01:57.0
ay nanatili si Tatay Danilo
02:00.0
sa traditional na pamamaraan ng paggawa nito.
02:03.1
Ayon kay Tatay Danilo, mas masarap, mas tumatagal raw kasi
02:07.2
ang gawang mano-mano kaysa gawa ng makina.
02:30.0
Nasa nangyari ay hal alcanz ang aking pagkabahaan ng gamit ng pamilya ni Tatay Danilo.
02:44.9
Ang pamilya, may walang i!"
02:59.8
便 seniit клwh'm ustane.
02:59.9
Ang kanya rin, sister T Betty Yoro.
02:59.9
Ang kanya rin, sister T Betty Yoro.
02:59.9
FARD'S posso sa aking buå‘› ng dahil magdalang pag torment at grits naman ako.
03:00.0
Kain ha, baka lagi magsinghan.
03:30.0
So, ito na po ang kanilang finished product.
03:41.8
Ayan, lapit lang konti.
03:43.3
Bro, pakita natin.
03:47.7
Binibenta dito sa kalye, sa Pilisano Balete.
03:52.1
Pag nakita nyo ito dito.
03:54.7
Magkano isa nito, Teng?
04:00.0
So, lagyan mo lang ng konting gatas.
04:02.5
Meron naman, iba-iba yung mga taste ng mga tao, pamamara ng pagkain ito.
04:07.8
So, pwede, lagyan mo ng gatas.
04:10.5
Pwede naman na kainin mo na lang ng diretsyo.
04:14.3
Ang iba, nilalagay naman sa halo-halo.
04:18.5
Bali, dati kayo lang po, mano-mano talaga.
04:22.8
Marami rin gumaya, kaso hindi rin sila kaya maghahawak ng tao.
04:32.0
May dyan sa Binturansa.
04:33.9
May dito sa Unahan.
04:35.8
May dito sa Balete.
04:41.1
Sa Aklan po, kayo lang ang...
04:43.5
Ako lang ang pinakamatagal na hindi na nila kaya mahinto.
04:50.4
Kasi yung mga apo ko, palit-palit lang yan eh.
04:53.6
Pag umano na sila yan, magtrabaho na naman, mayroon na namang kapalit.
04:59.0
Oo, tapos na pag-aaral.
05:02.4
Maraming natulungan to.
05:06.0
Tingintuin ko sana to, kaso kawawa naman yung mga apo, walang pamasahe.
05:13.6
Bali, sa loob ng 51 years na kayo gumagawa nito.
05:20.7
Kumusta po ang kitaan ng paglilimbok?
05:25.9
May kita rin kaso, yung puhunan.
05:29.0
Umuutang ng prosintohan.
05:32.0
Kasi pag hindi ka umuutang ng prosintohan, wala kang palay, stock.
05:37.0
Hindi ka rin pwede gumawa ng pinipig tuloy-tuloy.
05:42.0
Dapat may mga 300 kaban ka nga stock sa bahay.
05:48.0
Pag wala, ay hinto kami.
05:51.0
Kumusta ang bentahan mula noong 1973?
05:58.0
Kailan yung pinakamalakas na kita ninyo sa limbukan tayo?
06:03.0
Noong 1973 hanggang 1986, ako lang kasi solo lang.
06:08.0
Solo lang, sa aklan?
06:10.0
Kaso marami rin dinidelibiran. May ilo-ilo, may altabas, may antike, may kalibo, may banga.
06:17.0
Hindi mo nagbabayad. Mahigit 90,000 ang utang hindi nagbayad.
06:24.0
Hanggang ngayon. Ay singilin mo, nagalit pa.
06:28.0
At pinabayaan ko na lang.
06:30.0
Itayaan mo pa ang buhay sa kanila.
06:33.0
Kaya ano, nakakos sila.
06:35.0
So, kailan naman pumasok na medyo humina ang paglilimbo pag pinipig?
06:41.0
Itong 90, ah 2002.
06:49.0
For dahil sa anong reason po?
06:50.0
Marami ng karaban.
06:52.0
Mga makina na kasi sa kanila eh.
06:54.0
Ayun. Sa pagpasok pala ng makina.
06:57.0
Ng teknolohiya, nabawasan ang sales ninyo?
06:59.0
Nabawasan. Kaya humina rin ang kita.
07:03.0
Pero noon na walang ganyan, hindi ako nangungutang ng puhunang kasi malakas ang pinipig.
07:12.0
Ngayon, malakas din kung ano, kasi ito ang hinahanap, original.
07:18.0
Ninadala sa ibang bansa.
07:21.0
Ninapasalubong nila.
07:23.0
Ano yung kinaiba ng paglilimbo?
07:25.0
Ano yung paggawa sa makina kaysa ditong mano-mano po?
07:29.0
Kasi hindi sila pwede gumawa ng original.
07:32.0
Ay pag kinuha nila dito sa kawa, hilaw pa.
07:39.0
Pero yung sa makina ay sa kawa pa rin muna niluluto?
07:46.0
Oo. Kaso hindi luto yung palay.
07:51.0
Kinukuha na, tapos paramigin.
07:53.0
Tapos ipadaan sa makina.
07:56.0
Kasi pag hindi palamigin, dikit-dikit yung palay. Hindi pwede kainin.
08:03.0
Wala kang makina. Hindi mo mapakinabangan.
08:08.0
So parang nakikita ko doon sa kabila na yun yung mga product ninyo, no? Sa kabila na yun.
08:17.0
May comparison doon ng mano-mano.
08:21.0
Produce ng mano-mano at saka produce.
08:23.0
At saka produce ng ano?
08:27.0
Ang pinipig na ano, na ganito, talagang.
08:31.0
Hinahanap ng mga tao.
08:33.0
Flat na flat talaga siya, no?
08:35.0
Yun eh, hindi masyadong flat. Kaso pag sinangag nila ulit, lumulubo na.
08:45.0
Kaya malakas ang kita nila doon. Kasi pag lubo, yung isang kaban,
08:50.0
napapalabas nila ng mga line tap salok yun.
08:57.0
Wala pang tao na swildohan.
08:59.0
Oo, wala kang sinuswildohan?
09:01.0
Wala, siniswildohan yun.
09:03.0
Kuryente na lang, makina?
09:04.0
Oo, kuryente na lang. Yung taga-sangag na lang, tsaka tagalagay sa makina. Yun.
09:10.0
Bali, tatlo lang ang tao doon.
09:12.0
Oo. So kalimitan dito sa atin, makina na ang gamit?
09:17.0
Kaso sabi naman ng mga,
09:19.0
mga bakasyonist na galing sa ibang bansa, huwag mong iwala yan kasi yung pinipig mo masarap.
09:26.0
Hindi kagaya sa makina. Hindi pwede dalhin sa ibang bansa. Magsisira.
09:32.0
So talagang, pati mga balikbayan hinahanap yung pinipig mo?
09:36.0
Oo, grabe. Tinukuhaan din nila ng video to, kaibang bansa daw. Nandoon na, kapaskin.
09:43.0
Nakikita na nila?
09:48.0
Ito yung nakakahanga, mga kapobs. Dahil 1973 hanggang ngayon, 51 years na.
09:56.0
So ngayon, ilan ang edad mo tay?
09:59.0
71 na. So sana no, maipasa mo rin sa mga apo mo itong paggagawa ng ganito.
10:05.0
Oo. Kaso sabi ko sa kanila, hawakan mo lang maigi yung pagsangag. Kung makuha nyo, yan, kumplito na lahat yan.
10:13.0
Wala na kayong paghanap ng mga materyales.
10:18.0
So kaya itong pagsangag mo, hindi ito pinagkakatiwala mo sa iba?
10:21.0
Hindi. Tinuturoan ko rin sila, kaso hindi nila kaya. Napapagod daw sila.
10:27.0
Pero ako, kayang-kaya ko pa rin.
10:29.0
Diret-diretso eh.
10:30.0
Oo. Hindi nila kaya. Napapagod daw sila. Sabi ko, sana mayroon akong makuha na marunong talaga para sila na ang maghahawak nito.
10:41.0
Pwede na akong magpahinga.
10:42.0
Hindi kayo napapagod na 1973, ikaw ng ikaw?
10:47.0
Ay, ano lang naman ako nito humahawak eh, 2007.
10:55.0
2007. Ay, so ibig sabihin, 1973 ito, pero generation to generation, pinasasasa?
11:01.0
Oo. Maraming humahawak nito, kaso mga patay na.
11:04.0
O, pinasa sa inyo?
11:06.0
Bale, sino ang pinakang original nito na gumawa po?
11:09.0
Ako talaga ang may-ari nito.
11:14.0
Ito ba ay na-adapt ninyo sa lolo ninyo? O kalolo ninyo?
11:17.0
Hindi, ginahiya ko lang ito doon sa Kamaligan.
11:22.0
Kasi doon yung pagawaan ng Pinipig, nyog lang noon ang umaano ng tuumpisa ng palay.
11:29.0
Ay ngayon, ako rin ang nag-imbinto ng kahoy na kasi pagnyog, hindi abutan ng isang taon palit.
11:38.0
Ah. Yung dati diba mayroong binabayo?
11:42.0
Binabayo. Sa inyo eh, mas napadali na ang proseso dahil...
11:47.0
... iniikot-ikot itong kahoy na ito.
11:49.0
Kailan mo ito na-imbinto naman?
11:56.0
Mmm. Ikaw na ang nag-umpisa ng ganyan?
11:59.0
Yung sa iba, ano ang ginagawa nila?
12:01.0
Ganito rin. Kaso, hindi nagtagal. Ay hindi sila marunong maghahawak ng tao.
12:08.0
Itong kahoy mo na ito na pinapag-ikot-ikot, mga ilang taon na ito?
12:14.0
Bago pa lang yan. Mga isang taon pa lang yan, Sir.
12:17.0
Ah. Eh, gano'n. Ang pinapalitan ninyo pagka...
12:20.0
... gumagaan siguro yan pagka ano na eh, no?
12:23.0
Hindi. Pag gumaan siya, bibili nila mga kusimintot sa kabuhangin, dagdagan.
12:27.0
I see. Gano'n po pala.
12:29.0
Kaya, ayan. Saka kung hindi ka marunong gumawa yan, pag hindi mag-balance...
12:36.0
... nahihirapan yung gumagawa na pinipig.
12:40.0
O ganyan pala ito, mga ka-pobre.
12:45.0
Ang sa amin, kasi noon sa Mindoro, pagka gusto namin mag-pinipig, ay...
12:53.0
... ganito rin ang proseso, pero binabayo.
12:57.0
Kaya mainit na. Saka itong talay mo na ito, binilad ba ito o press?
13:02.0
Talagang binilad yan, Sir. Kasi kung press ka ang gagawin mo, lumidikit.
13:09.0
Tapos, pag ibabad sa tubig, inuurasan yan.
13:13.0
Aha. Ah, binababad sa tubig?
13:15.0
Oo. Sa drum na plastic.
13:18.0
Dalawang kaban ang laman.
13:19.0
Yun. Yun pala yung proseso dito.
13:22.0
Pag tinikman mo yung pagkauga, uurasan mo yan ng mga apat na oras, apat kalahati.
13:31.0
Pagbabad ako niyan, mga alas-dusi ng gabi.
13:34.0
Kasi matandaan ako, hindi naman ako makatulog ng maayos.
13:39.0
Tapos, sobrang init pa naman yan. Ano?
13:45.0
Hindi ako mahawak ng tubig yan.
13:48.0
Mmm. Mula pa noon. Hindi ako talaga maano ng tubig. Kaya yung kamay ko, sabi nila.
13:53.0
Bali, dalawang sakuho ang gagawin ninyo ngayon?
13:58.0
Marami bang order ngayon tayo?
13:60.0
Hindi. Pa minsan-minsan lang.
14:03.0
Libertad sa kaantike. Kumukuha niya ng 5,000.
14:08.0
Baka yung pinsan ko, si Glen Tumaca.
14:12.0
Pinsan ko po yun.
14:13.0
Yan ang kumukuha dito. Kung minsan, 10,000 kumuha yan.
14:17.0
Ah, pinsan mo pala yun?
14:18.0
Opo, opo. Pinsan ko yun.
14:20.0
Mmm. Babalik na naman dito yan.
14:23.0
Yung taga-Libertad, tumatawag lang sa cellphone nyo kung mayroong yari.
14:27.0
Mas marami pala ang sales ninyo sa aantike.
14:35.0
Kalimitan to sa pinipig tayo. Ayun.
14:36.0
Ang pinagagamitan nito, ano po?
14:40.0
Kinakain lang ang ganito.
14:43.0
Pwede rin nila ilagay sa gatas nila. Ginagawa nilang oatmeal.
14:48.0
Kasi pag mga matanda, pag ito raw ang ilagay nila, busog sila. Matagal pa ma...
14:55.0
Matagal lang sila gutumin.
14:59.0
Hindi, kagaya ng oatmeal daw.
15:02.0
Pamaya-maya, maano na raw yung sigmura.
15:06.0
Ano nila? Gutom na.
15:08.0
Kaya pag bumili yung mga, may mga matatanda, mga pig.
15:12.0
Sampung piso. Ah, sampung balot.
15:19.0
Tapos pag ginaganon mo doon sa gilid na yun, mga kapobre, talagang sobrang mabagong-mabango.
15:28.0
Bagong anit, oh, sa murale.
15:32.0
Yung tanim ko, hindi pa eh. Ayan oh, nagpapahinog pa lang.
15:42.0
Si Glenn, gumakarang naman dito ang malakas kumuha.
15:45.0
Malakas mag-order?
15:47.0
Marami ibig sabihin yan, mga kapobre, mas malakas ang sales nito doon sa Antiki.
15:54.0
Mabuti walang naggagaya sa iyo na mula doon sa ibang lugar.
15:58.0
Wala. Hindi nila kaya daw.
15:60.0
Mmm. Mahirap ang proseso eh.
16:04.0
Akala lang ng iba yan, pag tinignan sa video, ganyan lang, ganyan lang, pero...
16:08.0
Mmm. Mahirap gawin.
16:09.0
Mahirap gawin yan.
16:13.0
Kasi kung halimbawa ako, kung magsubok ako yan, mapapaltos ka agad yung isang ganyan.
16:22.0
Yung blending ng paghalo, iba? Blending ng paghalo. Paghalo na nga. Yung oras ng paghalo, parang ano eh.
16:35.0
Oo. Kasi pag hindi ka naman marunong...
16:38.0
May hilaw, may ano dyan, no?
16:40.0
Oo. Parang lumidikit yan, hindi mo na ma...ano.
16:47.0
Ano po yung the best na, ano, na variety ng palay na maganda gawing pinipig?
16:55.0
Ah, malagkit ito?
16:56.0
Malagkit lahat yung ginagawa namin.
16:59.0
Hindi pwede yung kaano, sinakain natin.
17:03.0
Oo. Yung normal natin na palay.
17:05.0
Hindi kagaya noon na ginagawa namin yan. Pero ngayon, hindi na. Ma...ano. Pag maluto na sa kagawin doon, maano na na lumiliit.
17:24.0
So, malagkit pala ito?
17:32.0
Sana mapreserba ito at maipagpatuloy yung ganitong...
17:38.0
Oo. Sabi nga nila nang nag-i-interview dito, karamihan, nagbibidyo, sana huwag mawala yan.
17:46.0
Para malaking, ano, dito sa aklan.
18:31.0
Maangal yung tao, iba daw.
18:33.5
Mayroon naman ako nagtitinda doon sa Kalibo.
18:40.7
Kasi pag walang ganun, walang ibili ng palay.
18:44.9
Mas lalo, ganitong anihan.
18:51.0
Tapos ang duration ng...
18:56.4
Gaano po itatagal yung tinipig?
19:01.0
Pag nagawa ngayon, kailan ka kailan siya pupwedeng?
19:04.4
Ay, kahit dalawang buwan.
19:06.3
Kahit dalawang buwan, hindi masisira.
19:08.2
Basta naka-plastic lang.
19:09.9
Hindi masisira yan.
19:13.2
Ilagay mo nga sa rip, lalong lumulutong.
19:16.4
Paano ma-preserve ang pagiging malutong tay?
19:19.8
Pagka halimbawa, yung dinadala sa abroad.
19:22.6
Ganyan, ganito lang na original.
19:27.7
Tapos pagdating nila doon sa kanilang lugar,
19:30.3
saan dapat ilalagay?
19:32.2
Sa ano lang, lata.
19:36.2
Sa balde, nasarado.
19:39.2
Para di sumingaw.
19:43.2
Tapos kung medyo manuraw,
19:47.1
hindi na masyadong malutong,
19:48.6
ay sinasangag nila.
19:50.8
So pag sinangag, balik ulit sa lutong niya.
19:56.8
Yung baybay nga, pwede mong sangagin.
20:04.0
Dami pa yan, tay.
20:05.3
So hindi ka magpapahinga niyan hanggat hindi natatapos?
20:07.8
Pag matapos, tumerinda sila.
20:11.6
Tapos mamaya na naman yung isa?
20:18.1
Pag merinda muna sila niyan.
20:19.8
Yung kawa mo siguro matagal na ito.
20:23.7
Ito ang tumagal na kawa, pang-anim na yan?
20:27.3
Kasi bumili ako ng kawa na malaking aluminum.
20:30.8
Harap ganito kalaki.
20:31.6
Hinihiram ng tao.
20:33.3
Ay pag ibinalik nila, crack na ang fit.
20:36.0
Kailangan mo namang singilin.
20:38.5
Yan na lang ang ginawa ko kaya tumagal ito.
20:43.2
Ma-1986 pa to eh.
20:46.4
Kaya, forty-eight years na ito.
20:56.7
Bale, hindi niyo na tinatanggal-tanggal yan dyan?
21:01.3
Naka-wielding dyan?
21:04.3
Kinapabayaan ko lang.
21:05.3
Kasi wala namang tao.
21:07.3
Kasi lahat ang tao eh.
21:09.3
Nandiyan naman ako.
21:10.3
Hindi ako nagpapabaya sa kanila.
21:20.3
Dito nang galing yung mga inaanak ko sa binyag na 107.
21:28.3
Ang inaanak mo po?
21:30.3
Pag-pista, kumbidahin ako.
21:33.3
Tapos, tatlo pala doon yung maging ihado ko.
21:42.3
Kaso kalat-kalat naman.
21:43.3
Mambusaw, may kugyo, may barangka, may...
21:50.3
May pamilya ka sa kugyo rin?
21:52.3
Kasi doon din ako nagtatrabaho nung 1984 hanggang 1986.
21:57.3
Sa kugyo? Antipolo?
22:01.3
Yung dinaanan ng LRT na yan mula Baclaran papuntang Pervio.
22:07.3
Kami ang nagiba ng mga building dyan na dinaanan.
22:10.3
Hmm. Matagal ka pala doon.
22:17.3
Sabi ko rin napuntahan. Noong nandoon ako sa demolisyon, yung amo ko, yung anak niya, naging barkada ko.
22:24.3
Nakapunta kami ng Batac, La Union, Baguio, Bingit.
22:29.3
Ang layo pala ng mga...
22:30.3
Oo. Sabi nga nila, ba't nakakarating ka doon? Eh, mabait ka ako yung anak ng amo ko eh.
22:36.3
Kung saan siya eh.
22:37.3
Doon ka rin? Sama ka niya?
22:38.3
Dinadala ko. Eh, sama ko. Bakit?
22:41.3
Lahat yung inom nila, tinitingnan ko, marunong din ako pag umuna sila ng tagay.
22:49.3
Natatawa nila ako eh. Sabi ng mga kasama ko, malakas talaga yung power mo.
22:55.3
Sabi ko, paano? Mabait naman yung mga...
22:58.3
Oo. Napasokan mo?
22:59.3
Eh, paano? Paglutosan ako, lahat. Sinusunod ko.
23:04.3
Eh, sila eh. Maayaw eh.
23:09.3
Ayaw mo pa nakasakay ka palagi sa aircon na kotse?
23:14.3
Kaya siguro, masayahin ako kahit ganito ako 71 na.
23:19.3
Sabi nila, hindi ka mas 71 ah.
23:23.3
Dahil sa pagiging masayahin niyo po?
23:26.3
Kung minsan, wala akong trabaho, pumupunta ako sa mahilig mag-maritis.
23:33.3
Nakikinig ka rin ng maritisan?
23:35.3
Tapos kung minsan, nakikisali rin ako.
23:38.3
Pero hindi ako umaano sa mga tao.
23:42.3
Kawawa naman yung mga tao na...
23:45.3
I-maritis mo. Ganyan lang ang buhay nila eh.
23:47.3
Bali, ang pagpupunta mo sa mga maritisan ay ano lang? Kinikinig lang?
23:54.3
Kaya kung ano sa mga paligid, alam ko yan.
23:59.3
Anong nangyayari?
24:00.3
Ay, malaming reporter.
24:02.3
Sabi nila, ba't alam mo? Ay, huli na kayo.
24:08.3
Ay, nauuna na kako ako.
24:10.3
Hindi naman ako nagtatanong eh.
24:13.3
Sabi ko, okay kako to.
24:15.3
Talagang iyong tao.
24:17.3
Ay, sabi nila, mabuti ka kung sabihan namin hindi ka nagsasalita doon sa mga maraming...
24:23.3
malakas ang maritis.
24:26.3
Ako tahimik na ako.
24:28.3
Pag marinig ko na masama, ba't isalita mo pa?
24:33.3
Yun e, minsan lablibangan mo yung maritisan.
24:39.3
Pero pag merkulis, merkulisan yan e, no?
24:42.3
Pag wala kami yung pinipig, gumagawa kami talaga.
24:47.3
Ginaan ko talaga yung mga apo ko na yan.
24:49.3
Ginaan mo at pinipipon mo sila?
24:51.3
Ito ang sinasabihan ko niyan.
24:53.3
Sasabihin ka agad.
24:54.3
Oo, gagawa si lolo ng pinipig.
25:03.3
So, parang ilang minutos ba ang...
25:07.3
Ay, hindi kami nag-ano ng minutos sir.
25:10.3
Basta pumutok-putok na yan na yan?
25:12.3
Oo, basta't luto na.
25:13.3
Alam po yan, kasi...
25:15.3
nalalaman ko kung luto, magaang na.
25:20.3
Pero kung hilaw pa, mabigat.
25:23.3
Kung baga sa paghalo pala ito, natatansya mo na?
25:27.3
Tansya ko na yan.
25:29.3
Kasi matagal hawak ang...
25:32.3
Sa tagal ba naman ang panahon na gumagawa ka na dito?
25:36.3
Ay noon, marami talagang gumagawa dito, palit-palit.
25:39.3
Kasi, maggawa sila ng umaga hanggang maghapon yan.
25:45.3
Grabing negosyante noon.
25:47.3
Kaso, marami namang negosyante.
25:49.3
Puro naman palpak.
25:51.3
Ay hindi naman nagbabayad.
25:53.3
Malaki pang halaga yung mahigit isan daang libu na yan noong 1986.
25:59.3
Wala pang pera nating isan libu noon.
26:01.3
Oo. Inuutang sa iyo tapos ay hindi pa na...
26:05.3
Ang ginagawa nila, utangin yung mga tatlong sako, babayaran ka na naman ng kalahati.
26:11.3
Deliveran mo uli, kalahati na naman.
26:14.3
Habang tumatagal, dumadami.
26:17.3
Sabi ko, hindi na ako mag-ano sa inyo.
26:20.3
Dito na lang ako magtinda.
26:22.3
Sila yung kumita, ikaw ang nalugi.
26:27.3
Ang bihirang patis.
26:29.3
Ay mabuti si Glenn ay kas magbayad yan.
26:36.3
Oo, dapat kas talaga.
26:38.3
Oo. Sabi ko, hindi na ako magpa-utang. Dala na ako.
26:44.3
Wala utang Glenn Tumacaja.
26:47.3
Dito pala si Glenn tumaka nag-ano eh.
26:51.3
Masaya ang aming naging kwentuhan ni Tatay Danilo.
26:57.3
Halos umabot niya ito ng masobra isang oras.
27:01.3
Pero hangin dito ko na lamang puputulin ang vlog na ito. Maraming salamat po sa inyong panunood.
27:07.3
Sana ay maipagpatuloy pa itong negosyo ni Tatay Danilo at maisalin niya sa kanyang mga apo.
