00:57.4
Wika ni Lolo si Calnon.
01:02.1
sapat na ang nakita niyang katapangan.
01:06.2
Totong ang may tiwala ang kanyang anak na si Tatay Basilio sa kanyang gamit nun.
01:12.2
Siyempre nainis si Tatay Basilio nun.
01:15.3
Paano na lamang kung hindi siya pinigilan diba?
01:19.3
E di sana tapos na yung kamay niya.
01:23.1
Tumawa lamang si Lolo si Cal,
01:25.4
umalis at pagbalik.
01:27.3
Bit-bit na nito ang galon ng tuba.
01:30.0
Tanghali ng mga sandaling yon.
01:33.1
Naroon silang dalawa sa maisilong ng bahay.
01:36.4
Salitan ng tagay na aakalain mong magkaibigan at hindi magtatay.
01:41.9
Dito ay lubos na nakilala ni Tatay Basilio ang Lolo.
01:46.5
Nawawala ang pagiging pilyo.
01:49.5
Sa halip ay binabanggit nito lagi ang yumaong Lola.
01:54.1
Akala noon ni Tatay Basilio na ang pag-inom nito ay siyang gamot sa alaalang masalimuot
01:59.1
at paghihinagpis.
02:02.0
Yun pala ay pagbabalik tanaw lang.
02:05.0
Hindi pa rin nalilimutan ng Lolo ang lahat.
02:08.9
Sa tono ng pananalita ay naiisip ng Tatay Basilio kung ano ba talaga ang sani
02:13.2
ng pagkamatay ng Lola noon.
02:16.7
Sa pagkakaalam niya kasi,
02:27.5
Siya ang naging kapalitman.
02:29.1
Pagkatapos akong sumubok maging albularyo noon.
02:35.6
Hindi pinaniwalaan ni Tatay Basilio ang mga sinabi noon.
02:42.4
ano ang kinalaman ng pagiging albularyo?
02:46.5
Pero totoo talaga na si Lolo si Kel noon ay isang manggagamot.
02:50.8
Tumigil lamang ito pagkatapos mamatay ang Lola noon.
02:56.2
Hanggang sa nagpatuloy sa pagsasalita si Lolo,
02:59.1
may mga batayan pala kapag binasok ang pagiging manggagamot.
03:05.8
partikular lamang ito sa lihitimong manggagamot.
03:10.0
May ilan kasi na hindi naman totoo.
03:13.4
Ayon sa Lolo si Kel,
03:15.7
nabigyan siya ng basbas matapos niya makuha ang mutsa na kung tawagin ay
03:20.0
bunga ng sinukuhan.
03:24.2
Marami na siyang nagamot at walang pinipili si Lolo si Kel noon.
03:29.1
Anormal na sakit man.
03:31.3
O may kinalaman ng pababalagan at dulot ng pagbabuso sa katawan.
03:38.1
Hindi alam ni Lolo si Kel na ang ganitong paraan ng panggagamot ay may kapalit.
03:44.9
Ang pagsasalba ng buhay ay may sakripisyo o mano.
03:50.5
Hanggang sa namatay si Lola Pasita,
03:54.2
may nakapagsabi kay Lolo na mali ang ginawa ng Lolo si Kel.
03:57.3
Dapat umano ay pinipili lang ang taong ginagamot.
04:03.4
Hindi yung mga taong nagpapagamot na nakatadhana ng mamatay noon.
04:08.8
Binabawasan umano ang bilang ng taon ng buhay ni Lolo si Kel.
04:13.4
Paunti-unti hanggang sa maubos.
04:17.0
Hanggang sa mamatay ito.
04:19.4
Ang problema nga lang ay malakas ang puder ng Lolo kaya hindi tumalab sa kanya ang sumpa ng pagiging manggagamot.
04:25.7
Sa halip, doon ito tumama kay Lola Pasita.
04:33.2
Nakaramdam ng paggagalit si Tatay Basilio.
04:36.4
Pero naroon na at nangyari ang lahat.
04:40.0
Ang pagkakamali ay naituwid na.
04:43.6
Nakakapanghinayang lang dahil kung nalaman ka agad ng Lolo ang mga batayan,
04:48.4
kasama pa nila ngayon si Lola Pasita noon.
04:52.7
Nang pinasok ko yung pagiging albularyo,
04:55.7
wala akong tinanong ng mga biyasang katulad ko.
05:00.3
Sa pagkakaalam ko lamang noon,
05:02.8
kapag manggagamot,
05:04.6
magaan sa pakiramdam sa oras na makatulong ka.
05:08.4
Paglilinaw ni Lolo.
05:11.4
Hanggang sa naparami na ang kanilang nainom at hindi na napapansing maingay na pala silang nagkikwentuhan.
05:20.5
nagaya na ang Lolo na umalis sila at may pupuntahan umano.
05:24.8
Kagad naman nagtanong sila,
05:25.7
si Tatay Basilio kung saan.
05:28.1
Ang sabi ni Lolo ay sa kaibigang manggagamot na si Marita.
05:33.9
Babae si aling Marita at Piyuda.
05:36.8
Kaya kagad pumasok sa isip ni Tatay Basilio
05:39.2
na baka manunuyo ang Lolo noon.
05:43.9
Sinita niya ito pero,
05:47.6
puro ka nalang negatibo.
05:50.0
Hindi ko tipo si Marita, no?
05:52.3
At kung mambababae man ako,
05:53.7
pipiliin ko'y mas bata.
06:00.2
Muli namang tinanong ni Tatay kung ano ang sadya niya
06:03.1
o ang sadya nila doon kay aling Marita.
06:07.2
Lalo pat lasing na si Lolo.
06:09.8
Hindi naman kaila noon kay Tatay na lumalabas din ang
06:12.5
pagkamanyakis ni Lolo kapag lasing ito.
06:17.7
Ang sabi naman ni Lolo si Kela ay hindi kasi umano siya nakita noong nakaraan.
06:21.7
Bumisita kasi umano si Marita
06:24.8
nang hihingi ng tulong doon kay Tatay.
06:29.5
Nagkaproblema daw siya matapos magamot ang pasyenteng kinukulam noon.
06:34.7
Sa pagpapatuloy nito ay hindi daw pinatay ni Marita ang mangkukulam.
06:40.6
Pinarusahan at nakiusap ito na hindi na siya uulit pa sa pangkukulam noon.
06:46.0
Pero kasinungalingan pala yun.
06:49.2
Dahil matapos makawala sa gapos ng pagpakulam,
06:51.7
kinumpronta si Marita sa bahay nito.
06:56.5
Kamuntikan nang magkaroon ng komosyon.
06:59.5
Kung wala lang sigurong ibang tao sa bahay noon ay malamang patay na si Marita.
07:05.4
Nagtanong naman si Tatay Basilio kung bakit.
07:08.3
E manggagamot nga si Marita.
07:10.9
Bakit mamamatay ito samantalang wala namang kalaban-laban ng mangkukulam sa usaping kaalaman?
07:16.8
Lalo pat si Marita daw ay sobrang bihasa.
07:19.7
At maraming humahanga doon.
07:21.7
Yan ay kung ordinaryo lang ng mangkukulam, anak.
07:28.0
Yung nakalaban ni Marita,
07:30.6
bihasa din sa kaalaman at bukod pa diyan,
07:34.0
hukluban ito na may dugong aswang.
07:39.6
Napatanong si Tatay Basilio kung paano yung hukluban at dugong aswang.
07:45.7
Kung delikado ba yun?
07:49.7
Mabang kwento man noon ayon kay Lola.
07:51.7
Ang masaklap ay alam niya sa sarili na kapag itong si Lolo si Kel ay nakainom na ay isa ka pa mang aaya noon.
08:17.9
Ang masaklap ay alam niya sa sarili na kapag itong si Lolo si Kel ay nakainom na ay isa ka pa mang aaya noon.
08:21.7
Ang masaklap ay alam niya sa sarili na kapag itong si Lolo si Kel ay nakainom na ay isa ka pa mang aaya noon.
08:22.0
Hindi ito nagdadalawang isip gawin ang gusto.
08:26.3
Kung kaya nakakatiyak si Tatay Basilio noon na may hindi magandang mangyari noon.
08:33.4
Napabuntong hininga na lamang ang tatay habang napapailing.
08:37.8
Hindi naman kalayuan ang bahay ni Marita sa kabilang barangay.
08:42.5
Kaya nilang bagtasin nang hindi sumasakay ng paseheroan.
08:47.3
Nang makarating sila sa bahay ng manggagamot,
08:50.8
maswerte namang naroon na si Lolo si Kel ay nakainom.
08:51.7
Maswerte namang naroon si Marita.
08:53.6
Dahil inaasahan na noon si Lolo si Kel na baka may lakad at kapag wala ito ay uuwi na lamang sila noon.
09:01.1
Kagad naman silang sinalubong ito habang papasok ng bakuran.
09:05.6
Wala nang paligoy-ligoy pang sinabi ni Lolo na,
09:10.0
Kamusta? Ginagambala ka pa ba ng mangkukulam na iyon?
09:15.7
Nagtataka naman sumagot si Marita ng,
09:19.1
Tutulungan mo ba ako?
09:21.7
Siyempre itong si Lolo si Kel ay nalasonan ng alakang utak.
09:25.7
Kaya malakas nang loob noon.
09:28.6
Sinabi ni Lolo si Kel na kung anong pinunta nila sa lugar,
09:32.5
yun na ang pagsangayon sa tulong na hiningi ni Marita noon.
09:37.7
Kagad silang pinapasok ng bakuran.
09:40.9
Itong tiraan ni Marita, ilang distansya lamang sa kalsada.
09:46.2
Karaniwang tirahan lang ang tahanan ng manggagamot.
09:50.0
Para din itong walang pinag-ibig.
09:51.6
Iba sa bahay nilang mag-ama.
09:54.3
Nakaangat sa lupa ang sahig pero maganda nga lang ang paligid ng bahay.
09:58.7
Dahil napapalibutan ito ng mga halamang bulaklak.
10:04.2
Dinala sila ng matandang babae sa gilid ng bahay.
10:08.1
Merong kamalig doon bilang tanggapan sa mga magpapagamot.
10:12.7
Nag-usap si Lolo si Kel at Marita.
10:15.6
Narinig naman si Tata Basilio na nabanggit siya sa may usapan.
10:19.2
Nabati pa ang kanyang atensyon.
10:22.9
Dahil hindi umano si Lolo ang harap sa okluban noon.
10:31.2
Paano ako nasama dyan, Tay?
10:34.1
Ikaw tong nag-aya na magpunta tapos ako lang pala yung ipapain mo?
10:39.0
Sumagot naman si Lolo.
10:43.0
Masusubukan yung gamit mo sa mas malakas pa sa aswang na nakabuno mo.
10:47.8
Huwag ka na magreklamo.
10:49.2
Sasamahan naman kita.
10:51.6
Kapag naipit ka siguro, alam mo nang tutulong ako.
10:57.1
Paano kung hindi ka tutulong, Tay?
10:59.7
Mahilig ka pa naman dyan sa kalukuhan mong ilalagay yung buhay ko sa bingit ng kapatayan.
11:05.2
Ba't pa napakakampante mo?
11:08.4
Tugo ni Tatay Basilio noon.
11:10.9
Pero ngiti lamang ang nakita niya sa Lolo.
11:14.8
Kung kaya naman napabuntong hininga si Tatay at nakaramdam ng matinding pangamba.
11:19.2
Matapos makapag-usap, dito na nang sinabi ni Lolo si Kel na pupunta nila ang bahay ng mangkukulam.
11:30.0
Tumanggi naman si Marita at ang sabi nito ay antay na lamang daw nila na bumisita ulit sa bahay yun.
11:37.6
Gabi-gabi umano ito nagmamasid at doon ay pwede nila itong harapin.
11:43.5
Huwag umano sa bahay ng aswang dahil lubhang napakadelikado.
11:47.2
Kung hindi pa, edi noon pa kinumpronta ito ni Marita.
11:54.5
At dahil sa alam niya ang kapabilidad ng mangkukulam, minabuti niya na lamang manatili sa bahay tuwing gabi.
12:03.1
Hindi naglalalabas.
12:05.7
Ang mga anak ni Marita ay pinalikas na at hindi na rin tumatanggap ng pasyente ang matandaan nun.
12:11.8
Baka umano maaktuan may pasyente siya.
12:14.4
Saka pa aatake ang mangkukulam na ito.
12:17.2
Nagtanong naman si Tatay Basilio sa pamamaraan ng pag-atake ng kalaban.
12:24.3
Ayon kay Marita, hindi umano nagpapalipadhangin.
12:29.5
Sa halip, ang katangian nitong hukluban at dugong aswang ang ginagamit.
12:36.9
Hindi din tinatablan ng pangontra.
12:40.0
Paano ba naman kasi mahusay at di kalibre ang klase ng aswang?
12:44.5
Natural lamang yun dahil hukluban din ito.
12:47.2
Ay malalim ng karunungan.
12:50.8
Hindi may pagkakaila na kayang indahin ng mga pangontrang nakalagay sa palikid ng bahay.
12:57.9
Ang paraan para pigilan ito ay sa pisikal na laban lang.
13:03.9
Dagdag pa ni Marita ng uri umano ng aswang ay gabunang lumilipad nun.
13:09.4
Nang marinig ito ni Tatay Basilio,
13:13.0
kaagad niyang naalala ang aswang na lumilipad rin noong makuha
13:16.2
ang mutsa ng tuway-tuway.
13:19.6
Naiisip ni Tatay na baka iisa lamang ang aswang na nakalaban ni Marita
13:23.4
at yung nakabunuhin niya nun.
13:27.8
Kaya naman gumaan ang loob ni Tatay Basilio.
13:31.5
Naging kampante at napangiti pa umano siya habang nagwiwi ka ng mga katagang.
13:37.0
Ako nang bahala, Tatay.
13:39.4
Umuwi na lamang kayo at parang hindi naman kayo importante dito.
13:43.9
Ang yabang, di ba?
13:46.2
Nagulat naman si Lolo nun.
13:48.9
Gawa ng kanina daw ay takot na takot ito.
13:51.7
Pero tila pinagtatabuya na siya ng mga panahon na yon.
13:56.2
Gusto daw ba umano ni Tatay na haraping mag-isa ang kalaban?
14:00.2
Sigurado ba daw siya umano dun?
14:02.9
Dahil kung hindi siya nagbibiro abay,
14:05.5
uuwi na lamang umano si Lolo nun.
14:10.6
Tinanong pa ni Lolo na baka lasing si Tatay.
14:13.9
Sabi naman ni Tatay ay hindi.
14:16.2
Si Marita ay tila nabigla sa mga binitawang salita ni Tatay Basilio.
14:23.8
Nakatitig ito sa kanya at parang namamanga.
14:27.4
Ang sabi ni Marita,
14:29.7
sobrang tapang daw ni Tatay.
14:32.5
Nagtanong pa ito kung saan humuhugot ng tapang e wala namang karunungan si Tatay Basilio nun.
14:40.0
Ang sumabat dito ay si Lolo si Kel.
14:43.7
May karunungan umano si Tatay pero hindi.
14:46.0
Hindi pa ganoon kalawak.
14:49.2
Bagamat hindi pa bihasa pero malaki ang tiwala ng Lolo sa kanyang anak.
14:55.9
Dito ay napagdesisyonan nga nilang si Tatay Basilio na lamang ang maiiwan.
15:02.0
Uuwi at magpapahinga na lamang si Lolo nun.
15:05.7
Hayaan na lamang umano ito na siya yung gagawa ng kung anumang bagay laban doon sa kalaban ng Marita.
15:14.5
Pagkatapos noon ay nilisan na si Lolo.
15:15.5
Pagkatapos noon ay nilisan na si Lolo.
15:15.8
Pagkatapos noon ay nilisan na si Lolo.
15:16.0
Pagkatapos noon ay nilisan na si Lolo ang lugar.
15:18.2
Samantalang pinaakyat naman ang bahay si Tatay Basilio.
15:22.4
Dito niya nasilayan ang mga larawan ng mga anak ng matanda.
15:26.9
Puro babae ang mga anak ni Marita.
15:30.5
Akala niya may lalaki gawa ng nag-alaga din ito ng lalaki na kasing edad niya noon.
15:36.9
Hanggang sa nalaman niyang pamangkin lang pala ni Marita ang lalaki.
15:41.1
Siya ang nagbabantay gawa ng nagtatrabaho ang mga magulang sa dumagete.
15:46.0
Sa puntong ito ay malapit ng gumabi.
15:51.0
Habala si Marita sa pagpapausok sa paligid ng bahay.
15:55.2
Habang si Tatay Basilio naroroon lang na nasa itaas na katambay sa biranda.
16:03.3
Si Marita noon ay panaysipat sa Tatay na para itong walang tiwala.
16:08.2
Dahil kung may plano pang pagandaan ng kalaban ay dapat naglibot na ito sa lugar.
16:13.4
Para siyasate ng mga palatandaan.
16:16.0
Noong saan nagmamasid ang aswang gabi-gabi noon.
16:19.7
Pero ang nakikita niya sa Tatay Basilio,
16:23.7
kalmado na parang inaantok pa noon.
16:28.0
Kung kaya naman ganoon na lamang ang pag-aalala ni Marita,
16:32.9
siya na mismo ang gumalugad sa lugar.
16:36.0
Binalikan niya ang pwesto kung saan niya madalas nakikita ang mangkukulam na iyon.
16:41.4
Nalalaman naman ni Marita iyon dahil sa taglay nitong karunungan.
16:46.0
Kayang kumilatis ng mga bakas.
16:49.1
At kaya ding alamin kung kanino galing ang bakas at palatandaan.
16:54.6
Palipat-lipat ito ng posisyon.
16:57.7
Sa likod, sa bulwagan, at doon sa unahan na may bakanting loteng pinagmamayari ng kapatid ni Marta.
17:08.0
Isa-isa niyang nilagyan ng pangontra.
17:11.1
Kahit alam niya namang hindi alintana ng aswang.
17:14.8
Umaas ang kapatid ni Marita.
17:15.7
Nang kahit papano eh, nababawasan umano ang kakayanan ng aswang na iyon.
17:22.5
Matapos noon ay kinausap niya ang Tatay Basilio.
17:26.8
Pinaalalahanan ng tatay na hindi basta-bastang mangkukulam ang kakaharapin nila.
17:33.2
Dito na isiniwalat ng tatay na ang mangkukulam.
17:37.4
Maaaring ito umano ang aswang na nakabuno niya.
17:42.0
Dalawang buwan na ang nakalipas noon.
17:45.7
Napatanong si Marita.
17:48.7
Papano umano nagkaroon ng inkwentro si Tatay Basilio sa aswang?
17:53.7
Pero iniba niya ang dahilan.
17:56.6
Ito na rin ay para maprotekta ng mutsa at manatili itong lihim noon.
18:03.3
Papauwi na ako noon eh.
18:05.4
Sinundo ko si tatay kasi napainom na naman.
18:08.5
Kaso ayaw umuwi kaya ayon hinayaan ko na lang.
18:12.0
At nung papauwi na ako, binagat niya ako.
18:15.7
Akala ko nga may kalakasan eh.
18:19.0
Nasaksak ko, tumakbo.
18:22.6
Napapailing si Marita.
18:25.2
Hindi dahil sa namangha.
18:27.3
Kung hindi, hindi ito naniniwala.
18:31.9
Alata sa mukha niya.
18:35.2
Malalim na ang gabi.
18:37.3
Nakatulog na lamang si Tatay Basilio sa kakaantay.
18:41.1
Abang si Marita noon naroon sa loob ng bahay.
18:45.7
Nagdadasal ito at nagtirik pa ng ilang kandila.
18:49.8
Nawari ba'y nagsasagawa ng seremonya?
18:53.6
Sa hindi malamang dahilan ay
18:55.8
nailingan ni Tatay Basilio ang mga asong nagkakahulan sa bandang kalsada.
19:02.4
Nag-iingay din ang nasa kapitbahay.
19:06.5
Tinanaw-tanaw niya ang Basilio sa inaakalang may paparating sa bahay nila Martha.
19:14.0
Pero maya-maya pa,
19:18.0
biglang natahimik ang buong lugar.
19:21.4
Kasabay nito ay ang pagsambit ni Marita
19:23.9
at sinabing kumukulo daw ang lana niya sa may altar noon.
19:30.7
Siyempre wala pang alam dito ang Tatay.
19:33.8
Kaya ayon ay kalmado lamang siyang bumalik sa pagkaiga sa beranda.
19:39.3
Hanggang sa bigla na lamang may tinig na sobrang nakakairita pakinggan.
19:44.0
Ang lakas nito nawari nasa ibabaw ng bahay.
19:55.3
Yun pa lang ang unang beses na makarinig ng tinig na ganoon ng Tatay Basilio.
20:03.3
kagad siyang bumalikwas at sinipat ang ibabaw.
20:07.5
Muli niya namang narinig ang boses ni Marita.
20:10.9
Kanina pa daw siya naguhud siya pero hindi pa daw kumikulong.
20:14.0
Kumikilos si Tatay Basilio noon.
20:17.2
Dagdag ng matanda.
20:19.4
Nasa paligid na ng bahay ang aswang.
20:22.0
At ito na ang mangkukulam na merong dugong ganong nila lang.
20:29.4
Ang pagkulo ng lana ko,
20:32.0
pahiwatig na yun ang babala.
20:34.7
Parang hindi mo alam ang ginagawa mo, Basilio.
20:38.2
Dagdag ng matanda noon.
20:41.0
Nakaramdam ng pagkahiya ang Tatay.
20:44.0
Hindi na lamang siya nagsalita.
20:46.7
Baggos ay kaagad siyang nagtungo sa bakanting lote.
20:50.7
At doon ay paulit-ulit niyang kiniskis ang kanyang patalim sa bato.
20:56.2
Ito ay paghahamon sa aswang.
20:59.1
Bukod pa dyan ay sinasangbit niya din ito.
21:03.0
Magpakita ka kung matapang ka.
21:05.8
Tingin mo ba natatakot ako sa'yo?
21:08.6
Alam kong naririnig mo ako.
21:14.0
Mayamaya pa'y nakarinig ang Tatay ng parang huni.
21:20.0
Tila kuliglig pero halong tunog ng agos ng tubig.
21:25.5
Napakunot noon ang muka ng Tatay.
21:28.1
Dahil wala namang ilog sa lugar.
21:31.3
Maigi niyang pinakinggan kung saan nang gagaling hanggang sa matumbok niya ang direksyon.
21:38.1
Pero parang palapit ito ng palapit sa kanya.
21:40.7
Pagsipat niya sa bahay ni Lamarita.
21:46.1
Nakita niya ang manggagamot na nakasilip sa bintana.
21:50.7
Nakaduro ang kamay patungo sa kinaroroonan ng tinig na iyon.
21:56.5
Dito na napagtanto ng Tatay na baka galing ito sa aswang at nagbabalat kayo lang.
22:05.0
Walang takot niyang tinungo kung saan nang gagaling pero kasabay nito.
22:10.7
Ay ang pagumang sa kanyang patalim.
22:14.6
Suot noon ang Tatay Basilio ang dalawang tuway-tuway.
22:19.5
Nasa bewang niya ito.
22:21.8
Ginawan ng sisidlan na tali.
22:24.9
Kumbaga, ginawang habak.
22:29.0
Sa direksyon kung saan doon nang gagaling umano ang tinig.
22:33.5
Hindi naman mapuno.
22:35.7
Mataas lang ang talahib.
22:37.8
At hindi ito tinatamaan ng liwanag mula.
22:42.5
Sapagkat nahaharang ang lugar ng mataas na pader.
22:46.7
Mula sa isinasagawang bahay doon na hindi patapos noon.
22:52.3
Hanggang sa narating niya na ang lugar.
22:55.9
Nagpalinga-linga siya sa paligid.
22:59.1
Inalam niya ang bawat galaw ng mga damo.
23:05.3
Bigla din kasing nawala yung tinig nang makarating siya sa lugar na iyon.
23:10.7
Hanggang sa maya-maya pa.
23:14.1
Ganoon na lamang ang pagkagulat ng tatay nang biglang
23:17.3
may tumawid sa kanyang harapan.
23:21.6
Naubod ng bilis noon.
23:25.5
Umatras ang tatay Basilio.
23:28.3
Pinakiramdaman ang kaluskos ng damo kung saan patungo.
23:32.8
At nang matuntun,
23:34.8
sinundan niya yon hanggang sa makarating na malapit sa may gubat.
23:40.0
At nang matuntun,
23:40.7
walang kabahay-bahay sa lugar,
23:43.4
maliban na lamang sa mga punong nagtatayugan,
23:47.3
na siya namang mas lalong nagpadilim sa buong lugar noon.
23:52.3
Kinakapakapa ni tatay ang lugar kung saan siya patungo.
23:56.4
Kasabay nito ay inaabante niya rin ang paa.
24:00.1
At sinisigurong walang bagay na pwede siyang patisod
24:03.1
o hindi naman kaye butas.
24:08.1
Ayon kay tatay Basilio,
24:10.7
blangko talaga na waribay
24:12.5
nagmistula siyang bulag noon.
24:15.5
Pero naroroon pa rin ang kaluskos
24:17.8
na tila ba nagpapaikot-ikot ito sa kanyang kinaroroonan
24:22.5
at nag-aantay ng pagkakataon
24:25.9
para lumusog noon.
24:30.1
Pero magpaganon pa man,
24:32.7
hindi pa natitiyak ng tatay kung ito nga ba ang nilalang
24:36.0
na bumagat sa kanya.
24:39.2
Iba kasi ang amoy.
24:40.7
Hindi katulad noong aswang na babae.
24:44.6
Amoy langis lang.
24:46.7
Pero ngayon ay masahol pa sa kulob na imburnal.
24:50.8
Yun bang amoy ng singawan ng kubeta?
24:54.6
Ganon na ganon ang baho
24:56.0
at napaka-alinsangan umano ng lugar noon.
25:01.4
Mabigat sa pakiramdam at sa pakiwari pa ng tatay
25:04.4
ay para siyang nahihirapang huminga.
25:08.6
Ilang saglit lang,
25:10.7
sa hindi malamang dahilan
25:12.4
ay narinig niya ang boses ni Lolo Sikel.
25:16.7
Nag-aabiso ito na huwag nang sundan ng aswang
25:19.2
dahil baka may inihanda itong patibong.
25:24.6
Mula ito sa bahay nila Marita.
25:28.0
Paulit-ulit na nagsisisigaw ang Lolo
25:30.3
pero hindi ito pinapakinggan ng tatay Basilio.
25:35.6
Hanggang sa naririnig na ni tatay Basilio
25:38.1
na papalapit si Lolo Sikel.
25:40.7
Pero sa kabila ng lahat ay nanatiling tahimik ang tatay.
25:48.1
napansin niyang nasa likuran niya ang kaluskos.
25:51.9
Nagkunwari ang tatay na hindi niya alam.
25:55.3
Maigi niya lang yung pinakiramdaman
25:57.4
habang lumalapit sa kanya.
26:01.8
Maya-maya ay biglang dumaan uli sa kanyang harapan.
26:06.2
Sa mga sandaling ito ay napagtanto ng tatay na maaaring
26:09.2
hindi lamang nilalapit sa kanyang harapan.
26:10.5
Hindi lang nag-iisang aswang na iyon.
26:14.4
Matapos dumaan sa kanyang harapan
26:16.3
ay kaagad din itong nawala sa talahiban.
26:20.5
Hoy! Bumalik ka dito!
26:25.2
Abay, delikado yung sitwasyon mo eh!
26:28.8
Sigaw ng Lolo nang makarating sa bakanting lote noon.
26:32.7
Wari ba'y alam nito kung nasaan si tatay Basilio
26:35.2
kahit pa sobrang dirim ng paligid.
26:40.5
Sigundo lang ang namagitan.
26:43.4
Muling narinig ng tatay ang huninang kuliglig.
26:47.4
Pero hindi na halong tunog ng agos ng tubig noon.
26:52.4
Sa alip, tinig na kung saan ito
26:55.5
yung narinig niya kanina na nakakairit ang pakinggan.
27:01.8
Pero nasa magkaibang direksyon ito galing.
27:09.5
Nakakasiguro ng tatay,
27:10.4
hindi nga nag-iisa ang nilalang na iyon.
27:16.0
Kaya sa mga sandaling ito,
27:18.9
yung tapang na kanina papitbit ay napalitan ng pangamba.
27:24.2
Nagsisisi din siya kung bakit pa sinuong ang lugar.
27:28.4
Naging kampante lang masyado
27:30.0
dahil sa sobrang pagtitiwala sa sarili noon.
27:35.2
Unti-unting umatras na ang tatay Basilio
27:37.8
hanggang sa may biglang pag-iisip.
27:40.3
Biglang sumunggab sa kanyang likuran.
27:43.6
At dahil sa bilis ng pangyayari
27:45.5
ay hindi nagawang mailagan ng tatay Basilio yon.
27:50.7
Kinalmot siya sa batok.
27:53.0
At dahil sa lakas ay nasubsob si tatay sa damuhan.
27:57.2
Kaagad niyang hinipo ang leeg
27:58.8
pero wala naman siyang tinamungpinsala noon.
28:03.1
Bumalikwas ang tatay at sinipat kung nasaan na yung sumunggab sa kanya.
28:08.8
Hanggang dalawang di palang ang kanyang naaaninag noon.
28:15.2
Dito ay mabilis na tumakbo si tatay Basilio patungo sa kinaroroonan ng lolo.
28:21.1
Pero sa hindi inaasahang pagkakatawan,
28:25.2
may nakabungad pala sa kanyang kalaban.
28:30.0
Laking gulat ni tatay Basilio dahil nakikilala niya ang nilalanga.
28:35.1
May liwanag na kasi sa gawing kinatatayuan ito.
28:38.8
At kung hindi siya nagkakamali,
28:41.3
ay kamukha nga ito ng babaeng nakasagupa niya sa ilog na yon.
28:47.0
Ilang saglit lang ay nakita niyang paparating ang isa pa.
28:51.1
Pero hindi hamak na mas malaki ito.
28:54.5
At halat ang lalaki yon.
28:57.8
Dahil nga malinaw na sa kanyang paningin ng mga aswang,
29:01.1
ay dito inunahan niya na kaagad pero
29:04.0
mabilis na sumalubong sa kanya ang lalaking nilalanga.
29:09.7
Binangga nito si tatay Basilio
29:11.8
na walang nang balanse
29:14.3
kung kaya't natumba sa lupa nun.
29:20.2
Dinaganan nito si tatay.
29:22.8
Nagpupumigla siya pero malakas ang aswang.
29:27.6
Mabuti na lamang at dumating si Lolo si Kel at may hinampas sa likod nito.
29:33.2
Dahilan para napaiktad ang nilalang at nabitawan ng aking ama.
29:38.8
Pagsipat ni tatay Basilio.
29:43.2
Nakita niya si Lolo na hawak-hawak ang itak
29:46.3
at nakaduro sa nilalang.
29:51.4
Dito niya napagtanto na tinaga ng Lolo ang nilalang
29:54.5
kung kaya nang makabalikwas.
29:58.0
Sinipat niya kung anong nangyari.
30:00.6
Pero nakita niya ang lalaking nilalang na nakatayo at parang hindi ito nasasaktan nun.
30:08.8
Kagad namang sinabi ni tatay Basilio
30:11.6
na ang isa sa mga aswang
30:14.0
ay siyang nakasagupa niya sa ilog.
30:20.7
sila yung mangkukulam na nagsasagawa ng ritual sa puntod ng sanggol?
30:25.7
Ang malas niyo naman,
30:28.3
alin ba sa tangan mula sa sanggol ang nais niyong kunin?
30:31.7
Yung mata o yung tuhod?
30:34.1
Kung tuway-tuway kasi, nakuha na ng anak ko eh.
30:40.7
Kayo kasi hindi naman kayo nagsabi na may plano din pala kayo.
30:44.9
Kayo pa naman yung nauna sa lugar.
30:51.2
hindi ito patungkol doon sa nagaganap ngayon.
30:55.5
Bibigyan ko kayo ng pagkakataong mabuhay pa.
30:59.5
Lubayan niyo lang ang albularyong si Marita at
31:01.7
tapos na tayo doon.
31:04.5
Areglo na tayo kaagad, tama ba?
31:07.9
sa isip-isip naman ni Tatay Basilio,
31:14.0
kung nagawa niyang puksain ang aswang na babae noon,
31:18.0
magagawa din niya ngayon.
31:20.5
Pero ang problema,
31:22.4
dalawa ang mga ito.
31:24.5
Sobrang lakas pa ng isa.
31:27.3
Umaasan na lamang siya noon kay Lolo.
31:31.9
hindi niya paminsan nakita itong nakipagbuno.
31:35.6
Nisa normal na tao ay walang eksperyente.
31:37.9
Maliban na lamang sa kalokohan ito at ubod ng manyakis at pagiging lasinggero.
31:45.9
Magpaganon pa man,
31:47.9
inantay niyang kumilos si Lolo.
31:49.9
Sa pagkakataong ito ay mahahati ang atensyon ng dalawang aswang.
31:55.9
At maaaring tag-isa na sila ni Lolo noon.
32:00.9
Hanggang sa maya-maya pa'y nag-uwi ka ang lalaking aswang.
32:04.9
Na parang sinadya pa umano ng pagkakataon.
32:07.9
Na sila Lolo umano yung naging kaagaw nila ng asawa niya doon sa sanggol na iyon.
32:16.9
Mabuti nagkataong wala ako noon.
32:21.9
malamang hindi kayo magtatagumpay.
32:26.9
Huwag mo akong tinatakot ha.
32:28.9
Alam mo na siguro ang kaya kong gawin batay sa mga sinabi ng matandang albularyo.
32:34.9
Sambit ng lalaki noon.
32:35.9
Kagad namang sumagot si Lolo si Kel.
32:39.9
Ay sos, ano bang ginoon ni mo eh?
32:43.9
Hindi ako nagbabanta.
32:45.9
Totoo at mangyayari talaga sa inyong sinabi ko.
32:49.9
Dito pa lang sa anak ko wala na kayong kakayanan eh.
32:52.9
Mabuti na lang madilim at pabor sa inyo.
32:55.9
Habay kung gusto niyo magsukatan,
32:58.9
simulan niyo na ang pagsugod.
33:01.9
Banat ng Lolo noon.
33:03.9
Dito ay inihanda ni Tatay Basilio ang sarili.
33:07.9
Kasabay nito ay pinag-aralan niyang maigi ang galawan ng dalawang nilalang nayot.
33:12.9
Napakatahimik na mga ito.
33:15.9
Pero unti-unting umaabante ng lakad.
33:19.9
Yung babae ay patungo kay Lolo.
33:22.9
Samantalang yung malaking tao ay nakatoon naman ang atensyon nito kay Tatay Basilio.
33:30.9
Ang totoo ikaw lang talagang inaasahan ko dito.
33:34.9
Sinubukan ko lang takutin at baka madalas siya pakiusap.
33:40.9
Tutal hindi ka naman tatablan ng mga iyan.
33:43.9
Salagin mo nalang yung mga atake ah.
33:46.9
Ganoon na lamang ang pagmumura ng Tatay Basilio.
33:52.9
Kahit nasa piligrong sitwasyon ay may kalokohan pa rin ang Lolo noon.
33:56.9
Pagkakataon ni Lolo noon.
33:57.9
Hindi na lamang sumabat pa si Tatay.
34:00.9
Mas pinili niyang pagtuunan ang pansin ng aswang.
34:03.9
Kumabig siya ng ilang distansya kay Lolo para hindi sila magpandikit noon.
34:08.9
Malay niya daw kasi siya pa ang tamaan ng itak kapag nagpakawala ng Lolo.
34:13.9
Ilang saglit lang ay pabilis nang pabilis ang paglalakad ng aswang.
34:17.9
Hanggang sa lumundag ito patungo si Lolo.
34:21.9
Pagkakataon ni Lolo.
34:23.9
Pagkakataon ni Lolo.
34:24.9
Hanggang sa lumundag ito patungo kay Tatay Basilio.
34:29.9
Dito ay kaagad humiga sa lupa ang Tatay.
34:33.9
Tinutok niya ang patalim sa dibdib ng nilalang.
34:37.9
Tumama ito at bumaon.
34:40.9
Na siyang dahilan para maglika ang aswang ng nakakakilabot na pag-angil.
34:48.9
Napakatapang nito.
34:50.9
Kahit pa nakatarak ang patalim sa dibdib ay hindi bumibig.
34:54.9
Pinaghahampas ng kalamutang Tatay hanggang sa unti-unti na rin nanghina ang nilalang.
35:03.9
At maya-maya yumuko na lamang ito.
35:07.9
Hindi na gumagalaw pa.
35:11.9
Kagad naman siyang tumayo ng matiyak na wala na ang lalaking nilalang na iyon.
35:16.9
Tinanaw-tanaw niya ang Lolo.
35:19.9
Naroon ito sa padera.
35:21.9
Atras ng atras habang inuundayan ang paglalakad.
35:24.9
Pagkalamot ng babaeng aswang.
35:27.9
Sumigaw si Tatay.
35:30.9
Sinabi nito na kapag hindi tumigil ang babae,
35:33.9
matutulad ito sa kanyang asawang patay na.
35:38.9
Huminto ang babae't napatingin nito kay Tatay Basilio.
35:42.9
Galit na galit at sinunggaban si Tatay Basilio nun.
35:46.9
Kung kaya naman walang nagawa ang tatay kung hindi patayin na lamang din ang babaeng iyon.
35:54.9
Katulad ng nangyari sa asawa nito.
35:57.9
Sinaksak niya ang dibdib ng makalapit sa kanya.
36:02.9
Agad-agad itong binawian ng buhay.
36:05.9
Lalo pat inipit ni Tatay Basilio ang leheg at kinalikot ang sugat gamit ang patalim na iyon.
36:13.9
Walang sabi-sabi pagkatapos noon ay agad nilang pinagtulungan ng Lolo na ilayo ang mga labi sa lugar.
36:21.9
Doon nila dinala sa liblibito at nilibing noon.
36:25.9
Pero bago mangyari iyon,
36:28.9
pinugutan ni Lolo si Kel ng ulo ang mga ito
36:32.9
para makasigurado na hindi na mabubuhay pa ang mga iyon.
36:36.9
Alam kasi ng Lolo na hindi basta-basta mag-asawa na iyon.
36:41.9
Nang masigurong nailigpit na ng maayos ang mga labi,
36:46.9
sa kanila nilisan ang lugar.
36:48.9
Binalikan nila si Marita at ipinaalam na patay na ang gumagambala sa kanya.
36:54.9
Nagtanong pa si Marita kung sino ang nakapatay at papano ginawa iyon.
37:00.9
Eh, si Basilio ang pumatay.
37:04.9
Anak, huwag ka mataka kung ganun mo lang kadaling napatay ang mga aswang ah.
37:10.9
Hindi mo alam kung anong nakikita ko sayo kanina.
37:13.9
Siguro pakiramdam mo normal ka lang pero sa paningin ko parang hindi ka talaga.
37:19.9
Sobrang bilis mo. Hindi ko masundan ng tingin.
37:26.9
Nagtaka naman noon si tatay sapagkat alam niya naman sa sarili na
37:30.9
kasywa lamang talaga ang ginawa niyang pakikipaglaban.
37:34.9
Hanggang sa muling nagsalita si Lolo.
37:37.9
Kung nasa kanya daw ang mutsa ng tuway-tuway,
37:41.9
magugulat din si tatay Basilio.
37:44.9
Lahat kasi nang may tangan ng malalakas ay
37:46.9
hindi mararamdaman na sila ay naiiba na.
37:50.9
Kung kumilos ay parang normal lamang pero,
37:54.9
sa tingin ng iba,
37:56.9
napakabilis na pala noon.
37:59.9
Kaya noong pinaalalaanan si tatay Basilio na maghinay-hinay sa bawat pagkakatawan,
38:05.9
dahil baka hindi niya namamalayan na gumagana ang mutsa sa matao,
38:11.9
tiyak na pagkakaguluan si tatay Basilio noon.
38:14.9
Nakinig naman si tatay Basilio at mula noon ay,
38:19.9
maigi niyang binabantayan ng sarili.
38:22.9
Basta kapag may panganib ay kusa o manong nagbibigay abilidad ang gamit na iyon.
38:29.9
Magugulat na lamang siya gawa ng papagalitan siya ng Lolo.
38:33.9
Susumpungin siya ng kusa sa pagiging mabilis,
38:37.9
nang hindi niya namamalayan noon.
38:40.9
Kalaunan ay napag-aralan niyang maigi ang ugali ng Lolo.
38:44.9
Pagkakaguluan siya ng kanyang tangan.
38:47.9
Humuusok ito kapag may panganib at kapag kinakailangan ni tatay Basilio ng lakas,
38:53.9
katulad na lamang ng pagbubuhat at iba pang gawaing mabibigat.
38:58.9
Hanggang sa ngayon ay nanatiling buhay ang alaalang ngayon kay tatay Basilio
39:04.9
at detalyadong na ibahagi sa kanyang anak na si Roselio.
39:09.9
Inaasahan na ni Roselo na pagdating ng araw,
39:12.9
siya ang hahalili sa mutya,
39:16.9
na kung tawagin ay tuhod ng sanggol
