10 Senyales na Matalino Ka Pala Kesa sa Inaakala Mo. - By Doc Willie Ong
00:56.0
Tingnan natin. 10 hidden signs na may galing kayong tinatago.
01:01.0
Number 1, ang ugali daw ng matalino, very curious.
01:07.0
Sabihin, very curious siya. Gusto niyang malaman ang lahat ng bagay.
01:11.0
Kung meron siyang hindi alam, magbabasa siya. Magre-research siya.
01:16.0
Mahilig magtanong, mahilig magbasa, mahilig mag-research.
01:21.0
Lahat ng bagay interesting sa kanya.
01:24.0
Bakit may tumutubong halaman dyan? Bakit yung buwan umaakyat sa gabi?
01:30.0
Lahat yan, gusto niyang malaman.
01:32.0
Siyempre, pag hindi matalino, wala lang pa kayo.
01:35.0
Very curious sa maraming bagay. Hindi lang sa linya niya.
01:39.0
Let's say, linya niya. Ano bang linya niya? Let's say, carpenter siya.
01:44.0
Diba? Carpentero. Hindi lang puro pag-ayos ng cabinet, alam niya.
01:49.0
Pati ibang bagay, alam din niya. So, very curious sa maraming bagay.
01:54.0
Number two sign na matalino, problem solver sila.
01:58.0
Kaya nila i-solve yung mga problema sa bahay, sa buhay.
02:02.0
Kaya nila i-analyze. Pinag-iisipan maigi na sa-solve nila.
02:08.0
Pero, siyempre, pag hindi matalino, hindi maayos yung mga problema sa kahit sa bahay sa sarili niya.
02:14.0
Puro sira-sira ang gamit. Puro kalat-kalat.
02:17.0
So, hindi niya iniisip paano ayusin. Diba? Misan may nasisira dyan.
02:22.0
So, hindi niya malutas yung problema niya.
02:25.0
So, pag problem solver ka at talagang hindi ka titigil hanggang ma-solve yan,
02:30.0
sabihin, may talino ka or gagaling ka dyan.
02:33.0
Number three sign ng matalino, very observant sila.
02:38.0
Mapagmasid sa paligid. Okay?
02:41.0
Sa mga magkakaibigan, alam nila sino dumating, ano nangyayari.
02:46.0
Parang mga detective. Gita mo yung mga police, mga detective. Very observant nila.
02:51.0
Pagpasok pa lang, alam nila saan lalabas, saan pwede may nanakaw.
02:55.0
Very alert yung mata nila. Highly suspicious sila.
02:59.0
So, observant, matalino. Sabihin, ginagamit yung utak.
03:03.0
Number four, ang matalino daw ay very open-minded.
03:08.0
Anong open-minded? Maraming kababayan natin, close-minded.
03:12.0
Pag sinabing open-minded, kung merong tao baliktad sa opinion niya
03:19.0
o kontra sa opinion niya, makikinig siya.
03:23.0
Nakikinig siya sa opposite opinion, sa ibang reliyon, ibang politika, ibang issue.
03:31.0
Pinapakinggan niya. Okay?
03:33.0
Hindi niya sinasabi lagi na tama siya. Malay mo, tama iba to.
03:38.0
Pero pag close-minded, ako lang ang tama. Itong paniniwala ko lang tama. May nabasa ako. May nagturo sa akin. Ganito.
03:49.0
Ito, one plus one, ganyan.
03:50.5
Ako lang ang tama.
03:53.3
Kayong lahat mapupunta sa impyerno.
03:55.8
Ako lang po mapupunta sa langit.
03:58.2
Pag ganong close-minded,
03:59.7
yan ang tinatawag na Dunning-Kruger effect.
04:03.4
Ang Dunning-Kruger effect,
04:05.6
ibig sabihin, yung taong hindi matalino,
04:08.9
mas pinipilit nila tama sila.
04:11.6
Na hindi sila nagkakamali.
04:13.8
Pero yung pinakamatatalino,
04:15.9
isip nila, hindi natin alam lahat.
04:17.8
At para sila Albert Einstein,
04:20.8
sasabihin nila, hindi nila alam lahat.
04:23.5
Siguro meron, siguro wala.
04:25.4
Depende sa datos.
04:26.7
Wala naman makakaalam lahat yan.
04:28.8
Imposible malaman yung lahat yan.
04:31.2
Open-minded, ibig sabihin, matalino.
04:34.5
Alam niya may tama, may mali.
04:36.4
Alam niya nagbabago ang opinion.
04:38.7
So huwag tayo close-minded.
04:40.5
Lalo na sa nagko-comment na,
04:42.2
alam ko yan, tama ako, mali ka, salbahe ka.
04:45.3
Ah, wala yun. Shortcut yun.
04:47.1
Wala naman shortcut sa buhay.
04:49.4
Number five, sign ng matalino,
04:55.2
Ang matalino, kaya niya sabihin,
05:00.0
Pag tinanong mo ako,
05:01.2
let's say, anong gagawin natin dito sa malaking issue?
05:04.4
Hindi ko pa alam yan.
05:05.4
Naaaralin ko muna yan.
05:06.8
Hindi ko na mali niya yan.
05:08.6
Pwede niya sabihin, hindi ko alam.
05:11.2
Pero yung hindi matalino,
05:12.9
sasabihin niya, alam ko na lahat yan.
05:15.4
Kahit hindi niya alam,
05:17.1
mag-i-invento na lang siya.
05:19.2
Yung mga may Alzheimer's,
05:21.5
nag-i-invento na lang ng kwento yun.
05:23.7
Kuha ng ano na lang,
05:24.8
parang sirang computer eh.
05:27.9
pag pinipilit niya,
05:30.9
hindi po magaling yun.
05:32.3
Tsaka usually, mayayabang.
05:34.5
Yung hindi matalino, mayabang.
05:37.6
Dinadaan na lang sa lakas nung dating.
05:40.1
Sa forma na lang, shortcut, di ba?
05:43.0
Ba't mo paaaralin,
05:44.5
popormahan mo na lang.
05:46.2
Mukhang may alam,
05:47.2
ka rin naman eh, di ba?
05:56.4
Sabihin, flexible sila.
05:57.9
Kaya nila mag-adjust sa sitwasyon.
06:00.9
Let's say, may nangyari,
06:03.1
o biglang may problema sa bahay,
06:06.2
may pagbabago sa pamilya,
06:08.4
natanggal sa trabaho,
06:10.2
nalipat sa school,
06:11.5
kaya nila mag-adjust.
06:13.6
Nakaka-adjust sila.
06:14.8
Mahirap mag-adjust eh.
06:17.1
Kaya rin nila mag-abroad,
06:18.6
I think, yung mga overseas worker natin.
06:20.8
I mean, karamihan doon.
06:22.3
Para maka-adjust ka,
06:24.3
makatrabaho ka ng 10 years sa ibang bansa,
06:29.2
matalino ka dapat doon.
06:30.9
Hindi naman matalino, IQ lang eh.
06:32.9
Matalino, merong emotional intelligence.
06:35.6
Kasi natapos mo eh.
06:38.4
Nakatapos ka ng matagal na pag-aaral.
06:40.9
Nakatrabaho ka sa isang
06:42.0
mahirap at masungit na boss.
06:45.7
kaya mo mag-adapt eh.
06:46.8
Kaya mo mag-tiis.
06:49.1
Adaptable is matalino.
06:50.7
Number seven sign na matalino,
06:54.7
Marunong makinig.
06:56.7
Very obvious naman.
06:58.3
Yung mga hindi matalino,
07:00.3
hindi yan nakikinig.
07:01.8
Ang hindi matalino,
07:02.9
gusto lang salita ng salita.
07:04.7
Kahit walang sense,
07:06.3
kwento lang ng kwento,
07:07.6
wala namang kabagay-bagay.
07:09.1
Pero yung marunong makinig,
07:12.6
pinapakinggan niya opinion mo.
07:14.0
Gusto niya matuto eh.
07:16.9
Kamalay mo, mali ka.
07:18.2
Attentive listener.
07:20.0
Maganda yung empathy niya.
07:22.3
So, mas maganda po yun.
07:23.9
So, good listener ang matalino.
07:25.5
Number eight sign ng matalino,
07:33.4
yung nararamdaman ng iba.
07:35.8
Pag yung ibang tao ay
07:37.8
sumasama na loob,
07:41.2
Pag ibang tao natutuwa,
07:48.3
Hindi siya agad-agad maloloko.
07:50.5
Alam niya kung may,
07:51.4
napifill niya yung feelings ng iba.
07:54.8
Sensitive siya sa iba.
07:56.6
May emotional intelligence.
07:58.4
Di ba? May taong ganun.
07:59.4
Meron namang iba tayong kaibigan,
08:04.1
Umiiyak na yung isa,
08:05.6
galit na yung kaibigan nila.
08:10.5
makakumuha na ng bato,
08:12.9
hindi pa niya alam.
08:15.4
bakit ako uupakit?
08:16.8
Bakit ako uupakit?
08:16.8
Bakit ako uupakan itong grupo?
08:18.9
na-offend na niya.
08:20.3
Na-insulto na niya ilang beses.
08:22.3
Wala siyang empathy.
08:26.2
yan ang problema.
08:27.5
Pag hindi matalino,
08:29.9
Pero pag may empathy ka,
08:32.6
mali na nasabi ko,
08:34.0
dapat mag-adjust ako.
08:35.9
yun ang matalino.
08:43.3
Turuan mo lang gawin itong bagay,
08:45.7
ganito ang tamang
08:46.8
pag-ayos ng gamit,
08:51.2
pag-ayos nitong gadget,
08:54.8
Kailangan isang beses,
08:56.1
dalawang beses mo lang ituro,
08:58.8
Pero pag hindi matalino,
09:01.0
kahit limang beses mo na ituro,
09:09.2
Pero okay lang naman.
09:13.0
Dapat hindi naloloko
09:15.8
Marunong kayo tumingin.
09:19.3
pag hindi matalino,
09:20.3
yan ang gusto ng mga scammer.
09:22.0
Yung mga hindi matalino,
09:23.5
kaya-kaya nila lukuhin.
09:25.8
Yan ang pang-uto nila.
09:27.5
Number 10 sign ng matalino,
09:33.2
May self-control.
09:36.2
kaya niya ayusin oras niya.
09:39.0
Alam niya pa paano darating on time.
09:42.2
Alam niya yung mga goals niya,
09:44.3
layunin niya sa buhay.
09:46.8
ano trabaho niya.
09:48.8
Kaya niya i-adjust yung sarili niya para doon.
09:52.8
Pero pag yung kausap mo,
09:53.8
hindi alam yung oras.
09:56.8
Mali-mali ang goal.
09:59.8
Hindi siya matalino.
10:00.8
Dapat may disiplina sa katawan.
10:03.8
May disiplina sa pagkain.
10:05.8
May disiplina sa pag-uusap.
10:07.8
Hindi yung bigla-bigla nalang naninigaw,
10:12.8
Ibang usapan yun.
10:13.8
May mental health problem yun.
10:15.8
Baka may anger issues yun.
10:17.8
Actually, mga masasamang tao,
10:20.8
iba matatalino din eh.
10:22.8
Pero ang point ko lang,
10:23.8
dapat may self-discipline,
10:26.8
Kahit sa health, sa pagkain,
10:28.8
hindi yung kain ang kain.
10:30.8
Alam mo na nga, mali.
10:31.8
Alam mo na hindi maganda sa kalusugan mo,
10:33.8
kain pa rin ang kain.
10:35.8
So itong 10 signs ng matalino.
10:38.8
At syempre, tulad na sinabi ko nga,
10:40.8
hindi ko pala nabanggit dito yung
10:43.8
yung mga chismis.
10:45.8
Ang matalino usually,
10:48.8
alam niya yung chismis, alam niya issues,
10:51.8
pero hindi lang paulit-ulit na chismis.
10:54.8
Meron niyang kasabihan eh.
10:57.8
Small minds talk about people.
11:00.8
Yung hindi daw matalino,
11:01.8
puro chismis lang ang alam.
11:04.8
Tapos average minds, yung average na utak,
11:07.8
talk about events.
11:09.8
Anong mga issue sa gobyerno, sa paligid.
11:14.8
Pero intelligent minds, yung pinakamatalino,
11:18.8
talk about ideas.
11:20.8
Gusto niya yung mga ideas, mga philosophical issues.
11:25.8
Tungkol sa mundo, paano natin papagandahin.
11:29.8
Ano ba nangyayari sa kalikasan.
11:31.8
Yung mga bagay na yan,
11:33.8
pang matalino, pang long term.
11:36.8
So, tawas tayo sa chismis.
11:39.8
Meron tayo konting tips paano tumalino.
11:42.8
Sa pagkain, siyempre,
11:46.8
isda nakakatulong tumalino.
11:50.8
Fish oil supplement, mga isda.
11:52.8
Omega 3, pampaluwag ng ugat natin sa utak.
11:55.8
Basta maganda daloy ng dugo sa utak,
11:59.8
Basta hindi ka ma-stroke.
12:01.8
Fish oil, hindi puro mantika,
12:03.8
nagbabara yung mga ugat natin sa utak
12:06.8
para hindi masira yung natitirang talino natin.
12:09.8
Alak, bawas sa alak.
12:11.8
Sobrang alak, nakakabobo yun.
12:15.8
Droga, nakakabobo din.
12:17.8
Nakakahina ng utak.
12:19.8
So, mani, pwede rin.
12:21.8
Healthy ang mani.
12:24.8
Kape, pwede naman ng kape.
12:26.8
Mga dalawang tasa.
12:28.8
Kung di ka naman nagpa-palpitate,
12:30.8
okay naman ng coffee.
12:31.8
Exercise, paglalakad.
12:33.8
Maganda, pampatalino. Alam ba bakit?
12:35.8
Oras na maglakad-lakad ka dyan sa tabi,
12:39.8
isang kilometro, dalawang kilometro,
12:41.8
gaganda yung blood flow.
12:43.8
Gaganda yung dalawin ng dugo.
12:45.8
Hindi lang sa paa, hindi lang sa puso, pati sa utak.
12:48.8
Kaya minsan, pag naglalakad-lakad ka,
12:50.8
bigla nakakaisip ka.
12:51.8
Gumaganda yung dalawin ng dugo.
12:53.8
Yung utak, poprotektahan.
12:55.8
Huwag magpapasuntok.
12:57.8
Kita mo yung mga boxer, mga wrestler.
13:00.8
Nagkaka-Parkinson's nila.
13:03.8
Nanginginig, nasisira yung mga nerves nila.
13:06.8
At isa pang nakakatalino,
13:08.8
yung daydreaming.
13:10.8
Hindi yung daydream, naisip ka lang naisip.
13:13.8
Yung pinaplano mo yung future mo.
13:15.8
Pinaplano mo, ganito gusto ko mangyari sa buhay ko.
13:19.8
Ganito plano ko, may goal ako, may gagawin ako.
13:25.8
aral tayo ng mga crossword puzzle,
13:27.8
maglaro ng chess.
13:29.8
Chess talaga, pampatalino.
13:31.8
Chess is very good.
13:34.8
Strategy, paano mag-sacrifice.
13:37.8
Nakikita mo mga chess player, pampatalino.
13:39.8
Chess, better than dama.
13:41.8
Basta yung mga games,
13:43.8
tsaka huwag lagi gumamit ng calculator.
13:46.8
Dapat marunong ka rin mag-compute.
13:48.8
Marunong mag-compute, marunong mag-sulat.
13:51.8
Maayos, organized.
13:53.8
Yun ang matalino.
13:55.8
Kung hindi tayo matalino dati,
13:57.8
subukan natin itong mga tips na ito.
13:59.8
Curious, problem solver,
14:01.8
observant, open-minded, humble.
14:10.8
at may self-discipline.
14:12.8
Sana po lahat tayo tumalino na konti
14:15.8
para maging mas successful sa buhay
14:18.8
at mas magkaroon ng maraming kaibigan.
