00:54.6
Pag nagtatalik ba, masakit.
00:57.5
Pag nagtatalik ba, may dugo.
01:00.0
So, ibang usapan yun.
01:01.9
Titignan din natin ang discharge.
01:04.0
Kung maraming discharge, may amoy, masangsang, may kulay, malapot na discharge.
01:11.1
Tapos may pelvic pain pa, baka may infection.
01:14.9
So, yung mga ganyang sakit, papacheck natin sa OB-GYN.
01:19.5
Yan ang mga binampantayan sa mga babae.
01:23.1
Siyempre, sa kababaihan, breast changes, very important, na self-breast exam.
01:31.1
Very common sa babae ang breast cancer, lalo na sa Pilipinas.
01:35.8
Around 10% ng kababaihan pwede magkaroon ng breast cancer.
01:41.2
So, itong mga breast cancer changes, dati edad 40, bago nagkaka-breast cancer.
01:48.6
Ngayon, 30 years old, may nagkaka-breast cancer.
01:53.1
Ako, 20s pa lang, 25, breast cancer na.
01:56.6
Pabataan ng pabataan, nagkakaroon ng breast cancer.
01:59.8
Di natin alam kung bakit.
02:02.0
Sabi nila, fatty foods, fast foods, may baka may connection.
02:06.9
Pero hindi pa rin malinaw.
02:09.5
Tapos, ang problema sa breast cancer kasi, halos walang sintomas.
02:14.4
Hindi siya masakit.
02:17.1
Tutubo yung bukol, kasing laki lang ng munggo.
02:24.8
So, pag hindi mo kakapain, hindi mo malalaman.
02:27.3
Kaya, kailangan ng self-breast exam.
02:29.5
Pagkatapos ng regla, kung kailan na regla mo, first 5 days, tutubo yung examin yung breast mo.
02:35.1
Pwede habang naliligo, nakatayo, nakaupo, nakahiga.
02:39.6
Pag may nakapaaka yung size ng munggo na matigas-tigas, papacheck tayo sa OB-GYN o sa surgeon.
02:48.7
Huwag na natin hintayin kasing laki ng holen.
02:51.6
Kasing laki ng holen, malaki na yun.
02:53.6
O kasing laki ng golf ball, sobrang na laki yun.
02:57.6
Kasi pag malaki na masyado at breast cancer yan, baka hindi na natin mahabol.
03:02.6
Maging stage 2, stage 3, stage 4 na.
03:05.6
Bukod sa breast, kinakapa rin yung kilikili.
03:09.6
Kasi yung breast cancer, kumakalat sa kilikili.
03:12.6
So, very important yan, lalo na kung may lahi kayo ng cancer.
03:16.6
Number 3 out of 10, babantayan ng kababaihan.
03:22.6
Mainly, tingnan nyo kung meron kayong bagong nunal.
03:27.6
Lalo na yung nunal na lumalaki.
03:30.6
Dati naman, maliit lang yung nunal.
03:31.6
Biglang lumalaki.
03:33.6
Nag-iiba yung kulay.
03:35.6
Lalo na yung maitim na maitim na nunal.
03:38.6
Meron kasing mga tinatawag na skin cancer na melanoma eh.
03:43.6
Although hindi ganun kakomun ang melanoma sa Pilipinas, meron pa rin.
03:47.6
Kaya kung maraming kayong mga nunal, wala naman masama.
03:50.6
Patanggal na lang.
03:53.6
Kesa bantayan natin ang bantayan yung nunal, hindi mo alam anong mangyayari.
03:57.6
Diba? Bukod doon, tingnan mo na rin yung balat mo.
04:00.6
Baka may mga sugat.
04:02.6
May mga varicose.
04:05.6
Biglang may depresya.
04:07.6
Meron din kasi nakikita sa mga kuko na merong kakaibang na lumalabas sa balat ninyo.
04:12.6
May mga pasa-pasa.
04:14.6
Pacheck na rin natin sa dermatologist.
04:16.6
Number 4, babantayan ng kababaihan.
04:19.6
Ito, pang babae lang talaga ito eh.
04:22.6
Irregular menses.
04:25.6
Either yung regla mo sobra lakas, sobra tagal.
04:29.6
Diba? Normally, ang regla 3 days to 5 days.
04:32.6
Kung regla mo 7 days, ang lakas-lakas ng regla.
04:36.6
Minsan may buo-buo pa ang dugo.
04:38.6
Ibang usapan na yun.
04:40.6
Diba? Pag buo-buo yung dugo, malakas ang regla mo 7 days, baka maging anemic ka na.
04:49.6
Diba? Ang mayoma, nagbe-bleeding.
04:52.6
Baka may ibang problema.
04:54.6
Baka may hormonal changes.
04:56.6
Kaya yung sobrang lakas na menses, anemia ang binabantayan natin.
05:00.6
Tsaka baka may bukol dun sa matres.
05:03.6
Meron naman regla na masyado madalang.
05:08.6
Okay? O baka stress ka.
05:11.6
O meron naman nawawalan ng regla.
05:13.6
1 month, walang regla. 1 month, may regla.
05:16.6
O yung iba, 3 buwan, 4 buwan.
05:18.6
Walang regla. Hindi normal yun.
05:20.6
Lalo na kung between 20 to 40 years old ka, dapat nga regular yung regla mo.
05:26.6
So papacheck up pa rin tayo.
05:29.6
Pwede yung hormonal imbalance.
05:31.6
Pwede yung thyroid issue.
05:33.6
Nagluloko din yung regla sa thyroid issue.
05:36.6
O baka may problema sa matres mismo.
05:42.6
Nagbago ang timbang.
05:45.6
Usually, mga babae edad 20 to 40,
05:46.6
pwede yung tumataba eh.
05:50.6
Diba? Tumataba. Biglang bumibigat.
05:52.6
So pag bumibigat, pwede yung may thyroid problem.
05:57.6
Meron mga hypothyroid. Tumataba.
05:59.6
Pwede yung maraming kinakain.
06:02.6
Pwede yung may diabetes. Tumataba.
06:05.6
Pero pwede rin picos.
06:07.6
Usually, yung nagiging overweight.
06:09.6
Tapos marami silang buhok dito sa parang bigote.
06:15.6
Diba? Parang mabuhok din sa kamay, sa paa.
06:18.6
Usually, sign din yan ng picos.
06:21.6
Polycystic ovarian syndrome.
06:23.6
So binabantayan din natin yan.
06:25.6
So pinapacheck din natin sa OB-GYN eh.
06:28.6
Tapos binabantayan din natin.
06:31.6
Yung sobrang pagod.
06:35.6
Bakit biglang napapagod? Diba?
06:37.6
Or okay lang mapagod minsan.
06:40.6
Pero minsan, yung pagod connected sa kulang sa tulog.
06:43.6
Baka sobra kang stress.
06:47.6
Pero isang common sa babae ay anemic.
06:51.6
Diba tulad na sinabi ko, malakas ang regla.
06:54.6
Tapos kulang ang ginakain na ulam.
06:57.6
Puro kanin na lang.
06:58.6
Walang iron sa pagkain.
07:01.6
O kulang ang ginakain.
07:03.6
Tapos anemic sila.
07:05.6
Malakas pa regla.
07:06.6
Pwede rin mapagod.
07:09.6
Pwede rin mag-cause ng fatigue.
07:11.6
At may sakit na chronic fatigue syndrome.
07:14.6
Oo, meron din ito sa mga babae.
07:16.6
Ang chronic fatigue syndrome, lagi siyang pagod.
07:19.6
Kahit matulog siya ng tatlong araw, nakapahinga man siya, pagod pa rin siya.
07:26.6
O baka sobrang stress.
07:28.6
O hindi natin alam.
07:32.6
Babantayan sa kababaihan.
07:37.6
Nagbago yung mood.
07:39.6
Biglang nalungkot.
07:42.6
Biglang sobrang nervyos.
07:45.6
Minsan malungkot.
07:48.6
So pag nagbabago yung mood, pwedeng hormonal imbalance.
07:52.6
O pwedeng may mental health problem.
07:54.6
Baka nadidepress na.
07:56.6
Common din pala ito sa babae.
07:59.6
Postpartum depression.
08:01.6
Narinig nyo na ba postpartum depression?
08:03.6
O yung baby blues.
08:05.6
Pagkapanganak, nadidepress.
08:08.6
Pwede po kayo mag-comment.
08:09.6
Baka naka-experience kayo nito.
08:11.6
Yung bagong panganak, sobra silang lungkot.
08:14.6
Parang nagulo yung hormones nila eh.
08:18.6
Kaya delikado yan.
08:19.6
Binabantayan ng postpartum depression.
08:22.6
Kailangan pa pa-check sa psychiatry.
08:24.6
Support ng pamilya, ng asawa.
08:27.6
Kasi meron talaga yan.
08:28.6
Iba kasi talaga ang mga sakit ng babae.
08:31.6
Kasi iba yung hormones.
08:33.6
Diba? May regla ang babae.
08:34.6
Ang lalaki wala naman.
08:37.6
So changes in mood.
08:38.6
Huwag babaliwalain.
08:40.6
Lalo na kung ano-ano na naiisip.
08:42.6
Mamaya may gawin.
08:44.6
Baka meron silang gawin na masama.
08:47.6
Diba? So ingat tayo sa mga depression.
08:50.6
Number 8 out of 10.
08:52.6
Digestive issues.
08:54.6
Okay. Usually, pag edad 30,
08:58.6
Mahangin ang tiyan.
09:00.6
Laging masakit ang tiyan. Diba?
09:02.6
Pwedeng bloating lang.
09:04.6
Parang lumalaki ang bilbil. Diba?
09:07.6
Pwedeng may GERD.
09:11.6
Pwedeng may ulcer.
09:13.6
At isa pa pala common sa babae.
09:15.6
Gallbladder stones.
09:17.6
Diba? Bato sa abdo.
09:20.6
Mga babae edad 35 to 40.
09:24.6
Sumasakit ang tiyan.
09:26.6
Tapos kumain ng matataba.
09:28.6
Gallbladder stones.
09:29.6
Papa ultrasound ng gallbladder.
09:31.6
So bloating din yan.
09:33.6
Abdominal pain din yan.
09:38.6
Gallbladder stones.
09:39.6
At syempre, pag lumalaki ang tiyan ng babae,
09:44.6
Tulad na sinabi ko sa inyo.
09:46.6
Maraming organs dyan.
09:48.6
Baka ovary lumalaki.
09:50.6
Baka may ovarian cyst.
09:52.6
Baka matres lumalaki.
09:57.6
So maraming ibang organs ang mga babae.
10:00.6
Kaya binabantayan sa mga reproductive health.
10:07.6
Frequent headaches.
10:09.6
Okay. Mga babae, common din yan.
10:11.6
Pag malapit na yung regla, sakit ng ulo.
10:13.6
Parang binibiyak kayong ulo.
10:15.6
Pwedeng migraine.
10:19.6
Napakasakit ng migraine.
10:21.6
Pwedeng tension headache.
10:23.6
Na-stress ka. Sumakit ang ulo mo.
10:25.6
Pwedeng hormonal changes.
10:27.6
Sinabi ko sa inyo.
10:28.6
Pero syempre, pagbata pa.
10:32.6
Pwede naman sabihin migraine.
10:34.6
Tension headache.
10:35.6
Pero pag nagkakaedad na.
10:37.6
Pag medyo 40, 50, 60 na.
10:40.6
Masakit pa rin ang ulo.
10:42.6
Minsan mag-iisip na tayo.
10:44.6
Mamaya may bukol.
10:46.6
Mamaya may stroke.
10:47.6
Mamaya may aneurysm.
10:49.6
Actually, ang headache kasi.
10:52.6
Lahat naman may headache.
10:54.6
Pero yung dapat tayo mag-alala.
10:56.6
Hindi naman lahat kailangan magpa-check up.
10:58.6
Yung mag-aalala lang tayo.
11:01.6
Kung talagang masakit na masakit.
11:03.6
Tsaka pabalik-balik.
11:05.6
Na talagang parang iba na.
11:07.6
Kaya pag pumunta tayo sa doktor.
11:12.6
Depende yan sa kwento natin.
11:14.6
Pero kahit kanino kayong doktor pumunta.
11:17.6
Pag nag-complain kayo ng headache madalas.
11:20.6
Hindi naman masisilip ng doktor.
11:22.6
Yung ano lamang sa ulo.
11:24.6
Kailangan talaga one day.
11:26.6
Para sa matagal na headache.
11:28.6
Kailangan mga CT scan.
11:30.6
Para masigurado lang.
11:35.6
So, yun lang ang mga binabantayan.
11:37.6
Pero yung mga ordinary headache.
11:39.6
Pwedeng massage-massage muna.
11:43.6
Madalas mag-headache.
11:46.6
Masakit ang leeg nila.
11:48.6
So, pwede rin yun.
11:51.6
Ito sa mga babaeng edad 30s.
11:54.6
Common din magkaroon ng joint pains.
11:57.6
Masakit ang mga joints.
11:59.6
Usually, namumula ang joints.
12:02.6
Rheumatoid arthritis.
12:04.6
Common yan sa babae.
12:06.6
May inflammation.
12:07.6
Inflammatory condition.
12:09.6
Parang yung sarili mong selula.
12:11.6
Sinisira yung sarili mong selula.
12:14.6
So, pinapacheck yan sa rheumatologist.
12:16.6
Common din ito sa babae.
12:20.6
Ibang usapan yun.
12:22.6
Hindi pa yan osteoarthritis.
12:25.6
Yung arthritis ng pagkaedad.
12:28.6
Pwede rin yung mga joint pains.
12:32.6
Systemic lupus erythematosus.
12:35.6
Yung kasi, itong SLE, common din sa babae.
12:39.6
90% ang lupus, babae din ang tinatamaan.
12:44.6
So, ito yung mga sakit.
12:45.6
Usually, lalabas yan.
12:46.6
25, 30, 35 years old.
12:48.6
Kaya, pag may joint pains ang babae,
12:51.6
pinapacheck din sa rheumatologist.
12:55.6
So, sana po nakatulong itong 10 warning signs.
12:57.6
Nakita nyo, pambabae talaga ito.
12:59.6
Meron talagang mga sakit na common sa babae.
13:02.6
Tulad ng sinabi ko nga.
13:05.6
Kahit yung mga goiter, mas common din sa babae.
13:07.6
Gallbladder stones.
13:09.6
Marami din sa mga babae.
13:11.6
At syempre, yung mga iba.
13:13.6
Yung sa regla at sa breast.
13:15.6
Talaga, pambabae lang talaga yan.
13:18.6
Kasi nga, may menses sila.
13:20.6
Ang mga nga lalaka, iba naman issue namin.
13:28.6
Yan din ang problema ng mga kalalakihan.
13:31.6
So, sana po nakatulong itong video.
13:33.6
Hindi naman lahat delikado.
13:35.6
Pero at least, napakita ko sa inyo.
13:37.6
Kung meron kayong ganitong senyales.
13:39.6
At sinabi ko nga sa inyo.
13:41.6
Kung duda kayo na baka merong ibang sakit.
13:44.6
Diretso na tayo doon sa specialist.
13:48.6
Dermatologist na tayo.
13:50.6
Diretso na tayo sa OB.
13:53.6
Pwede sa surgeon.
13:56.6
Kung sa mga joint pain.
13:57.6
Pwede na sa rheumatologist.
14:00.6
Para siguro mas makakatipid din.
14:02.6
At mas maganda yung gamutan.
