.2
Explain ko sa inyo.
09:20.2
Pag wala kayong gamot,
09:22.2
baka first time kayo na high blood.
09:24.2
So, pacheck tayo.
09:26.2
Diba? First time na high blood.
09:28.2
Wala tayong choice.
09:29.2
Umatake na yung high blood,
09:30.2
may sintomas na kayo,
09:31.2
kailangan na uminom yan.
09:33.2
Ngayon, kung umiinom na kayo ng gamot,
09:35.2
parang nanay ko, umiinom na ng gamot,
09:37.2
na-stroke pa rin.
09:38.2
So, ano ang problema sa dosis?
09:40.2
Baka yung dosis ng gamot mo,
09:43.2
kunwari amlodipine man yan,
09:45.2
o losartan man yan,
09:46.2
baka mababa ang dosis ng gamot.
09:50.2
Minsan kulang ang dosis.
09:54.2
Okay, that's number one.
09:57.2
so, itanong nyo sa doktor nyo,
09:59.2
baka mababa, itataas ba?
10:02.2
baka yung gamot na pinili mo,
10:05.2
Ibig sabihin, may gamot na short acting.
10:07.2
Actually, losartan, medyo short acting.
10:10.2
Mga captopril, nifedipine, short acting.
10:15.2
pag ininom yung gamot,
10:16.2
halos 24 oras nasa dugo.
10:19.2
Kontrolado ka 24 oras.
10:22.2
Yun ang gusto natin sa gamot.
10:24.2
So, itong mga amlodipine,
10:28.2
More than one day nasa dugo mo yan.
10:30.2
So, mas stable sa amlodipine.
10:32.2
Kaya nga, favorite ko eh.
10:34.2
Actually, parang 35 hours yan eh.
10:36.2
So, papalitan yung gamot mo na short acting,
10:39.2
gagawing long acting.
10:42.2
Or kung kulang isang gamot,
10:44.2
minsan dinodoble natin.
10:45.2
May amlodipine, may mga sartan, losartan, at iba pa.
10:50.2
Pagkatlong strategy,
10:52.2
yung gamot nyo, inumin nyo sa gabi.
10:57.2
Yung gamot sa high blood,
11:01.2
para buong gabi, nandun yung gamot,
11:04.2
mababa blood pressure.
11:06.2
Pag isin mo sa umaga, controlled ka.
11:09.2
Kasi pag ininom mo yung gamot mo sa umaga,
11:11.2
baka pag gabi, wala nang efekto.
11:13.2
Pag isin mo sa umaga, nahilo na.
11:16.2
Na high blood na.
11:17.2
Wala ka nang time uminom ng gamot.
11:19.2
So, pwede sa gabi iinumin ng gamot
11:22.2
kung napansin mo tumataas ang blood pressure sa umaga.
11:25.2
Kita nyo yung mga techniques.
11:27.2
Ngayon ang mga techniques namin eh.
11:29.2
Yan po linya ko bilang cardiologist at internist.
11:33.2
Ito, ginagawa nung kuya ko.
11:36.2
Pwede yung gamot, isplit mo.
11:40.2
Isabihin, kalahati sa umaga, kalahati sa gabi.
11:44.2
Kung gusto mo yung split eh.
11:46.2
May losartan sa umaga, may losartan sa gabi.
11:49.2
May amlodipine sa umaga, may amlodipine sa gabi.
11:55.2
Mas suabi pa sa katawan.
11:57.2
Huwag mo lang kakalimutan yung split dose mo.
12:00.2
Or, kung talagang na high blood sa umaga, hindi maayos,
12:03.2
punta ka sa doktor mo.
12:05.2
Papalitan niya ng mas malakas.
12:07.2
Mas mataas na dosis umaga.
12:11.2
Tandaan natin, ang high blood, kahit sinabi ko may sintomas,
12:14.2
karamihan ng tao walang symptoms.
12:17.2
Karamihan pwedeng wala.
12:19.2
Bukod dito, sino ang at risk?
12:24.2
Yung matataba at risk sila.
12:28.2
Na high blood, ma-stroke.
12:31.2
May kidney problem.
12:32.2
May sakit sa baga.
12:34.2
May dating heart disease.
12:36.2
Mataas ang kolesterol.
12:38.2
Yung malakas, manigarilyo.
12:45.2
Lakas suminom ng alak.
12:53.2
Very stressful ang buhay.
12:57.2
May away sa pamilya.
12:59.2
May away sa trabaho.
13:06.2
Kaya sabi ko sa iyo, hindi maganda.
13:07.2
Kulang sa exercise, pwede rin.
13:10.2
Paano malalaman kung may high blood sa umaga?
13:13.2
Check lang yung blood pressure.
13:15.2
Papa 2D echo sa puso.
13:22.2
Regular exercise.
13:25.2
At siyempre, pagdating sa gamot,
13:27.2
ang mura lang nga.
13:28.2
Yung mga amlodipine.
13:30.2
O maraming klaseng calcium channel.
13:35.2
Pero sa akin, mura nga yung amlodipine.
13:41.2
So, hanapin nyo yung tamang dosis.
13:43.2
Huwag kakalimutan.
13:44.2
Huwag magpapainit.
13:46.2
Bantayan tong morning high blood pressure.
13:49.2
Kaya kung magpapacheck kayo ng blood pressure,
13:52.2
at least sa umaga,
13:55.2
Ayaw natin matyambahan.
13:57.2
Baka may mangyari kay tatay,
14:02.2
Lalo na pa nagkakaedad,
14:03.2
mas marupok na kasi itong mga ugat natin.
14:06.2
Sana po nakatulong tong tips.
14:08.2
Share po natin sa ating kababayan.
14:10.2
Lalo na may namimit akong mga seaman.
14:13.2
pinapanood daw nila ako sa barko.
14:15.2
Nire-record nila.
14:17.2
itong mga gagawin.
14:18.2
Tapos, meron kayo emergency medicines pa lang.
14:21.2
Emergency medicines yun.
14:22.2
May amlodipine kayo.
14:24.2
Kung meron kayong Pampa Relax,
14:27.2
Kung meron kayong Pampa Relax.
14:30.2
Hanap kayo ng doktor na kaya mag-reseta
14:33.2
na may S2 license.
14:41.2
Hindi naman masama yan.
14:43.2
Hindi ka naman masasanay sa isang tablete.
14:46.2
So, meron mga pampakalma na tableta
14:49.2
pag talagang high blood ka.
14:51.2
Misan yung high blood mo kasi nervous.
14:53.2
So, high blood na nervous,
14:55.2
hindi na makontrol.
14:56.2
Uminom ka nalang sa tabletang Pampa Relax.
14:59.2
Baka pag nainom mo yung Pampa Relax,
15:01.2
baba-aba na yung nervous mo.
15:03.2
Mawawala na rin yung high blood.
15:04.2
Wala na rin yung high blood mo.
15:05.2
May chance ka na magpagamot.
15:08.2
So, sana po may tulong tong video.
15:09.2
Dapat less than 140 over 90
15:12.2
ang mga blood pressure ninyo.
